Sonder Afrikaans en veral sonder die korrekte gebruik van die taal sou Die Burger waarskynlik nie verlede jaar sy honderdste verjaardag kon vier nie. Dit is vreemd dat in hierdie mylpaaljaar van perswese in Suid-Afrika, so min aandag aan die prestasies van die taal gegee is.
Wanneer 'n mens deesdae in die koerant lees van "'n vragmotor wat verongeluk het", "hulle geniet hulself", "sy stoot boep" en "die Proteas moet beter sorg dat hul die loot wen", verlang jy onwillekeurig na Johan Spies (1914-1997) en Dalene Müller (1947-2007), Nasionale pers/Media24 se twee taalkenners.
In 1937 toe Die Burger 22 jaar oud was, het Johan Spies by die koerant begin werk. Met die koerant se sewentigste verjaardag in 1985 was hy steeds in diens van Nasionale Pers. Agt-en-vyftig jaar gewy aan die media. Tot kort voor sy dood in 1997 was hy nog aktief betrokke by die uitgewersbedryf.
Reeds vroeg in sy loopbaan het Johan met sy uitgebreide algemene kennis die nie-politieke hoofartikels op Saterdae onder die skuilnaam, Dawie geskryf.
Johan was redakteur van Die Huisgenoot, ensiklopedis en woordeboekmaker. Op 70 het hy saam met die historikus, CFJ Muller, gewerk aan die bundel, Sonop in die Suide: die geskiedenis van die nasionale pers 1915-1948 . Die rubriek, "TAALSKATKIS" wat vir baie jare in Die Burger verskyn het, is 'n tyd lank deur hom behartig. Johan het alombekend gestaan as die "Taalman".
Johan het sy eie Tien Skryfgebooie gehad: "Weet wat jy wil sê en vir wie; sê dit in padlangse woorde en niks meer nie. Bondigheid as eerste gebod, nie omdat dit die belangrikste is nie, maar omdat dit die mees verwaarloosde is."
Die taalspesialis, Dalene Müller, het in 1992 by die nagkantoor van Die Burger begin werk. Afrikaans was haar hartstaal. Die monumentale werk, Skryf Afrikaans van A tot Z, wat uit haar pen verskyn het, "is steeds die hoogs aangeskrewe padkaart vir joernaliste en enige taalgebruiker".
"Wanneer Dalene gesê het dis reg, dan was dit reg en hardkoppige en beterweterige joernaliste moes voor haar meerdere kennis buig," aldus Peter van Noord, 'n oud-kollega.
Johan, die Riemlander van Vrede en Dalene, die Swartlander van Malmesbury het in Kaapstad by Keeromstraat 30 en Heerengracht 40 die wagters op die heilige mure van geskrewe Afrikaans geword.
Cornelia de Kock
2016
The post Kombuistaal, kanseltaal en uiteindelik koeranttaal appeared first on LitNet.