Het vernieuwde Zuid-Afrikahuis, een impressie

Laat ik beginnen met een bekentenis: ik drink elke dag mijn koffie uit een mok van het Zuid-Afrikahuis. Op de voorkant staat een afbeelding van het gebouw, het oude woonhuis De Dubbele Arend. Het imponerende pand staat aan de Keizersgracht in Amsterdam, vlakbij het Anne Frankhuis en de Westerkerk. Midden in hartje Amsterdam. Sinds 1927 zetelt het Zuid-Afrikahuis in het pand met onder meer de grootste bibliotheek met Afrikaanse boeken buiten Zuid-Afrika.

Ik kende het gebouw toen ik het vlak voor de grote verbouwing bezocht. In mei 2014 fietste ik erheen vanuit Almere. De bibliotheek werd opgeruimd en ik haalde er een flinke stapel boeken. Voor een vrijwillige bijdrage mocht je boeken meenemen die in de bibliotheek overbodig waren geworden. Bepakt en bezakt fietste ik huiswaarts.

Mijlenver

Het pand dat ik nog geen 2 jaar geleden bezocht, verschilt mijlenver van het huis dat er nu staat. De vloeren kraakten in 2014. De grond onder je voeten voelde wiebelig en lag scheef. Het behang liet los. Het monumentale gebouw was toe aan een grondige verbouwing en leek te zuchten onder zijn situatie. Zoals een patiënt die op zijn operatie wacht. Hij duldt geen uitstel meer.

Er waren dan ook zeker problemen in de lange periode voor de renovatie van het Zuid-Afrikahuis in Amsterdam. Het onderhoud van het pand drukte zwaar op de begroting van de ZSAM. Alle pogingen om het archief en de bibliotheek ergens anders onder te brengen mislukten.

De samenwerking van het Zuid-Afrikahuis met Naspers, de uitgever van onder meer de krant Die Burger in Zuid-Afrika, heeft het huis op deze prachtige locatie gered. Hierdoor is het prachtige pand behouden gebleven en kunnen de boekenverzameling en het archief ook in het huis ondergebracht blijven. Na de overeenkomst is de verbouwing ter hand genomen, die onlangs is gereedgekomen.

Opperbeste conditie

De voorkamer waar ik ontvangen werd ziet er piekfijn uit. Alles ruikt nog naar verf en de nieuwe materialen die in het oude pand zijn verwerkt.

De aangrenzende filmkamer is erg mooi geworden, met zicht op de tuin. Als de gordijnen dicht is en het filmdoek is neergehaald, kun je hier prachtige films zien. Daarnaast bieden deze twee grote ruimtes alle mogelijkheden voor het ontvangen van grotere groepen mensen, tot ongeveer vijftig.

Veel mogelijkheden. Dat biedt zeker ook de bibliotheek op de eerste verdieping. Alles is keurig gerangschikt en overzichtelijker dan ooit. Naast de catalogus is ook de ontsluiting van het archief ter hand genomen. Alles is zorgvuldig gedocumenteerd en archiefstukken zijn hersteld als dat nodig was.

Het huis zelf is van boven tot onder helemaal gestript. De oude onderdelen zijn behouden, in overleg met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Allerlei bijzonderheden zijn naar boven gekomen. Zoals de oude keuken, waarin de grote kast behouden is gebleven en de gevonden 17^e-eeuwse tegels ook een plekje hebben gekregen. Het 19^e-eeuwse interieur is waar dat mogelijk was behouden en hersteld. De indrukwekkende gaslamp in de achterkamer zal binnenkort worden gerestaureerd.

Huiswiel

Het 300 jaar oude huiswiel vormt in het voorste appartement een prachtige decoratie. De hele takelconstructie is nog intact gebleven en is bij een eerdere verbouwing zorgvuldig weggewerkt. Nu is de constructie weer zichtbaar, sterker nog; het voorste appartement biedt vanuit de woonkamer en de slaapkamer zicht op het oude wiel waarmee in vroeger tijden de goederen in en uit het huis werden getakeld.

Buiten de ruimten voor publiek, zijn er twee appartementen in het gebouw gemaakt. Het eerste is bestemd voor de journalist die de krant Die Burger jaarlijks voor meerdere maanden in Amsterdam laat werken. Het helpt de journalist om ver van Zuid-Afrika verdieping te vinden in Nederland. Ik ben erg benieuwd naar de verhalen die het over Nederland oplevert vanaf de andere kant gezien.

Naast het prachtige appartement voor een journalist van Die Burger, is er ook een appartement waarin 2 studenten kunnen wonen die voor hun studie een bepaalde periode in Nederland verblijven. Allebei de appartementen zien er werkelijk prachtig uit. Met jaloerse ogen liep ik door het gebouw. Wat een mooie plek is dit geworden om echt even helemaal los te komen van je eigen land, maar tegelijk ligt het Zuid-Afrikahuis als een geheel eigen enclave te midden van de Nederlandse hoofdstad.

Vernieuwing website volgende stap

Er ligt nog een prachtige uitdaging in een website waarbij Nederlands en Afrikaans met elkaar verstrengeld zijn zoals dat in het Groot Woordenboek Afrikaans en Nederlands gebeurt. De verstrengeling van beide talen die zo dicht bij elkaar liggen en die elkaar zo goed kunnen begrijpen, zou hier heel mooi gestalte kunnen krijgen. Net zoals ik altijd in gesprek ben met mensen uit Zuid-Afrika. Ik spreek Nederlands en zij Afrikaans. We begrijpen elkaar zonder veel moeite, de enkele 'valse vriend' daar gelaten. Het brengt beide culturen dichter bij elkaar. We kunnen van elkaar leren.

Almere, 8 maart 2016

Foto's: Hendrik-Jan de Wit

The post Het vernieuwde Zuid-Afrikahuis, een impressie appeared first on LitNet.