Quantcast
Channel: LitNet
Viewing all 21497 articles
Browse latest View live

Swerfjaar vir seniors, aflewering vyf: ’n Road trip is nie dieselfde as ’n motortoer nie

$
0
0

Wie sê ’n oorbruggingsjaar is net vir waagmoedige jongmense bedoel? So ’n avontuur is wat Marita van der Vyver onderneem het toe sy kort na haar twintigste verjaardag ’n swerfjaar in Europa aangedurf het. Maar veertig jaar later pak sy en haar pas afgetrede Franse man ’n “geriatriese gap year” aan – ’n vae droom wat skielik ’n angswekkende, bevrydende werklikheid geword het.

Foto’s en teks: Marita van der Vyver

Road trip is ’n term wat nie rêrig in Afrikaans – of enige ander taal – vertaal kan word nie. Dis ’n plesiertog wat nie altyd plesierig verloop nie, ’n avontuur agter die stuur, iets wat in 1957 in die populêre kultuur verewig is deur Jack Kerouac se roman On the road en sedertdien deur Hollywood ontgin is in die gedaante van tallose road movies. En dit bly die beste manier om Amerika te leer ken.

’n Road trip is so Amerikaans soos Route Sixty-Six (wat niemand ooit Roete Ses-en-Sestig noem nie), soos hot dogs of hamburgers, soos cowboys of coyotes – alles verskynsels wat ons op ons Amerikaanse road trip teengekom het. Die coyotes was weliswaar doodgery, slagoffers langs die eindelose paaie van Texas, maar dis seker ook tipies Amerikaans. Indirekte skade in ’n land waar motors steeds koning kraai en almal skynbaar ewig op pad is êrens heen.

Ek het Kerouac se boek in my prille jeug gelees, toe dele daarvan my nog genoeg kon skok om dit absoluut onweerstaanbaar te maak. Toe ek en my pas afgetrede Fransman egter besluit om Amerika in ’n kampeerwa te verken, het ’n ander bekende (en meer besadigde) skrywer ons gids geword. Ek het nie eens geweet dat die Nobelpryswenner John Steinbeck in 1960 ook ’n road trip in ’n soort kampeerwa saam met sy Franse poedel, Charley, aangepak het nie, maar ’n Afrikaanse vriend het ons aangeraai om Travels with Charley – in search of America te lees terwyl ons reis.

Dit was die beste raad wat enigiemand ons gegee het – en glo my, as jy só ’n avontuur aanpak, kry jy meer as genoeg raad, gevraag en ongevraag, van almal wat jy ken. Steinbeck het vir hom ’n huisie agter op ’n trok laat bou en sy buitengewone voertuig Rocinante gedoop – ter ere van Don Quichot se getroue perd – en soos Cervantes se dwalende ridder deur sy vaderland getoer. Van die kus van Connecticut in die noordooste na die weste in Kalifornië en daarna deur die suide terug na die noordooste, waar hy sy sirkelroete voltrek het.

Bagdad Café (ja, die een in die fliek) langs Route 66 in Kalifornië

Ons het ons toer nes syne ook in die herfs en winter aangedurf – vóór ons Steinbeck se boek gelees het – bloot omdat Covid-regulasies dit vir ons onmoontlik gemaak het om in enige ander seisoen in die VSA uit te kom. Ons het ook in die noordooste begin, weer eens niks met Steinbeck te doen nie, maar bloot omdat ons ’n gehuurde handgeverfde kampeerwa noord van New York moes gaan afhaal. Daarna het ons van Connecticut suidwaarts gereis tot in die begeerlike musiekstad van New Orleans, van jongs af op ons albei se emmerskoplys (lank voordat ons geweet het daar bestaan iets soos ’n emmerskoplys), en van daar af in die rigting van die sakkende son aangekruie tot in die Wilde Weste van Kalifornië.

Langs die pad het ons beblomde hippiewa elektriese probleme opgedoen wat die hoofligte al hoe flouer laat skyn het, maar ons het ons nie juis daaraan gesteur nie, want ons het nie saans gereis nie. (Seker so slapgat soos iemand wat nie ’n lekkende dak herstel terwyl dit nie reën nie. Maar as jy in so ’n hippierige voertuig met ’n Hawaise naam soos Aloha rondry, raak jou verstand dalk ietwat beneweld van rustigheid.) Toe ons Los Angeles een laatmiddag bereik, net betyds om vir die eerste keer die son in die Stille Oseaan te sien sak, het Aloha se ligte heeltemal verdwyn. Wat ons gedwing het om dié nag op ’n parkeerterrein hoog bo die stad te slaap, want ons kon nie sonder ligte die kronkelende heuwelpad ondertoe aandurf nie.

Die Fransman kom tuis in ’n straat in New Orleans.

Dit was een van die vreemdste nagte wat ons in ons kampeerwa deurgebring het. Die parkeerplek is blykbaar ’n bestemming vir skelm vryers wat in karre moet vry en daggarokers wat hoog bo die stad “hoog” wil raak. Teen die vroeë oggendure het die daggawalms soos ’n digte mis oor die karre gehang. Ons het effe bedwelm geraak deur net die dampe in te asem, maar dit het ons darem gehelp om te slaap terwyl harde rockmusiek dwarsdeur die nag uit sommige van die rokers se motors dreun. 

En toe dit lig word, is ons beloon met ’n manjifieke uitsig oor Los Angeles, wat alles die moeite werd gemaak het.

Boonop moes ons teen dié tyd, ná weke van toer kruis en dwars oor die kontinent, seker al gewoond geraak het aan, wel, kom ons noem dit maar “interessante” oornagstanings. Aangesien ons die grootste deel van ons beperkte reisbegroting op ons kampeerwa geblaas het, moes ons goedkoop plekke vind om die wa snags te parkeer. Jy kan blykbaar in enige National Forest of State Forest gratis kampeer, maar in die winter is dit nie ’n goeie idee om op modderpaaie of sneeupaaie in digte bosse rond te foeter op soek na afgeleë kampeerplekke nie.

In elk geval nie vir my en my man wat geen sin vir rigting het nie en waarskynlik sou verdwaal en verkluim in ons kampeerwa, met die moontlikheid dat ons bevrore liggame eers weke later wanneer die sneeu weer smelt gevind sou word, soos in daardie fliek van Sean Penn, Into the wild, wat my vir altyd afgeskrik het van sulke avonture.

(Dit het ons nogal getroos om te lees dat Steinbeck ook rigtingloos was en voortdurend verdwaal het. En hy kon nie eens op die internet of GPS staatmaak om hom uit sy ellende te verlos nie, siestog.)

Ons het dus ’n paar apps op ons selfone afgelaai om ons te help om daagliks kort voor die donker toeslaan (wat in die winter omtrent vyfuur in die middag gebeur) ’n bekostigbare kampeerplek naby ons te vind, dikwels op plase of in State Parks wat nie gesluit is vir die winter nie. Die winterweer was trouens die rede waarom ons ons padtoer tot die suide en weste van die land beperk het, waar dit veronderstel is om warmer te wees.

Of so het ons gedog.

Dit was eintlik nog herfs toe ons in die omgewing van Atlantic City, New Jersey, die eerste keer deur die vroeë donkerte en die bibberende koue verras is. Hoewel die verrassing veel groter was toe ons die volgende oggend wakker word op ’n plasie wat ons op ons Hipcamp app opgespoor het en waar ons in die stikdonker nag (omtrent halfsewe die aand) aangekom het. In die daglig kon ons sien dat ons omring is deur llamas en hoppende hase waarmee die eienaar blykbaar boer.

Almal weet van free range chickens, maar ek het nog nooit van free range rabbits gehoor nie.

Boonop het die water in ’n ander woonwa op die plaas – wat ons veronderstel was om as badkamer te benut – in die nag gevries. Ek moes my oggendnood hurkend langs die woonwa tussen die hoppende hase verlig en my tande met vonkelwater borsel. Tog was die boer se vrou, toe sy eindelik die deur van die plaashuis kom oopmaak nadat ons al hoe meer desperaat geklop het, so vriendelik soos net Amerikaners (wat jou van geen kant af ken nie) kan wees.

Sy het ons genooi om die bad in haar huis te gebruik, maar ons was haastig om weg te kom van die llamas en die hase en ons volgende vreemde oornagplek te ontdek. Want teen dié tyd het ons begin begryp dat die kanse goed is dat dinge vorentoe selfs vreemder gaan word. 

En dit het.

Sneeu op ’n ossewa in New Mexico, wat ons gedog het is in die warmer suide van die VSA

In Arizona, op pad na die Grand Canyon, het die kwik skielik dramaties gesak tot –13 °C, wat ons gedwing het om by ’n goedkoop motel in te boek. Ons het dit as ’n avontuur beskou omdat my Europese man, wat die konsep van ’n “seedy motel” slegs deur Amerikaanse flieks ken, gretig was om hierdie gaping in sy ervaringsveld te vul. Boonop het hy gedurende die Covid-grendeltyd al 48 episodes van die Amerikaanse TV-reeks Room 104 binne ’n week gekyk, en die snaakse, skrikwekkende en soms absurde dinge wat in kamer 104 van ’n doodgewone Amerikaanse motel gebeur, het hom meer vasberade as ooit gemaak om nie net in ’n motel te slaap nie, maar spesifiek in kamer 104.

Arizona se gloeiend-oranje rotsformasies soos ons dit verwag het ...

In die eerste motel waar ons aanklop in Flagstaff, Arizona, is kamer 104 toe wraggies beskikbaar. Alain grinnik soos ’n kind wat ’n begeerde Krismispresent kry en ek speel maar saam. Diep in die nanag word ons gewek deur ’n bloedstollende gil uit ’n naburige kamer. Ons hoor dis ’n vrou, en gedagtig aan Room 104 vermoed ons sy word moontlik vermoor, en ek fluister paniekbevange vir Alain, “Call 911!” asof ek self ook in ’n Amerikaanse TV-reeks beland het.

Gelukkig, net vóór ons ons naam heeltemal gat kan maak, hoor ons nog geluide uit die naburige kamer. En ons besef dit was ’n gil van genot daai.

En Arizona onder sneeu, soos ons dit beslis nie verwag het nie

Die volgende oggend ry ons deur ’n sprokieslandskap van sneeuwoude om die Grand Canyon in sneeu te bewonder, ’n ervaring wat ons geheel en al oorrompel. Al die foto’s en beeldmateriaal wat ons nog ooit van dié natuurskouspel gesien het, het ons dorheid en hitte laat verwag. En hoewel die Grand Canyon ongetwyfeld in enige seisoen asemrowend is, is dit letterlik asemrowend in die soort koue wat jou asem in ’n wolk voor jou mond verander.

Die Grand Canyon onder ’n vars laag sneeu

Vir sommige van ons interessantste oornag-ervarings kan ons egter nie die weer blameer nie, net ons eie avontuurlus en nuuskierigheid wat ons soos gekke laat instorm by plekke wat engele versigtig sou betree. In New Orleans byvoorbeeld was dit salig warm, amper somers vergeleke met sommige ander streke, en ons vind ’n kampeerplek in ’n soort kommune so na as moontlik aan die French Quarter in die middestad. Die Hipcamp app waarsku ons dat hier net ’n buitelugstort en ’n droë toilet in ’n hokkie is, maar ek onthou mos puttoilette uit my kinderjare en ons twee dapper muise skrik nie vir koue pampoen of puttoilette nie.

Buitendien, ons het toe reeds daguitstappies in ’n paar National Parks onderneem en die omgewingsvriendelike droë toilette beproef, nou nie juis met vreugde nie, maar mens doen wat jy moet doen, Solank jy nie afkyk in die toiletbak terwyl jy doen wat jy moet doen nie.

In New Orleans, waar dit dag en nag dwarsdeur die jaar soos karnaval voel

En in hierdie omheinde kommune van New Orleans is die droë toilet uiteindelik die minste van ons sorge. Dis ’n groot werf met ’n heel skaflike houthuis waarin die vriendelike eienaar woon, omring deur woonwaens, meestal sonder wiele, waarin ’n verskeidenheid van eienaardige karakters blykbaar permanent gehuisves word. Rondom die woonwaens is kunswerke geskep uit ou poppe (‘n bietjie grillerig) en geraamtes van fietse en ander rommel. Op die houtheining wat van bo tot onder met graffiti versier is, pryk ’n plakkaat: Clothing optional beyond this point.

Dit moes seker as ’n waarskuwing gedien het.

’n Outydse "gas station" op die Blues Route langs die Mississippi-rivier

Die burgers van die kommune het darem nie almal kaal rondgeloop nie, maar die tuisgemaakte stort is ’n tuinslang buite onder ’n boom, agter ’n rietafskorting wat net ’n klein stukkie van enige kaal lyf kan wegsteek. Ek is nie onnodig skaam nie, maar op my ouderdom beskou ek dit as ’n gebaar van liefdadigheid om nie my lyf aan ’n onskuldige publiek bloot te stel nie. Veral aangesien die burgers van die kommune almal veel jonger as ek en Alain is. En daar is geen spoor van enige ander vrou op die werf nie.

Oggend-oefeninge om litte los te maak in Tennessee ná nog ’n nag op ’n "interessante" kampeerplek

Nee, dis nie ’n gaykommune nie, alles was net te deurmekaar en morsig – dit herinner my eerder aan Withnail and I, ’n klomp jongerige mans wat hulle eenvoudig nie steur aan die samelewing se verwagtinge van ’n higiëniese woonplek nie. Maar almal was weer eens ongelooflik vriendelik, en een van die woonwaens wat darem wiele het, is spesiaal geskuif om vir ons kampeerwa plek te maak. Toe sê ons maar vir onsself, ag nou ja, ons gaan tot laatnag in New Orleans se vele kroeë na musiek luister, ons soek tog net ’n sláápplek vir twee nagte. Ons oë gaan toe wees, en wat ons nie sien nie, kan ons nie hinder nie.

Ons het inderdaad heerlik geslaap (ná ’n paar van Nola se befaamde mango-daquiri’s sou ek waarskynlik selfs in ’n boom aan die slaap kon raak) en vroegoggend heerlik buite gestort, voordat die burgers van die kommune ontwaak.

Texas se waarskuwings teen ratelslange

’n Paar dae later het ons iewers in Texas by ’n Travel Information Center langs die grootpad oornag, dié keer met silwerskoon spoeltoilette en stomende warm water om mee te was, maar toe die son oor die uitgestrekte vlaktes opkom, sien ons orals kennisgewings wat ons teen ratelslange waarsku. Ná ons ’n foto van so ’n kennisgewing na ons gesin se WhatsApp-groep gestuur het, vermaan kleinsus Mia ons om nou op te hou om tussen slange en skelm vryers en daggarokers te slaap, want haar senuwees kan dit nie meer hou nie.

In Los Angeles kry ons ’n pers kampeerwa wat Lancelot genoem word

Haar toon was spottend, maar ná soveel jare waarin ons snags wakker gelê en wroeg het oor wat ons tienderjarige kinders aanvang, is dit nogal amusant dat ons volwasse kinders nou soms besorg raak oor wat hulle ouers aanvang. Hulle ken ons darem ook goed genoeg om te weet ons sal nooit roekeloos onverantwoordelik raak nie.

Soos ons ook weer besef het daardie oggend toe ons op ’n parkeerplek hoog bo Los Angeles wakker word. Ons het geweet ons moet onmiddellik iets aan die kampeerwa se ligte doen as ons nie weer in so ’n situasie vasgevang wil word nie. Ná ’n string dringende teksboodskappe aan die maatskappy wat die kampeerwa aan ons verhuur, kon ons dieselfde dag nog die beblomde Aloha inruil vir ’n plaasvervanger wat minder hippierig en Hawais lyk.

Hoewel dit steeds nie die soort vaal voertuig was wat jy sou kies as jy byvoorbeeld ’n bank wou beroof nie. Die enigste beskikbare wa was persblou en beskilder met ridders in wapenuitrustings (pleks van blomme) en sy naam was Lancelot. Waaragtig.

Só lyk die ridder Lancelot van naby ...

Eensklaps was Steinbeck in sy ridderlike Rocinante nog meer gepas as gids vir ons Amerikaanse ontdekkingsreis.

Soos die noodlot dit wou hê, vertel ’n Suid-Afrikaanse kennis ons kort daarna van die fantastiese Steinbeck-museum in Salinas, die Kaliforniese dorp waar die skrywer grootgeword het en waaroor hy onder meer in East of Eden geskryf het. Toe ons hoor dat Steinbeck se Rocinante-trok óók hier besigtig kan word, het ons dadelik ons roete verander (soos omtrent daagliks op hierdie road trip gebeur het) om  deur Salinas te ry.

Om ons kampeerwa met die naam Lancelot in Salinas se mitiese Main Street te parkeer en hulde te betoon aan ’n sestigjarige kampeerwa met die naam Rocinante.

Eindelik by Steinbeck se Rocinante in Salinas!

“We do not take a trip,” skryf Steinbeck in Travels with Charley; “a trip takes us.” Dis ’n waarheid wat ons oor en oor getref het terwyl ons padlangs deur Amerika reis.

Steinbeck skryf ook: “A journey is like marriage. The certain way to be wrong is to think you control it.” En ons twee ou getroudes wat al hoe meer ervare reisigers word, moet weer eens instemmend knik.

Lees ook:

’n Swerfjaar vir seniors: Aflewering nommer een

’n Swerfjaar vir seniors, aflewering twee: Wees gereed om verras te word

’n Swerfjaar vir seniors, aflewering drie: Allerhande alledaagse wonderwerke

Swerfjaar vir seniors, aflewering vier: Watter fliek was dit nou weer?

 

The post Swerfjaar vir seniors, aflewering vyf: ’n Road trip is nie dieselfde as ’n motortoer nie appeared first on LitNet.


Hennie Aucamp (1934–2014)

$
0
0

Gebore en getoë

Hendrik Christoffel Lourens Aucamp is op 20 Januarie 1934 in die Oos-Kaapse dorp Dordrecht gebore. Hy word groot op die plaas Rust-mijn-ziel op die Stormberg-hoogland in die Jamestown-distrik en matrikuleer in 1951 op Jamestown. Die wêreld van sy grootwordjare vind neerslag in baie van sy latere skryfwerk. Hy het een suster, Rina.

Hennie skryf al van sy negende jaar af. In standerd 2 (nou graad 4 genoem) het hy met die bemoeienis van sy onderwyseres, mej Dolla Marais, gediggies in Die Jongspan gepubliseer, en hy het sedertdien nog nie opgehou skryf nie. Na Die Jongspan volg verhale vanaf 1949 in Die Naweek en in sy matriekjaar verskyn sy eerste verhaal in Die Huisgenoot.

In sy verjaardagrede met sy sestigste verjaardag het Hennie vertel van die huise waar hy as kind gekom het (Die Burger, 20 Januarie 1994): "Daar was altyd tekste en spreuke teen die mure, soms uitgeborduur en ingeraam agter glas; en verjaardagalbums met stigtelike aanhalings en Autograph-albumpies was deel van elke huiskultuur. Jy het jou vriende gevra om ’n diepsinnigheid of kwinkslag in jou Autograph-boekie neer te pen, of iets te teken, as daar ’n talent in dié rigting was. In my ma se Autograph was daar self ’n gedurfde versie:

The Devil made the wind
to blow young girls' dresses high
but God was just
and made the dust
to blind young men's eyes.

"Die platteland van my jeug was nog vol Edwardiaanse reste. Maar dis waarskynlik my ma wat my liefde vir die gedronge sêding die sterkste gevestig het. Sy het haar waarhede op die koop toe met soveel gesag uitgespreek dat jy haar aforismes as Bybelwaarhede aanvaar het. Party van haar waarhede het sy van háár moeder gekry – ’n ouma wat ek net van sepia-foto'tjies af ken. Daardie onbekende ouma sou aan haar dogter gesê het: '’n Man is van nature ’n skaam ding. As hy voorbarig word, is dit ’n vrou se skuld.'

"Ma het weer dikwels gesê: 'net lui mense is eensaam'; en van ’n gemeenskaplike vriendin het sy guitig gesê: 'Daar mag bedrog in haar skuil, maar jy sal dit nie by haar soek nie.' Vir my suster het sy in seldsame bitter oomblikke gesê: 'Trou met ’n weeskind: dit skakel skoonfamilie uit.'"

Hennie het ’n teorie dat die groot invloede in jou lewe, ook wat boeke betref, meestal voor jou sestiende jaar gebeur het. "Dis nie altyd dat die boeke van jou jeug literêr indrukwekkend was nie; nee, jou ontvanklikheid was net so groot. Jy was een en al gereedheid toe jy ’n bepaalde boek gelees het, en jy het behou, vir al jou dae, soos dit my nou lyk, die innerlike krag wat daar in daardie boeke opgesluit was.

"As sekere verhale en boeke ’n mens ná vyftig jaar nog steeds ontroer, selfs meer as toe jy ’n kind was, dan het jy duidelik ’n boek ondergaan, en is daardie boek ’n invloed in jou lewe. Ek wil drie, nee vier, sulke boeke uit my jeug noem.

"Die een is Psalms van Dawid; die ander, Prediker. Wat ek van poësie en prosa weet, en van hul onderskeie ritmes, het ek tydens die huisgodsdiens geleer, toe my pa so ernstig en oorwoë uit hierdie boeke voorgelees het. Geen latere poësie en prosa het my so indringend gevorm soos Psalms en Prediker nie.

"’n Ander groot ervaring het ook mondelings geskied, en dateer van my voorskoolse jare. Ma het Hans Andersen vir my voorgelees terwyl ek drie maande lank in die hospitaal was. Tot vandag toe reken ek Die klein meerminnetjie tot een van die skrynendste verhale in die wêreldletterkunde.

"In my hoërskooljare het ek The Story of an African Farm van Olive Schreiner opgeneem. Vir die eerste keer het die veld om my dringend met my begin praat. Ek het ontdek dat landskap ook binneskap is.

"Is dit toevallig dat Psalms, Prediker, Die klein meerminnetjie en The Story of an African Farm letterkunde is? Hierop het ek nie ’n oortuigende antwoord nie. Ek weet net dat al vier tekste invloede in my lewe was en, wie geïnteresseerd mag wees daarin, ’n sleutel tot my psige en werk."

Volgens Hennie het hy en sy suster Rina ongesensureerd grootgeword (Die Burger, 24 Februarie 1994): "Ons het na ruie, boertige gesprekke geluister, gespeel op die plaas en vir mekaar voorgelees in die lang, koue Stormbergwinters. Pa het Die Huisgenoot deur die pos gekry. Ma het haar eie gesofistikeerde boekery gehad en Vrydae het ons kinders Die Brandwag gaan koop. Ouma het die Bybel as ’n roman benader en byvoorbeeld die boek Ester met smaak voorgelees. Almal wat vertel, gelees en gekuier het, het outomaties toneelgespeel – met lyftaal en stemveranderinge.

"'Dit was egter tant Mara, Pa se suster, wat eintlik die drama en romantiek by my wakker gemaak het, sowel as die nuuskierigheid oor die dekadente.

"Van sub A het ons plaaskinders geboard in die week. Omdat Klein-Jan van Bruggen van Die Brandwag voornemende skrywers aangeraai het om dagboek te hou, het ek op 15 daarmee begin. Daar lê nou al 31 volumes in my wakis!

"Ek het uitgesien na wat ágter matriek lê – die Boland, en studie. Ek wou kuns doen, maar daar was nog nie ’n kunsfakulteit nie; dit sou dus BA wees."

Die dorpie van sy kindertyd, Jamestown, was ’n dinamiese dorp wat in sy eie kultuur- en sportbehoeftes voorsien het. Onderwysers het hul naweke ingeploeg in diens van opvoeding en nooit daaroor gekla nie. Jan Lap, vader van Dorothea van Zyl, stigter van die Stellenbosse Woordfees, het Vrydagaande volkspele gelei en onderwysers soos meneer Stander en uncle Steve Wagenaar het atletiek afgerig en atletiekbane help aanlê.

"Atletiek was ’n groot ding in my skoollewe; oor voetbal het ek my nooit sorge gemaak nie, en vind die geweldsromantiek van hierdie sportsoort tot die huidige dag toe onaanvaarbaar. Sport in my Jamestown-jare was doodgewoon ’n uitbreiding van die speel-kultuur. Ons het kennetjie gespeel, en veral blikaspaai, soms in die nag op die markplein, met volmaan. Ons het berg geklim en in die dorpsdam en in Skulpspruit geswem, en vir ’n kort seisoen was daar skattejagte in die veld, onder leiding van ’n energieke, en vir Jamestown bepaald eksentrieke onderwyser, genaamd Jan Rabie.

"Meneer Wilke, ons geliefde en geesdriftige prinsipaal, het jaarliks ’n toneelstuk op die planke gebring, die bydrae van die skoolpersoneel tot die Dankfees. (...)

"Mona Vorster het my as hoërskoolleerling in ’n kameerol in haar opvoering van Die bekeerde Jodin gebruik. Ek is bruin gesmeer met kakao, want ek het ’n wrede barbaar gespeel wat uit ’n bos spring en ’n onskuldige wit vrou die skrik op die lyf jaag. Daar was darem ook ’n heroïese rol in my kort loopbaan as toneelspeler, naamlik dié van Japie Greyling in Die wit muur van Uys Krige. Teen die einde van die stuk staan meneer Wilke met my in sy arms; ek, Japie Greyling wat nie sy eie mense wou verraai nie. En wat gebeur toe? Meneer Wilke breek uit in ’n volkstoespraak, en ek, dig teen sy boesem, luister verskrik.

"Min het ons as kinders vermoed dat sekere fasette van ons dorpskultuur ’n vals boom gehad het. Daar was iets vreemds omtrent al die motors wat om vieruur Saterdagmiddae, of was dit Sondagmiddae, in tant Bettie Vorster se straat gestaan het wanneer oom John Vorster op besoek was. Vooraanstaande boere was daar, soos oom Andries Coetzee; ook onderwysers en selfs ’n dominee. Maar ons het toe nog niks van die Broederbond geweet nie, al het ons al van Bokryers gehoor.

"Die retoriek van Dingaansdag-toesprake, of die bombastiese preke van gas-arties Koot Vorster, het ons gruwelik verveel. Die donker subteks van hierdie orasies sou eers dekades later tot ons deurdring."

Verdere studie en werk

In 1952 gaan Hennie na die Universiteit Stellenbosch, waar hy in 1955 sy BA-graad behaal. In 1958 verwerf hy sy magistergraad met lof met ’n verhandeling oor die poësie van Ernst van Heerden. In 1957 verwerf hy ook sy Senior Onderwysdiploma. Hy gee onderwys op Stellenbosch, Jamestown, Cradock en Rondebosch en doen twee maal waarnemende werk in die Departement Opvoedkunde aan die Universiteit Stellenbosch. In 1963 vertrek hy op ’n studiereis na België, waar hy hom aan die Universiteit van Leuven toespits op letterkunde-onderrig op hoërskoolvlak.

Oor sy studentejare vertel Hennie aan Susanne Beyers (Die Burger, 26 Maart 2004): "’n Tyd van BTK-toere, kampvuurkonserte, spraaklesse by Margaret de Villiers vir die onderwysloopbaan wat voorlê en stimulerende aande by die Erlanks, Malherbes, en dr Con de Villiers – almal ontwikkelde mense wat jou ’n paspoort tot die wye wêreld gegee het. Dit was ’n goeie tyd – intiem en verrykend.

"Ek het met beurse oorsee kon gaan om verder te studeer. In Europa het ek met die goue era van die teater kennis gemaak. Op die Londense verhoë het ek klassieke werke ervaar, vertolk deur Laurence Olivier, Michael Redgrave, John Gielgud, Ralph Richardson, en selfs Sybil Thorndike. Waarmee jy terugkom, is ’n sin van standaarde. Jy kan nooit weer met minder tevrede wees nie."

Hennie het vroeg in sy loopbaan swaarde gekruis met die Broederbonders. Hy vertel op LitNet: "Op Stellenbosch is ek as dosent deur ’n Broederbonder – hoog op in die hiërargie – gevra om ’n aanbeveling vir ’n wankel kandidaat te skryf. Ek het geweier, want die kandidaat was akademies glad nie geskoold en gereed vir ’n professoraat nie. Die Broederbonder het my met drillende wange verskree: 'Eendag, my maatjie, gaan ek groot klippe in jou pad rol.' En hy het."

Hennie debuteer in 1963, op 29-jarige ouderdom, met Een somermiddag: landelike sketse en vertellinge. In Kort voor lank (1978) sê hy dat die jeugwêreld vir baie skrywers die kompas is waarmee vreemde ruimtes verken word. Een somermiddag is saamgestel uit Hennie se vroeë verhale wat in Naweek, Die Huisgenoot en Die Huisvrou verskyn het. Dit is ’n agttal landelike vertellings met die seuntjies Wimpie en Tatties as deurlopende figure en met die chronologiese gang in die ontwikkeling van Wimpie van seun tot jeugdige as strukturerende element. JC Kannemeyer skryf in Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur. Deel 2 dat hoewel hierdie sketse los van mekaar staan, hulle wel ’n onderlinge verband het en almal oor die daaglikse lewe op die plaas handel.

Die hartseerwals: verhale en sketse is in 1965 gepubliseer en beleef etlike herdrukke, maar, skryf PA du Toit in Perspektief en profiel. Deel 1 (1998), hier is dit nie meer "gemoedelik-lokale realisme" nie. Kannemeyer het in sy Geskiedenis van die Afrikaanse literatuurgevoel dat Die hartseerwals ’n groot vooruitgang op Hennie se debuutbundel was. "Die situasies in die verhale is nog baie soos die tipiese gegewe van die ouer Afrikaanse prosa, soos die byeenkomste tydens die Nagmaalsnaweke, die wewenaar wat by ’n jong meisie kom kuier, en die dansparty op die plaas. Ten spyte van hierdie geykte gegewe slaag Aucamp daarin om die tradisie te verfyn."

Hennie se kortverhaalbundels word met gereelde tussenposes gepubliseer. Spitsuur verskyn in 1967 en die verhaal "Portret van ’n ouma" is verteltegnies ’n belangrike verhaal in die Aucamp-oeuvre. Kannemeyer (Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur. Deel 2)skryf dat Aucamp se kuns in Spitsuur ’n groter verskeidenheid openbaar en dat die problematiek van die individu aangrypend aan die orde kom, terwyl sy waarnemingsvermoë, taalgebruik en karakteriseringstegnieke nog verder verfyn word.

’n Bundel reissketse en essays getiteld Karnaatjie word in 1968 gepubliseer. In die skets "Grüss Gott" is daar ’n uitspraak wat die strekking van Aucamp se reisliteratuur illustreer: "dat jy van toeris na reisiger vorder wanneer jy volledig katalisator geword het, alles wat die oog sien en die oor hoor, vergeestelik. Hierdie sketse en essays handel oor Hennie se reise na Ierland, Spanje, Oostenryk, Vlaandere en Italië."

Volgens PA du Toit (Perspektief en profiel) is die verteller in ’n Aucamp-teks dikwels ’n "ek" "met ’n landelike verlede, ’n denkende, kunssinnige skrywer wat soos in 'Armed Vision' uit ’n Bruidsbed vir tant Nonnie (1970) as weerlose enkeling poëties bely of ironies insny. In 'Armed vision' vind die leser dat die verteller ’n bewuste skrywer is. Daar vind min uiterlike gebeure plaas; die genre-grense tussen kortverhaal, skets en essay word oorskry; in die stylwisseling kan ’n meerstemmigheid waargeneem word; verwysings wat betekenisse vermenigvuldig; en deur die woordkeuse en sinsbou word ’n besondere toon en ritme aan die vertelling gegee."

Vanaf ’n Bruidsbed vir tant Nonnie vind die leser dat eensaamheid ’n al hoe belangriker motief in Aucamp se werk word – tot en met Gekaapte tyd (1996). JC Kannemeyer het as volg geskryf: "Daar is karakters in Bruidsbed wat probeer om die gevoel van eensaamheid te besweer deur met hulleself te praat, of al vertellende, om te probeer om tyd vinniger te laat verbygaan om die skryn van die hede te vermy, maar dit lei tot die vashou van oomblikke uit die herinnering wat die hede beide verhelder en vertroebel.

"Die eerste afdeling van Bruidsbed speel weer af teen die vertroude omgewing van die Stormberge. Die titelverhaal was vir my die hoogtepunt van die eerste afdeling. Hierin vertel Aucamp van ’n afgetakelde, sewentigjarige tante wat by die verteller se ouers moes gaan woon en genadebrood eet, maar wat nog steeds die sensuele inslag en liefde vir die wêreldse en erotiese verraai wat lewenslank haar rigsnoere was. Die tweede afdeling het se kern is die teleurgestelde liefde, die eensaamheid en verlatenheid en hoe daar probeer word om die vroeëre geluk terug te vind. Vir Kannemeyer is die hoogtepunt van hierdie afdeling die verhaal 'Steven en Fay', die eerste van Aucamp se 'gay'-verhale waarin die homoseksualiteit as tema ingevoer word."

’n Bruidsbed vir tant Nonnie is in 1970 bekroon met die Tafelberg-wedstrydprys.

Hongerblom word in 1972 gepubliseer met die subtitel vyf elegieë. Vier van dié vyf elegieë het ’n romantiese ondertoon waarin ’n verlange na ’n landelike verlede en ’n vervloë jeug na vore kom. ’n Liriese toonaard kom deur die romantiek in hierdie tekste na vore, soos in die reisverhaal "Voor die winter kom". Daar is die insig van die jeug wat besig is om verby te gaan, die ouderdom wat al nader kom en die finaliteit van die dood. Daar is ook nou ’n ruimer sosiale bewussyn in Hennie Aucamp se tekste te bespeur. (Geskiedenis van die Afrikaans literatuur)

In Wolwedans: ’n soort revue (1973) is daar ’n duidelike wending in Hennie se prosa te bespeur. Daar kan drie vlakke in die bundel onderskei word: die revue, ’n "verskeidenheidsprogram"; die wolfsheid van die samelewing; en die verloopte en vereensaamde enkeling. Wolwedans en Hongerblom is in 1974 (saam met Chris Barnard se Mahala) met die WA Hofmeyr-prys bekroon.

Hennie vertel dat dit eers met die skryf van Dooierus (1976) is dat tydhantering in die kortverhaal hom doelbewus begin boei het. In Kort voor lank (1978) word die liriese tyd as raakpunt tussen die kortverhaal en die poësie gebruik. Dit kom ook na vore dat dit ook in die kortverhaal dikwels nie meer die tydsverloop is wat belangrik is nie, maar die verdieping van ’n stemming of gevoel.

"Die titel Dooierus kan op twee dinge dui: stagnasie, die rus van die dooies, maar dit kan ook die presiese aanlê van die skut op die kol wees. Soos in vroeër verhale vind die leser weer die eensaamheid en vrees van gefrustreerde wesens en die boerewêreld van die Stormberge. Hierdie temas word soms in Dooierus verder uitgebou en verfyn, terwyl ander weer deur vroeër verhale oorskadu word, iets wat ’n sekere eenselwigheid in Aucamp se oeuvre tot gevolg het," skryf Kannemeyer.

Bogenoemde drie bundels – Hongerblom, Wolwedans en Dooierus – vorm in sekere opsigte ’n "drieluik".

Hennie verwerf in 1974 sy doktorsgraad in die opvoedkunde (tesistitel: ’n Ondersoek na die doeltreffendheid van die eksterne eksaminering van voorgeskrewe letterkunde vir Afrikaans Hoër in die Kaaplandse Senior Sertifikaat) en word in 1983 aangestel as hoof van die Departement Afrikaans aan die Universiteit Stellenbosch. Hy word aangestel as hoogleraar in Afrikaans in die Fakulteit Opvoedkunde aan die universiteit, ’n pos wat hy beklee tot en met sy aftrede in 1994. In Maart 2000 ontvang hy ’n eredoktorsgraad in die letterkunde van die universiteit.

Ook in Enkelvlug (1978) vind die leser die eensame mens op sy eenrigting-alleenreis deur ’n troostelose wêreld die dood in. Die "enkelvlug" (want daar is geen retoer in hierdie lewe nie) is die belangrikste motief en kan deur Hennie se hele oeuvre heen nagespeur word, soos gesien kan word in die motto van die bundel wat aan Camus ontleen word: die gevoel dat die reis nie maar blote plesiersoek is nie, maar ’n noodwendigheid – om vir die ewigheid ’n sintuig te ontwikkel.

"In Volmink (1981) – ’n titel waarin die woorde volmaak en vermink verbind word – is daar ’n baie groter verskeidenheid wat temas betref as byvoorbeeld in Dooierus en Hongerblom. Die 'ek'-verteller en die outobiografiese illusie word ook minder gebruik. ’n Hoogtepunt in Volmink en in Aucamp se oeuvre is," volgens PA du Toit (Perspektief & Profiel), "die saamgestelde verhaal 'Vir vier stemme' wat verskeie letterkundige tradisies in herinnering roep."

In 1979 ontvang Hennie ’n buitelandse studiebeurs wat hom in staat stel om in New York aan die Teacher's College en aan die Universiteit van Columbia spesialiteitskursusse in die skryf van drama en populêre fiksie, en in professionele and opvoedkundige skryfwerk te volg.

In 1975 is hy die samesteller van ’n program onder die titel Om Boer te wees vir die Taalfeesprogram in die Paarl. Hierdie program bied ’n beeld van die boer soos vervat in die Afrikaner se letterkunde en preliterêre erfgoed.

In die tagtigerjare spits Hennie hom toe op die skryf van kabarettekste, en in 1979 word ’n kabaretopvoering van hoofsaaklik Die lewe is ’n grenshotel deur SWARUK in Windhoek op die planke gebring. Ook in Windhoek word die eerste professionele aanbieding van Slegs vir almal in 1985 deur SWARUK opgevoer te midde van baie kritiek oor die taalgebruik en "oormatige klem op homoseksualisme". In 1988 word sy kabaret Blomtyd is bloeityd, wat die vrou in al haar gedaantes ontgin, tydens die Grahamstadse Kunstefees opgevoer met Coenie de Villiers as toonsetter en Marthinus Basson as regisseur. Vir hierdie kabaret ontvang Hennie die Fleur du Cap-toneelprys in 1987.

In 1991 en 1992 word die kabaret Oudisie! deur Kruik in Kaapstad opgevoer met Casper de Vries, Nataniël en Joey de Koker, en volgens ’n onderhoud is dit Hennie Aucamp se laaste kabaret. In 1994 word ’n huldigingsprogram vir Hennie vir sy belangrike bydrae tot die Afrikaanse kabaret op Stellenbosch gehou.

In Wat bly oor van soene? (1986) skryf die skrywer in Beeld van 20 Januarie 1986 dat dit hier gaan om die bankrotskap van seks en die liefde, teenoor die beswerende krag van kreatiwiteit. Volgens André P Brink is daar in Wat bly oor van soene? ’n speelsheid en groter rustigheid waardeur die onthullinge ’n breër terrein van menslikheid belig. Die speelse toon hou gedeeltelik verband met die verstrengeldheid met die melodrama; om dit te satiriseer, maar ook om te bewys dat daaruit kuns te maak is. Ook kan die understatement en keurige en estetiese taalgebruik te sien.

Tydens ’n dramaskryfkursus in Amerika het Hennie besef hoeveel prikkels hy reeds deur die jare opgedoen het om veral kabaret te skep. Toe Rina Botha as spraaklektrise by die dramafakulteit oorgeneem het, het hy monoloë begin skryf, maar in 1980 kon hy sy Met permissie gesê opgevoer sien met studente in die eerste volwaardige Afrikaanse kabaret.

Hennie se liefde vir die toneel het reeds begin met die verbeeldingsalons op die plaas saam met sy suster, Rina. Ander invloede op toneelgebied was Herman Pretorius wat die dramadepartement aan die Universiteit Stellenbosch begin het en dié departement as laboratorium vir Hennie se teatertekste beskikbaar gestel het; Marie van Heerden, die Stellenbosse teatergees wat Hennie op grond van die tikwerk wat sy vir hom moes doen, aangemoedig het om die liedtekste vir Die lewe is ’n grenshotel (1977) te skep; en Robert Mohr, wat hard probeer het om Hennie self op die verhoog te kry.

"En dan die ongelooflike werk wat ek in veral Duitsland gesien het. Marlene Dietrich, wat in 1966 in Kaapstad opgetree het. Ek het lank in die Fleur du Cap-keuringskomitee gedien, maar sedert die streekrade verval het, kan ’n mens nie regtig meer praat van ontwikkeling in teater nie. Eerder áfwikkeling." (Onderhoud met Susanne Beyers, 26 Maart 2006, Die Burger)

In die meer as twaalf jaar waarin Hennie aktief met die skryf van kabarettekste gemoeid was, verskyn drie kabarettekste en ’n aantal aanverwante bundels lirieke, toneeltekste en opstelle: Die lewe is ’n grenshotel (1977), Met permissie gesê (1980; die eerste volwaardige kabaretteks in Afrikaans), Papawerwyn en ander verbeeldings vir die verhoog (1980), Woorde wat wond: geleentheidstukke oor randkultuur (1984), Slegs vir almal: ’n kabaret oor selfsug (1986), Die blou uur: 50 cocktail-kwatryne (1984), Punt in die wind (1989), Brommer in die boord(1990), Oudisie! (1991), Dubbeldop: kabarettekste en opstelle (1994), en die moraliteitspel Van hoogmoed tot traagheid of Die sewe doodsondes (1996).

Met Hennie se amptelike afskeid van kabaret in 1993 het hy aan Dorothea van Zyl in Die Burger van 11 Mei 1993 gesê dat hy op ’n laat leeftyd besef het dat hy eintlik ’n verloopte romatikus is, "of meer presies gestel: ’n Dekadent".

Hy het verder aan Van Zyl gesê: "Ek moes vroeër nog aandring op die hoofletter by die substantief Dekadensie."

Van Zyl het daarop gewys dat die breë publiek begin besef dat "dié term uit die kunskringe nie morele verval aandui nie, maar eerder ’n kultuurfenomeen benoem". "Simon Wilson tipeer die skeppinge van Dekadente kunstenaars as 'always bitter-sweet, always aware of reality, and pervaded by a sense of tragedy, an awareness of mortality and of vanitas'."

"My affiniteite met die fin-de-siècle-gees het vir my in die kabaretrigting gelei, aangesien kabaret vir my ’n lewensgevoel is. Ek het besef dat bepaalde strominge en rigtings in die kunste van hulp kan wees om nader aan jou eie wese te kom. Ek het twaalf jaar aan kabaret bestee, alhoewel ek aanvanklik geglo het dat dit ’n minder belangrike belangstelling in my lewe was. My kabaret-chansons was dié deel van my kabaret-arbeid wat my die naaste aan die hart lê," het hy aan Van Zyl verduidelik.

Om sy uittrede uit die kabaretwêreld te beklink, het Hennie ’n selfironiserende chanson geskryf met die titel "Buurman digteby" en dit gedeeltelik opgeneem in die verhaal "Die Benefiet-voorstelling". Dit handel oor ’n ou kabaretsanger wat afskeid neem van sy publiek en sy vak. Hy skryf self die woorde vir sy laaste chanson, maar kan die aand nie ’n stomme woord onthou van sy lied en van die musiek wat iemand anders daarvoor geskryf het nie.

Die kabaret Lyflied is ’n keur uit Hennie se meer dekadente verse. Dit is getoonset deur die komponis André Strijdom en sluit ook stout verse van Strijdom, Elize Cawood, Ronnie Belcher, Peter Blum, Lina Spies, Breyten Breytenbach en Antjie Krog in. Dit het deel gevorm van Kabaretmania wat in 2008 op Stellenbosch op die planke gebring is.

Hennie beskryf kabaret as "muse van die modder" en "beskaafde protes". En "As jou hart minstens drie maal in jou lyf omgedraai het, dan weet jy jy was by kabaret," het Hennie die Nederlandse kabarettis Martie Verdenius aangehaal tydens ’n gesprek met Dorothea van Zyl.

"Kabaret is woordkuns. Dit werk met patos en etos, maar moet die intelligensie aanspreek. Die grense tussen opperkultuur en laerkultuur word opgehef en enigiets kan gebruik of verbruik word om die boodskap oor te dra. ’n Kabarettis is ’n moralis met ’n narrekop. Daar moet altyd ’n morele onderbou wees, anders word dit goedkoop uitlokking. As daar aan die ander kant weer te veel pret is, is dit nie meer kabaret nie.

"Seks en kabaret is nie van ­mekaar te skei nie. Van die begin af was daar maar altyd ’n hoererige element in kabaret. Daar moet ’n sentrale gedagte wees. Aanvegbare kwessies moet aangespreek word. Die ­kabarettis is die kritikus van die maatskappy. Hoflikheid is nie ’n deug in kabaret nie. Daar moet vervreemdingsmeganismes in­gebring word sodat die gehoor ­afstand kan behou." (Die Burger, 6 November 2008)

In 1994 publiseer Tafelberg ’n monografie deur Mardelene Grobbelaar by geleentheid van Hennie Aucamp se 60ste verjaardag onder die titel Hennie Aucamp as dekadent.

Erkenning van Hennie se geboortekontrei bly ook nie agterweë nie. In 1989 ontvang hy saam met Margaret Bakkes (’n nooi Aucamp) en wyle Jan Aucamp van De Aar ’n erepenning van die Sterkstroomse Rapportryerskorps in samewerking met die Direktoraat Kultuursake.

Intussen ontvang Hennie in 1982 die Hertzogprys vir al sy prosawerk, en hoewel Elise Muller die prys in 1957 vir haar bundel Die vrou op die skuit ontvang het, is dit die eerste keer dat die Hertzogprys vir volgehoue produksie van kortprosatekste toegeken word.

In 1989 word Kommerkrale: ’n AB-jap vir akoliete gepubliseer. Hierin word die kortverhaal volgens die uitgewersnota op die agterblad teruggesnoei tot sy oervorme: die anekdote, die grap en die gelykenis. Kommerkrale kan ’n "preekbundel" genoem word. Lina Spies skryf in haar resensie in Die Burger (7 Desember 1989) daar word gepreek teen "hoogmoed, selfsug, gebrek aan deernis en begrip vir die medemens, ydelikheid." Sy skryf verder: "Waar hy ontmasker, pleit hy terselfdertyd – op die subtiele wyse van die gelykenis – vir mededoë, menslikheid, naasteliefde, nederigheid."

Dalk gaan niks verlore nie en ander tekste (1992) se titel is ontleen aan die sterftoneel in NP Van Wyk Louw se Germanicus, en is ’n versameling van verskillende soorte kort tekste; oorwegend prosa, gekenmerk deur omvattende intertekstualiteit. "Die stukke is vir seker nie van dieselfde suiwer gehalte soos dié in byvoorbeeld Die hartseerwals of ’n Bruidsbed vir tant Nonnie nie, want ’n verhaal of vertelling spoel dikwels oor in ’n outobiografie, reisbeskrywing of besinning oor die literatuur en die lewe. Nog nooit tevore het Aucamp op so ’n wyse 'faction' en 'fiction', outobiografie en verdigsel, presisie van waarneming en mymering of verbeelding met mekaar verbind nie," skryf JC Kannemeyer in sy resensie in Beeld van 24 Augustus 1992.

Oor Gewis is alles net ’n grap (1994) skryf Abraham H de Vries (Die Burger, 22 Februarie 1995): "In Hennie Aucamp se verhaal 'Vaslav in die sneeu' uit Volmink wasem Nijinski dié reël teen die ruit, terwyl hy uitkyk oor die sneeu van St Moritz: 'As mense net meer genade het met mekaar, sal die lewe langer duur.' Ondanks die wrang stelligheid van Gewis is alles net ’n grap, die bekende 'Skoppensboer' alinea wat Aucamp gebruik as titel vir sy pasverskene bundel, speel dié Nijinski woorde nóg in byna elke verhaal mee, lig, skaars meer versugting. Is daar nog ’n oeuvre in Afrikaans waarin diegene aan die skadukant van die lewe met soveel genadelose deernis geteken word as in Aucamp se laaste drie bundels? Laat ek dit uitspel: Wat bly oor van soene?, Dalk gaan niks verlore nie en Gewis is alles net ’n grap moet saamgelees word. Dán word dit duidelik: As die Hertzogprys komitee skryfwerk wil bekroon van deurgaans uitmuntende gehalte, nie wil meedoen aan die óórbeprysing van soms net één werk nie, kan Aucamp baie moeilik oor die hoof gesien word."

In 1994 word die destydse Randse Afrikaanse Universiteit (nou Universiteit van Johannesburg) se jaarlikse simposium oor aspekte van die populêre kultuur in sy geheel aan die woordkuns van Hennie Aucamp gewy, en ook in 1994 ontvang Aucamp erelidmaatskap van die Afrikaanse Skrywerskring op Stellenbosch. In Augustus 1998 bied die Departement Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit Stellenbosch ’n Aucamp-fees aan – soortgelyk aan die een wat vroeër die jaar tydens die Leipoldt Letterkundefees op Clanwilliam aangebied is. In die program word verskillende aspekte van Aucamp se werk deur bekende literatore bekendgestel. Aucamp se eie bydrae se titel is Die dagboek en die flaneur.

Hennie hou al dagboek vandat hy 14 jaar oud was, en dit was ’n logiese stap dat hierdie dagboeke een of ander tyd in boekvorm sou verskyn. Gekaapte tyd: ’n kladboek, wat in 1996 uitgegee is, bevat ’n beeld van ’n skrywersdagboek van laat 1994 tot vroeg 1995. "Dié dagboek is in sy 'belydenis'-karakter nóú verwant aan die outobiografie," skryf PA du Toit in Perspektief en profiel, "met dieselfde vooronderstellings van seleksie (verswyging?), ordening, fiksionalisering, perspektief ensovoorts. Aucamp self sien die dagboek as vennoot om die tyd teen te hou en te intensiveer; om twee maal per dag te leef: die ek wat ervaar en die ek wat opteken."

Daarna volg Allersiele: ’n dagboek Mei 1995 – Februarie 1996 in 1997 en Skuinslig: ’n dagboek Maart 1996 – April 1997 in 2003. Resensente het dié boeke net lof toegeswaai.

Petra Müller (Die Burger, 22 Julie 1998) het oor Hennie in die algemeen en oor Beeltenis verbode (1998) in die besonder geskryf: "Die literêre gesprek rondom Afrikaanse boeke is op sterwe na dood. Ek praat nie van die ewige geklaag oor die sogenaamd sterwende Afrikaans nie, maar oor die oorwoë gesprek gevoer deur liefhebbende en ingeligte lesers oor daardie metgesel van ons mooiste jare: die duursame boek. Daarom juis moet ’n slanke boek vol oorwoë boekgesprek soos Beeltenis Verbode van Hennie Aucamp dubbeld verwelkom word. (...)

"Hier is ’n skrywer wat in sy besinnings verantwoording doen net aan homself. Vandaar die rustige gang van sy sinne, waarin ambagskennis, filosofie en tydoorsig ineenvloei. Hier vind jy selfs sulke woorde soos gewete, moraliteit, instink, betekenis en humaan. Wat ’n gevaarlike optog! Hy betrek die hele skryfproses, van asemhaal tot by verassing en dis altyd die lewende ding wat vir hom sentraal staan in die dokument. Mag ek hom ’n behouer en ’n bewaarder van ons letterkunde noem, nou dat ons dit so nodig het? Dit is goed om te weet hy sit daar laat in die aand, en bekyk die skryf-oes van die dag. Hy sit en skryf daar met die hand, en die lig flits in sy brilglase. Refleksie volg op refleksie, en elke woord moet aantree op sy plek. Daar is ’n belangrike gesprek aan die gang. Ons bestendige engelbewaarder!"

Ander publikasies wat ook onder die boeg van egodokumente of biografiese publikasies genoem kan word, is In die ruigte: herinneringe en refleksies wat in 2003 verskyn het en Bly te kenne: ’n bundel portrette wat in 2001 uitgegee is.

Na die publikasie van Die blou uur: 50 cocktail-kwatryne in 1984 en Koerier: 69 opdrag- en ander kwatryne in 1999 word daar vanaf 2002 drie digbundels van Hennie gepubliseer, naamlik Hittegolf: wulpse sonnette met ’n nawoord (2002), Dryfhout: 40 verse (2005) en Vlamsalmander (2008).

In Rapport (25 Augustus 2002) skryf Daniel Hugo oor die sonnette van Hittegolf: "Hennie Aucamp is een van die veelsydigste skrywers in Afrikaans. Hy is nie net ’n grootmeester van die kortverhaal nie, hy het sy hand al met groot sukses gewaag aan verhoog- en kabarettekste, liedtekste, dagboeke, kreatiewe handleidings, aforismes, essays, kwatryne – en nou ook sonnette. Die oorgang van kwatryn na sonnet is eintlik ’n logiese ontwikkeling. Die Engelse sonnet – die soort wat Aucamp in Hittegolf skryf – bestaan naamlik uit drie kwatryne plus ’n rymende koeplet wat die voorafgaande op ’n aforistiese wyse beklink. (...)

"Hennie Aucamp is al ’n dekadente skrywer genoem. ’n Woordeboekdefinisie van dekadent is: 'baie verfynd en gekultiveerd, maar sonder innerlike en morele krag' (Van Dale). Vir Aucamp geld slegs die eerste deel, aangesien die leermeester en moralis tog soms vermanend tussen die reëls deur praat. Ek dink byvoorbeeld aan die sonnet 'Stad op hitte' (een van die bestes in die bundel):

Rook peul om die berg; rol na die baai
– die Kaap stig brand: sy somersport –
en sou vandag sedoos kom waai
kan Kaapstad weer ’n ashoop word.
Ook binnevuur verteer sy mense:
met hoere driediep langs die paaie;
etnies geld opnuut weer grense:
die swart verdryf die bleker naaie.
Seks raak ontdaan van romantiek
– dis instoot sonder voorbehoud –
word ’n genoot noodlottig siek
laat dit sy laksman salig koud.
O, waar sal ons vlug uit die stad wat brand,
die hittigste stad in ’n hittige land?"

Oor Hennie se sukses as digter skryf Louise Viljoen (Die Burger, 3 April 2006): "Alhoewel Hennie Aucamp veral bekend is as kortverhaalskrywer, het hy reeds sedert die sewen­tigerjare gedigte opgeneem in sy verhaal- en kabarettekste. Hy het self by geleentheid na hierdie gedigte verwys as lirieke of liedtekste wat nie noodwendig aspireer om goeie of groot poësie te wees nie. (...)

"Dit is veral in die bundels Koerier (1999) en Hittegolf (2002) dat Aucamp se gedigte hulle begin ­losmaak het van ’n verhaal- of kabaretkonteks en op hul eie aangebied word. Hierdie ontwikkeling word voortgesit in die bundel Dryfhout wat ­onlangs verskyn het en gesien kan word as ’n ­aanvulling by Hittegolf omdat Aucamp in albei bundels uitsluitlik die Shakespeariaanse sonnet as digvorm gebruik.

"Aucamp sê self dat sy sonnette vir hom ’n 'same­vatting' is van verskillende vorme wat hy al in sy skrywersloopbaan beoefen het: 'Vir my kom alles saam in "my" sonnet: kortverhaal, essay, kwatryn, aforisme.' (...) Soos in al Aucamp se werk word die leser in hierdie gedigte getref deur sy uitsonderlike ­beheer oor Afrikaans, onder meer sy vermoë om die ingeslape woordeskat van Afrikaans weer te aktiveer."

Oor die ontstaan van Dryfhout het Hennie Aucamp op LitNet geskryf dat daar ’n sielkundige rede is waarom hy oor Dryfhout wou praat. "Op 8 Maart 2004 het ek op Stellenbosch voor mev Marina le Roux se Poësiekring gepraat oor my bundel Hittegolf. Dit was ’n dapper gebaar van mev Le Roux om my te nooi, want Hittegolf is uitgesproke homoëroties van inslag; en dit was ’n doldapper, selfs onbesuisde gebaar van my om dié uitnodiging te aanvaar. Nou ja, die leeskring het die totale aanslag deurstaan, selfs beter as ek. Nooit, het ek my voorgeneem, gaan ek weer op kort afstand oor gay-aangeleenthede praat nie. Ek is in wese ’n akademikus wat ook ’n fisieke afstand nodig het tot my gehoor, met verder die beveiliging van buffers, soos ’n lessenaar en ’n kateder, en ’n deur naby my waarby ek kan uithardloop as dinge vir my te benoud raak. (...)

"Maar voordat ek by tematiese raakpunte tussen Hittegolf en Dryfhout kom, wil ek op enkele oorkoepelende tegniese sake wys. Ek praat aarselend van my 'sonnette', want nie alle veertienreëlige poëtiese mededelings is noodwendig sonnette nie. Om ’n situasie te ontlont noem ek Dryfhout doodgewoon 'veertig verse', want nou hoef resensente en kritici nie hul spreekbeurt te verkwis op die steriele probleem of die gedigte in Dryfhout sonnette is al dan nie."

Hennie se oermodel vir sy sonnette is die Shakespeare-sonnet, maar ander invloede het sy pad gekruis soos die "wufte invloed" van die "wulpse sonnette" van Aretino en die "pornografiese" liefdesonnette van Bertolt Brecht. Dit was veral die robuustheid na inhoud van taal van Vrecht se liefdesonnette wat Hennie aangetrek het.

Hy het verder op LitNet vertel: "Daar is nou maar eenmaal mededelings wat nie gekorsetteerd en hoofs aangebied wil wees nie. JC Bloem is neerhalend oor die drie kwatryne van ’n Shakespeare-sonnet, gevolg deur ’n klinkdig, dikwels aforisties van aard. Vir my weer is dié patroon ’n persoonlike wins. (...) In my sonnette benut ek my kennis van beide die kwatryn en die aforisme om ’n storie – dikwels ’n essayverwante storie – te vertel. Vir my kom alles saam in 'my' sonnet: kortverhaal, essay, kwatryn, aforisme.

"So dankbaar voel ek na die kant van die Shakespeare-sonnet dat ek dit as tema vir ’n vers gekies het. Op ’n vae manier is dit aangestig deur afbeeldings van monnike in pye met ’n kap, maar ook deur Rodin se beroemde beeld van die kolos Honoré de Balzac, omswagtel in ’n japon; ’n beeld wat al meermale met ’n fallus vergelyk is. Hier volg my gedig:

Shakespeare-sonnet

Toegewikkel soos ’n Broeder:
syig, rekbaar is die huik;
die kap, met pienk gevoer, skuif soos ’n luik:
bloothoofdigheid behoef ’n hoeder –

so net, sonet, sonnet
in gips gegiet of blote vlees
kan jy rigied of soepel wees:
jou vorm wil jou niks belet –

O stoer kolom! O kortsteelspies!
Jy het jou basis goed gekies
en op die koop toe slim verpak:
genaat, beaard, jou rimpelsak

waarin, soos goue bye van die lus,
twee klotters immer polsend rus."

Daniel Hugo (Die Burger, 16 Oktober 2008) beskryf Vlamsalmander (2008) verstegnies en tematies as Hennie Aucamp se veelsydigste digbundel tot dusver. "Dieselfde tema wat in Hittegolf en Dryfhout te kry was, naamlik die erotiese, mitologiese en artistieke, is weer in Vlamsalmander te sien, maar in ’n variëteit van versvorme wat aangevul word met lied- en kabarettekste en ’n prosagedig ('Blues vir ’n verdronke stad') sou kon noem. Wat die bundel verloor aan konsentrasie," skryf Hugo, "wen dit aan verskeidenheid."

Volgens Hugo word die pragtige natuurverse in Dryfhout voortgesit in die derde en vierde afdelings van Vlamsalmander. "In afdeling drie word die see én die mense van Seepunt beskryf, en afdeling vier getuig van Aucamp se ekologiese besorgdheid."

Hugo beskou Hennie Aucamp as ’n meester van die vierreëlige vers, soos wat reeds geblyk het uit sy kwatrynbundels Die Blou Uur(1984) en Koerier (1999), asook uit sy liedtekste.

"In Vlamsalmander pak hy ook die driereëlige, 17-lettergrepige haikoe aan. Die een oor die gefotografeerde witgatwortelboom lui so:

boom in die woestyn
span sy tentseil teen die son
eerste bedoeïen."

Hugo wys daarop dat hoewel ’n Japannese haikoe nie uiterlik rym nie, Aucamp dié illusie skep deur die n-klank waarop al drie reëls eindig. "Vir die Westerse oor en oog is dit onbewustelik besonder bevredigend."

Hugo sluit af: "Vlamsalmander is ’n omvangryke bundel wat getuig van Aucamp se intense belangstelling in die skeppende mens en sy omgewing. My enigste beswaar is juis dat die bundel té omvangryk is. Daar is te veel gedigte van mindere allooi opgeneem wat liewer in die laai moes bly lê het."

In 2003 is Hennie Aucamp die onderwerp van ’n landwye vasvrawedstryd wat deur Akpol, die Afrikaanse kultuurarm van die Suid-Afrikaanse Polisiediens, en die ATKV aangebied word.

Die jaar van sy 70ste verjaardag, 2004, was een van baie toekennings vir Hennie. Hy ontvang die ATKV-Prestigetoekenning, die Fleur du Cap-teaterprys vir lewenswerk en bydrae tot teater, en die Afrikaans Onbeperk Kanna vir Lewensbydrae. By die KKNK bied Juanita Swanepoel ’n samestelling uit verhale deur Hennie Aucamp, Want kyk, die bruidegom is hier, aan met Susanne Beyers, Johann Nel en Joanie Combrink. Hennie is ook die wenner van LitNet se Mont du Toit Kelder-wyngedigtekompetisie met sy gedig "Die roemer, die wyn, die karaf". Sun Press publiseer ’n bundel opstelle getiteld ’n Skrywer by sonsopkoms: Hennie Aucamp 70, saamgestel deur Lina Spies en Lucas Malan.

Hennie sê self toe hy 70 word in ’n onderhoud met Francois Smith: "Die besef van eie onvolkomenheid is dalk die sterkste aansporing in enige skrywer se lewe." (Die Burger, 20 Januarie 2004)

Hennie wend hom in 2010 en 2011 tot ’n nuwe genre, naamlik die kindervers, met die publikasie van Woerts in die hoekie en Ghoera: Afrika-verse vir kinders. Toeval en geluk het hierin ’n rol gespeel. Riana Scheepers het skrywers van kinderverse uitgenooi om verse aan haar te stuur, en Hennie het twee in ’n vergeelde lêer gehad. "Verdere verse het spontaan gekom," vertel Hennie aan Beeld, "opwellings uit wat die filosowe die unused self noem. Albei bundels het gedeeltelik ’n terugreis in die tyd beteken: terug na die diere, die natuur, die folklore van my kindertyd."

"Ghoera is byvoorbeeld ’n oorvertel van 'etniese' verhale. Baie kom uit my vroeë herinneringe, toe Afrikaanse tydskrifte gereeld verhale uit swart kulture geplaas het; ander het ek as volkekunde-student ontdek; nog ander het ek onlangs met my navorsing oor die vertelkuns van die Boesman, die Khoi en die Koranna aangeteken.

"Twee uitsprake van my groot mentor in die Lae Lande, dr Gerrit Komrij, het my deur die kop gespeel terwyl ek my kinderverse geskryf het. Die een is dat die kind groot plesier aan woorde en klanke het. Die ander is dat kinderpoësie ’n sterk Dadaïstiese streep het. Dis die raad wat ek aan ander kinderversskrywers wil deurgee; dít, en dat jy die kind in jouself moet koester. Hy is goeie geselskap in die ouderdom." (Beeld, 27 Oktober 2010)

Hennie het aan Amanda Botha (Die Burger, 22 Augustus 2011) vertel dat hy sedert sy kinderdae in James­town die woord Ghoerageken het, as ’n ­Boesmannaam, maar ook as ’n naam vir ’n booginstrument wat ’n mens by baie inheemse volke gekry het. Hierdie woord het bly vassteek, veral in die koestering van kleintydse herinneringe toe hy en sy suster elkeen ’n eie ghoeratjie as speelding gehad het.

Met die byeenbring van ’n ­versameling Afrika-verse vir kinders onder die bundeltitel Ghoera verduidelik hy aan Botha: "Vir my doel was 'Ghoera' oorkoepelend genoeg, want by die Boesman, die Khoi-Khoi en die Koranna, kom ­'ghoera' voor. In die bundel dek ek die stories van dié groepe wat ek in Afrikaans omgesit het."

Hennie se doel met hierdie bundel was om ’n nuwe geslag lesers voor te stel aan die ryk skat van GR von Wielligh se stories. "Mygeslag ken reeds van die oorspronklike Jakkals en Wolf-stories van die Khoi-Khoi uit die strokiesverhale van TO Honiball. Myberyming van Afrika-stories was aanvanklik vir kinders bedoel, maar ek wou ook dat die berymings tot volwassenes moes spreek. Ekhet op vierreëlige strofes besluit wat van toeka digters se strategie was wat ’n storie wou vertel.

"Die stories in Ghoera is oënskynlik eenvoudig, maar het dikwels ernstige ondertone. Dit is hoog tyd dat daar ’n wetenskaplike diskoers op dreef kom oor die invloed van inheemse stories op Afrikaans en op die verbeelding van geslagte kinders wat hieraan bloot gestel was," verduidelik hy aan Botha.

Die afgelope vyf jaar het daar ook twee nuwe bundels kortverhale uit Hennie se pen verskyn, naamlik ’n Vreemdeling op deurtog (2007) en Die huis van die digter en ander liefdesverhale (2009).

Oor die besonderse voorblad deur Philip de Vos het Hennie op LitNet aan Melt Myburgh vertel: "Philip de Vos het foto-omslae vir die volgende bundels geskep: Verdwaal van Herman Wasserman, Drie Riviere van Jaco Botha, Voss van Anna M Louw. En so pas vir ’n Vreemdeling op deurtog. Philip is ongelooflik kreatief met sy digitale kamera. Hy laat weg, hy skandeer in.

"Die murasie op die omslag van ’n Vreemdeling op deurtog is in Nieu-Bethesda afgeneem, maar die venstergat kyk uit op die Joodse begraafplaas in Praag. Soos die geluk dit wou hê, was dit lente in Praag, en die bome in die begraafplaas stralend groen. Hiermee word die resurreksie-gedagte, die opstandingsgedagte, in my bundel onderskryf, want my slotteks, 'Blues vir ’n verdronke stad', eindig met 'that great gettin' up morning', soos dit in ’n Negro spiritual staan.

"Geluk speel dikwels saam in die skryfbedryf. Of noem dit toeval, of noem dit genade. Genade het bestem dat dit lente was toe Philip Praag besoek het. Toeval het dit so bestem dat die omslag van Vreemdeling die murasie-foto van Obie Oberholzer op die omslag van Dalk gaan niks verlore nie herhaal, maar met die elegiese toon veel navranter by De Vos."

Oor die spel tussen werklikheid en fiksie in ’n Vreemdeling op deurtog verduidelik Hennie dat ook wanneer hy niefiksie skryf – soos resensies/artikels – is die fiksionele verbeelding werksaam. "Jy kies jou hoek, en hieruit volg ’n bepaalde struktuur. Vir ’n deurwinterde skrywer kom ordening so natuurlik soos asemhaling. Hy vra hom af: Hoe kan ek my materiaal ten beste laat vertoon, sonder om die leser te vermoei of te verveel? (...)

"Ek wil kategories sê: die oomblik dat die skeppende mens verslag lewer, by wyse van ’n storie, ’n essay, ’n artikel, begin jy outomaties lieg. Die heel eerste sin in Petra Müller se verhaal 'Die luiperd' kan die credo van alle skrywers wees: 'Sover ek weet, het ek nog nooit by waarheid gehou in enigiets wat ek geskryf het nie. Ek is ’n verteller van verhale: iewers neem ’n verhaal sy eie loop en glip onder jou uit, op sy eie koerse.'

"Wat moet bykom by Petra se credo, is ’n titel van ’n TT Cloete-bundel: Die waarheid gelieg."

Na aanleiding van die bundel Die huis van die digter en ander liefdesverhale (2009) skryf Riana Scheepers op LitNet oor Hennie se kortverhaalkuns: "Altyd as ek ’n leeskring moet toespreek of ’n lesing of praatjie moet gee oor die kortverhaal as genre, dan raak ek vooraf in vervoering oor dié uitdagende, verbluffende genre. Die kortverhaal, by uitstek, leen hom tot veelkantigheid en diversiteit. ’n Kortverhaal kan kort, kórt wees, en dit kan lank, lánk wees. Die kortverhaal kan verkleurmannetjie speel en enigiets wees: poësie en joernalistiek, New Journalism en sci fi; dit kan wasig romanties en stuitig volks wees; dit kan kliphard realisties en outobiografies, of eteries en fantasties wees. Dit kan geskiedenis wees of fiksie. Daar waar die skrywer se vlugte hom of haar maar wil neem, daar is die kortverhaal ’n gewillige en plooibare meedoener aan die vreugde.

"En soos dit nou maar gaan tydens ’n lesing of ’n praatjie, moet daar toepaslike voorbeelde gegee word. En taks en tyd gebeur dit dat die Ou Grote van die kortverhaal, Hennie Aucamp, as demonstrasiemodel moet dien. Want ja, daar is sekerlik nie ’n enkele nuanse van die kortverhaal wat hy nog nie ingespan het nie. Liefdesverhaal, spookstorie, ruige volksverhaal, outobiografiese vertelling, verblindende literêre verhaal, dit is alles daar. Nog altyd. Steeds. En al die netjiese reëls wat soms so gerieflik aan ’n nuwe kortverhaalskrywer voorgehou word as synde die ABC van die kortkuns te wees, dit is van toepassing, ja, maar ook dié ondermyn hy met groot stelligheid en sukses. Ek is altyd mateloos verwonderd as ek Hennie Aucamp se kortverhale lees. Hoe krý hy dit skynbaar so moeiteloos reg om al die flambojante eienskappe van die kortverhaal te gebruik, uit te stal, te flaneer ... en hoe kry hy dit reg om na al die jare van betowerende kortverhale nog steeds ’n leser te ontroer en te onthuts? Nog altyd. Steeds."

"Die tema van Hennie Aucamp se jongste bundel kortverhale is die liefde – aweregse en/of onwaarskynlike liefde," is die mening van Charl-Pierre Naudé (Rapport, 16 Februarie 2010). "Elk van het ’n ongewone aard wat hetero- sowel as homoseksuele verhale verbeeld. Die tweede bindende tema is: Vergete tye oor ’n kleindorpse Afrikaanse bestaan, of ’n trekboergeselskappie, liefde in ’n aftree-oord; die herontdekking van ’n vergete digter op die platteland, 'gesteelde' liefde op ’n Keniaanse plaas in die tyd toe Afrikanersnog daar geboer het, of ’n jeugherinnering van die outeur."

Volgens Naudé is daar nie baie skrywers wat ’n hele tydsgewrig met ’n enkele sinsnede of woord voor die gees en oog kan roep soos Aucamp nie. Aucamp skryf in "kostelike, bodemvaste Afrikaans". "Dit beeld die paradoks van die verfynde verbeeldingswêreld van ’n ruwe pionierskultuur uit met ’n sekure fokus wat ongerep voordoen. Aucamp is by uitstek die Suid-Afrikaanse prosaïs wat my aan Anton Tsjechof laat dink," skryf Naudé.

Hennie het in ’n onderhoud met LitNet gesê dat die leser egter nie gewone liefdesverhale met ’n gelukkig einde in hierdie bundel moet verwag nie.

In Beeld van 4 November 2009 wou Abraham de Vries by Hennie weet of Die huis van die digter in gesprek tree met Die huis van die dowe van Breyten Breytenbach, waarop Hennie geantwoord het: "In werklikheid is daar geen verband tussen my bundel en Breyten se Huis van die dowe nie; veel eerder is daar ’n verband tussen Die huis van die digter en ’n verhaal van Margaret Atwood, wat handel oor ’n man en ’n meisie wat Dylan Thomas se huis in Wallis besoek, alles haarfyn beskryf, maar sonder om Dylan Thomas by die naam te noem. Wel twis die man en die meisie deurentyd, soos Dylan en sy Caitlin gedoen het. Ook is daar ’n verhaal van Muriel Spark, getitel 'The House of the Famous Poet', wat dalk ’n vae invloed kon gewees het, maar van die Spark-verhaal het niks in my geheue bly vassteek nie, behalwe die titel."

De Vries het opgemerk dat die stories in hierdie nuwe bundel ryk en oersterk is en die fiksie spring­lewendig. Hoe gebeur stories met Hennie? "Ek het ’n rolprent oor die boek Ester gesien en dit het ’n reeks herinneringe aan my kindertyd losgemaak, toe my ouma en tant Nan Lübbe my oortuig het dat Ester die mooiste roman is wat ooit geskryf is. Die gevolg was 'Aletta van die oewererwe', en daarna het die een liefdesverhaal ná die ander hom by my kom aanmeld. Hoe ’n bundel in my geval gebeur, is byna altyd dieselfde. Eers is daar ’n sterk prikkel wat die verbeelding as't ware brandstoot, en hierop volg ’n kettingreaksie. En skielik hoor jy die geruis van ’n rok in die gang af: Die muse het vertrek."

In die pragtige titelverhaal is daar ’n digter, Andries Rörich. De Vries wou weet of hy regtig bestaan het en of dit – soos al in "Die laaste huisgerief" – ’n spel met die erotiese en pornografiese, selfs outobiografiese is? Hierop het Hennie as volg gereageer: "Andries Rörich in die titelverhaal is volkome fiktief, maar as ’n karakter genoeg van sy omgewing absorbeer, raak hy vir jou werklik. Andries se omgewing, ’n tipiese Karoodorpie met tamariske en turksvye, met kliphuise en rooibaksteen-kleinhuisies, het hom help vorm, en ja, my herinneringe aan soldate in die Tweede Wêreldoorlog. Jy is 100% reg wanneer jy van ’n spel met die erotiese en pornografiese praat. Waar eindig pornografie en waar begin erotiek? Of is erotiek pornografie wat deur ál fyner siwwe gestuur word?"

Aucamp se bydrae tot die literatuurwetenskap en letterkundige kritiek in Afrikaans, en in Suid-Afrika in die breë, kan nooit geringgeskat word nie. In 2006 bekroon die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns hom met die Gustav Preller-prys – ’n bekroning wat hom na aan die hart lê, want die eerste resensie wat hy vir Eikestad-Nuus geskryf het, was oor ’n boek van Preller en hy het groot ontsag vir Preller se kritiese vermoëns. By die Woordfees in 2010 verower Hennie die eerste prys as woordkunstenaar. Ook in 2010 ontvang hy ’n Sala-toekenning vir sy lewensbydrae tot die letterkunde.

Hennie was tot en met sy uittrede as resensent in 2006 een van die langslewende resensente in die Suid-Afrikaanse boekbedryf en joernalistiek – vyftig jaar. Vir hom hang resensiewerk ten nouste saam met sy liefde vir lees en skryf, vertel hy aan Francois Smith in Die Burger van 20 Januarie 2004. "Ek probeer twee dinge nastreef met my resensies: Ek wil ’n eerbare tussenganger tussen ’n teks en die publiek wees, maar wil terselfdertyd ook my geesdrif vir ’n bepaalde teks deel. Ek kies dus my tekste met oorleg, en hier wil ek ’n kennis aanhaal wat onlangs vir my gesê het dat hy nou nét na klassieke musiek luister: 'Ek het te min lewe oor om na k-k te luister.' Op sewentig het ek waaragtig óók te min lewe oor om besoedelende en nikswerd boeke te lees."

Oor die skryf van die sogenaamde "volmaakte" resensie sê Hennie dat Eugène Marais die "volmaakte" resensie oor MER se Kinders van die Voortrek geskryf het, en toe dié boek jare later as Die tweeling trek saam herdruk is, is die resensie tereg as ’n nawoord daarby ingesluit. Hennie stel dit aan Smith dat ’n resensent homself slegs kan oortref "deur nóg meer respek vir ’n teks te hê en nóg meer respek vir die publiek vir wie hy skryf. Solank hy ’n resensie as uitstalkas vir sy eie hongerige ego sien, of as ’n geleentheid vir verdagmaking en literêre politiekery, volg hy die verkeerde pad na die 'volmaakte' resensie."

In Oor en weer, wat in 2010 deur Protea Boekhuis uitgegee is, verskyn 16 onderhoude wat vanaf 1972 tot 2008 met Aucamp gevoer is en in onderhoudbundels, publikasies vir die vroeëre opvoedkundige mark, koerante en tydskrifte en op die internet verskyn het. Leti Kleyn (Beeld, 7 Junie 2010) skryf oor hierdie bundel: "Hoewel enkeles ver in die verlede terugstrek, is die menings wat (Aucamp) uitspreek, die waardevolle riglyne wat hy gee en die gesprekke soms so boeiend jy moet terugblaai om seker te maak dat dit nie tog ’n onderhoud is wat nou die dag nog met hom gevoer is nie. (...)

"Ná hierdie leeservaring sal jy saamstem as Aucamp in die inleiding – 'Onderhoud as genre' – meen dat die 'interview' een van die belangrikste bydraes is tot sowel die joernalistiek as die letterkunde. Verder meen hy dat daar nie genoeg gehalte-aandag aan dié 'essay geskryf deur twee' as navorsingsterrein gegee word nie. Oor en weer is ’n moet-lees vir dié wat in die letterkunde belangstel."

In 2011 verskyn Lendetaal: homoërotiek in die kunste en in die letterkunde, wat 25 essays bevat wat in vier afdelings verdeel is. In "Kuns", die eerste afdeling, word gekyk na die manlike naakfiguur in fotografie. Volgens Riana Scheepers (Beeld, 21 November 2011)fokus dit op die metodes waarmee begenadigde fotograwe die clichés van naakfigure omseil. "Dit is ’n fassinerende essay, een van die bestes in die boek, ook omdat die skrywer hier die toon van die res van die hoofstukke aangee.

"Die tweede en grootste afdeling, 'Skrywers en individuele werke', lees so opwindend soos ’n eietydse speurverhaal. Dit is ’n beknopte historiese oorsig van die hantering van homoseksualiteit in die literatuur, van Bom-Crioulo van Adolfo Ca­minha van 1895, tot Annie Proulx se kortverhaal 'Brokeback Mountain' en die gelyknamige rolprentweergawe daarvan van 2005."

"In die afdeling 'Bloemlesings' kyk Aucamp krities na gay-bloemlesings. Hy wys op leemtes in dié area, byvoorbeeld verhale oor die getroude gay, humor en fantasie. ’n Hipotetiese keur van gay-verhale in wêreldletterkunde word by die afdeling ingesluit. 'Egodokumente', die laaste afdeling, is saamgestel uit ’n essays oor die aforisme as egodokument, dagboeke, ’n bespreking van Hittegolf, ironie as skans teen die ouderdom en dood, en ’n huldeblyk aan digter Lucas Malan.

"Aucamp deel sy verbluffende, deurleefde, ingeleefde kennis met die leser, en hy doen dit op ’n prikkelende dog sober manier," gaan Scheepers voort. "Lendetaal is egter nie ’n boek vir lesers van enige bepaalde seksuele oriëntasie nie; dis ’n gids vir elkeen wat immer verwonderd is deur skoonheid. Kuns."

Hennie het nog altyd openlik erken dat hy gay is. In ’n onderhoud met Theunis Engelbrecht (Beeld, 12 September 1997) stel hy dit dat die seksuele oriëntasie van ’n mens nie vir hom belangrik nie, "aangesien ek geïnteresseerd is in die gehalte van die persoon se menslikheid en hulle vermoëns en talente. Só word ’n verdraagsame verhouding verwerf. Dit is nog nie 'wyd verbreid' nie en dus kom homofobie nog voor veral wanneer dit by werkbevordering kom. ’n Mens is nie vandag gemakliker ingestel met homoseksuele kwessies as in die verlede nie, aangesien die mens nou eenmaal daarop ingestel is om stereotiep in hulle denke te wees."

Op Engelbrecht se vraag oor die standaard van gay-skryfwerk in Afrikaans, in vergelyking met wat in ander literature op hierdie gebied geproduseer word, het Hennie hom as volg uitgelaat: "Vir my is tema onverskillig; wat saak maak, is of skryfwerk professioneel is of nie. Liefde in al sy vorme is ’n tema; ’n tema soos vele ander. Terloops, het jy al ooit ’n roman aangekondig gesien as '’n roman oor heteroseksuele liefde'? Klassieke werke soos Der Tod in Venedig en Edward II, hierteenoor, word nooit as werke oor homoseksuele liefdes aangekondig nie.

"Daar is al uitstekende verhale oor die gay lewensinstelling in Afrikaans geskryf, en nie altyd deur gay skrywers nie. Ja, ’n tematiese vergelyking tussen letterkundes is verrykend en opskerpend mits dit op kwalitatiewe grondslag gebeur. Johann de Lange doen ’n verstandige ding in sy bloemlesing Soort soek soort. Hy sluit ’n klassieke verhaal uit die wêreldletterkunde in wat sy status aan sy intrinsieke literêre kwaliteit dank, en nie in die eerste plek aan sy gay tema nie. Dis die verhaal 'Vader, moeder, seun' van die Nederlandse skryfster Anna Blaman. ’n Voorbeeldverhaal vir alle skrywers, wat hul seksoriëntasie ook al is."

Oor die gebruik van suiwer Afrikaans het Hennie hom as volg teenoor Hanlie Retief (Rapport, 2 Mei 2004) verduidelik: "Dis nie dat ek preuts is nie, en ek gebruik nooit die woord suiwer nie, want daar is nooit iets soos suiwer taal nie. ’n Taal is reg vir die situasie of nie. In ’n kabaret van my is daar die Lied van die Security Boys . Mense was verbaas dat ek dit kon skryf, maar jy het daar tog die taal nodig wat die mense praat. Dis anders as ’n geleerde siel wat nou doelbewus van garlic praat terwyl dit nog sy hele lewe lank vir hom knoffel was.

"Engfrikaans is ’n ideologiese ding, ’n pretensieuse ding, dit dui op ’n soort vertraagde adolessensie. Maar dalk sal dit verbygaan, miskien moet ons nie so verskriklik daaroor te kere gaan nie."

Wat hom méér hinder, is die krimpende woordeskat van Afrikaanssprekendes. "Die woorde is daar, boekdele vol. Maar ’n woord leef net solank hy gebruik word. Dié wat ná ons kom, wat in Afrikaans wil skryf, gaan mos eendag ontsteld wees omdat ons toegelaat het dat ’n waardevolle medium tot niet gegaan het. Eendag sal daar weer ’n Van Wyk Louw gebore word, en sal hy maar in Engels moet skryf? Daar is ’n toenemende taal-ongeërgdheid. Jy skakeer nie meer wat jy sê nie, jy nuanseer nie meer so fyn nie, of later glad nie.

"Ek moet ’n vreeslike ding beken, ek lees nie meer so baie Afrikaans nie. Dis ’n verskriklike ironie dat ek Afrikaans verdedig, maar my intensste prikkels kry ek al hoe meer uit Engels en Nederlands en vertalings uit Frans of Duits of wat ook al. Baie van my 'modelle' is skrywers wat neig tot die filosofiese kant sonder om formele filosowe te wees, en hulle is mý soort skrywers."

Om ’n boek per jaar te publiseer, verg nie net talent nie, maar ook harde, konstante werk. Ná sy koppie tee soggens gaan sit Hennie agter die lessenaar, en nie agter ’n rekenaar nie. "Almal is verbaas dat ek so produktief is, maar dis juis omdat ek nié ’n rekenaar het nie. As ek voor ’n skerm moes gesit het, sou ek die helfte minder gedoen het. Ek skryf vinnig. Skryf is ’n vorm van teken, byna," aan Hanlie Retief in Rapport. "Ek skryf áltyd met ’n swart pen, want swart verweer die stadigste. Ek kan letterlik aan my ou dagboeke sien hoe die blou verskiet."

 "Skryf," sê hy, "is eintlik ’n manier om dinge vir myself te verduidelik. As iets jou op ’n besondere manier geraak het, maar jy het dit nie heeltemal verstaan nie, dan skryf jy. En jy hou aan skryf om dinge te wil weet, en jou verhouding tot die medemens of tot die omgewing telkens opnuut te bepaal."

As hy terugkyk op sy lewe: "Laat ek die Bybelreël aanhaal: die meetsnoere het vir my in lieflike plekke geval. Dwarsdeur my lewe. Ek was gelukkig dat ek presies die regte mense geken het op die regte tye. Daar wag altyd iemand op die volgende hoek om jou verder te neem, word gesê. Daar was altyd ’n gids, en dit verander nie as jy ouer word nie, maar dié wat jou inwag, is nou jonger. Die pryse het gekom, die toekennings, die eerbetoon. Daarvoor is ek dankbaar. Maar ’n prys sê nie noodwendig dat ek iemand bereik het nie."

Hoe wil hy hê dat mense hom moet onthou? "Ek het gekry van gewers, en ek hoop ek het by hulle geleer om ook te gee en aan te gee, soos MER ons altyd so mooi geleer het. As ’n enkele mens my só onthou, sal ek dankbaar wees." (aan Hanlie Retief)

Oor sy geliefde Stormberg-kontrei skryf Hennie op LitNet ("Waar die wolke middag maak): "Is daar nog ’n kontrei waar die wolke so monumentaal aanswel op somermiddae as op die Stormberge? Ag, ja, seker in die Karoo; maar mý Karoo was die Stormberge.

"Een van my lieflikste herinneringe aan wolke op Rust-mijn-ziel gaan terug na ’n dag toe die reën my vasgekeer het teen die Bakenberg. Ek wou waaibesems vir my ma gaan pluk, daardie elegante blomme (familie Dierama) wat lyk of hulle soos fonteine opspring uit splete in die kranse; lang, soepel stele wat buig van die gewig – veerligte gewig – van ligpers klokkies; soms, maar seer selde, ook wynpers.

"Ek het verlangend na waaibesems teen die agtergrond van wolke opgekyk, en my toe na die beperkte skuiling van ’n bakkransie gehaas; die een waar ’n San-kunstenaar ’n pruimswart bokkie geskilder het, met ’n onherkenbare plant daarnaas.

"En toe kom die reën, ook lieflik, en hang sy stippelgordyn tussen my en die droë veld."

In In een kraal merk Elize Botha (samesteller) op dat die liefde vir sy karakters by Aucamp ’n verwikkelde deernis is. Satire as ontmaskering is ’n soort suiweringsproses waardeur die deernis gevestig raak. Dit is veral Hennie se voortreflike taal- en stylbeheer wat vir hom ’n voorste plek onder Afrikaanse prosaskrywers verwerf het.

Lucas Malan het op Hennie se 75-jarige verjaardag sy huldeblyk só afgesluit (Beeld, 20 Januarie 2009): "In sy bundel essays oor ego-dokumente en biografieë, Beeltenis verbode (1998), skryf Aucamp oor Oscar Wilde die volgende: 'Hy is ’n verdigting van ’n periode, maar in ’n sin is hy ook ’n medebepaler van ’n periode.'

"Soos ek Aucamp en sy werk leer ken het, wil ek dit waag om dié treffende formulering vandag soos volg aan te pas: Hennie Aucamp is ’n verdigting van ’n komplekse periode in die Afrikaanse kultuurlewe, maar ook ’n medebepaler van die gehalte daarvan wat enige taalgemeenskap sal koester."

In Oktober 2013 is Deel XIV van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal (WAT) op Stellenbosch bekendgestel. Hennie, asook Adam Small en TT Cloete, was eregaste by die geleentheid op Stellenbosch. Hulle het elkeen ’n leergebinde ­eksemplaar ontvang.

Hennie het aan Willem de Vries (Die Burger, 13 Maart 2014) gesê: "Oneindig meer as ’n geskenk; ’n bevestiging dat Afrikaans ondanks moeilike tye voortgaan en dat Afrikaans ’n magtige taal was en is met ’n indrukwekkende woordeskat."

Al drie eregaste het jare lange bande met die WAT. Van Hennie Aucamp is nagenoeg 770 aanhalings uit sy werk opgeneem in die WAT, met 72 daarvan in Deel XIV. Die kabaretkunstenaar Niël ­Rademan het eie en Aucamp-liedtekste by die geleentheid gesing.

Hennie het in April 2011 ’n beroerte gekry en "moes sy liggaam noodgedwonge begin om sy luike toe te maak", skryf Willemien Brümmer in By (19 Oktober 2013). Jare lank was Hennie een van die produktiefste skrywers in Afrikaans, maar ná die beroerte kon hy nie meer altyd die regte woorde onthou nie. "Ek het vreeslik gou herstel van die beroerte. Ek het net vreeslik gesukkel om woorde te kry. Dis wóórde wat my ontglip."

Sy digbundel Teen die lig was ten tye van die beroerte grootliks voltooi en is in 2012 by Protea Boekhuis gepubliseer. In 2013 verskyn Mits dese wil ek vir jou sê, ’n briewebundel by Petrovna Metelerkamp se Hemel-en-see-uitgewers. Hennie beskryf hierdie publikasie aan Willemien Brümmer as "’n lank gekoesterde droom, maar tog ’n vermoeiende proses."

Hennie Aucamp se tiende en laaste digbundel, Skulp, verskyn in 2014 by Protea Boekhuis. Hy beskryf dit aan Brummer as ’n "voorlopige afsluitingsgebaar". "Behalwe hierdie gedigte, voel ek ek het niks meer te sê nie. Ek het vreeslik baie geskryf en ek voel nou dis genoeg. Ek voel nou ek is (amper) 80, ek het ’n mooi paadjie geloop en dis die einde."

In ’n essay op LitNet (11 April 2012) bevraagteken Hennie die stand van kabaret: "Is kabaret aan't anders word? Kan wat vandag deurgaan as kabaret die toets met die verlede deurstaan? Veral in Suid-Afrika, waar soms baie slordig omgegaan word met die woord 'kabaret'. Kabaret, daardie intieme kultuuruiting, opgevoer voor ’n klein gehoor in ’n beperkte ruimte, is nie meer die reël nie."

Na aanleiding van hierdie vrae het Hennie sy bundel essays oor die kabaret, Koffer in Berlyn saamgestel. In Koffer in Berlyn ontleed hy die vele gesigte van kabaret: die integrasie tussen beeld, musiek en woord – met ’n tema en struktuur waarin ironie sentraal staan. Lesings, resensies, koerant- en tydskrifartikels en ander letterkundige bydraes, sowel as uittreksels van sommige van Aucamp se kabarette word in Koffer in Berlyn byeengebring. Dit verskyn in 2013 by Protea Boekhuis.

Op 21 Maart 2014 is Hennie Aucamp in sy woonstel in Kaapstad in sy slaap oorlede. Hy was 80 jaar oud en laat sy suster, Rina Gouws, en haar twee dogters, Mari Naudé en Anneke Lipsanen, agter.

Fakir Abrahams, ’n vriend van Hennie, het die aand van 20 Maart geen antwoord gekry toe hy Hennie wou besoek nie. Vrydagoggend 21 Maart het Christo de Jongh, ’n buurman van Hennie, die woonstel oopgesluit en hulle het Hennie daar aangetref. "Dit lyk net of hy aan die slaap geraak het, rustig; dit lyk of hy in sy slaap oorlede is," het De Jongh aan Die Burger gesê.

Huldeblyke:

  • Joan Hambidge (Die Burger, 22 Maart 2014): "Hy is waarskynlik die skrywer met die meeste fasette: kortverhaalskrywer, aforis, bloemleser, digter, dagboekhouer, liriekskrywer, resensent, kabarettis, Boesmankenner, kunstenaar. Hy het skrywers, veral gay-skrywers, geleer om sonder skroom oor hul ervarings te skryf. In sy kortverhaalbundel Die blote storie(1986) leer hy jou veel van die tegnieke van skryf. Die belangrikste raad wat ek ooit van hom ontvang het: Jy moet eers ’n ervaring emosioneel verwerk alvorens dit 'werk' as verhaal of gedig. Sy verlies binne ons letterkunde is enorm (...)."
  • Eloïse Wessels, uitvoerende hoof: NB-uitgewers (Die Burger, 22 Maart 2014): "Die drukname Tafelberg en Human & Rousseau het sedert die sestigerjare die meeste van Hennie Aucamp se werke gepubliseer. (...) Ons neem afskeid van ’n geliefde en geëerde skrywer, ’n meester van die Afrikaanse kortverhaal."
  • Petra Müller (Die Burger, 22 Maart 2014): "Hennie Aucamp het paaie vir ons almal oopgemaak in die letterkunde en in die lewe. As ’n mens net moes dink as hy nie daar sou gewees het nie, wat sou alles nié in die letterkunde geskryf gewees het nie? Waar groot leegtes sou wees, is nou lewensbegrip. Sy tekste het uit die letterkunde in die lewe gerank en dit vir ons almal groter gemaak."
  • Johann de Lange (Die Burger, 22 Maart 2014): "Ek het Hennie Aucamp in die laat sewentigs ontmoet, en met ons eerste kennismaking het hy al opgedaag geskenk in die hand. In sy laaste weke het hy vriende laat kom en besittings aangegee, want dit was nie wéggee nie. Elke geskenk was ’n stuk van sy leef- en denkwêreld waarmee die ontvanger kon en móés voortwoeker. Hennie het bitter weinig vlakke van die letterkunde onaangeraak gelaat, en op alles wat hy aangepak het, het hy sy stempel afgedruk (...). Met sy besonderse aanslag het hy die kwatryn en sonnet vir hom toegeëien sodat ’n mens dadelik ’n vers in sy hand as sýne kan herken. Hy laat ons ’n groot en boeiende skat van skryfwerk na. Dit gebeur maar selde in ’n letterkunde dat jy ’n uitgeronde, veelsydige talent kry en ons sal nie gou weer Hennie se gelyke sien nie. Hy was hartstogtelik betrokke by die lewe, en uit daardie hartstog en passie en nuuskierigheid het sy skeppende lewe geput. Hy was ’n natuurlike opvoeder en daarom is sy aangetrokkenheid tot die kabaret, tot die skryf van wonderlike essays en briewe te wagte."
  • Daniel Hugo (Die Burger, 22 Maart 2014): "Die mens, skrywer en opvoeder Hennie Aucamp was ’n onlosmaaklike drie-eenheid. Hy het integriteit help gee aan ons menswees in ’n tyd toe Afrikaans en sy gebruikers met minagting en agterdog bejeën is. Sonder hom (as skrywer en mens) sou ons veel minder gewees het."
  • Marthinus Basson (Die Burger, 22 Maart 2014): "Hennie Aucamp was ’n enorme invloed op my as jong mens. Sy kortverhale was vir my, en vele van my geslag, identiteitvormend. Sy gesprekke, toe ek hom later leer ken het omdat hy ’n kranige teaterondersteuner was, was opwindend, intimiderend en elkeen ’n lesing in die keurigste en rykste Afrikaans oor onderwerpe van die mees verhewe tot die smerigste. En altyd ’n plesier. Hennie het man-alleen in die giftige jare van protes en optog ’n tradisie van koffiehuiskonsert omvorm tot kabaret en geboorte gegee aan ’n handvol uitsonderlike tekste, wat weer geboorte gegee het aan kunstenaars wat vandag nog diep spore in die vermaaklikheidswêreld trap. Mag hy, met ’n onuitputbare buidel, volgestop, vreugdevol, ronddwaal op die Hartstog-boulevard vir sy ewigheid."
  • Coenie de Villiers (Die Burger, 22 Maart 2014): "Liewe Hennie, Jy is toe verlede nag stil-stil weg. Ek dink dis soos jy dit sou wou hê: beskeie en sonder fanfare. Dit beteken ook jy hoef nie jou geliefde blyplek te verlaat nie; ons het baie daaroor gepraat, en dis soos dit hoort. Dankie vir jou vriendskap wat oor soveel dekades strek. Dankie vir jou ondersteuning en aanmoediging. Dankie veral vir die wonderlike voorreg om met jou woorde te kon werk. Jou liriek sal altyd vir almal van ons wat poog om liriek te pleeg, ’n voorbeeld bly; ’n onbereikbare plek van letterkundige volmaaktheid. En dan het jy dit altyd so bleddie eenvoudig laat lyk! Dit was ’n gawe dat jy my toegelaat het om musiek by te roer. Reis veilig en lig, en boekstaaf elke tree."
  • Juanita Swanepoel (Die Burger, 22 Maart 2014) (By Woordfees 2014 het sy die produksie Mits dese wil ek vir jou sêsaamgestel uit sy werke): "Ek het Hennie ontmoet toe ek nog ’n student was. Dit was in die Klein Libertas-teater en ek het saam met Johan van Heerden sy eenbedryf Tussen 2 treine Hy het my beïnvloed en laat besef dat prosa ook in teater omgesit kan word. As mens het ek ongelooflike respek vir hom gehad. As skrywer het hy deurgaans met my gepraat en ek is dol op sy werk. Sy vakmanskap is onberispelik. Daar is niks lukraak aan sy werk nie. Hy het gelukkig vir ons wat lief is vir die letterkunde, baie nagelaat om nog jare uit te put."
  • Amanda Strydom (Die Burger, 22 Maart 2014): "Ek het Hennie Aucamp altyd meester genoem. Hy was my mentor, vriend, leermeester en ook ’n vaderfiguur. Ek beskou hom as die vader van die Afrikaanse literêre kabaret. Sy omgang met Afrikaans en die dekadente was fenomenaal. Dis hy way my inspireer om my loopbaan te volg. Hy het vir my gesê kabaret is my forte. En hy het my geïnspireer om self tekste en lirieke te skryf. Hy het vir my strukture gegee van hoe om te skryf. Ons was ywerige korrespondente voordat hy siek geword het. Hy het dapper probeer om vrede te maak met sy hand wat nie meer wou skryf nie. Ek hoor nog sy stem. Sy ouwêreldse mooi woorde wat hy vir ons nagelaat het, spook vandag by my."
  • Lina Spies (Rapport, 25 Maart 2014): "My vriendskap met Hennie het in die Molenvliet (woonstel)-jare (op Stellenbosch) tot volle wasdom gekom. Dit strek van 1967 oor 47 jaar en verskillende tydperke. Ons het in ons vriendskap die onderling uitsluitende grense gerespekteer, daarom kon ons vriendskap oor byna ’n halfeeu strek. Soos vir baie was Hennie vir my ’n gewer en ’n mentor. Hy het my tot baie van beste gedigte geïnspireer, veral deur boeke en gesprekke oor visuele kunstenaars. (...) Vir so baie kan ek Hennie bedank. Ons vriendskap oorspan sy hele prosa-oeuvre: sy kortverhale en egodokumente. Nooit kan ek ons liefde vir Afrikaans vergeet nie. Nie net was sy prosa van die mooiste, lewenskragtigste, sprankelendste en sensitiefste in Afrikaans nie; hy het Afrikaans suiwer gepraat met die regte aksentuering en beklemtonings sonder dat dit ooit geaffekteerd aangedoen het. Pretensie was in elk geval lewensvreemd vir Hennie Aucamp. Hy het ’n onfeilbare sin gehad vir wat by ’n geleentheid pas. (...) Op Woensdagmiddag 5 Maart is my en Hennie se gebinde versamelings op ’n gesamentlike geselligheid in die universiteitsbiblioteek se dokumentesentrum aan ons oorhandig. Dit was iets waarna hy lank uitgesien het. Ek is dankbaar dat hy dit kon beleef, maar ook dat dit ons by mekaar uitgebring het deur wat ons oor soveel geseënde jare tot die Afrikaanse letterkunde kon bydra en vir mekaar beteken het. Die sirkel is voltooi, rus sag, liewe Hennie."
  • Rina, suster (in memoriam Die Burger): "My liewe broer, Hennie, Mafutha, Boetie. Ek dink voortdurend, sedert jou weggaan net aan ons kinderdae op Rust-mijn-ziel. Dankie vir die wonderlike en avontuurlustige speelmaat wat jy was. Die veld en grotte met boesmantekeninge, veral die Holkrans was ons heimat en woorde was maar altyd deel van ons – jy het hulle egter vervolmaak. Die aande saam met Pappie en Mammie om die koolstofie al lesend, elkeen met ’n leesbeurt. Lesse was daar ook – dat jy vir jou geld moet werk, soos die keer, toe ons ’n klein sprinkaanplaag vir pa moes help uitroei en ’n tiekie vir elke 100 sprinkane gekry het. Rus sag my broer tot ons weer ontmoet."
  • Mari en Anneke (in memoriam Die Burger): "Ek en Anneke skater by ’n meer in Finland. Ons huil soos ons lag, want ons sê 'Huppelkind' woord vir woord op, net soos op die plaat wat jy, 'uncle', kleintyd vir ons plaas toe, Oos-Kaap toe, gestuur het. Die wonderlike motor van Barnabas Bombas, vele boeke en ’n inskrywing op Die Jongspan het gevolg – ons was ekstaties! Jy het ons liefgemaak vir woorde en vir reis, en jy het ons laat verstaan dat ondervindinge jou rykdom is en die kunste elke dag jou geselskap. Tot verlede week, was jy deurgaans ons mentor en vriend en vrygewige oom. Dit sou selfsugtig wees om jou hier te wou hou; ons weet hoe swaar die laaste drie jaar vir jou was, maar soos alles wat jy aangepak het, was jou totsiens reg, net soos jy dit wou hê."
  • Danie Botha (LitNet): "In Januarie, met Hennie se tagtigste verjaardag, kon ons hom loof vir sy uitgebreide, geskakeerde en voortreflike oeuvre, getuig hoe hy ons geïnspireer het, mentor was op verskeie lewensterreine. Het dit nou aan ’n einde gekom? In ander vorme sal dit voortbestaan. Vir my in sy boeke, in my argief en dan veral in my geheue. Dit blyk nou dat hy hom 'liewer klaar(ge)maak (het) vir sterwe' (NP Van Wyk Louw). Hy was haastig dat sy brieweboek, Mits dese wil ek vir jou sê, verlede jaar al verskyn by Hemel en See. Toe reeds het twee ander groot erudiete boeke by Protea Boekhuis verskyn: Lendetaal: homoërotiek in die kunste en letterkunde (2011) en Koffer in Berlyn (kabaret) (2013), asook ander publikasies. Seker so drie weke gelede was hy in groot afwagting om sy bundel kwatryne, Skulp, van sy redakteur by Protea, Martjie Bosman, te ontvang. Ek vertel hom dat ek 'met boek' is, dat dit moontlik in Augustus sal verskyn. Toe sê hy iets wat helaas waar geword het: 'Ek sal dan nie meer hier wees nie.'"
  • Louise Viljoen (met Hennie se 80ste verjaardag in Januarie 2014; Die Burger, 20 Januarie 2014): "Hennie Aucamp se bydrae tot die Afrikaanse letterkunde en geesteslewe kan nie maklik oorskat word nie. Vir my is die belangrikste kenmerk van sy werk die kombinasie van ’n spesifiek Suid-Afrikaanse sensibiliteit met ’n verfynde kosmopolitiese bewussyn. Dit het gesorg vir besonderse hoogtepunte in sy kortverhale, kabarettekste en poësie. Dit is ook deel van sy (outo-) biografiese tekste waaronder dagboeke, portrette van ander en briewe waarin hy die persoonlike kombineer met skerpsinnige kommentaar oor verskillende aspekte van die publieke lewe."
  • Danie van Niekerk, hoof van Tafelberg-Uitgewers (1974 tot 1992) (met Hennie se 80ste verjaardag in Januarie 2014; Die Burger, 20 Januarie 2014): "Om ’n manuskrip van Hennie Aucamp te kry, net die ontvangs daarvan, was telkens ’n belewenis, selfs nog voordat ek ’n woord gelees het. Netjies, ordelik, geen foute nie, keurig en in die mooiste handskrif, letterlik ’n manu scriptum, ’n met die hand geskrewe stuk. Daarby moet ek voeg: ’n Meer onderhoudende tafelgenoot kry ’n mens nie. As gebore leermeester en natuurlik skrywer delf Hennie in talle kennisvelde, en sy kennis dra hy terloops, interessant en geestig aan sy gespreksgenote oor."
  • Helize van Vuuren (Beeld, 25 Maart 2014): "Aucamp se dood is ’n groot verlies – so ’n kennis van argaïese en vergete woorde, van inheemse kennis, so ’n fyn woordstilis, is enig in sy soort. Hy was tegelykertyd verfynde kunssinnige maar het ook die merktekens gedra van ’n feitlik uitgestorwe boereadel vir wie nederigheid, hartlikheid en mededeelsaamheid natuurlike kenmerke was. Iemand ook met ’n besondere humorsin, dikwels ontlok deur rare seggingswyses of menslike gedrag. In dié sin was hy draer van daardie ou tradisie wat via ’n vorige geslag skrywers soos MER, met haar tekenende nederigheid, en dr Con de Villiers, met sy kosmopolitiese kennis maar eenvoudige, streeksgewortelde Rûens-agtergrond, aan ons deurgegee is.

"Ons treur oor ’n groot ou eik wat in die bos geval het. Maar gelukkig het ons die talle "werke van (sy) hande", en soos Openbaring sê: "Salig is die dode (…) sodat hulle kan rus van hul arbeid…".? In "Aandlied" (slotgedig in Teen die lig, 2012) beskryf Hennie Aucamp die dood as ’n bejaarde man-in-velkombers wat oor die bult aankom, en hoe hy moet ophou skryf om ete vir die laaste reis bymekaar te skraap:

Dood kom oor die bulte,
’n ou man in ’n kros,
en is hy in die leegte
moet ek my pen laat los
en eers ons padkos regkry
– die ou sal honger wees, gewis –
twee flessies duineheuning,
’n broodjie en ’n vis."

  • Leon van Nierop (Beeld, 26 Maart 2014): "Ek het as jong, ontvanklike student Hennie Aucamp se Want kyk, die bruidegom is hier in die Stellenbosse Klein Libertas-teater voorgedra en het, as blyke van waardering, die oorspronklike handgeskrewe manuskrip van hom ontvang met sy korreksies en paragrawe wat verskuif en oorgeskryf is. Ook, in sy kenmerkende mooi handskrif met ’n swart pen, ’n brief waarin hy my bedank het vir my interpretasie van sy werk. Ek het ook saam met ’n paar ander akteurs in dieselfde teater opgetree in Wolf, Wolf, hoe laat is dit en het jare later sy Die hartseerwals as TV-drama verwerk. In elke geval het Hennie vir my persoonlik geskryf om te bedank vir die baie klein bydrae wat ek gelewer het. Ek het gister weer deur daardie briewe en manuskripte, van die kosbaarste in my besit, gegaan en met groot waardering teruggedink aan ’n meester van die woord by wie ons almal net met ontsag kon leer. En by wie ons altyd van ons eie tekortkominge en onbekwaamheid as probeer-skrywers bewus geraak het. As mense my vra waar ek my mooi Afrikaans geleer het, is my antwoord onomwonde: Hennie Aucamp.
    Ek sal nooit vergeet watter onwerklike invloed hy op my as student, skrywer en mens gemaak het nie."
  • Martie Preller (LitNet): "Die storiebok van skrywers en drome"

Danie Botha word in 1994 ná Hennie Aucamp se afsterwe deur Protea Boekhuis gevra om vertellings en herinnerings van persone wat Hennie goed geken het, in ’n bundel saam te stel. Dit is gepubliseer onder die titel Om Hennie Aucamp te onthou. Marlies Taljaard (Woord en Daad, 1 Januarie 2016) beskryf dit as volg: "Dit is egte kleinverhale waarin die méns Hennie Aucamp belig word binne die ruimte waarin verskillende vertellers hom geken het. Die eerste paar vertellings kom van naby familielede. Aucamp se suster fokus op haar en Hennie se kinderjare op die plaas Rust-mijn-ziel - ’n ruimte wat dikwels in Aucamp se literêre werk figureer. Ook in die vertellings van ander skrywers word dié ruimte dikwels opgeroep, veral in die essay van Amanda Botha, 'Herinneringe aan ’n Stormbergse besoek' wat handel oor ’n TV-program wat sy saam met Aucamp gemaak het oor die plekke van sy jeug. Die gedig wat Joan Hambidge nadoods aan Hennie opdra, 'Hennie Aucamp: Rust-mijn-ziel', fokus op die meerduidigheid van dié plaasnaam."

Ilse de Korte is die resensent in Tydskrif vir Letterkunde van 2017 en haar mening is as volg: "Deur hul skryfkuns laat skrywers vir ons ’n stukkie van hulself na en sodoende bly hulle voortleef. Met die huldigingsbundel aan Hennie Aucamp, wat deur skrywer Danie Botha saamgestel is, word hierdie nalatenskap van herinnering op genuanseerde wyse verryk deur familie, vriende en akademici. Hierdie boek laat die indruk van ’n Hennie Aucamp-geskenk, iets waarvoor Aucamp as die gewer van geskenke om sy dank en waardering te betoon, alombekend was. (…)

"Die bydraes is ’n nostalgiese reis in Aucamp se lewe en verlede in. As leser voel mens by tye ’n bietjie soos ’n voyeur wat ’n blik op private oomblikke tussen mense gegee is. Deur hierdie persoonlike verhale en anekdotes word die mens, seun, broer, neef, oom en vriend aan die leser bekendgestel en by tye ook blootgestel. Daar is verhale van sy kinderdae op die familieplaas in die Oos-Kaap, Rust-mijn-ziel, en dan die latere, nostalgiese besoek saam met Amanda Botha, wat mens laat met ’n soort heimwee van vergange dae en ’n lewe wat was as sy Aucamp se woorde weergee: 'Ek weet nie wat ons kan verwag nie. Die plaas is nie meer die plaas van my kleintyd nie'."

De Korte sluit haar bespreking af: "Al lei nie al die bydraes tot ewe veel leesgenot nie, is dit egter belangrik dat elke stem bydra tot die geheelbeeld van ’n groot stem in Afrikaans wat nooit stil sal wees nie. Daniel Hugo, ook bydraer tot die bundel in digvorm, stel dit soos volg met die Nederlandse spreuk: 'Wie schrijft, die blijft.' Ook skryf hy dat ’n skrywer meer is as net ’n woordverwerker en Aucamp se lewe so nou met sy werk verbind is dat dit belangrik is 'dat so ’n skrywer se persoonlike geskiedenis opgeteken word'."

Al is Hennie Aucamp in 2014 oorlede, was dit nie die einde van sy oeuvre nie. Tafelberg-Uitgewers publiseer in 2017 Die laaste wals, ’n keuse uit sy verhaalkuns wat Aucamp self gemaak het en deur Johann de Lange saamgestel is. Die versameling bevat 32 verhale wat hyself uitgekies het en 13 wat deur Johann de Lange, Aucamp se literêre eksekuteur, gemaak is.

Oor die versameling skryf Neil Cochrane op Netwerk24 (22 Mei 2017) vir hom is dit ’n goeie verteenwoordiging van Aucamp se verhale wat verskyn het in sy kortverhaalloopbaan van meer as veertig jaar. Die laaste wals is ook vir Cochrane verpligte leesstof vir enigiemand wat lief is vir die kortverhaal in Afrikaans,

Hy skryf verder: "As jy iets te wete wil kom oor onderspeling, aksentverskuiwings, suggestie en woordekonomie (almal wesenstrekke van die kortverhaal) is dié geselekteerde verhale van die beste voorbeelde. Op ’n minder akademiese noot is dit bloot vrek lekker om jou te verlustig in Aucamp se meesterlike vermoë om ’n goeie storie te vertel." (…)

"Oor die gehalte van die verhale is daar nie veel te sê nie, behalwe dat hulle die toets van die tyd sal deurstaan. Aucamp se grootste geskenk aan die Afrikaanse letterkunde is sy werk- en lewensingesteldheid wat baie mooi deur George Weideman ter viering van Aucamp se 70ste verjaarsdag verwoord is: 'En dis dan nóg ’n faset van Hennie Aucamp waaroor ’n mens nie genoeg kan sê nie: sy onbaatsugtige diens aan medeskrywers, aan lesers; sy vermoë om boeke raak te sien en aan te beveel wat jou oor skryf en die lewe, oor kuns en kultuur, oor kultuur en natuur, oor oerdinge en vervlietende dinge aan die dink sit'." (en daarop kan ons net sê: Sela)

Met die verskyning van Oopkardoes, ’n bundel voorheen ongepubliseerde "boertige ryme" van Hennie Aucamp, voldoen Johann de Lange aan ’n versoek wat Hennie ’n jaar of twee voor sy afsterwe aan De Lange gerig het.

Johann de Lange vertel aan AJ Opperman (Netwerk24, 19 September 2020): "Hennie se opdrag was: Hy's joune, maak daarmee soos jy goed dink. Dit het langer geneem as wat ek gedink het. Ek het gehoop om dit in Hennie se leeftyd uit te gee. Maar toe sterf hy, onverwags. Dit het my ’n lang tyd geneem om afstand te kry.

"Die manuskrip het bestaan uit vier A4-skoolboeke met verse in afdelings ingedeel. Hy het selfs op die omslag van die eerste boek ’n poskaart geplak van die kunswerk ('Termult') deur Theo Paul Vorster wat hy vir die omslag gekies het, mét ’n brief waarin verlof vir die kunswerk as omslag gegee word."

De Lange het enkele verse (uit Aucamp se kabarettekste) wat voorheen gepubliseer is, bygevoeg, vertel hy aan Opperman: "Die verse in Oopkardoes is prima Aucamp, boertig, speels, spuls, camp. Die randfigure, die onrespektabeles, die verstotenes – dit was die figure wat Hennie aangetrek het. Dis hulle vir wie hy sy wrede deernis reserveer het.

"Dis ’n galery karakters wat ten tonele gevoer word. Party hoort saam, soos byvoorbeeld die distigonverse, ek noem hulle strokiesverse, want elke strofe is ’n klein toneel en die verse is verhalend. Dit maak nie saak watter versvorm Hennie Aucamp gebruik het nie, hy het dit sy eie gemaak; jy sal sy verse uitken tussen ander. (…)

"Die bundel is vir enige poësieliefhebber. Ook vir die kabaretliefhebber, die liefhebber van speelse verse. Kortom: dit is verse vir Aucamp-aanhangers."

Op Versindaba is Nini Bennett die resensent: "Die doel van Oopkardoes is om die leser te vermaak met speelse poësie en gevatte taalspel:

Die skone Helena van Troje
word gepla en geteister deur vloje –
van kuiltjie tot wreef,
oor venus en gleuf
beproef hul die bloed van die moje.
(p 69)

"’n Geestige, of blatant-banale spel met erotiek is tiperend van kabaret. Of Aucamp se ryme romanties, nostalgies, weemoedig, sardonies, wrang of absurd is – die gees van Verfremdung is deurlopend teenwoordig in óf burleske óf klugtige aanbod. Lirieke en langer, liedagtige verse kenmerk veral die tweede deel van die bundel. In Speelse Verse stel Aucamp dit as vereiste dat ’n liriek onmiddellik toeganklik moet wees vir die hoorder, omdat die gesproke en gesonge woord (anders as die geskrewe of gedrukte) so vervlietend is. 'Seepunt-blues' (pp 89–95) is ’n besinning oor die smagting na erotiek en liefde, geskryf in ’n mineur-toon en dié lange gedig verwys ook na die Sizzlers-slagting van gay mans in 2003. Van die verse is donkerder getint, in teenstelling met die growwe, satiriese verse.

"Oopkardoes is ’n welkome toevoeging tot Aucamp se oeuvre. Die bundel is keurig en sinvol saamgestel en verdeel in tien afdelings. Ja, die digter en bloemleser, Johann de Lange het Aucamp se postume bundel inderdaad mooi versôre."

Publikasies

Publikasie

Die poësie van Ernst van Heerden

Publikasiedatum

1959

ISBN

Geen

Uitgewer

Stellenbosch: HCL Aucamp

Literêre vorm

MA-tesis

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Een somermiddag: landelike sketse en verhale

Publikasiedatum

1963

ISBN

Geen

Uitgewer

Pretoria: HAUM

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die hartseerwals: verhale en sketse

Publikasiedatum

  • 1965
  • 1972
  • 1973
  • 1974
  • 1975
  • 1976
  • 1979
  • 1980
  • 1984
  • 1986
  • 1989

ISBN

0628000839 (hb)

Uitgewer

Johannesburg: Perskor

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Spitsuur

Publikasiedatum

  • 1967
  • 1973

ISBN

0869660721 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: John Malherbe

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

’n Bruidsbed vir Tant Nonnie: Kortkuns

Publikasiedatum

  • 1970
  • 1978

ISBN

0624012255 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Tafelbergprys 1970

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Hongerblom: vyf elegieë

Publikasiedatum

  • 1972
  • 1975

ISBN

9780624002543 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Verhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

’n Baksel in die more: boerestories uit die Stormberge. Saam met Margaret Bakkes

Publikasiedatum

  • 1973
  • 1976

ISBN

0624004368 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Wolwedans: ’n soort revue

Publikasiedatum

1973

ISBN

0624004619 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kabaret

Pryse toegeken

WA Hofmeyrprys 1974

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Dooierus

Publikasiedatum

1976

ISBN

0624008800 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die lewe is ’n grenshotel . Ryme vir pop en kabaret

Publikasiedatum

1977

ISBN

0624010651 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

  • Poësie
  • Kabaretteks

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Kort voor lank: Opstelle oor kortprosatekste

Publikasiedatum

  • 1978
  • 1980

ISBN

0624010686 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kritiese opstelle

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Enkelvlug

Publikasiedatum

1978

ISBN

0624011836

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Papawerwyn en ander verbeeldings vir die verhoog

Publikasiedatum

1980

ISBN

0624014533 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Drama

Pryse toegeken

ATKV-prys vir Drama 1980

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Volmink

Publikasiedatum

  • 1981
  • 1987

ISBN

  • 0624016765 (hb)
  • 0624025675 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings
beskikbaar op die internet

 

Publikasie

House visits: a collection of short stories. Vertaal deur Ian Ferguson

Publikasiedatum

1983

ISBN

0624018776 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die blou uur: 50 cocktail-kwatryne

Publikasiedatum

1984

ISBN

0624022544 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Poësie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings
beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Die blote storie: ’n Werkboek vir kortverhaalskrywers

Publikasiedatum

1986

ISBN

06240123559 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kritiese werk

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings
beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Wat bly oor van soene?

Publikasiedatum

1986

ISBN

0624024016 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Slegs vir almal: ’n Kabaret oor selfsug

Publikasiedatum

1986

ISBN

1798621494 (hb)

Uitgewer

Pretoria: HAUM-Literêr

Literêre vorm

Kabaretteks en musiek

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Teen latenstyd: verdere lirieke 1980–1986

Publikasiedatum

1987

ISBN

0624025586 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Poësie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Dagblad

Publikasiedatum

1987

ISBN

07986229700798622970 (hb)

Uitgewer

Pretoria: HAUM-Literêr

Literêre vorm

Kritiese werk

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Punt in die wind: ’n komedie met drie bedrywe en ’n nadraai

Publikasiedatum

1989

ISBN

07986291180798629118 (hb)

Uitgewer

Pretoria: HAUM-Literêr

Literêre vorm

Drama

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings
beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Brommer in die boord

Publikasiedatum

1990

ISBN

07981253060798125306 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Human & Rousseau

Literêre vorm

Drama

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Dalk gaan niks verlore nie en ander tekste

Publikasiedatum

1992

ISBN

0624031357 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Dubbeldop: kabarettekste en –opstelle

Publikasiedatum

1994

ISBN

07981330900798133090 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Human & Rousseau

Literêre vorm

Kabaretteks

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die blote storie 2: ’n Werkboek vir kortverhaalskrywers

Publikasiedatum

1994

ISBN

0624032787 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kritiese werk

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Pluk die dag: aforismes en ander puntighede

Publikasiedatum

1994

ISBN

0624032639 (hb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Spreuke

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Gewis is alles net ’n grap en ander stories

Publikasiedatum

1994

ISBN

9780624033295 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Gekaapte tyd: ’n kladboek September 1994 – Maart 1995

Publikasiedatum

1996

ISBN

062403447X (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Dagboek

Pryse toegeken

Recht Malan-prys 1997

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings
beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Allersiele: ’n dagboek Mei 1995 – Februarie 1996

Publikasiedatum

1997

ISBN

0624035441 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Dagboek

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Van hoogmoed tot traagheid, of, Die sewe doodsondes

Publikasiedatum

1999

ISBN

9780798136341 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Human & Rousseau

Literêre vorm

Dramatekste

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Koerier: 69 opdrag- en ander kwatryne

Publikasiedatum

1999

ISBN

07981389120798138912 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Human & Rousseau

Literêre vorm

Poësie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Lyflied: ’n keur uit sy liedtekste. Uitgesoek en van ’n nawoord voorsien deur Daniel Hugo

Publikasiedatum

1999

ISBN

9780624037569 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kabarettekste

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Ook skaduwees laat spore: ’n keuse uit die populêre verhale van Hennie Aucamp

Publikasiedatum

2000

ISBN

0624038424 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

In lande ver vandaan: China – Tibet – Nepal: ’n toerjoernaal

Publikasiedatum

2001

ISBN

07993286690799328669 (sb)

Uitgewer

Pretoria: LAPA

Literêre vorm

Reisverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Bly te kenne: ’n bundel portrette

Publikasiedatum

  • 2001
  • 2003

ISBN

0624040453 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

  • Essays
  • Biografiese sketse

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

In die vroegte: herinneringe en refleksies

Publikasiedatum

2003

ISBN

062404159X (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

  • Essays
  • Egodokumente

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Dryfhout: 40 verse

Publikasiedatum

2005

ISBN

0624043622 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Poësie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

’n Vreemdeling op deurtog

Publikasiedatum

2007

ISBN

9781869192020 (sb)

Uitgewer

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Verhale en essays

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Vlamsalmander

Publikasiedatum

2008

ISBN

978189192464 (sb)

Uitgewer

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Poësie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die huis van die digter en ander liefdesverhale

Publikasiedatum

2009

ISBN

9781869193393 (sb)

Uitgewer

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Woerts in die hoekie: nuwe kinderverse

Publikasiedatum

2010

ISBN

9781869194697 (sb)

Uitgewer

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Kinderverse

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

Geen

 

Publikasie

Oor en weer

Publikasiedatum

2010

ISBN

9781869193386 (sb)

Uitgewer

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Onderhoude

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Ghoera: Afrika-verse vir kinders

Publikasiedatum

2011

ISBN

9781869194536 (sb)

Uitgewer

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Kinderverse

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Lendetaal: homoërotiek in die kunste en in die letterkunde

Publikasiedatum

2011

ISBN

9781869194628 (sb)

Uitgewer

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Homoërotiek

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Teen die lig

Publikasiedatum

2012

ISBN

9781869197643 (sb)

Uitgewer

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Poësie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Koffer in Berlyn . Essays oor kabaret

Publikasiedatum

2013

ISBN

9781869198305 (sb)

Uitgewer

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Kabaret

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Mits dese wil ek vir jou sê: Briewe van Hennie Aucamp . Saamgestel deur Petrovna Metelerkamp .

Publikasiedatum

2013

ISBN

9780992174347 (sb)

Uitgewer

Hermanus: Hemel en See

Literêre vorm

Brieweboek

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Skulp

Publikasiedatum

2014

ISBN

9781485300694 (sb)

Uitgewer

Pretoria: Protea Boekhuis

Literêre vorm

Kwatryne

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Die laaste wals: Hennie Aucamp se keuse uit sy verhaalkuns. Saamgestel deur Johann de Lange

Publikasiedatum

2017

ISBN

978064082408 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Tafelberg

Literêre vorm

Kortverhale

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Publikasie

Oopkardoes: boertige ryme. Versôre deur Johann de Lange

Publikasiedatum

2020

ISBN

9781928518518 (sb)

Uitgewer

Kaapstad: Naledi

Literêre vorm

Poësie

Pryse toegeken

Geen

Vertalings

Geen

Resensies en besprekings beskikbaar op die internet

 

Hennie Aucamp as samesteller

Hennie Aucamp as redakteur

  • Op die Stormberge: ’n vertolking van ’n streek . Kaapstad: Tafelberg, 1971

Vertalings deur Hennie Aucamp

  • Schaefer, Jack: Ou Ramon. Kaapstad: John Malherbe, 1963

’n Keur van publikasies oor Hennie Aucamp

Artikels oor Hennie Aucamp beskikbaar op die internet

Gedigte deur Hennie Aucamp op die internet beskikbaar

Artikels deur Hennie Aucamp op die internet beskikbaar

Hennie Aucamp se ATKV|LitNet-Skrywersalbum is oorspronklik op 2014-04-29 gepubliseer en is nou volledig bygewerk.

Bronne:

  • Erkenning word hiermee gegee aan die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum in Bloemfontein – NALN – vir die beskikbaarstelling van hul bronne en hulp van hul personeel vir doeleindes van die ATKV-Skrywersalbum.
  • Kannemeyer, JC: 1983. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur. Deel II. Pretoria: Academica.
  • Van Coller, HP (red). 1998. Perspektief en profiel: ’n Afrikaanse literatuurgeskiedenis. Deel 1. Pretoria: Van Schaik.

Die opsteller vra om verskoning dat van die skakels nie tans kan oopmaak nie, maar Media24 se koerantargief is op die oomblik nie toeganklik nie. 

 

• Erkenning word hiermee gegee aan die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum in Bloemfontein – NALN – vir die beskikbaarstelling van hul bronne en hulp van hul personeel vir doeleindes van die ATKV-Skrywersalbum.

The post Hennie Aucamp (1934–2014) appeared first on LitNet.

Eet my woorde: Inskrywings (7)

$
0
0

Hier is die sewende groep inskrywings wat vir LitNet se skryfkompetisie "Eet my woorde" ontvang is. Die kompetisie sluit op 21 Januarie 2022.

Klik hier vir die volledige kompetisie-inligting.

..........

Inskrywings word chronologies geplaas in die volgorde waarin LitNet dit ontvang het.

Die volgende mense se inskrywings verskyn op hierdie blad:

Catherine Lemmer Alexis Roos Leona Gryzenhout Lorraine de Beer
Thomas Kruger Jeanetta Bothma Melanie van As Prins Nolwazi Mbali Mahlangu
Ludwig Eon Siwa Johané Snyders Theresa Carstens Lisa Pretorius
Shiree Frans Geraldine Stemmet Veronique Joseph Marizaan van Beek
Sandra Damens Hermione le Roux Barend van der Merwe Marissa van den Berg
Anzil Kulsen Rene Viljoen Alma Ward Ida Kleynhans
Annie Bennett Beatrie Zandberg Anke Swart Kristy-Ann Nolene Kotzé
Eunice Basson Roeline van Schalkwyk Edward Walker Katelynn Venter
Lizé-Mari Carstens Mari Vorster Jessica van Loggerenberg Rentia Potgieter
Linda Scott Susaar Schlesinger Charné Kruger Nadia Engelbrecht

Catherine Lemmer

Smartvraat

Donkerte drink ek in
Ek maak dit myne.
Myne!
Dis asof die pyn my gate vul
In plaas van gate maak ...
Nog!
As daar nie plek is nie, maak ek plek
Die bulimie van ’n siel op soek na versadiging
Gee!
My donker honger kol
Prop my vol
Lewe – eis jou tol


 

Alexis Roos

’n porsie ouma

My kindermaag grom vir ’n pot vol jou ...

Kan ek koorsig in jou hartsgange dwaal en wag vir ’n bordjie snertsop en botterbrood

Gin my ’n onderste bedkaslaai vol faces- of nickerball-lekkers en ’n R10 se tuckshop sweets – net nog ’n laaste keer.

Ek wil wakkerword met die half verbrande melk op die stoof; daai velreuk wat in my neusholtes dans.
My kaasbroodjie wat drup in die oond en breakdance in my siel in.

Kom ons gaan nog eenkeer saam Pick n Pay toe dat ouma vir my Jolly Jammers koop; en ek skelmpies my bankkaart gee by die till.

Wat van nog een koppie tee?

Net tot ek versadig genoeg is om die verlangende honger te kan stil.


 

Leona Gryzenhout

Eetlose dae

Met gate in my klere stap ek trots al af in die straat, dis skemer ... In my gedagtes luister ek die beste musiek terwyl ek wyd kyk om my ...
Met verdriet steek ek my hande in my broeksakkies in want dit wat voorlê     is: ondraagbaar ...
Ek lê in my bed, ek lê gemaklik maar my pyn en smart vat my slaap weg ... Met my oë toe vat my sintuie oor, ek sien en ruik alles wat ek begeer ...
Die kwyl loop so stadig oor my droë gebarste lippies, dit wat ek wil hê is: onmoontlik ...
Die geskel van ’n gebroke hoender maak dit moeilik om te ontwaak, ek voel dood, leweloos en sinies ...
Ongemaklik krap ek orals my lyf, die rofies van my skeute is aanloklik vir my en dit is: afgryslik ...
Trane spoeg oor my wange, eens mooi is verlate en vergete nou ...
Lafenis is in die wind nou ...
Stilte vat my stadig weg nou ...


 

Lorraine de Beer

Hongersnood

honger hart
Honger siel
Honger wêreld
Wat homself verniel

Magies vol
Harte leeg
Verlore waardes
Verdwaalde jeug

Die Aarde draai
Die wêreld brand
Presidente en leiers
Kop in die sand

Tel jouself op
Hou jou kop hoog
Dit is nou tyd
Om teen jouself te betoog


 

Thomas Kruger

Krummels

Verpoeierde krummels uitgedroogde komkommerskille dryf as dun bo-lagie in die lang glas gin en tonic

Verveeld met die omringde geselskap
staan die vrou met haar silwer hoëhakskoene op die vloer van krakende ou hout

Die ronde tafel vol kalkoen, vis en skaap word bespreek

Ook saffier en rumatiek is in geledere
Insulien is iewers byderhand

Kinders met hul kristalhelder stemme
omsing die gaste
met noot, lied en hongerpyn
voor hul terugkeer
om vanaand
ook weer
in te lê in die beloofde land se verpoeierde krummels van leë beloftes.


 

Jeanetta Bothma

Moerby

Als in een bak
Vanaf winkel se rak
Geen swoeg of sweet
Min van elk afgemeet

Vrede is in oorvloed gewis
Wanneer ’n dankie ma op ore kom rus
Dank God dan vir elke krummel bedien
Ook om elke dag te voorsien


 

Melanie van As Prins

Die straatkind

Na vandag het die ligte
van Johannesburg nog gebrand.
Die rookwalms vanuit my kaggelvuur
het die hemelruim met sy rook verdof.
kaalvoet-winter-kinders
met deurgeloopte skoensole
smul aan die nag se dou.
Hul hande vra vir net
vir een dag se genade opgedra.
Koerante van 1994 of 2021,
ou bokse wyn met goue labels
is die droom waarvoor
môre dalk mag vra.
As die aand sy braaksel van dood
vierkantig in die oë staar
huil ’n kindjie klein en sonder hoop
met net sy trane wat liefde soek.
Na ’n klein stuk respek
en ’n hemelse nagrus
ver bo koue donker angs en honger.
En hier slaap ek alreeds in my bed
wonder en bid vir die kind
sonder ’n naam
wat gister net vyf sent wou vra.

Brood is cheap
maar glo is duur.


 

Nolwazi Mbali Mahlangu

’n Tong te kort

aan tafel is die aarde plat
ons gryp aan ons derms wanneer ons bid
terwyl die prêriewolwe daarin treur
ons borde lê op hul mae
daar is ’n lugspieëling in die keramiekverf
’n mond water
dié is die buik van die woestyn
die stoom slinger sy pad na die rand
koes-koes tussen die duine krummelpap
pa verbrand sy tong met die kaktusse broccoli
ma suig sy tong om ons almal se dors te les
haar soen help vir die eina
die son sak soos speeksel af ’n berg se ken
buite leer my broer plankloop
vind ’n koppie en gooi homself neer
die ingewande laat los
dis net die hongeres wat húl oorgee aan drome


 

Ludwig Eon Siwa

Spysverteringsoldate

Julle neem ondersoek en diagnoseer my met ’n bekende gevoel.
Dit kom nou meer duidelik, wees openhartig met jouself.
Dit maak ons taak minder deurmekaar, al hou jy nie van die innige gewoel.

Baie laaste sal die eerstes wees, met hoop op ’n koue hou met jou mikpistool.
Die min kos wat oor is, maak nie almal in jou maag vol nie, ons het groter seuns baklei net vir ’n stukkie stronk of blaar van die kool.

Soggens vroeg, saans tot laat ’n werkersoldaat nou is jy ons huis.
Spyse kommer is ons wigstoel, baie om te doen en nêrens om te reis.
Jy betree nie hierdie kwarantyngebied sonder dat jy verteer is nie.

Soetpatat vir jou pankreas.
Seldery vir jou bene
Rooiwyn vir jou bloed
Wortels vir jou oë

Sjokolade was gestuur, maar na die afvalstowwe verhuur. Neute is meer welkom hier.
Jou vel is behoeftig, soebat en bang gryp dit die boontjie, ertjie en lensie aan.
By die venster van jou mond, by die hoek van jou tong, is ons smagtend na ’n goed gebalanseerde dieet.

Met almal in die straat Covid-positief sê die bure hulle weier om te deel.
Dié wat nie het nie moet bedel of gaan steel.
Dae voor die inperking was Pappa werksaam.
Nou staan hy kaalvoet, stukkend en skaam.

Verligtend verstik die min kos teen toe vensters van die maag.
Die smaak van lekker kos is vaag.
Buite om die vuur is daar geen geraas.
Die wind wat die klaar gebruikte teesakkie droogwaai op die gras is die enigste geraas.


 

Johané Snyders

Sjokoladeseer

stukkie vir stukkie breek af
krakend in daardie smeltende bruin vingerpunte
’n weerkaatsende bruin van jou oë op my lyf
stuk vir stuk daarna
totdat net my huil oorbly

daardie glimlag wat jy kom steel het
het taai trane in my kombuis getrap
ek wou dit opvee
maar druppel vir druppel het ’n rivier gevorm
wat my meegevoer het na niemandsland
’n eensame hartseer
wat my naam uitroep

België se kakao swem sensories deur my trane
soekend na vatplek
apaties teen my weerstand bied hulle aan
om my seer te vervang met jou naam
sjokoladeseer
jou laaste geskenk uit België


 

Theresa Carstens

Daagliks brood

gor, gor ... temalied van hongerpyne
op die kolestoof, bruin, verbrande brood
jy’s brekfis, jy’s lunch, jy’s supper
jêm en brood, suiker en brood, droë brood
harde brood, gemufte brood, lekker brood
dis die naam vir jou gedoop
broodpoeding met custard gegooi
brood in die sop, dis wat klop
broodpampoen in oond gebak
en broodpap vir swere gemaak
skoolbroodjie met vet gesmeer
is die trots wat arm kind van leer
hongerpyne het karakter gevorm
en die reis met daagliks brood
was die norm


 

Lisa Pretorius

Sy is honger

Sy probeer om haar sit te kry, maar
die klip is oral ewe hard.
In haar hand smeul ’n pyndoppie –
’n gifpyl uit haar moederland.

Aan haar buik hang ’n gewas;
die onkruid van haar hongersnood.
Die broodmandjie is met vlieë oortrek –
die enigste klank uit ’n vlakke dood.

Sy is honger, maar die wêreld het smal geword.
Pyne het haar binneste infiltreer
en die fauna en flora van ’n lewe kort
is braak gelê.

Sy probeer om haar lê te kry, maar
al kom die onderste klip bo,
lê ’n ou narratief op dorre grond
van ’n land vervloë.


 

Shiree Frans

Dis leeg,

Alles is leeg,
die yskas,
die mandjie,
die kas

Dis alles leeg,
My kop
My maag
My hart

Al prober ek hoe hard, al werk ek hoe hard ...

Dit bly net leeg


 

Geraldine Stemmet

Die verjaarsdagkoek

Chocolate, vanilla of rooifluweel
Al die lagies mooi verseël
Versier my in pienk of rooi
’n Blommetjie of twee om my op te tooi

Een en twintig kersies mooi geplaas
Vir jou om uit te blaas
"Veels geluk met jou verjaarsdag, mag die Here jou spaar"
So gaan die deuntjie elke jaar

Die mes gly deur elke laag
Perfekte porsies vir die gaste wat opdaag
Voorgesit in die mooiste porselein
Die laaste keer wat ek heel sal verskyn


 

Veronique Joseph

Eregas

Kos is waar ons as mense met hartlikheid ontvang word en jou vinnig laat tuis voel.

Tuiskos skenk ons die oorvloedige blydskap en liefde om die kuns van kos en feesdae te omskep in een groot feesmaal!

Wanneer mag jy dalk weer jou ouma en oupa sien of selfs jou broer en suster?

Elkeen is ’n eregas om tafel van kos!!


 

Marizaan van Beek

Vertroosting

Die reuke van ’n vreemde stad
omring my in hul andersheid
Blymoedig soos ’n kind eksploreer ek
elke hoek, elke proesel, elke smaak, elke reuk

Opwindend sluk ek die vreemdste verskynsels
tot dit dik raak
agter in my keel gaan sit
en ek bitter swaar sluk

My siel smag na moedersmelk
na pap en wors, bobotie, braaivleis
Kaiings op toast en geroosterde boud

My gemoed soek die eenvoud
van my huis se kos
daar waar ek veilig is
Getroos kan word


 

Sandra Damens

Hoop op bestaan

Ek trek die belt stywer
Voel of my liggaam aan homself knaag
Ek lig my hand en klop
Hoor die geluid van
lepel op bord, vaag
O, net ’n ietsie om te eet
Iemand by ’n venster skram weg
Ja, ek't geweet
Sy gedagte: Dis ’n lastige pateet
’n Brommer kom sit op my neus en ek waai dit weg
Dan die besef!
Volg hom, hy soek ook na kos
Ek beweeg agter hom aan
Asof bemoedigend kom sit hy weer op my en vlieg dan voort
Ek volg hom, my skouers krom
Ons bestemming ’n gehawende vuilisdrom
Ons word ’n span!
Ék lig die deksel, brommer duik in
Ja, hy eerste want hy't my gelei tot hier
Ons eet in stilte en ek dink
Waar het die mens se liefde gegaan?
Dat ’n brommer die weg moet baan
Vir ’n skepsel van God se hoop op bestaan?


 

Hermione le Roux

Maar ek’s vet ...

Haar troeteldier eet beter en gesonder as sy.
Alles word gedoen sodat die bloedjie maer kan bly.
Geen suiker in haar koffie nie; geen koekies in die bed ...
God behoed dat iemand dink sy raak ’n bietjie vet!
Voor die dans begin dit – die afkeur en die vas,
Alles te verseker die aandrok sal tog pas.
Hierdie keer sal alles werk – dit is haar laaste kans.
God behoede sy dik lyk soos by die ander dans!
Sy’s uitgeteer en pragtig. Sy’t voor die dans "geëet".
Niemand sê ’n woord nie, maar almal – almal – weet.
Sy val. Sy skree. Sy blaas en sweet. Absolute hel.
Tussen die paniek word die ambulans gebel ...
Dis waar sy lê en maer wees daar in die hospitaal,
En of sy ooit sal beter word, kan niemand tans bepaal.


 

Barend van der Merwe

netwerk à la carte

in hierdie ruim geroerde sop
tree u as die kurator op

die bloedjong bruid kan hier vertel:
die huweliksbootjie vaar nog wel

die oud ontnugterde soldaat
veg hand en tand voort vir die saak

die alkoholis kan illustreer:
als is nog wel onder beheer

en swartskaap kan die wêreld wys
hy wen oplaas die eerste prys

die terminale pasiënt
gaan weldra almal tog unfriend

die ateïs wil ieder kry
om ongeloof hier te bely

en draai tog na die ware god
waarsku broer, en bewaar jou lot

leë woorde op ’n sleutelbord
my eetlus met my vrede fort

in hierdie ruim geroerde sop
tree u as die kurator op


 

Marrisa van den Berg

Tongtip-knapsak

Het jy maar geweet
van die voedsel wat ons eet
’n ou ou storie
van seën en glorie
met sorg, spesiaal gemaak
koestering wat mens raak

Van die eenvoud van elke dag
tot spesiale skeppingsprag
nuwes en lank t'rug uithaal
resepte uit boeke gehaal
smaaklik en soete herinnering
wat mondwater en liplek bring

Vertel ’n mooi verhaal
wat ons lewens bepaal
Elke dag iets nuut te maak
lekker ruik geure en tongtip-smaak
Verrassend, vindingryk
’n moet-proe wat mooi lyk

Miskien moet ons weer besin
Tog het baie min
Dié kosbare voorreg
Meeste op ’n honger smartweg
om iets in die hande te kry
lekker en mooi te vermy

Want onbekostigbaar
raak dit al hoe raar
vir ’n magdom mense
met diepe hartswense
om weer te kon geniet
die samesyn wat dit bied


 

Anzil Kulsen

My naam is Spice

Dit drup af by my ken, af ... op my tieties
Blink, vol verwyt en selftwyfel
Ek moet iets eet lat’ik ka’ leef en hierie knaende gat ka’vul
Hoe het dit alles so uitgedraai
Aan’ie begin was dit dan net my kak gemoed.

Is dit kwyle, of trane wat oor my drup?
Ek kort iets groen, soos brokkoli of spinasie vi’ daai serotonien.
My maag grom, ek moet iets eet, iets moet ek doen
Aan die gat in my kop en in my maag, in my hart en my gemoed
Ek is heeltemal ondervoed.

Djy’s te vet, dikgat, het Pa met sy nat snor teen my gesig gehyg
Gevat, gevroetel en die pyn met tjoklit beloon.
Is ô’se secret, djy’s te sweet vi’woor’e, gaat was’djou nou.
Die onthou het gekom toe die size ag oor my boude protesteer; manlief het gelag
Toe spyt en toe verwyt: Sugar, jy het nou ma’net ’n kak gemoed.

Dis ’n traan, helderblink, ’n nat kol, dis myne
Dis my lyf, my kop, my gat. Ek moet eet, iets groen. Ophou dink, net doen; beweeg.
Prop olywe in my mond, ’n tamatie, roosmaryn- en tiemietee.
Jou gat, Pa. Jou gat.
Niemand noem my weer sweet of sugar nie.
My naam is Spice! En ek is ondervoed.


 

Rene Viljoen

Jy verteer my

Onverwerkte gedagtes spook soos ek jou probeer verwerk
Afwerk
Beperk.
Ek verteer jou nie, maar jy vir my.

Ek weeg jou, dan weeg ek my.
Ek is te swaar, tog is ek so, só leeg.

Kraakvars, sout van die aarde, heuning om die mond.
Druk dit af
Sluk dit af
Lewe ek my ewige front.

Adder, los my met my smart.
Ek het jou so nodig, maar jy los my leeg en verward.

Smeulend, pittig, gooi maar net na smaak.
Ek wens ek kon jou liefhê, ek wens jy kon my heelmaak.

Ek droom oor jou, versamel jou, dra jou waarheen ek gaan, maar ek sal jou nie die kans gee nie
Ek sal jou bly vermaan.

Surig, heerlik, geurig, dis die familieresep.
Suutjies suutjies span jy vir my jou lustige web.
Jy verteer my diepste denke, my hart en siel en gees.
Ek kan jou nie ontsnap nie want jy verteer my hele menswees.

Ek weeg jou, weeg my en weeg jou dan maar weer.
Ek begeer jou, vereer jou, maar jy verteer vir my.


 

Alma Ward

Eendag

Vandag moes ons weer sê
ons is nie honger nie
Sodat Pappa kan eet

Mamma maak ’n eier en ’n worsie gaar
En ons dek die tafel
Sodat Pappa kan eet

My maatjies kom kuier en drink Sweeto
Ek sê Mamma is gou-gou dorp toe om slaptjips te koop
Ons kan nou-nou eet

My maatjies is huis toe en Mamma stop by die huis
Sonder slaptjips
Sonder Sweeto

Vanaand eet Pappa sy eier en sy worsie klaar
"Ons is nie honger nie."
"Pappa kan maar eet."

Eendag gaan ek ’n groot huis hê en baie geld
Sodat Pappa kan eet
Sodat almal kan eet


 

Ida Kleynhans

Nieet

Wat skuil daar ...

Onder jou welige pype en duisende plooitjies
Onder jou bulky baadjie en gesette tooitjies
Onder jou geil moue en vetterige nooitjies

Voer jy jouself wérklik mooitjies?

Kan daar nog oor jou rankige vingers roomys drup
jou gevlekte tande nog biltong skeur
jou dor mond nog water
en jou dun dun lyf nog smag?

Is daar nog bobotie oor op jou bene
pap onder jou papier-vel
rys met jou roeringe
en fut in jou vlees?

Maar jou gees, ewig geset.

Gevreet deur die gis wat jy gooi.
Deur die selfkastyding.
Die kotsende lyding.

En die kool?
Is dit werklik die suursous werd?


 

Annie Bennett

Maagpyn

Ek sit en wag ... geduldig
dat my gasheer my moet voed.
Ek rommel my trommel
my spens is leeg
maar gasheer dink aan ander goed.

Hoe is dit dat die tyd so draal;
van ontbyt tot noen
is daar vir my geen proteïenmaal!
Die pap is op, my spens se prop
is oopgetrek en leeg geloop
soos ’n rabarberbek-soen.

Uiteindelik skree die keel hoera!
Die gasheer het kombuis beset.
Ek wag vir proviand;
die beste in die land ...
daardie groot vriend, die neus,
en ek trek al skewebek
want gasheer het gehoor dat ek mooi vra.

Wie is dit wat my spens wil toesluit?
Dit is onvanpas. ’n Swaar las ...
Ek moet voorraad koop
en seker maak gasheer kan loop.
Op ’n leë maag sal hy
en sy hande
Die yskas en die spens wil buit!

Gasheer het sy ding gedoen.
Ek is versadig, polonie en kaas
en brooddeeg reis nogal stadig.
Ek gaan rus. My prop is in.
Ek, die maag, het
   weereens verander
     in ’n vet pampoen!


 

Beatrie Zandberg

Manna

Ek prop my vol maar ek bly leeg
Die honger het kom nesskop in my lyf
Ek wonder of ek die honger uit my siel kan skryf

Die woorde steek vas iewers tussen my siel en my hart
Hierdie honger kom al ’n baie lang pad
Iewers hier binne my sit ’n groot gat

Ek prop my vol om die honger te stil
Maar die honger bly knaag aan my siel
En ek weet hier diep binne is ek verniel

Ek kook oor van binne, maar tog bly ek leeg
Die honger van my maag kan ek nog stil
Maar vir die honger van my siel kort ek ’n pil

Ek prop my vol maar ek bly leeg
My siel begin al swaarder weeg ...


 

Anke Swart

Elke letter smaak anders
Tot die kleur en die geur
Iets nuuts elke keer
Onder dieselfde ou sous

Die maag van die mensdom is oorvreet
Blinkvet van al die kanniedood
In hebsug se hongersnood
Sonder dat een siel werklik versorg is

Borde vol leë kos te koop
Uit landerye vol nagemaakte opbrengs
Vir al die hande sonder kennis
So gaan ons vorentoe agteruit

Elke geskape ding ken sy perk
Net ons verkoop sonder einde – en skep aankoop sonder einde
Vir die onversadigbare suikersand van ons begeertes

Ons koop agter die siel aan
Eet en eet, en eet, so of dit gaan help
Besit alles wat geld, behalwe geld
Maar rekmerke en uitgeplatte skoene praat stilweg die waarheid

Al voer ons party glad nie
Bly die saligheid, die vrede staan
Versadig slaap ons rustig, elke aardse aand
Maar staan bankrot en honger in die ewigheid op


 

Kristy-Ann Nolene Kotzé

Padkos vir die siel

Ek sien leemtes oral om my heen
mense sit vervreemd,
oordeel geensins diskreet,
en maak die wêreld baie wreed

Ons peusel aan verskeie dinge
soos geld, modes, status en dies meer,
voorgee word die norm
en daar heers ’n hongersnood

Ons is honger
 na aanvaarding en liefde,
 na egtheid en vrede
 en na ’n rede om te lewe

God alleen
het padkos vir jou siel
Laat Hy jou binnekant vervul
met Sy Woord en wyse wil ...


 

Eunice Basson

Solank as wat die lepel ...
Vir die vroue met hul kosstalletjies

Saans, voordat sy die primus aansteek
gaan soek sy na ’n weglê-eier of twee
en kloek ’n paar woorde in daardie rigting
want haar henne stel nooit teleur nie.
Voor sonop lepel sy deur die beslag
en vul haar skottel met vetkoek
wat sy flink by die stasie verkoop
voor sy die vroeë trein haal, dankbaar dat sy
vir die bietjie ekstra aan tafel kan betaal.
Om agtuur met haar handsak in ’n sluitkas
staan sy reg om bedompige klere
by die droogskoonmaker in te boek.
Voor skemer, met ’n sak vol lowwe,
kloek-kloek sy weer by die hok langs.


 

Roeline van Schalkwyk

ongehoorde hongerstemme

my stofboek se lyne vergaan in niks
stil en vergete daar eenkant
weggesteek waar niemand sien nie
soos ’n kind wat ly aan hongersnood

met krapperige kele klinkend hard
skryf ek kinders se hol mae wat praat
wat skel, steel, stoot en klap
aanhou baklei vir oorlewing

waar te veel leë oë my ink vermaer
my blaaie raas in hul hongerkrete
my band versuur onder die gal
my woorde is seer van erge dors

en tog, hoop ek iemand sien julle raak
my boek wat julle skreeu vertel
smeek en soek vir redding
stemme ongehoord soos ’n vergete gedig


 

Edward Walker

Ek is

Ek voel koud, ek voel seer
Ek voel leeg!
Wat sal my kan vul, in die vorm van voedsel?
Dit is nie kos wat ek smag maar, ’n voeding vir my siel.
Ek voel vol, ek voel oortollig
Ek voel volmaak
Ek weet "EK IS".


 

Katelynn Venter

Familiekontrei rondom ’n Kersfees-buffet

Die soet geure van Ouma se gestoofde pere
Laat my vergeet van die rowwe jaar se gebeure
Die klots van golwe in Hentiesbaai
Laat my hart in vreugde oorlaai

Die Kersliedere
Die Kersligte
Die vrolike getokkel van ’n klipwerf-kitaar
Laat my hart baljaar sowaar

Die warm stem van Theuns Jordaan
Laat die jaar se gebeure vergaan
Familiekontrei rondom ’n Kersfees-buffet
Is net die regte medisyne vir my


 

Lizé-Mari Carstens

’n Totale vergryping

Sou jy kon verstaan
Waaroor my nagmerrie gaan?
Dou voor dag –
Kom steel dit al my krag.
Al sou ek probeer om sterk te wees,
dit kom voor as ’n bekende Gees.
My ma verwys na hom as Piet Brommer.
Ek gaan kuier graag by hom, sonder kommer.
Tot ek weer nagte wakker lê –
van wat my versadigheid alles sê.
’n Leë hart, maar ’n vol maag.
Wat is dit tog?
Hoekom soek ek altyd nog?
Miskien moet ons ’n bietjie dieper delf.
Hoekom is ek so haatdraend teenoor myself?
Hoekom laat ek dit toe?
Die antwoord is –
Ek weet nie hoe.
Hoe verlos ek myself?
Is dit moontlik om só diep te delf?
Êrens langs die pad –
val ek weer in ’n sinkgat.
Ek kan nie myself red!
Verstaan asseblief tog net!
Sou ons die mense kon leer?
Oor hierdie martelende seer?
Of sou hulle dit voorskryf as leuens –
afgemat as ’n mislukking, weereens.
Dan dink ek weer aan my vertroosting ...

Hy laat my nooit voel soos ’n las –
altyd bereid om te help.
Nou staan ek weer oorwin deur die weerkaatsing in die spieël.
Ek en my yskas teen die bose wêreld.


 

Mari Vorster

Sy sing

Sy sing siembamba en
Handjies klap, koekies bak.
Handjies, lomp en vet en sweterig klap-klap,
Gee die meel nie te veel.
Sy vee haar donker hare uit haar oë,
Lag skitterwit en klokhelder.
Klits die eiers gou-gou!
Haar blou oë dans in myne ...
Lekker eet ons netnou!

Ek sing saggies vir haar siembamba en
Handjies klap, koekies bak.
Haar hande, plooierig en blou geaar, sag,
Klap lomp verby mekaar.
Gee die meel, nie te veel.
Ek vee die yl grys haartjies van haar voorkop,
Glimlag stil, verwonder my in haar vreugde.
Klits die eiers gou-gou.
My blou oë traan in haar waterige kykers ...
Lekker eet ons netnou!


 

Jessica van Loggerenberg

Trane in my tjoklits

Nog ’n dag van hartseer en pyn
Geluk het soos mis voor die son verdwyn
Weg is die gelag en samesyn
Al wat oor is; ek, tjoklits en wyn.

Eendag kon ons nog lag en terg en dans
Vandag sê jy dit was ons laaste kans
Jy het iemand nuut ontmoet
Alles smaak nou bittersoet

Die rooiwyn raak al minder in die bottel nou
Kersies, neute en karamel proe ek deur die kou
Die seer raak beter, die pyn raak minder
Vergete is gedagtes van jou, van die skinder

Woede slaan uit die bloute en foto na foto word verwyder
Gesmeerde grimering in die spieël, bangmaakgesig van ’n stryder.
Ek sal aanhou, ek sal opstaan. Ek sal weer iemand vind.
My ma se mooie, sterke, liefste kind.

Klaas Vakie meld uiteindelik aan,
Die ritueel het sy gang gegaan.
Stap vir stap, dag vir dag.
Eendag sal ek weer kan lag.


 

Rentia Potgieter

’n Happie vir happie

Happie vir happie beweeg ons deur die lewe.
Ons lewe is soos krummels op die grond.
’n Happie vir oorlewing.
’n Happie vir genot.

Hansie en Grietjie weet waarvan ek praat.
Die aaklige ou heks was mos een groot vraat.

Ons word verlei deur nuwe smake en geure.
Ons loop blindelings en skaamteloos deur die heks se lekkergoeddeure.
Happie vir happie kry ons onsself in die hok.
Verlei en gebol deur dié nare kok.

Ons skrik om te sien hoe ons soos die heks verbreed.
Happie vir happie wil ons alles opvreet.
Dan vermaak ons die wêreld wat oordeel, met ’n hoenderbeen.
Ons gebruik filters en toeps en so verstil ons die geween.

Ons lek eerder aan die glutenvrye koekies en brood,
en loer deur die kosrakke van die smaaklose dood.
Lekker bly mos lekker en die heksie se huis te mooi.
So besef ons dat ons ons lewe happie vir happie weggooi.

Stamp die heks eerder in haar eie warm oond.
Dit is waar dié verleidster hoort.
Lewe verby daardie huisie van lekkers en koek.
’n Gesonder en langer lewe is waarna ons moet soek.

’n Happie vir gesondheid.
’n Happie vir genot.
’n Happie vir ’n magie vol.
’n Happie vir goeie lot.


 

Linda Scott

Honger vir waarheid

Die vrugte van my tong het die
einste gif van my siel geword.
Een word op ’n slag tot die
dood gevoer. O hoe wens ek
ek het eerder na die soetheid
van die waarheid gehonger.


 

Susaar Schlesinger

Oukersaand se voorgereg

In ’n mengelmoes van lap
met bene lank
voor haar
uitgestrek,
sit sy.

Staar met nikssien-oë
dáár doer vêr.
Die geroeste blikkie
stomstil
in haar hand.

Sy verbeel haar
sy proe dikmelk
en suurpap
en vars gebraaide
kaiings!
Sy sluk droog.

Besige voete krioel
haastig voor haar verby.
Sewe stukke silwer
vergete
in Vuitton-handsakke
en egte leer beursies.

’n Bruin geldjie klingel
in haar blik.
Herkenningloos
skommel sy dit
om en om
... en om.

Vanaand eet sy weer
oorle’ Ma
se spierwit varkvet
op mufbrood.
Dit sal lekker smaak
op Oukersaand.
More is dit
Krismis

Dit sal lekker smaak
so op haar verjaardag.


 

Charné Kruger

Wenresep

’n Hulpelose geveg van baie woorde,
maar van min waarhede
was nog altyd die rouste
byvoeging.

Stringe oneindige vrae is
die polsslag van
verstaan.

Maar die belangrikste bestanddeel ...
emosies wat soms so soet en
soms so bitter smaak.

En dan ...
Die opdis van voorgee.
’n Smaakvolle
Indruk ...

En tog altyd
die gemarineerde bitter.


 

Nadia Engelbrecht

Vir my kroos

Vir julle, my kroos
bak ek malvapoeding om jul mae te troos.

Vir julle, my kroos
maak ek spaghetti bolognaise dit is tog skadeloos.

Vir julle, my kroos
sal ek elke dag tuisgemaakte KFC maak al is ek hoe voos.

Vir julle, my kroos
sal ek dag in en dag uit bak en brou,
solank ons as ’n gesin aan ons avonture en drome saam bou.


 

Aangebied in samewerking met die

The post Eet my woorde: Inskrywings (7) appeared first on LitNet.

Gratis KKNK-vermaak in oorvloed om die nuwe jaar te vier

$
0
0

Die Klein Karoo Nasionale Kunstefees (KKNK) bied ’n verskeidenheid gratis vermaak aan kultuurdiere regoor Suid-Afrika.

“Ons bied hope gratis inhoud wat feesgangers in die gemak van hul eie huise en op hul eie tyd kan geniet,” vertel Hugo Theart, artistieke direkteur van die KKNK.

Brandbaar

Die aanbod skop af met twee bekroonde verhoogproduksies wat tot 17 Januarie 2022 eksklusief op die KKNK se webblad te sien is. Brandbaar met Rehane Abrahams en Lukhanyiso Skosana speel af teen die agtergrond van ’n episode uit die Indiese Mahabharata-epos. Eietydse werklikhede word verweef met die stories van twee vroue in die Kaapkolonie se stigtingsjare.

Queenie-hulle

Queenie-hulle met Jill Levenberg, Louw Venter, Brendon Daniels, Lynelle Kenned en Jaques de Silva, met teks en regie deur Christo Davids en Lloyd Davids, vertel die storie van ’n groep bergies wat jare lank die Good Hope Centre in Kaapstad se trappe hul tuiste gemaak het. Christo Davids se bekroonde produksie het slegs by Aardklop 2019 gespeel, voordat die Covid-19-pandemie ander speelvakke gekortwiek het.

Volgens Alexa Strachan, uitvoerende hoof van Aardklop, is dit vir die spelers wonderlik om hul werk met KKNK-gehore te kan deel. “Die lot van die weerlose en naamlose in ons liewe land word al meer relevant. Met die maak van hierdie teaterfilm het ons mekaar weer herinner waarom hierdie storie só relevant bly: ons is geneig om net na onsself om te sien, en binne ons eie kring weg te kruip. Queenie-hulle herinner ons aan ons eie weerloosheid, en klop aan ons gewetensdeur rakende die krag en noodsaaklikheid van medemenslikheid en respek vir ieder en elk. Maar laat ek byvoeg, dis ook sommer net goeie storie-vertel, soos tipies aan Christo: dis werklik goeie vermaak en skreeusnaaks, voordat dit jou binnegoed knoop. Soos die lewe seker maar ook – snaaks, maar nie vir sissies nie.”

Netwerk24 se Deborah Steinmair skryf oor dié stuk: “Christo Davids skep hier monumentale teater met eggo’s van Beckett en Brecht. Dis ’n driepennie-opera, ’n bedelaarsballet, ’n vlooisirkus, ’n ballade van bergies, ’n gewag op behuising en hoop. Die spel is hipnoties aangrypend. Uiteindelik herken elke gehoorlid sy of haar eie onsekerheid en gevoel van ontheemdheid in hierdie land. Natuurlik is daar ’n bloedige klimaks en die gehoor is ten slotte verslae, stom en betraand. Dis teater wat tot op die been sny.”

Koningin Lear

Theart vertel verder daar is boonop drie teaterdramas op die kassie te sien op DStv Catch Up, nadat dit in Desember en Januarie eksklusief op VIA uitgesaai is. “Dit is steeds feestyd op VIA met Koningin Lear (geskryf deur Tom Lanoye, vertaal deur Antjie Krog met o.a. Antoinette Kellermann, André Roothman, Anna-Mart van der Merwe, Rolanda Marais en Neels van Jaarsveld), Asem (regie deur Marthinus Basson met Antoinette Kellermann, Edwin van der Walt, Stian Bam en Tinarie van Wyk Loots) en Opdrifsel (met Brendon Daniels en Tinarie van Wyk Loots).”

Vyf KKNK-reekse, ondersteun deur Absa, is op die KKNK se YouTube-kanaal te sien. Dit sluit in: Oudtshoorn se mense, ’n spesiale reeks waar inwoners van Oudtshoorn nie net hul talente ten toon stel nie, maar ook gesels oor dié besonderse dorp en streek; 21 Lewenslesse waarin inspirerende Suid-Afrikaners, o.a. Diana Ferrus, Sandra Prinsloo, Marthinus Basson, prof Rachel Jafta, Anna-Mart van der Merwe, Soli Philander en Frazer Barry verfilm is waar hulle hul lewenslesse deel; KKNK Comedy Minutes waar komediante en storievertellers soos Rob van Vuuren, Conrad Koch, Shimmy Isaacs, Dana Snyman, Kagiso Mokgadi, Marion Holm, Alan Committie en Pietman Geldenhuys ’n paar staaltjies en grappe vertel; Skielik is die ligte af!, ’n gespreksreeks gelei deur kliniese sielkundige en psigoanalitiese terapeut, Melody Pick, wat die soeklig op die impak van die Covid-19-pandemie op die kunste in Suid-Afrika plaas en The Karoo Project, ’n unieke musiekreeks met Zolani Mahola, Jitsvinger en Native Young, met die beeldskone en magiese Karoo as agtergrond.

The post Gratis KKNK-vermaak in oorvloed om die nuwe jaar te vier appeared first on LitNet.

Begrafnis

$
0
0

My se Ouma by die skemerkelkonthaal in die stadsaal saam met Gert van der Bergh (Dulcie se man; Reghardt se pa) met die maak van film King Hendrik in 1965 (Emil Nofal film) op Graaff-Reinet.

 

Elise Bishop skryf op Facebook:

Ek was tot toé nog net vantevore by twee begrafnisse, Blad Brummer die undertaker en Billy Boy ouma se oujongjêrelbroer s’n, gewees. Dit was so begin 1960’s ...

In daardie dae kon die kis nog in die kerk ingedra word deur die draers, met die undertaker wat voor loop, om deel te wees vannie diens. Dis latertyd mee weggedoen by die Nuwekerk, weet nie of net daarsô nie, maar hierdie stomme lyk moes buite in die straat (binne in die hearse), in Graaffernet se warm son bly lê. G’n boom in sight vir bietjie skaduwee nie. Dis dié laat toe ek die hoë note insit en Dolly Terblanche weglê met The Lord’s Prayer oppie organ, dat ek my rug oppie gemeente gedraai het en na die hearse se kant toe vir haar nagedagtenis gesing het – allenig daar van die gallery af: “For ever and for ever! Amen.”

Dit was ook daai tyd wat die hearse so stadig aangekruip het deur die strate voor die stoet. Die lang tou karre agterna, nes ’n rusper op pad na die begraafplaas, ampers die hele lengte van Kerkstraat, van die Grootkerk tot by die Berrangébrug.

Die mense langers die straat het mos daai tyd loop stil staan en hoede gelig uit respect for the dead as die hearse verbykom.

Binne was die kis en kranse, en ’n gestorwe geliefde se liggaam; in die eerste kar agterna was die hartseer family.

By party van die hearste kon mens mos sien, deur vensters aan die kante van die opligdeur. Al die colours van die blommekranse gedrape oorie kis.

Ouma s’n was so. Sy kon nog vir oulaas vir die GKW, die Corner tearooms, die club en Grootkerk, die banke, Advertiser, library, magistraatskantoor, ou Meintjies, Drostdy, Fisheries, Gem garage, ou Nolte, Joe Kroon, die Whitlocks, Therons, Brummers, Taffie, Radium drycleaners, Van Zyls, die hele lot, almal koebaai sê soos die stoet aankruip brug toe.

Maar nooit meer sou sy Sondae die kerkklok hoor lui nie: kom kerk toe, bring ’n pennie saam; kom kerk toe, bring ’n pennie saam…

Germishuizen Undertakers, die broers Marthinus en Jannie in Murraystraat oorkant Huis Werda vannie college, was vir hierdie dag uitgekies. Wonder steeds hoekom oupa vir Marthinus en Jannie uitgesoek het? Vicky Brummer was dan vêrlangers family. Seker goedkoper. Oupa was mos maar baie gesteld op sy wallet.

Anyway, dis dáársô, by hulle ondernemerswerkswinkel in Murraystraat, wat ek ouma die laaste keer allenig koebaai kon sê. Met ’n tere soen. Op haar voorkop. Saggies gevrywe oor haar wang. Bewerig en in ’n tranedal het ek die bossie violets uit haar tuin langers haar gesig gesit.

Jannie het haar uit die yskaste loop haal daar agter, op een van daai uitgerekte silwer waentjiegedoentes met die wieletjies, en die deksel vir die gesig oopgemaak. Dis toe wat ek haar kon sien en groet ...

Hy’t naderhand my sag aan die skouer kom vat en gesê ek moet maar stadigaan huis toe se kant toe staan. Vir oulaas het ek saggies oor die kis gevrywe, die deur saggies toegemaak en op my tone uitgegaan.

Ek weet nie hoe het my bicycle by 7 Milnerstraat teruggekom nie, ek kon niks sien deur al my trane nie. En vandag, oor ’n halfeeu daarna, huil ek nog altyd steeds in my hart vir my ouma. My eie se ouma.

Ek was darem so baie lief vir hierdie vrou: Georgina Irene Barnard.

Sy’t my van kleintyd beskerm, gespoil en voorgetrek. Sy’t my van als geleer: mense, family, kosmaak, klere, kleure, maniere, blomme, plante, musiek, liefde, omgee, respect, ag man, sommer alles wat mens ’n mens maak. Sy’t my aangeskou as haar bakermat, haar eie, al was ek net ’n kleinkind.

Ouma is eerste hemel toe van ons almal: In 1969, 15th July.

Sal altyd onthou die aand wat ek en Jenine, my niggie, op die kar se agter seat op ons kniekoppe deur die agterste ruit van die kar gestaar het om te sien wanneer oupa, mammie en Nytjie uitkom uit die Midland Hospital in Albertynstraat.

Ouma het swaar en allenig daar gesterwe. Sy’t daai dae maagkanker gekry wat nie kon gekeer word deur operasies, inspuitings, pille of pleisters nie. Sy’t só erge pyn gehad, mens wou net als laat eindig. Dit was gesê deur ou Dr Albert Naudé sy’t nog darem drie maande oor, maar toe’s dit net sewe weke. Sy’s die sêlle aand nog hemel toe. Half nege. Sister Loots het gekyk oppie horlosie aan haar uniform vastgespeld.

Links gedraai, nou verby die spooroorgang vannie stasie, kragstasie en showgrounds, oorie treinspoor.

Die begraafplaas is annerkant die spoorlyn, die Grootkerk s’n eerste en dan die Nuwekerk s’n; dis einste daar, in die skaduwee van oom Dolf en ant Babse Botha se fourposter grafsteen, wat ouma se oorskot in die safte sand gebêre is. Onder rose petals uit haar eie tuin uit. Ek het die sagpienk Peace gepluk en die petals vannie roos se kroon afgemaak op die klein skinkbordjie wat om gepass was ommie graf. Van stof, tot stof sal hy vergaan waaruit hy gekom het.

Oupa het sy hande vol gehad met mammie en Nytjie se geween. Ek moes maar skuins staan. Dis toe die petals by my verbykom en ek so hartstogtelik ruk en huil, laat Jannie, die undertaker, my só vasvat aan die skouer en styf vasgehou het teen hom ...

***

Dit was ses maande later dat ek die hardste raas van my lewe gekry het by oupa én by mammie. Sommer gelykskoots. Ek het mos my hele krismisvakansie se sakgeldverdienste by Bergers, daai tyd was Gertjie Delport nog manager en mens het R36 verdien vir die Krismisvakansie se werk, geloop staan en gespandeer en in hulle oë loop uitmors, om by Vicky Brummer ’n granietblompot te laat maak vir Ouma se graf. Dis daarop waarop ek laat graveer het: “My liefste Ouma – die nagtegaal is stil…”

Hy’s vandag nog daar oppie selle plek. Net waar Vicky en ek dit gesit het oppie gravel oppie graf.

Dis net Oupa en Mammie wat nog sedert toe ôk bygekom het.

***

Ek sê maar hierdie opstel is vir haar nagedagtenis, ‘seblief. My eie Ouma.

The post Begrafnis appeared first on LitNet.

An interview with art photographer Jac Kritzinger

$
0
0

Jac Kritzinger (photo: Facebook)

Jac Kritzinger talks to Naomi Meyer about the way he sees the world. And about the way his camera sees the world. Below is an interview with this multimedia artist.

Jac, you are an art photographer. Please tell me when you took your first photo.

I’ve been fiddling with cameras since a very young age. Back then, it was all 35-mm film, of course, and I was just messing about out of curiosity. I suppose I really fell in love with photography when I went backpacking through the UK in 2003. As is the case today, my eye was stimulated by the ongoing barrage of new sights, people and places I encountered on my travels. Looking back, I reckon that was where my visual aptitude was first roused and roughly honed. I couldn’t afford a digital camera (the technology was still in its infancy back then) or any kind of half-decent analogue equipment, so I bought these cheap disposable film cameras wherever I went. You had 24 shots as per the 35-mm roll inside, and when that was done, you handed the whole contraption in at a supermarket or pharmacy to be developed and printed. The fitted lens was a fixed wide-angle made of plastic, so the image quality was terrible. Towards the end of my tenure on the road, I got involved with an English rose who was a proper photographer, so she taught me the basic technical aspects of the game and the value of decent equipment (thanks, Kate). My self-taught journey into the weird, wonderful and sometimes woeful world of images really took off from there.

"We did not speak": https://jackritzinger.co.za/

Why did you become interested in becoming a photographer in the first place? Also, is photography your main job? Tell me about your background and about who you are.

I quickly realised that photography was a way of turning everyday reality into something more visceral, simply by framing a scene or situation in a certain way, while at the same time applying a range of techniques from a rather sparse bag of tricks. As a creative discipline, photography is pretty limited due to technical, real-world constraints, but the finished product can be something truly other-worldly. The sense of artistic potential within that juxtaposition of the real and the ethereal really drew me in.

Photography as a commercial venture is an entirely different beast. When you’re trying to earn a living from it, the camera as a tool is reduced to its most basic state. You start using it like a carpenter would use a hammer – it’s simply a means of shaping a finished product that a client will (hopefully) be happy with. That being said, it’s still a very valuable exercise – albeit not always financially. When it comes to commercial work, I’ve pretty much done it all – weddings, events, food, travel, interiors, high-profile editorial portraiture, news, you name it. I basically got into the scene when the use of freelancers by clients across the board was already an ill-affordable luxury; and the global economic hardships of the last four or five years, coupled with the explosion of a brand new, image-laden virtual society, basically ended the freelance commercial game for most photographers, including me. I saw the writing on the wall about two years ago. Devoid of income, my woman and I packed our bags and left for China to teach English. The visual chaos (apart from everything else) I encountered over there really opened my inner eye once more and somehow brought me back to my more artistic photographic roots. I also started writing again during my time in the East – something that has always been incredibly important to me. I achieved moderate success and acclaim in the literary field in earlier years, but I’ve always lacked the conviction and perfect storm of circumstances truly to rise as a wordsmith. Although I’m not strictly working as a commercial photographer at the moment, my somewhat forced departure from that sector has really enabled me once more to focus on being an artist, this time using a combination of photography and words to reinvent my craft.

A picture can speak 1 000 words. I looked at the photograph Fushan (with its teaser text: “We did not speak”) and thought the atmosphere was captivating. What inspires you to photograph something? And why do you choose a certain perspective? 

For me, inspiration is entirely intuitive. It’s quite difficult to nail it down to something specific. It’s probably a case of many factors coming together on a somewhat subconscious level – after many years of going walkabout with a camera on your back, you instantly know when you stumble upon a scene, whether it will make a good picture or not. The right combination of subject, surroundings, composition and light (and sometimes good ol’ dumb luck) all play a part in combining to “see” a good photograph. Most importantly, I think it’s a matter of encountering something that makes you feel something deep inside, for whatever obscure reason. These days, that’s the surest motivation actually to take the camera out of the bag. That being said, I rarely shoot on impulse anymore – it’s more a case of recognising a potential picture within the smorgasbord of daily life, making a note of it and then going through the technical process of determining how to make it truly shine, usually when the light and other variables are close to perfect, or as you somehow find a way to introduce your own tricks of the trade. The real work comes in trying to marry the real-life scene in front of you with the framed vision in your mind’s eye. That requires a fair bit of experimentation with angles, lenses, perspectives – and, yes, experience goes a long way in getting it right. That doesn’t mean that I never shoot from the hip, though. Sometimes, the Muse smiles upon you, and everything just clicks in the moment. But with my stoically bearing the ever more cumbersome perfectionist’s curse, that doesn’t seem to happen as often as it used to.

"Then everything imploded like a dying star": https://jackritzinger.co.za/

What is the most important part of the perfect photo?

.......

For me, the simple answer is light. The right lighting, whether natural or artificial, can infuse the most mundane scene with an almost poetic vitality. The eyes of human beings are drawn to the infinite play between light and shadow, and this dynamic will always arrest the viewer’s attention within a given frame.

..........

For me, the simple answer is light. The right lighting, whether natural or artificial, can infuse the most mundane scene with an almost poetic vitality. The eyes of human beings are drawn to the infinite play between light and shadow, and this dynamic will always arrest the viewer’s attention within a given frame. Apart from being transformative, it can emphasise certain elements within a picture much more effectively than composition, colour, shape, texture, emotional tension and the like. Naturally, all of these elements work together in a kind of visual symbiosis, but without proper lighting the very foundation of a frame collapses in on itself. I usually aim to combine ambient light with remotely triggered flashes and strobes. The use of artificial light has become a bit of a trademark in my work, but I try not to rely on it too heavily. The right balance between natural and artificial light usually makes for a striking picture at the most basic level, something that cannot easily be simulated through image manipulation software. Speaking of which, I always aim to get the results I want in-camera. Imaging software surely has its place, but getting too heavy-handed with it takes one’s work into the dubious realm of digital art, which is fine and dandy, but it can no longer be labelled photography with any kind of integrity, not to mention respect for the medium.

You also combine words and music with your photographs. Please tell me about your latest project.

.........

These days, I tend to think of myself first and foremost as a multimedia artist combining photography, writing and the spoken word.

.........

These days, I tend to think of myself first and foremost as a multimedia artist combining photography, writing and the spoken word. During my time in China – a kind of self-inflicted exile – I went through an intense process of self-reflection and an honest assessment of the direction I wanted to take with my creative endeavours. It took me a while to realise that while my photographic body of work to date surely had its merits, the images were merely part of a much larger story which, to that point, had been left untold. I’ve led a pretty wild, warrior-poet way of life that has always veered far off the beaten track, and my photographs were, in truth – consciously or subconsciously – a kind of superficial visual diary which underwrote these turbulent experiences over the years. There was always more to the majority of my images than actually met the eye, so I finally decided to reveal the weird and wonderful tales behind the pictures. The context and motivation behind taking them, and what these photographs mean to me and why – often exploring intensely personal and private episodes in my life within the larger context of the human experience and the world we live in – are explored and revealed as an accompaniment to the images, weaving what I hope to be a fresh and dynamic narrative. Writing, as mentioned, has always been a fundamental part of my creative process, and I like to think of these hybrid texts as neo-poetic, slice-of-life short stories for a brave, new age. Taking it one step further, I also include audio narrations of the text, read by yours truly and fleshed out with atmospheric soundtracks by musician Albertus van Rensburg (also known as Alberin), to provide an even more interactive experience. If nothing else, this new direction gives the viewer the chance to interact with photography on a deeper, multilayered and more meaningful level in a world so utterly saturated with images that the traditional photographic medium itself has become, however sadly, one-dimensional and essentially defunct by default. This is the central concept behind my new website, which has recently launched with a carefully curated selection of work, and I’m excited to see it grow and evolve over time.

"The reason for this was unclear": https://jackritzinger.co.za/

Nowadays, everyone owns a great camera, ie a cell phone. Do you agree? What distinguishes a professional photographer like you from Everyman on the street, taking photos for Instagram?

Not to get too technical, but there are massive differences between cell phone cameras and more traditional photographic equipment. (Hint: it’s not about the number of megapixels at all.) Since most images live on mobile screens in modern times, most people do not recognise these differences, and in all fairness, there’s no need for them to do so. If you’re an enthusiast or a professional photographer who is used to larger format SLR or mirrorless cameras, the limitations of cell cameras become glaringly evident. I rarely use my mobile phone for taking any kind of picture at all, simply because its technical limitations and poor image quality are frustrating. That’s simply where I stand as a purist and perfectionist.

.........

Since most images live on mobile screens in modern times, most people do not recognise these differences, and in all fairness, there’s no need for them to do so. If you’re an enthusiast or a professional photographer who is used to larger format SLR or mirrorless cameras, the limitations of cell cameras become glaringly evident. I rarely use my mobile phone for taking any kind of picture at all, simply because its technical limitations and poor image quality are frustrating. That’s simply where I stand as a purist and perfectionist.

..........

Physical control over elements like aperture, shutter speed and focal lengths – when not rather clumsily dictated by cell phone software – makes a huge difference in the final product, if you know what to look for. Many people would argue that phone photography has opened up image-making for the masses, but it really only points to yet another form of dependence on so-called smart technology without an understanding of the underlying principles of a particular discipline. Modern society has given up much of its basic understanding of and fundamental interaction with the world – and therefore its power – in the name of the relative comfort and convenience that technology provides. It’s a slippery slope.

.......

Many people would argue that phone photography has opened up image-making for the masses, but it really only points to yet another form of dependence on so-called smart technology without an understanding of the underlying principles of a particular discipline. Modern society has given up much of its basic understanding of and fundamental interaction with the world – and therefore its power – in the name of the relative comfort and convenience that technology provides. It’s a slippery slope.

.........

Overall, due to a basic respect for the process, and a better understanding of it, traditional photographers like me perhaps take much greater care in producing images, and often go the extra mile, and it shows in the finished product – more advanced equipment aside. In many ways, phone photography has cheapened the photographic process, and that also shows up in the quality of the “work”. Apps like Instagram have their merits, but it most certainly cuts both ways. On the one hand, it provides the masses with an all-in-one approach for producing and sharing images, but on the other it has practically doomed high-quality work, as it exceedingly drowns in an ocean of photographic mediocrity. In my opinion, social media has caused Joe Public to become desensitised to photography as a whole, with its massive contribution to what can now certainly be labelled as image pollution.

I see that you have had diverse clients from various backgrounds and employment sectors. Why should somebody contact you about a photography job, and where are you based?

My new creative direction aside, I still accept commercial commissions, simply because I truly enjoy working with others, be it on an individual level or in a team. Indeed, I’ve worked with a wide range of clients on many diverse projects in the past, which certainly doesn’t mean I’ve seen it all, but I am pretty comfortable in most situations behind the camera. Simply put, I believe in excellence, and experience helps one achieve that. It also puts those around you at ease, which is extremely important when working under pressure. Also, my sense of humour doesn’t hurt! I am currently based in Hermanus in the Western Cape. Prospective clients are welcome to get in touch via my website or at https://www.behance.net/jackritzinger, where my broader portfolio can also be viewed.

The post An interview with art photographer Jac Kritzinger appeared first on LitNet.

On The fall of the University of Cape Town: A further discussion

$
0
0

Speech bubbles: https://pixabay.com/vectors/speech-bubble-comic-bubbles-4963615/; book cover: https://www.amazon.com/Fall-University-Cape-Town-university-ebook/dp/B09L96NJRK

The fall of the University of Cape Town
David Benatar
SKU: 9783982236438

After (the fictional) Bernard Kripke interviewed David Attwell about David Benatar’s book, The fall of the University of Cape Town, Emeritus Professor Kripke invited David Benatar to have a discussion about that interview.

David, what was your overall impression of David Attwell’s comments about your book?

I appreciated the positive remarks he made. It was also helpful that he placed in the public realm some further details, not contained in my book, about the circumstances in which he was twice passed over for the deanship of the Faculty of Humanities.

He also offered some candid criticism, “of course from a particular point of view”, although he did a good job of obscuring what his point of view was. To be honest, I found the criticisms disappointing.

You have made two claims, and I would like you to say more about each, please.

I would be happy to, Bernard.

Let’s begin with your second point. What was so disappointing about his criticisms?

Well, let’s start with the most foundational issue. Having acknowledged that my discussion of arguments is “powerful and persuasive”, he says that “there is more at stake in the situation at UCT and elsewhere than the critical evaluation of arguments”.

There is a fundamental confusion in that objection. This is because there is an obvious difference between, first, what is at stake in a given situation and, second, how we should think about what is at stake. Imagine that one is considering whether active euthanasia should be legally permissible. There is much at stake here, including individual liberty, the prevention of suffering, and the state’s role in protecting innocent life. However, knowing what is at stake tells us nothing about what we should do about what is at stake.

........

On any given issue, how should we weigh up the different issues at stake? This is where we need arguments, including evidence. We need, in other words, to reason our way, as best we can, through the issues. That is exactly what I was doing in the book.

..........

On any given issue, how should we weigh up the different issues at stake? This is where we need arguments, including evidence. We need, in other words, to reason our way, as best we can, through the issues. That is exactly what I was doing in the book.

David Attwell seems to be suggesting that we need more than reason to think about these matters.

“Seems”! This is one place where he obscures his particular point of view. It is not entirely clear that this is what he is saying. In any event, the suggestion that we should reject or surpass reason is tempting for those who find that the cold light of reason renders their position untenable. They throw up their hands and tell us that reason is not all it is cracked up to be. But one should notice what they are doing when they say this. They are offering us a reason why we should not put too much trust in reason. To be sure, it is an abysmal argument, but they are playing the reason game while pretending not to be doing so.

.........

Let me be absolutely clear about what I am saying. I am not saying that the use of reason cannot lead one to the wrong answers. Clearly, people have misused reason in a great variety of ways. One common technique is to settle on a conclusion first, and then muster reasons in support of it.

..........

Let me be absolutely clear about what I am saying. I am not saying that the use of reason cannot lead one to the wrong answers. Clearly, people have misused reason in a great variety of ways. One common technique is to settle on a conclusion first, and then muster reasons in support of it. In fact, the reasoning process should generally work in the opposite direction. Evaluations of the evidence and arguments should lead to whichever conclusion the evidence and best arguments support. However, even when people do abuse reason, the best methodology for showing that, is to point out this abuse, and this involves mustering better arguments.

If my critics think that I am mistaken in the conclusions I reach, they should show where the empirical evidence that I provide is mistaken, or where my logic falls short. Put another way, with apologies to Shakespeare, if there are more (relevant) “things in heaven and earth than are dreamt of” in a philosophy, then let’s just add them to the philosophy. Dismissing reason simply won’t do.

David Attwell has another, and perhaps related, objection. He says that you are “preoccupied with a contagion of unreasonableness” and that if there is such a contagion, then it “is a cultural problem worth exploring”. He says that you seldom do that, “except to pass judgement”.

That is another critique I found disappointing. Consider first his own account of what explains the contagion of unreasonableness that has ravaged UCT. He says that “there are global economic trends that have undermined the prospects for this entire generation” and that, for South African students, “the venality of state capture and corruption, the very real prospect of state failure, has opened up a moral abyss”, and there is no “credible, unifying vision nationally” which would have prevented “such intense arguments around the semiotics of universities”.

I want to say three things about this critique. The first is that David Attwell’s explanation is not a real explanation. It is a just-so story. “Global economic trends that have undermined the prospects [of an] entire generation” occur with some frequency in human history. They do not explain what has happened to UCT over the past six years. Nor do the local factors. Many of those most opposed to what has happened at and to UCT are equally dismayed by state capture and corruption, but did not resort to the same behaviour. Moreover, at least some of those either involved in, or aiding and abetting, the regressive elements are ardent supporters of the governing party that is responsible for state capture and corruption.

The second point is that contagions of unreasonableness pervade human history. Reasonableness is the exception rather than the norm. The unreasonableness takes different forms in different places and at different times, but it is a staple of human affairs. Thus, unreasonableness is not so much a cultural problem as a pervasive human one.

This brings me to my third point. Just because some reviewers would like me to have explained why people are unreasonable, I am not bound to take on that task. As my second point makes clear, it is a much broader issue than my critics imagine. Not every book that examines the hypocrisy, dishonesty, intellectual bankruptcy, and depravity of a particular institution or movement needs to explain either that particular malaise or what makes the timber of humanity more generally so crooked. In other words, not every work of philosophy must be a work of psychology, sociology, history or political studies.

.........

As my second point makes clear, it is a much broader issue than my critics imagine. Not every book that examines the hypocrisy, dishonesty, intellectual bankruptcy, and depravity of a particular institution or movement needs to explain either that particular malaise or what makes the timber of humanity more generally so crooked. In other words, not every work of philosophy must be a work of psychology, sociology, history or political studies.

.........

I am struck by the contrast between what you have just said and David Attwell’s suggestion that one mistake you make is that you expect people to be reasonable. It seems, from what you’ve just said, that you do not expect people to be reasonable.

It depends on what you mean by “expect”. If you mean that I “regard it likely” that humans will be reasonable, then obviously I do not. If, however, you mean that I “require as rightful or appropriate” that people be reasonable, then certainly I do. That is especially so when they are claiming to be acting reasonably. The appropriate response to somebody’s acting unreasonably but pretending to be acting reasonably, is to demonstrate with an argument that they are actually acting unreasonably.

But David Attwell says that “the more you insist on reason, the more you paint yourself into a corner”. He says that you “might expose your opponents’ faulty arguments, you might outwit them, but if they respond by fortifying themselves with cultural symbols, then what do you do? Every victory is Pyrrhic, a defeat in fact.”

I have two things to say in response to this. First, arguments that highlight some people’s unreasonableness do not have to win around those people, in order to be worthwhile. Such people are unlikely to be persuaded by rational arguments. However, the arguments can bolster the conviction of those on the other side, and win over some of those on the fence. I have received supportive feedback, so far, from hundreds of people (of all “races”).

Second, Professor Attwell needs to think about the counterfactual. I am one voice in a university filled with people who have largely been silenced. (I can think of no more than a handful of people who have spoken out publicly and clearly.) Is the suggestion that if I had not laboured to show up the unreasonableness, then the situation would have been considerably better? That the “cultural symbols” with which the unreasonable have fortified themselves would have been any less fortifying? The answer is obvious. The problem would be every bit as bad as it currently is, although I personally would not have been targeted in the ways that I have. The problem is not that I am exposing my opponents’ faulty arguments, but that more people are not doing so.

David Attwell responds to your complaint that terms like “transformation” and “decolonization” are empty slogans. He wonders whether the problem might be different – that what they actually mean is simply the replacement of some people by others, violently if necessary. He says that if that is what they mean, “then the very idea of a university as a space where people of different backgrounds can freely exchange ideas will cease to exist”. He suggests that this is a fate that you – or, at least, your book – “won’t entertain”.

I find that a curious criticism. There was a time when I thought that UCT could perhaps still be saved, but I make it abundantly clear in the final paragraph of the book’s conclusion that I have long since given up that hope. This is what I said:

I have not written this book because I believe that it will make a difference to UCT’s future. It has been some time since I ceased trying to preserve what is good in UCT and change what is not. I have no confidence that what I say or do will effect either. All I have sought to do in this book is to document and analyse what has been happening, and to offer caution about what is likely to result. Nobody at UCT can later claim that they were not warned.

David Attwell suggests that you did not fully think through the implications of your view that UCT’s executive should have enforced the law. He says, more specifically, that calling the South African Police Service onto campus might have had unfortunate results on account of its inadequate training and capability. How would you respond to that?

I am mindful of the dangers of calling the police (or private security) onto campus – and I mentioned excesses by law enforcement bodies, which I said needed to be investigated and punished. However, that problem has to be balanced against the dangers of not calling police or security onto campus, which is why the UCT executive did at least sometimes call police and security onto campus.

However, this was not the only method for law enforcement. As it happens, I offered some unsolicited practical advice to at least one member of the executive about how the violent protests could be curbed without confronting students at the barricades. I did not reveal those details in the book. Suffice it to say that my advice was not taken – because the UCT leadership, unlike the leadership at other universities around the country, was in capitulation mode.

David Attwell refers to the proposal that you and others put to the Faculty of Humanities – that food served at their faculty events not include any animal products. He says that what followed “reads like a bad campus novel, the kind of squabble that gives academics a bad name”. What do you say about that?

I think that it trivialises the proposal and implies an immoral equivalence between the opposing parties. The proposal was one of significant moral import. The suggestion was that the Faculty of Humanities, if it passed the resolution, would make a symbolic (and “humane”) statement of opposition to the abominable treatment of farm animals, and the environmental effects of intensive animal farming. I know that many people could not see this then and cannot see it now, but that blindness is certainly not “progressive”, and will not be judged favourably by future generations. David Attwell is not one of those who are blind to this issue, but this is another place where he successfully obscures his own view.

Second, I would not characterise what happened as a squabble. A proposal, meeting all the requirements, was submitted. Under the rules, it had to be placed on the agenda. The dean, Sakhela Buhlungu, first agreed to its being on the agenda, but then removed it. He, at first, refused to explain this. When he was challenged at the faculty board meeting, he started inventing new rules and procedures. When he was taken to task for this, members of the Black Academic Caucus (BAC) accused those challenging the dean of “racism”. They then orchestrated censure of those people, with far-reaching ramifications. That is not a squabble. It is bullying, or worse. I would have hoped that David Attwell would have been more sensitive to this – or, if he is, to have expressed it.

David Attwell suggests that your book contains some repetition, and wonders whether “the polemic could have been dialled down a bit”. Would you like to comment?

Yes. I don’t deny that there is some repetition, but this is always in service of the argument. Sometimes, the same facts have to be mustered in support of different claims and arguments. When that is the case, one simply has to refer to them again (which is not the same as recounting them in detail again). Other readers have not complained of repetition.

I find the “polemic” objection galling. People have been censured, slandered, shamed, intimidated and assaulted. A dean was driven to suicide, and dozens of others to see psychiatrists and psychologists. Paintings, vehicles and the vice-chancellor’s office were set alight. All this has been tolerated and even glorified. We are subjected day in and day out, in every meeting and every document, to endless slogans, stupidities and hypocrisies. None of this is criticised for being polemical. Almost nobody speaks up, but when I write a sober, carefully argued book, I am told that the “polemic could have been dialled down a bit”. What does that even mean? That I should have made the argument less trenchant or robust?

.........

Almost nobody speaks up, but when I write a sober, carefully argued book, I am told that the “polemic could have been dialled down a bit”. What does that even mean? That I should have made the argument less trenchant or robust?

...........

Perhaps my response will invite the accusation of itself being polemical. I would suggest, instead, that it is forthright.

Any final comments?

I am pleased (for you) that you retired at the end of 2014, and were spared experiencing first-hand what has happened to UCT in the subsequent years.

I am, too. Thanks, David.

Thank you, Bernard. Please give my regards to Saul.

Also read:

US-konvokasie 2016: Courage, Compassion and Complexity - Reflections on the new Matieland and South Africa

The role of African universities in the intellectualisation of African languages

The centrality of the language question in the social sciences and humanities in post-apartheid South Africa

Afrikaans as a language of reconciliation, restitution and nation-building

Full particulars podcast: Orality and the novel, Zakes Mda’s The Wayfarers' Hymns

Full particulars: A podcast on historical fiction – David Attwell in conversation with Zoë Wicomb and Andrew van der Vlies

Full particulars: Confessional fiction for a desolate age

Full particulars: Where in the world is the South?

Why English should be the language of South African universities

Reclaiming Multilingualism

The fall of Afrikaans, and the rise of English

University Seminar 2016: Achille Mbembe on the new politics of the South African student

The removal of art at UCT: interview with Edward Tsumele

Interview: Different conditions on the campuses, different protests

Misdirected anger towards Afrikaans

Decolonising the curriculum: Darwin’s dangerous idea and economic development

"Standing up for injustices"? – Nine notes on #FeesMustFall

Decolonising education in South Africa: An interview with Aslam Fataar

Ngũgĩ wa Thiong’o: Decolonising the mind

Hélène Passtoors: The life and times of an MK soldier

The post On <em>The fall of the University of Cape Town</em>: A <em>further</em> discussion appeared first on LitNet.

Jaar van maak of breek vir Matamela

$
0
0

Jason Lloyd (foto: verskaf)

..........

Die slagordes is opgestel vir die siel van die ANC en dit sal die toekoms van Matamela Cyril Ramaphosa as ANC-president sowel as staatshoof van Suid-Afrika bepaal.

...........

Die slagordes is opgestel vir die siel van die ANC en dit sal die toekoms van Matamela Cyril Ramaphosa as ANC-president sowel as staatshoof van Suid-Afrika bepaal.

Die ANC hou sy gebruiklike vyfjaarlikse nasionale konferensie in Desember en die verwagting is dat Ramaphosa as ANC-president teengestaan gaan word uit die geledere van die RET-faksie (voorstanders van sogenaamde radikale ekonomiese transformasie) binne die ANC, waarvan Jacob Zuma ’n prominente en toonaangewende lid is.

Die eerste skote is geskiet met die vrystelling van die langverwagte eerste deel van die Zondo-kommissie se verslag oor staatskaping. Die tweede en derde dele daarvan word voor die einde van Februarie verwag.

Die onthullings en aanbevelings in die eerste deel het die RET-faksie blykbaar ongemaklik gemaak en toe klap die skote met die meningstuk van Lindiwe Sisulu waarin sy onder andere skryf dat regters binne koloniale denke vasgevang is en ook dat die Grondwet net ’n struikelblok vir snelle ekonomiese transformasie in die land is.

.........

Die onthullings en aanbevelings in die eerste deel het die RET-faksie blykbaar ongemaklik gemaak en toe klap die skote met die meningstuk van Lindiwe Sisulu waarin sy onder andere skryf dat regters binne koloniale denke vasgevang is en ook dat die Grondwet net ’n struikelblok vir snelle ekonomiese transformasie in die land is.

.........

Alle oë is nou op Ramaphosa gerig om te sien wat hy met Sisulu gaan doen, omdat sy as ’n minister die Grondwet aangeval het en, in die woorde van regter Raymond Zondo, “swart regters beledig het” deurdat sy dié regters die Amerikaanse term “house negroes” toegesnou het.

Maar Ramaphosa gaan soos gewoonlik niks doen of sê nie. Nie net omdat hy bang is hy gaan die RET-faksie versterk in hul poging om hom as ANC-president te vervang nie, maar omdat hy weifelend as ANC-leier en staatshoof is.

So, moet niks van Ramaphosa in dié verband verwag nie.

Sisulu se aanval op die Grondwet en op swart regters is ’n suiwer indirekte politieke aanval op Ramaphosa. En Zondo moes hom liewer nie in die politieke modder begewe het nie. Ramaphosa is ’n politikus en moes Zondo die moeite gespaar het om op Sisulu te reageer. Hy moet die politieke klappe neem.

Zondo se reaksie skep verdere probleme, omdat die RET-faksie sy renons in hom verskerp het. Verder was dit ’n fout aan Zuma se kant om destyds ’n dienende regter as voorsitter van ’n geregtelike kommissie van ondersoek aan te stel. Hoekom het Zuma nie ’n afgetrede regter as voorsitter aangestel nie? Dit ondermyn die geloofwaardigheid van die kommissie dat Zondo adjunkhoofregter is en moontlik ook hoofregter kan word. Beter oordeel moes hieroor aan die dag gelê gewees het.

Die RET-faksie gaan Zondo se moontlike botsende belange tot hul voordeel uitbuit.

Wat Sisulu betref, moet Ramaphosa as president daarmee handel, omdat sy ’n kabinetsminister is. Hy moet van hom laat hoor en verantwoordelikheid as staatshoof neem.

Bygesê, Sisulu is in eerste instansie ’n Suid-Afrikaner en geniet die reg op vryheid van spraak soos verskans in die Grondwet. Maar grondwetlik verskanste vryhede het perke. In dié geval het ’n kabinetsminister die Grondwet aangeval en die President moet sy prerogatief uitoefen en bepaal tot watter mate Sisulu se reg ingeperk behoort te word. Gaan hy haar repudieer of as minister afdank? 

Die verwagting is dat die stryd feller gaan word in die aanloop tot die konferensie. Die RET-faksie is ook ongelukkig omdat die meeste van die resolusies van die ANC se 2017-konferensie, soos grondhervorming sonder vergoeding, nie geïmplementeer is nie.

.........

Die verwagting is dat die stryd feller gaan word in die aanloop tot die konferensie. Die RET-faksie is ook ongelukkig omdat die meeste van die resolusies van die ANC se 2017-konferensie, soos grondhervorming sonder vergoeding, nie geïmplementeer is nie.

...........

Die vraag is of Ramaphosa die aanslag op sy leierskap gaan oorleef of, soos Thabo Mbeki in 2007, as ANC-president uitgestem gaan word.

The post Jaar van maak of breek vir Matamela appeared first on LitNet.


Persverklaring: Terug skool toe met LAPA en Penguin

$
0
0
Ons verwelkom julle in 2022 met nuwe boeke!

Welkom terug! Ons hoop almal van julle het ’n heerlike blaaskans gehad en dat die nuwe jaar minder drama en meer boeke sal bring; minder pandemies en meer stories sal inhou en oor die algemeen net een groot vreugde sal wees. Mag 2022 jou jaar van Lekker Lees wees!

Daarom het ons in Januarie ’n paar heerlike Terug Skool Toe-aanbiedinge om die pyn bietjie draagliker te maak.

Kry nou jou Goue Uitgawe van die laer- en hoërskool Klasgids teen ’n spesiale prys van slegs R800 per jaar en spaar. Vir R800 ontvang jy 10 uitgawes met toetse, eksamenvrae en take vir elke fase, plus heelwat ekstras soos, onder andere, eerste toegang tot nuwe studiegidse, ekstra visuele tekste, luistertoetse en video’s of skyfies wat taalaspekte verduidelik.

Stuur gerus ’n e-pos aan info@klaskameraad.co.za om ’n kwotasie aan te vra.

Koop nou die Goue Pakket aan!

Kort jy ekstra oemf in jou klas of sukkel jy met jou Afrikaanshuiswerk? Ons het ’n hele paar nuwe studie- en leesgidse van ’n groot verskeidenheid boeke, wat sal help om die lewe vir jou baie makliker te maak. Hou LAPA en Penguin se sosialemediaplatforms dop om te sien wanneer hierdie studiegidse beskikbaar sal wees.

Ons het ook ’n groot verskeidenheid ander hulpbronne om jou kind (en alle onderwysers en ouers) te help. Daar is woordeboeke, boeke oor Wetenskap, boeke wat jou kan help om beter te skryf, boeke wat jou leer terwyl jy speel en van die beste taalgidse in die land. Kyk veral uit vir Afrikaans + en Afrikaans + chop-chop, dit is elke taalonderwyseres se droomhandboek!

Bekyk ons hulpbronne vir die klaskamer.

Jy kan ’n hele jaar se gratis Klasgidse én ’n Afrikaans+ Chop-Chop wen. Of jy nou ’n onderwyser of leerder is, met hierdie hulpmiddels in hand sal jy sommer chop-chop dié jaar se Afrikaansklasse kafdraf. Hou LAPA en Penguin se sosialemediabladsye dop vir dié kompetisie.

Vir almal wat nog glad nie aan skool wil dink nie, is daar ’n paar lekker nuwe boeke om jou mee besig te hou.

Leer my lees met Tippie, Vlak 5 is die perfekte oorbruggingsreeks, voordat kinders ’n verskeidenheid tekste met selfvertroue, uitgebreide woordeskat en begrip kan lees. Ons gee later in die maand ’n paar van hierdie Vlak 5-stelle weg. Onthou om LAPA se Facebook- en Instragram-bladsye te gaan “like”!

Koop nou die Vlak 5 Boekpak!

Cowboy Koekemoer en sy kameelperd Shorty is baie geliefde karakters onder die 7-plussers. Hulle stories is nou in ’n 5-in-1 kleurvolle omnibus beskikbaar, saam met ’n hele nuwe avontuur genaamd Cowboy Koekemoer van die Klein Karoo en die Skobbejakkals.

Koop nou die splinternuwe omnibus!

Daar is twee nuwe Dolfie Weerwolfie-vertalings op die rak. Silwertand en Weerwolfbos beloof om elke 7-plusser te laat gil van vreugde. Hierdie boeke is wêreldwyd ’n fenomeen en is al in meer as 10 tale vertaal.

Die eerste twee boeke in die reeks is ook nou teen 10%-afslag beskikbaar.

Loer na die Dolfie Weerwolfie-reeks.

The post Persverklaring: Terug skool toe met LAPA en Penguin appeared first on LitNet.

Eet my woorde: Inskrywings (8)

$
0
0

Hier is die agtste groep inskrywings wat vir LitNet se skryfkompetisie "Eet my woorde" ontvang is. Die kompetisie sluit op 21 Januarie 2022.

Klik hier vir die volledige kompetisie-inligting.

..........

Inskrywings word chronologies geplaas in die volgorde waarin LitNet dit ontvang het.

Die volgende mense se inskrywings verskyn op hierdie blad:

Gezania de Jongh Demi Erasmus Bianca Gouws Drikus Pretorius
Amanda de Witt Elizabeth Kendall Chantell Groenewald Marléne Swartz
Gabriël Plaatjies Antoinette du Bruyn Riette Hugo Estelle Rubow
Danette Sevenster Tian Cronje Morné du Preez Kobie van Rensburg
Elmarie Greyling Floris van Zyl Anushka Joubert Ann-Marié Lindeque
Joan Rosenberg Schönrad Jordaan Emmerensia Coetzee Desmond Gird
Elyna Wasserman Stewie Theron Jeanette E Dykstra Odette Karsten
Mientje Afrika Ansie Nel Therèsa Ross Ansie de Beer
Danielle Leonhardt Surina Jansen Carina Combrink Anneke Maurer
Katé Möller Marga Botha Claudia Nel Vanessa Carelse

Gezania de Jongh

Hongersnood

as die alewige honger
jou rypdruk
soos die bruin lewelose vlekke
van ’n oorryp kaalgatperske

dis dan wat jy
die mes van waarheid
subtiel vlymskerp slyp
om daardie teerheid
bewusteloos, genadeloos
stukkie vir stukkie te ontbloot

die nostalgie
dat jy lankal
jou pruilende lippe rondom
die naaktheid moes omvou
die keuse
dat jy die ashoop
jou rou wanhoop
ewig toevertrou

maar as jy mooi kyk
sien jy nog die goudgeel vlees
wat vasklou om die verrimpelde binne-pit
vir ’n oomblik
huiwer jou tong
druppend, tydsaam
suigend aan die soet nektar
vir oulaas se onthou

 

 

Demi Erasmus

Op soek

Die gekraak van bottels
Gekrap van karton
Op soek
Op soek na iets
Om die leemte te vul

Ja, hy is honger
Maar dit is soveel meer as net dit
Op soek na hoop
Op soek na iets om vandag meer draaglik te maak
Op soek na iets
Om sy leemte te vul

Maar daar is niks
Sleepvoet stap hy na die volgende sypaadjie
die volgende swart baken van hoop
Om daar verder te krap
Om daar te soek na iets
Om sy leemte te vul

Soekende oë staar na myne
’n Hopelose staar
Op soek na genoeg rede om aan te hou soek
Na iets om sy leemte te vul

Maar soos die dag homself ruil vir die nag
Stap hy terug
Terug na sy wêreld
Sy wêreld sonder hoop
En met ’n leemte binne hom
Sal hy môre opstaan steeds op soek

 

 

Bianca Gouws

Verslind

Werk my keelgat toe met jou woorde
Verstik aan ou liefde
En kots ons uit

Laat my leë ribbes jou houe vat
My longe brand van jou aanraking
En my maag krimp met jou reuk

Vertel my om net te eet
"Wat is so moeilik daaraan?"

Wurg jou vrede af in my keel
Besmeer my mond met jou beloftes
En knip my tong af vir terugspoeg

 

 

Drikus Pretorius

Wat gemaak met kaste

Wat gemaak met kaste vol, wat gemaak met kaste leeg,
’n besem kan nie eers die uiterste wegveeg,
met borde en messe en vurke gaan dit maar dol,
hoe maak jy as jy mors en daar sit ’n kol?

Dis dinge soos eet en dit geniet, soms is dit verniet,
eintlik word dit nie uit bome uit gegiet,
jy kan dalk jou vleis loop en skiet,
maar wie gee jou die reg om dit te verbied?

’n Honger magie hier, ’n vol magie daar,
sal die mense hulle juis aan die verskil skaar,
eet jy groente rou of eet jy dit gaar,
dis eintlik die vraag van waarheen gaan die skip vaar?

Vervoer mens in jou kar net koeke, of sakke vol inkopies,
daar is seker ’n doel as hulle net drink hul sopies,
wat nie eintlik kos is vind mens net in boeke,
is daar altyd iets te nuttig of is dit iets te soeke?

So wonder ek maar oor die hele lewe,
soms laat dit ’n traan nader bewe of ’n voël swewe,
die honger, die eet, en die kos,
sal ons wel vir iemand anders ’n stukkie los?

 

 

Amanda de Witt

Roosmaryn

Kos is mos liefde
En liefde is mos kos
Soos die leë verlange wat net ’n lintwurm kan los
Koekblikke vol tuisgebak wat ruik soos seks en moederliefde
Verwarrend. Maar almal verstaan.

Stop jou mond vol. Propvol. Wurg dit af.
Wíl dit af na die gat waar jou hart moet wees
Maar iewers in die soeke na liefde
Weg weg weggeraak het
tussen verwronge sielsoekers
wat jou soos ’n appel skil met roekelose onverskilligheid

Miskien help hierdie happie vir die leemte
Dalk is hierdie slukkie die olie op die troebel seer
Ek dobbel met dopamien en kalorieë
Smul my dik aan ons verlede
En nou verstik ek aan jou gal en droom maar van
Toe jy nog versiersuiker op my lippe was
Jou soene my moerbei-lippe gekneus het
Toe ek nog die enigste ding was wat jou versugtinge kon blus
Al kon jy my nie insluk nie

Nog kos, nog, en nog, en nóg,
’n Smorgasbord van smartverdrukkers
Kortstondige ontploffings van genot in my mond
Bevrediging tussendeur die trane en geknakte trots
tot ek terstond besef
Jy kan nie die roos van die maryn skei nie
Of my aptyt en lus vir jou wegbaklei nie
Jou woorde weerklink soos hongerpyne
In die rou holtes van my ingewande
En tog soek ek nog.

Wie’t geweet niks is ook ’n ding wat jou kan volmaak nie?

Die niks loop by my holtes uit soos marinade
Spoel stroperig en klotsend om my brein
Poel dik in my keel
Loop paadjies by die hoeke van my oë uit
Herinner my jy hou van kreef en marjolein
Uit my vingerpunte drup dit plof plif plof in die stof tussen ons
Vul die bodemlose put tussen my ribbekas en verstand
Stoot op en op en op

Ek druk my vinger in my keel en smeek jou uit
Oor en oor
Tot my oë saam met jou wil uitval
Totdat ek en my longe op die badkamervloer lê
En ek wonder wat gaan ons nou weer eet

 

 

Elizabeth Kendall

Kos is oppie tafel

Jy maak vir ons bobotie in ons groen kombuis
met kerrie, amandels en peper
suurlemoensap hang nat druppels
aan jou vingerpunte

goeie, gawe geure kuier en klou
hier waar ek sit en versies skryf –
ek sien weer my ma op haar agterstoep staan
blou voorskoot aan langs die krismisrose
tafel gedek
al drie haar kinders op hul plek
roep sy ons pa om te kom eet

Toe ek aan tafel sit langs jou
vou ek my gisters vredig op
verwonderd oor die geel kombers
op die heerlike dis –

dís mos wat liefhê is

 

 

Chantell Groenewald

Gif

Glinsterende glans van suikerstroop oor jou
Kraakvars soos my lippe en tong jou omvou,
Geen selfbedwang,
Geen weerhou
in jou strik gevang
’n oomblik verlore in jou –

GIF vir my gemoed
GIF vir my
UIT IS JY!

Genoeg.
Verlate.
Alleen.

’n oomblik se smag
... dae se ween ...

Genoeg.
Verlate.
Vervreem.

 

 

Marléne Swartz

’n Ma se seer

As die honger jou vat,
En ’n vuur jou van binne af verteer ...
Wanneer jou kop nie meer kan reg dink nie,
En jy nie meer weet hoe om nog ’n dag vir jou kind te sê, daar is niks nie.

Met trane in jou hart stuur jy hulle straat toe ...
Jy bid en smeek en bargain met God ...
Want hoe maak mens? Hoe gaan jy aan?
Hoe maak jy jou kind groot met die wete dat jy as ouer net eenvoudig gefaal het in jou mees basiese taak ... om vir jou kind te kan sorg?

 

 

Gabriel Plaatjies

Dertien

Versadig vir my asseblief
Stil die pyn in my binneste
Ek krap in die drom want ek’s nie ’n dief
Daaglikse oorlog teen hongerte

Sit my weer in die skool
My ouma is siek, nou moet ek sorg
Dit is net ek, sy en ’n onwettige pistool
Ouma het niks geld vir brood en borg

Volgende week raak ek dertien
Geen partytjie vir my nie
Meer trane as glimlagte wat ek sien
Kos en klere is nie vry nie

Te jonk vir die gewig op my skouer
Maar ek dra dit volhardend
Ouma se welsyn is belangriker
Myne is soms afhangend

Ouma het my geleer pap maak
Na my mammie heengaan bly ek hier
Die area is rof waar ek groot raak
Dis gevaarlik om my vir brood te stuur

Ten spyte van alles wat daar tekort is
Leef my ouma en ek met vertroue
gevoed met waarheid wat verfris
Warm gehou deur Jesus in die koue

 

 

Antoinette du Bruyn

Tong in die kies

eers die afwagting,
die half opgewonde
gevoel wat in jou
binneste woel ...
die blye weersiens,
die reuk van jou
wat ek in my
geheue hou ...
die saggies vat
ademloos
jou soet wat
altyd troos ...
ek is mal
oor die smaak
wat jy in my
mond
loslaat ...
sag smeltend
proe ek jou
weer en weer
wanneer sal ek
tog leer ...
en dan
die skuldgevoel
as ek nog
’n stukkie afbyt
en die leë papier
wegsmyt ...
ai,
die lekker is
baie meer
as die skade
van ’n skelm
stukkie
sjokolade!

 

 

Riette Hugo

Hoekom het jy weggegaan?

Elandsbaai
Nei, nêrens innie wêreld sal djy beterer kan kry
as snoek op kole en patats da’by.
Pasop net vir grate sluk
ma’kry ve’ djou ’n lekka stuk
Da’s alikreukel en viskopsop
al wat kort is papsakskop.

Kôsibaai
Maak ’n poetoe-wors met jou hand
skroei die njama op vuurrooi vlam; nou’t
ons oeboentoe om ’n driepootpot!
Doop blokkies vleis in growwe sout
Shlêga dan oor tot oor met spierwit tand
Sjêsja, sjêsja die kos word koud;
Onthou met dank
voorvaders aan die ander kant.
Aizeeko hiervan in anderland.

Verulam Vaaibs
Skep hara-kiri-kerrie in ’n halwe brood
met sambals wat jou oë betraan
sit aan by Annapoerna-feeste
bedink olifantgode met vele slurpe
vuurlopers vereer hul boggelbeeste
"Just try it, try it ...
You must hurry ...
It’s not hot, it’s just spicy"
"Nothing like our Durban curry."

Nantes
Twee kaalkoppe* span saam:
Nataniël en Erik is hul naam
soek en France na Hugenote-goed.
Trois petit pois
in kordate ry;
Beetcoulis is bloed soos op die plavei
by La Rochelle
Paupiettes de Saumon op puree van prei
Dis so chic, mens wil nie verteer
mens wil net die élègance
bewonder en begeer
Merci, Messieurs le Roux,
saam kan ons
ons herkoms
in jul koskreasies
proe ...

Jongensfontein – Kersfees 2021
Niks smaak beter as karringmelk of rosynbeskuit
gedoop in kondensmelkkoffie op ’n vroeë stoep
Ruik anysgeur in die oggendlug,
snags wink tjokkabote met flikkerlig.
Tuur na wydoop see en duiwevlug
luister na janfrederik en piet-my-vrou wat roep.
Kom van heinde; kom van ver
van Kanada-met-sneeu en
Engeland met haar gure weer.
Met beskuit en koffie is jy
keer op keer
in die warm hartsholte van
jou
komvandaan.
Hoekom het jy weggegaan?

*Met apologie aan Jan Rabie se Drie kaalkoppe eet tesame

 

 

Estelle Rubow

Plaaskombuis

Clafoutis, cassoulet,
keurig met groot sorg voorberei
crêpes, croissant en crème brûlée
prentjies op ’n bord.

Gee my maar die lekker kos
ouma se flessies in rye
sy wat die son kon bêre
in ’n pluksel plomp ryp vye

boontjiebredie en wildspastei
op die koolstoof voorberei
warm brood en gouestroop
met ’n smeersel vet daarby

melkkos met kaneel
op ’n koue wintersaand
die olielamp op die tafel
’n warmte wat ons deel.

Of kom hou by my ’n braai
met skaaprib en ’n worsie
dalk skilpadjies of ’n tjop
bring jy maar net slaai en dop.

 

 

Danette Sevenster

Dit pyn

Dit pyn
Ek kyk links en regs
Dit brand
Ek hoop ek kom weg

Dit rommel
Net ’n lemoen of ’n peer
Dit grom
Laat niemand my keer

Dit klem
Gou in die sak
Dit kramp
My hande, altyd bak

Dit roggel
My maag voel al warm
Dit skree
Daar is ’n hand op my arm

Dit pyn ...

 

 

Tian Cronje

Ek weet nie, my kind

Beurtkrag slaan hard
Die netwerk, mikrogolf, tv, ja, alles af!

"Mamma, wat een ons?"

Die pizzaplek se oonde af
McDonald’s se burgers rou
Kentucky se hoenders wei

O krisis, wat nou?

"Rice Krispies en koue melk, my kind"

Maar, in 1902
In kampe van skande
Wit en swart
Uitgeteerde gebeentes

"Mamma, wat eet ons nou?"
"Ek weet nie, my kind ..."

 

 

Morné du Preez

Koekie

Eet-sum-mor, maar wat is jou koekiebeleid
het jy opsies ja of nee?
o wat de fok weet ek van meer eet
meer eet meer seks meer meer van niks
stukkende jeans, ou hemp en my boep wat uitsteek
poets kry die krummels
en die res eet die hele fokken koekie!

 

 

Kobie van Rensburg

Versadigdheid

Les my dors
Vul my honger
Al wat die lewe bring is kommer.

Versadigdheid.

Eet wat in die kas is
Koffie en beskuit.

Ek hunker na versadigdheid.

Was jy al so honger dat al wat jy kon doen is eet?
Die kol op jou maag
laat jou soms vergeet

Die werklike gat sit in jou hart
Die kos wat dit vul is Lewendig
Dit vee weg al jou pyn en smart.

Hoe kan ’n honger mens dan Brood weier?

 

 

Elmarie Greyling

Oor( )eet

Groot gesonke oë tussen
spierwit angsbevange wangbene
daag my sonder skroom uit,
terwyl dun buisies skarlaken spiese
die lewensare red
en skend.

As die louter naar
om my kieue kom groen
en die sjoebroeke begin goiingsak
gryp ons na grotesk bó beenvel
plomp aanloopbane vir armpies
bó groen oë wat wonder
maar wéét.

Kanker, waar's jou angel?
Ek het sjokolade beet.

 

 

Floris van Zyl

Avondsmaal

Die meganika van die kaak
kners onverpoos
verslete voort
soos
kranksinnig'
klas 3-hefboom kou
aan die nou
finale avondsmaal.

Smulpaappreperaat
smaakloos
in kitsvorm
in aar gepreserveer
perpetueel mastikeer
ons aan leë kalorie-belofte
osoon-onvriendelike vlees
Monsanto-gemanipuleerde vrees
in gefortifiseerde oeste,
verskuil in die vetvrye –
versuikerde konsentraat
wat are vernou en
triomfantlik swel
tot barspunt
soos
kleurvol koolhidraat
cholesterol
konfetti-bomme!

Binne
voedselpiramiede(skema)
breek (bank)balans,
ewewigtigheid ewig
disproporsioneel
verdeel tussen
die hiërargie van hongerte,
tog
na alles;
van troggevreet en
middelklas spys én drank(ies)
tot bekroonde
Michelin-maaltye en
koninklike karmenaadjies,
bly avondsmaal
se drol
gesuspendeer
tussen peristalse
en die dood ...

Vir nou eet ons voort ...

 

 

Anushka Joubert

Mislukte resep

Jou rissiepit-woorde vloei al weer soos olie
dit vryf sout in my wonde en brand soos warm whiskey.
Die heuning en melk is weg, vrot.

Jou keuses is verdwaalde naeltjies,
myne – bly standvastig soos vleis en been,
versigtig afgemeet, die soet, die sout.

Ons resep vir liefde was koningskos –
vol roosmaryn en tiemie, diep soos goeie wyn.
En jy het kom bitter bygooi.

Jou aksies gebrande neute, in ’n ander se slaai.
En ek bly maar agter – ek het besluit
om eerder nuwe kaneel in botter te braai.

 

 

Ann-Marié Lindeque

(ver)gryp

dank ’n god vir alles wat jy het
geen poeding vir jou
prop jou eers vol

BARS

dan beloon

brood vir brekfis doodgewoon
nou meng ek drie girtspappe om my rykdom te toon

walglik loer sy vir my terug
die spieëlbeeld wat aan haar woorde wurg
nooit genoeg
vir hartseer
vir geluk
’n trofee vir wanneer jy die vrugte pluk

dis kamma in my bene
diep in die gene
verskonings met roomys om jou kamma te troos

die skaal van jou sonde is altyd groot
liefde iets wat jy altyd verstoot

al raak jou brein slimmer
en die kilo’s effens minder

is die skade reeds gedoen

jou maag
jou siel
jou selfhaat

reeds

vol

 

 

Joan Rosenberg

My spys

Van kindsbeen af is lekkerte ’n vingerlengte lank,
en as dit verby was het ek altyd getjank.
Dan sou mamma ’n soetdingetjie gee,
sodat ek die trane van my hartseer gesiggie kan vee.

Nou is ek groot en wis,
hoekom die lewe so is.
Die lewe lyk altyd so maklik en gerieflik,
maar dis net ander se beeld, heel bedrieglik.

Te veel van iets is nooit goed nie,
behalwe ’n moeder se liefde vir haar liefie.
Voedsel hou my liggaam gesond,
maar wat van die duiwels onder die grond.

 

 

Schönrad Jordaan

Verslawing

My volronde lyf
smag na die verbode vrug
verglans verskans
in alle vorme uit die Paradys.

Ek sink my tande
in skaapwagtersnye vars brood
gestip met geel gesoute botter
en soetsuur klonte goudoranje appelkooskonfyt.

Tongtippie proe-proe
aan strooptaai vlegsel-koeksisters.

Ek verlustig my in kraakbros gebruinde
gesondheid uit die grond uit.

My oordadige rondings
skreeu na nog net een keer se vergryp
aan kaneel-pampoenpoffers
onskuldig roomwit blomkool in trekkerige kaassous
vet Karooskaap
sielloos gebraai oor ’n spit
en toffiekaramel-Sondagpoeding.

Ek gee magteloos oor aan die finale ...
gitswart koffie met hompe heuwels room
afgerond met ontploffing in die mond
likeursjokolade.

Miskien na ek alles wellustig
verorber
opgegobbel
lippesnakkend
en met oorgawe geniet het
sal ek dink ...

aan môre, ’n nuwe week
en die nuwe dieet ...

op my yskas.

 

 

Emmerensia Coetzee

Trag

Dis douvoordag
Ons koskas is leeg
Wie loop en trag
En dink om te steel

Die son sit warm
My voete is seer
In my arms
’n Appel en ’n peer

Die maan skyn hoog
Die hitte van ’n vuur
Kook ’n pot vol poog
Vir wat ons mage verduur

Hongerte in wêreldgemeenskappe
Verlore hoop deur die teleurstelle

 

 

Desmond Gird

doodeet

my telomere het dalk nanometers verkort
toe ek asvaal byna my vaal aars afskrik
nadat ’n spontane webwerfskakel-klik
onthul Skoppensboer is op my kosbord

dit blyk vernielsugtige vrye radikale
skuil in die heerlikste lekkerny
tjips soetgebak soutvleis en margarien
alles wat ’n lekkerbek kwalik kan vermy

vrye radikale is ter duiwels
wat kop in een mus met erge stres
kwaai inflammasie en rumatiek kan stook
wat kankergroei kan aanjaag ook
hulle torring jou chromosoom-ente los
en verkort jou telomere en jou lewe so

met anti-inflammatoriese kos op die tafel
soos die bewese mediterreense dieet
tesame met ’n rustige leefstyl
kan mens kan die dodelike duo hokslaan
keer dat jou chromosoom-ente snel uitrafel
help om jou telomere en lewe te verleng

maar as jy die reg-eet-stryd verloor
het jy nog ’n billike oorlewingskans oor
as jy glad nie stres daaroor

 

 

Elyna Wasserman

Die baas

Met my gaan dit nie so goed,
Sonder jou is dit net nie so soet nie.
Ek moet eers my hande was
Voor ek kan kyk wat is in die yskas.

My dieet gaan nie so goed nie,
Want ek weet ek mag nie vir jou soek nie
My voete sleep my
Na die wit reghoek in die huis.

Ek los maar vir nou eers die vas,
En kyk binne-in die yskas ...
Daar voor my
Dis ’n lekker groot sny
Sjokoladekoek
En ek weet dit is wat ek nou soek.

Ek vat toe eers net ’n klein stukkie
Maar na ’n rukkie
Kon ek myself nie help nie ...
Die dieet-ding is net nie vir my nie!

 

 

Stewie Theron

Woord na smaak

Woorde is woorde
verwoord elkeen se smaak
een eet geskraapte afval
koningskos
met silwer eetgerei
uit fyn porselein
een uitgekrapte afval
oorskietkos
met plastiekvurk of -lepel
hoe groter die honger
hoe knaender die lus
geskraapte kop en pootjies
uitgekrapte vis en skyfies
wie eet die koningsmaal
wie drink die Eno’s
skilpadjies en pofadder
of skilpad-in-sy-dop
en geelvet pofadder
veldkos is geil
sê ek jou geil
veldresep proe goed
wie sluk die Eno’s
wie breek ’n wind op
braai is braai
smul is smul
versadig gul
ieder na sy woord.

 

 

Jeanette E Dykstra

Byt my

Die kleure van die reënboog,
vol smaak, trek my oog.

Ek proe deur papier, deur ’n lens,
die sesde sintuig van die mens?

Al sou ek dalk my smaak verloor
Is die woorde "Byt my" wat my brein bekoor.

Deur my oë
Sonder klank
Vêr van my hand
Sonder reuk
Sonder smaak

Byt my.

 

 

Odette Karsten

Uitstap

Woensdag is uitstapdag by Rietbron se koshuis
en soos rysmiere voor die reën
laat ons nie op ons wag,
Woensdag is uitstapdag by Rietbron se koshuis
jy sou sekerlik sien as ons só oopmond lag.
Hande taai, tonge en tande pikswart
in elke kies ’n nikkerbol of twee,
20c kougom en lollies
selfs ’n pienk plastiekring
om Vrydag vir Mamma te gee.

Woensdag was uitstapdag in Rietbron
en as die Blouwinkel kon praat,
sou jy weet hoe ’n groot glimlag
’n nikkerbol op ’n stofgesig kan laat ...

 

 

Mientje Afrika

Januariemaand ...

na desember se oorvloedfees
sal daar nou êrens honger wees!
’n gestopte kalkoen en slaai
dalk in oorvloed vleis gebraai,
roomys, koffie en brandewyn
het gesorg vir lekker samesyn ...

maar nou is dit januariemaand
en amper elke aand,
is daar êrens ’n honger kind
wat net ’n leë bordjie vind ...
’n mamma met trane in haar oog,
want die geldkraantjie het opgedroog

en die maand voel soos ’n jaar
vir almal bitter baie swaar ...
soms is honger ’n stukkie droë brood,
partykeer ... die nood meer groot!
juffrou gee toebroodjies vir haar klas,
al moet sy ook meet en pas

so sukkel dit aanmekaar
januariehonger, elke jaar,
en kom desemberfeestyd weer ...
dan gebeur dieselfde nog ’n keer!

en ek, ek doen my bes
ek skryf hierdie hongerles:
bestee jou bonusgeldjie reg,
sit tog iets vir januarie ook weg.

 

 

Ansie Nel

Feesgety

Die skaapboud netjies ontbeen
Versierde tafel, slaaie, ham;
Die Kerstafel het gekreun.
Soos gewoonlik.
Oujaar eet ons weer feestelik;
besluit ons sal van môre af dieet.
Soos gewoonlik.

Op ’n straathoek in die dorp
sit verwaarloosde klein Rob
soos gewoonlik.
Sy middagmaal uit die asblik:
oorskiet slaptjips; dit laat hom hik.
Hy verlang so na sy ma.
Meer as gewoonlik ...

 

 

Therèsa Ross

Vir spys en drank

Vir spys en drank gee ons U dank, maar Vader, laat die beker my verbygaan ...

Tjoklits, koek, Jelly Tots en water
Droëwors, biltong, brandewyn en Diet Coke

Kerk toe gaan, reëls nakom, hou links in die pad
As jy jou mooi genoeg gedra, sal ek jou deur die drive-through vat

Onmin, huismoles, PMS of kwaad
Vir alles het roomys, swiets en koekies baie goeie raad

Sal die demone ooit ophou om verby-vervaldatum-vitamiendrome, wense en trane in my lyf te voer?
Emosionele kos-hoer.

Vat vir jou, verloorder!:
Hamburgers, pizza, ribbetjies en bier
Kos is mos jou tier:
Jou vriend = jou vyand. Jou kruk = jou dood.

 

 

Ansie de Beer

Genadebrood

Ek sien nog vir Ma met haar voorskoot aan,
daar waar sy voor die koolstoof staan
en kyk hoe die potte vrolik prut,
terwyl Pa op die bank met die Landbouweekblad sit.
Ek ruik nog die geure,
en weet dit is die Here
wat sorg vir die eenvoudiges,
sodat niemand ooit sal uitmis
op die vreugde om saam met geliefdes aan tafel te sit,
te luister hoe Oupa bid,
dankbaar te eet aan elke skeppie op jou bord,
sodat jy slim en sterk kan word.
En die geestelike voedsel bly ook nie agterweë,
want as Pa vra ons moet die Bybel aangee,
en lees van die Here se liefde so groot,
weet ek hier eet ons genadebrood.

 

 

Danielle Leonhardt

Lyndans in die kombuis

Liewe Here

dit is al ses jaar sonder haar.
ses jaar sonder appeltert na ete
of soet koffie
en die alombekende
anysbeskuit
’n skelm happie heuning
of my gunsteling –
Dianette se deurmekaartert
dit is al ses jaar sonder haar.

haar mond was vars vrugte,
’n skaam skaterlag
wat deur die plaaskombuis
gebars en gebloei het
soos granate
uitgedroogde bloedlemoene
wat teen die venster hang
het gelyk nes
gebrandskilderde glas
Sint Pietersbasiliek in ons huisie

sy het die mooiste gelyk
– en die kos het die lekkerste geproe –
wanneer sy deur die kombuis
op Elvis gelyndans het

Here
ek weet nie of U
goed oor die weg kom
met Zeus nie
maar laat hom my ouma
se deurmekaartert proe
gee hom ’n happie
van haar heuning
– dit smaak beter as ambrosia en nektar

en Here
laat haar net eenmaal
in jou koningskombuis
met die engele lyndans
sy het tog altyd soos een van hulle gelyk.

 

 

Surina Jansen

Mamma, ek is honger

Soos ’n motor brandstof nodig het om te beweeg
So het die liggaam voeding nodig om te oorleef

Vleis en groente is duur
Brood en pap is nie

Dis die einde van die maand
My man en kinders is honger
Die kaste is leeg
En my hart is in stukke na die woorde

Mamma, ek is honger

Ek het 20 rand gevind tot my verligting
Voeding sonder krag is my opsies

Nou is die hartseer realiteit

Brood of pap

 

 

Carina Combrink

Hoekom

Ek het baie vrae wat kilo’s dra.
Hoekom is kos so lekker?
Kookkos, nagereg, vleis of cracker ... dit bly maar net alte lekker.

Ek is op moedverloor se gronde, vetjies optel is ’n sonde.
Geen nagrus vir my, net ’n skuldgevoel wat bly.
Ag, hoekom is kos so lekker?

 

 

Anneke Maurer

Sluk terug

Die woorde is swaar
en nie eers die masker kon dit keer nie.
Sou ons dit nie maar
soos alfabetnoedelsop weer kon eet nie?

 

 

Katé Möller

Ek en Mamma in die kombuis

Mamma leer my hoe om kos te maak.
Mamma vertel oor die dae wat tannie Marét jou klere gesteel het – want dis mos wat sussies doen.
Mamma vertel my oor liefde en hartseer,
geloof en die belangrikheid van fun lewenslesse.

"ROER, sussie, ROER!"
Kyk hoe mooi lyk die witsous nou.

Pappa sit en kyk TV en wag stroopsoet vir ons twee om klaar te maak.
’n Smeer sjokoladedeeg is oor Mamma se voorkop.
Mamma sing ’n AC/DC-treffer en gooi die dances moves.
Mamma se oë blink.
Mamma is gelukkig.
Ek is gelukkig.

Kosmaak was my en Mamma se ding.
Dit was ons taal.
Dit was my gunstelingtyd van die dag.
Die kombuis was warm en vriendelik.
Dit het my altyd nader gekoester.
Dit was my happy place.

Nou is dit leeg.
Mamma, sonder jou is die kombuis koud.
Mamma, sonder jou is kosmaak net metodies.
Net voedsel. Nie meer liefde.
Dit is nou ’n plek waar ek vir Mamma probeer onthou.

Mamma se oë het geblink.
Mamma was gelukkig.
Ek was gelukkig.

 

 

Marga Botha

Vir oulaas honger

Vir oulaas het ek jou erkenning gesoek
om hierdie eensame kol in my menswees te vul
die honger na jou aanvaarding bly steeds ’n vloek
en om aan te hou soek het ek myself verkul

Soos ’n stuk rou lewer wat jy op wit satyn gooi
het my hongerpyne intens begin bloei
Teen my beterwete het ek jou afbrekende self ingenooi
en toegekyk dat jy my bestaan vernietigend begin snoei

Maar soos brood altyd die hongerte kan stil
gaan ek nou aan my toekoms bak
sodat my opinies, inspirasies en my eie wil
ook kan verskyn op die wêreld se deskundige rak

Ek is dalk honger vir jou eksotiese dis
maar sal in die toekoms tevrede wees met brood
nooit weer sal ek na jou komplimente of aanvaarding vis
en jou nommer is nie meer die een wat geskakel word in nood

Vaarwel, my sorge en my hongerpyne
My sukses hang nie meer af van jou
Ek is uniek, ek is bekwaam en ek is Syne
Al wat ek voel as my gedagtes na jou dwaal is berou

 

 

Claudia Nel

Dis tussen my en jou

Ek en jy is soos ’n ongewenste verhouding
Waar ek die gevaarlike tekens ignoreer en jy wat lief daarvoor is om my te manipuleer.

Maar wie is jy? Dit is die vraag!
Ek soek liefde, geduld en aandag by jou,
In sommige plekke kort hulle jou.
Maar hier in my wêreld raak jy te veel
Toe ek klein was kon ek jou nog vertrou.
Jy’s soos een van my verledes wat ek altyd skelmpies die deur voor oophou.

Maar nog steeds sal ek sê,
As ek in die hemel kom en jy is nie daar nie
Dan draai ek om, al moet ek met my ekstra
Rolle vet en bolle na jou toe hardloop.
Ander mense moet hulle opinies vir hulself hou
Want die verhouding is tussen ons,
Dis tussen my en kos

 

 

Vanessa Carelse

Kasteelland

Is dit skaars of net weg,
waarheen geneem of dalk gesteel.
Die kosmandjie is leeg en
broodtrommel lyk soos ’n kasteel,
Leeg en koud, leweloos van aard.

Oupa lyk verleë, dalk bewoë
stil, bebaard en bepeinsend diep.
Die groentetuin van eers is weg
nuwe huisie het sy tuiste kom kry.
Vroulief heengegaan en oupa alleen.

Voedingskaarste al hoe groter,
dis wat oupa sê, luister, kom staan nader.
Klipoerwoud gaan vernietig,
gryp nou in, spaar die skaarste.
Honger dae sal vinnig volg, ja, glo my nou,
stop klipoerwoud van ’n nuwe tuiste.


 

Aangebied in samewerking met die

The post Eet my woorde: Inskrywings (8) appeared first on LitNet.

Ina Bonnette, hoop en geloof in ’n beter môre

$
0
0

Titel: Ina. ’n Verhaal van genade en genesing
Skrywer: Ina Bonnette
ISBN: 9780639607559
Uitgewer: Luca

Hierdie lesersindruk is uit eie beweging deur die skrywer geskryf en aan LitNet gestuur.

Ek sal nie weet of jy die nuus volg nie, maar gebeure in die nuus gryp ’n mens so nou en dan (deesdae meer nou as dan) om die keel en wurg al jou idees van ’n ideale samelewing uit jou uit. Jou denke en verstaan van mense word geskud. Dit laat jou met baie vrae. Die meeste het ’n kliniese, onpersoonlike en emosielose korrekte antwoord. Dit verander egter ongelukkig nie die lot van die slagoffers en hul families nie. Môre gaan die lewe weer sy gang, totdat jy weer ’n nuusberig sien wat weer jou gemoed omkrap.

Een van hierdie berigte het gehandel oor die Modimolle Monster en Ina Bonnette. Op 3 Januarie 2012 is Ina wreed aangeval en gemartel deur Johan Kotzé. Asof dit nie verskriklik genoeg was nie, is haar seun, Conrad, wat die familie se stamboom moes voortsit, doodgeskiet deur hierdie man wat op ’n tyd haar eggenoot was.

Ina neem jou op haar lewenspad vol moeilike situasies en ontberinge. Sy sal jou ook innooi om in daardie martelkamer ’n blik te kry van waardeur sy moes gaan. Hierdie toneel is gruwelik, maar sy spaar die leser die besonderhede. Dit wat sy wel deel, was egter nie net onmenslik en ondenkbaar nie, dit was brutaal en haarfyn beplan.

Hoe lewe enige mens “normaal” na so ’n liggaamlike en emosionele skending? Hierdie fyn en pragtige vrou sal vir jou opnuut respek gee vir slagoffers wat wel lewend uit so ’n misdaad kom.

Aanvanklik het ek haar glad nie herken op die omslag van haar boek nie. Haar hare is in skakerings van silwer en donker strepies gekleur, haar grimering subtiel maar pragtig en haar klere is eenvoudig dog stylvol. Ek kon nie glo dat dit dieselfde Ina is wat letterlik vermink is nie. Op die oog af is daar geen teken van iemand wat deur onmenslike trauma en ’n lewensveranderende tragedie is nie. Sy is bloot net te mooi. Nou vra ek myself die vraag: Hoe het sy dit reggekry?

Haar besluit om nie as die slagoffer van die Modimolle Monster bekend te staan nie, is een van haar merkwaardige wilsbesluite. Sy is ’n spreekwoordelike voorbeeld van veerkragtigheid. Ook maak sy geen geheim daarvan dat sy met berading en leiding steeds haar lewe vierkantig in die oë kyk nie. Hier is nie ’n greintjie selfbejammering of melankolie nie. Sy het met die hulp van die Here haar lewe teruggeneem. 

Wat haar boek besonder maak, is die ervarings wat sy van haar ma, pa en dogter bygevoeg het. Dit is so eerlik dat dit nie anders kan as om ’n blou kol op jou hart te los nie.

Dit voel vir my asof slagoffers van misdade herhaaldelik deur dieselfde trauma gesit word tydens die hofsaak. Selfs dit het sy met grasie hanteer.

Die lewe met sy moeilikheid het nie verander vir Ina na haar ontberinge nie. In 2020 is haar pa, Piet, oorlede nadat hy sy heup gebreek het. Dit was deurentyd vir Ina belangrik om na haar ouers om te sien, ondanks haar eie struwelinge en finansiële uitdagings.

Ek raai elke moontlike mens aan om hierdie boek te lees, en as jy klaar is, gee dit asseblief vir nog iemand om te lees. Ons lewe in ’n uitdagende tyd, en daar is al meer mense om ons wat nie goeie bedoelings het nie.

Ina het ’n bydrae van Christiaan Bezuidenhout ingesluit waarin hy meer lig werp op die terme narsis en psigopaat. Dit is lewensbelangrik om die eienskappe van hierdie mense te herken. Hiermee kan Ina meer as een persoon se lewe red. Nog ’n merkwaardige eienskap van haar.

Niks sal ooit weer dieselfde vir haar wees nie. Sy het al vele operasies gehad, en dit is nog nie klaar nie. Haar fisieke pyn is nie verby nie. Maar sy het gekies om dit nie toe te laat om haar te laat ontspoor nie. Uit haar seer en vernedering het sy opgestaan, maar met die skryf van haar boek het sy ook die belangrikheid van openhartigheid raakgesien, en hierdeur kan sy ander help wat ook met ’n seer of stukkende menswees leef. Haar storie lees soos ’n gruverhaal, maar die realiteit daarvan maak dit ’n ontnugtering. Ina het nie teruggedeins vir die wete dat sy vir die soveelste keer haar vreesaanjaendste oomblikke moet herbesoek nie. Nee, sy het besluit om haar storie te deel, sodat joune soveel beter kan wees.

Ina Bonnette, jy sal vir my dié voorbeeld van deursettingsvermoë, moed en geloof wees, totdat ek die dag my kop neerlê. Dankie vir jou onverskrokke waagmoed, hoop en geloof in ’n beter môre.

The post Ina Bonnette, hoop en geloof in ’n beter môre appeared first on LitNet.

Graad 5: Wiskundevraestel en -memo, eerste kwartaal

$
0
0

Prent: https://pixabay.com/photos/number-advertisement-yellow-colour-591945/

Is jy in graad 5 en is vanjaar die jaar wat jy Wiskunde onder die knie gaan kry? LitNet kan help! Lee-Ann West het 'n vraestel en memo opgestel waarmee jy die splinternuwe werk kan oefen.

Klik hier om die vraestel gratis in PDF-formaat af te laai.

Klik hier om die memo gratis in PDF-formaat af te laai.

Lees ook:

Indeks: notas, toetse en vraestelle

Graad 5-wiskundevraestel: kwartaal 1

Graad 5-getalbegrip: werkkaart en memorandum

Wiskunde vir graad 5: hersieningswerkkaart

The post Graad 5: Wiskundevraestel en -memo, eerste kwartaal appeared first on LitNet.

Navorsing oor water en infrastruktuur: die Rozendal-reservoir by Stellenbosch

$
0
0

The water stored in reservoirs requires to supply the considered water demands even during natural disasters such as floods and droughts which may cause ecologic, economic, societal and sanitary problems. Emami en Parsa (2020:176)

Agtergrond

.........

Die resultate van die onlangse buitewerkingindeks (Out of order index) waarin meer as 200 Suid-Afrikaanse munisipaliteite en agt metrorade geëvalueer word wat dienslewering betref, was in baie opsigte verrassend en selfs ontstellend. Die Wes-Kaapse munisipaliteite wat die hoogste totale punt volgens die indeks behaal het, was Kaap Agulhas en Overstrand beide met  65% as prestasiepunte onderskeidelik.

..........

Die resultate van die onlangse buitewerkingindeks (Out of order index) waarin meer as 200 Suid-Afrikaanse munisipaliteite en agt metrorade geëvalueer word wat dienslewering betref, was in baie opsigte verrassend en selfs ontstellend. Die Wes-Kaapse munisipaliteite wat die hoogste totale punt volgens die indeks behaal het, was Kaap Agulhas en Overstrand beide met  65% as prestasiepunte onderskeidelik. Selfs hierdie puntetoekenning is relatief laag en dui daarop dat die reeks veranderlikes waarskynlik ’n skewe verspreiding opgelewer het. Dit is moontlik om op ’n ander manier na die inligting en verskille tussen munisipaliteite te kyk indien die dataverspreiding genormaliseer sou word.

Die databronne wat gebruik is om hierdie indeks op te stel, was (op die oog af) omvattend en betroubaar en sluit gegewens in soos verkry van die Nasionale Tesourie, Statistiek SA en die ouditeur-generaal. Stellenbosch-munisipaliteit het slegs ’n totale punt van 58% op die indeks behaal.

Wat sou dan die oorsake vir hierdie onverwagse swakker as verwagte prestasie wees?

Die antwoord (soos in die verslag aangedui word) is te vinde in ’n kombinasie van faktore, soos finansiële bestuur, skuldvermindering, kwaliteit van dienslewering, opleiding van personeel asook die etiese en waardeprofiel van die raadslede. Die instandhouding van infrastruktuur is ’n verdere faktor wat ’n bydrae lewer in die samestelling van die totale punt.

Objektief beskou is die beeld wat Stellenbosch en omgewing oor baie jare by waarnemers geskep het, ’n positiewe een, naamlik dat die versorging, instandhouding, herstel en verbetering van infrastruktuur juis een van die sterkpunte van die plaaslike munisipaliteit is.

Restourasie van die Rozendal-reservoir

Wat instandhouding en modernisering van Stellenbosch se infrastruktuur betref, kan die Rozendal-reservoir (foto 2) as ’n goeie voorbeeld uitgelig word.

Volgens die Woordeboek van die Afrikaanse Taal is ’n reservoir ’n mensgemaakte struktuur waarin groot volumes water opgeberg word vir algemene gebruik.

Soos op bogenoemde lugfoto duidelik blyk, is die herstel- en opgraderingsproses van die Rozendal-reservoir voluit aan die gang. Die maatskappy AECOM¹ is gedurende 2019 aangestel om die werk te onderneem. Die oorspronklike dak van gewapende beton van die reservoir is reeds verwyder. Tydens ’n gesprek met die kontrakteur oor die hersirkulering van beton is genoem dat die brokstukke dakbeton in ’n ander projek hergebruik gaan word.

Die betonstutpilare vir die dak kan op die foto duidelik gesien word.

Die oorspronklike ondergrondse Rozendal-reservoir (met ’n kapasiteit van 4,5 megaliter water) is na raming meer as 50 jaar gelede gebou. Dit vorm ’n belangrike skakel in die watervoorsieningsisteem van die aanliggende woonbuurte soos Rozendal, Uniepark, Karindal, Mosterddrif, Simonswyk en Universiteitsoord.

Die reservoir se hoofwatervoorsieningsgebied is die Eersterivier, van waar die water deur middel van ’n enkele onttrekkingspunt aan die bokant van die Kleinplasiedam in die rivierloop via ’n ondergrondse pypstelsel en gravitasie vloei. Op weg na die reservoir word die water behandel (deur filtrasie, sedimentverwydering, byvoeging van chemikalieë soos kalk en chloor) en vloei dit daarna tot by die opbergingspunt.

Die reservoir as opbergstruktuur dien dus hoofsaaklik as ’n buffer tussen die gevarieerde watervloei van die Eersterivier en standhoudende en betroubare watervoorsiening aan die dorpsgebied. ’n Reservoir van hierdie kapasiteit is ontwerp om tot 48 uur ononderbroke drinkwater aan die gegewe bedieningspunte te voorsien indien iets onvoorsiens in die voorsieningstelsel sou gebeur.

Die restourasie van die reservoir vorm deel van die uitbreiding van die stoorkapasiteit van Stellenbosch se watervoorsieningsnetwerk (soos die beplande Helshoogte-reservoir, die opgradering van die Idasvallei-waterwerke, asook die installasie van grootmaatwaterverspreidingpyplyne tussen die grootmaatwatervoorsieningsnodusse in die dorp) waarmee in die toekoms begin sal word.

Ligging van die Rozendal-reservoir (met erkenning aan AECOM, Terry February Photography).

Die vermoede het met verloop van tyd posgevat dat lekkasies in die reservoir ontstaan het. Die struktuur is gevolglik leeg gepomp en ’n volledige assessering (foto 3) van die situasie is deur AECOM onderneem.

Finale voorbereidings voor restourasie (met erkenning aan AECOM, Terry February Photography).

Roesuitsetting (spalling) is in die gewapendebetonstruktuur van die dak en die stutpilare (of kolomme) geïdentifiseer. Sodra water en suurstof met staal in aanraking kom, ontstaan roes. Uitsetting vind plaas en die staalbewapening in die beton word daardeur verswak. Tydens oprigting van die reservoir destyds is die staalbewapening 10–15 mm vanaf die oppervlak van die dakstruktuur geplaas, terwyl dit deesdae veel dieper (selfs tot 50 mm diep) geplaas word juis om roesuitsetting te voorkom. Die risiko ontstaan gevolglik dat die betonstruktuur weens roesuitsetting met verloop van tyd verdere lekkasies kan ontwikkel en selfs totaal kan disintegreer en ineenstort.

Hierna is ’n proses van stapel gestuur om die bestaande dakstruktuur (foto 4) met behulp van lugdrukbore op te breek en te verwyder. Alle stutpilare (foto 5) wat roesagtige traanmerke aan die oppervlak getoon het, is oopgeboor om die geroeste areas te ontbloot. Die ou geroeste staalversterkings is verwyder en met nuwe bewapening vervang. Die vloer van die reservoir is terselfdertyd volledig en noukeurig met gietbeton herstel (foto 6).

’n Staalnetwerk is aan die binnekant van die mure aangebring (foto’s 7 en 8) wat as basis dien vir ’n nuwe gewapendebetonspuitverseëling (shotcrete) om alle moontlike lekkasies deur die muur te voorkom.

Die nuwe dak bestaan uit voorafvervaardigde gegotebetonpanele. Die kontrakteur kan dus eenvoudig die afsonderlike panele of elemente vanaf ’n eksterne vervaardiger bestel. Dit word dan per vragmotor na die bouperseel vervoer en soos Lego-blokkies in posisie geplaas (foto 9).

Roes sigbaar aan die gewapendebetondakstruktuur van die reservoirdak voor herstelwerk begin het (met erkenning aan AECOM, Terry February Photography).

Groen kwessies

Wat die groen fasette van hierdie projek betref, kan genoem word dat die Rozendal-reservoir ʼn voorbeeld is van ʼn ondergrondse reservoir en dus veral vanaf ʼn horisontale waarneminghoek effektief saamsmelt met die onmiddellike natuurlike omgewing. ʼn Verdere aspek is die benutting van vlieg-as (ʼn afvalproduk wat vrygestel word tydens verbranding van onder andere sekere tipes organiese materiaal) in die sement wat tydens die restourasieproses gebruik word. Die byvoeging van tot 30% vlieg-as is veral nuttig om ʼn minder deurdringbare betonmengsel te verkry.

Roestraanmerke sigbaar aan die buitekant van die stutpilare (met erkenning aan AECOM, Terry February Photography).

Samevattende opmerkings

Swak- en sterkpunte in verband met die bestuur van Suid-Afrikaanse munisipaliteite word in die onlangse buitewerkingindeks na vore gebring. ’n Wye verskeidenheid oorsaaklike faktore wat sowel goeie as swak prestasie verklaar, word ook in hierdie verslag bespreek.

Die gebrek aan instandhouding van infrastruktuur deur munisipaliteite is ’n faktor wat ’n wesenlike rol speel in die totale punt wat op hierdie indeks verwerf word. Alhoewel die Stellenbosch-munisipaliteit ’n beskeie totale punt van 58% op die indeks behaal het, word in hierdie artikel na die restourasie van die Rozendal-reservoir verwys as ’n voorbeeld van uitnemende bestuur van die instandhouding van plaaslike infrastruktuur.

.........

Die projek getuig van ’n strategiese visie om noodsaaklike watervoorsiening aan die plaaslike gemeenskap, sowel as water as ’n noodsaaklike en kosbare hulpbron, doeltreffend te bestuur.

Daar word vertrou dat die sukses van die Rozendal-reservoirprojek ’n besliste impak sal uitoefen op die evaluering van plaaslike infrastruktuurinstandhouding tydens ’n toekomstige buitewerkingindeks-opname.

..........

Die projek getuig van ’n strategiese visie om noodsaaklike watervoorsiening aan die plaaslike gemeenskap, sowel as water as ’n noodsaaklike en kosbare hulpbron, doeltreffend te bestuur.

Daar word vertrou dat die sukses van die Rozendal-reservoirprojek ’n besliste impak sal uitoefen op die evaluering van plaaslike infrastruktuurinstandhouding tydens ’n toekomstige buitewerkingindeks-opname.

In aansluiting by Emami en Parsa (2020:176) kan dit onomwonde gestel word dat die belangrikheid en rol van opberging van drinkwater in munisipale reservoirs nooit onderskat behoort te word nie.

Eindnotas

¹ Christian Jordaan (Pr Ing, AECOM) en Duard Erasmus (Pr Teg Ing, AECOM) word bedank vir hul waardevolle insette wat die inhoud van hierdie artikel betref, asook vir die fotografiese materiaal wat voorsien is.

² Adriaan Kurtz (voorheen senior bestuurder, water- en afvalwater, Stellenbosch-munisipaliteit) word bedank vir sy belangrike rol tydens die vooraf skakelingsproses met die munisipaliteit.

Restourasie van die vloer (foto die skrywer).

Installering van ’n staalnetwerk vir rehabilitasie van die mure (met erkenning aan AECOM, Terry February Photography).

Die gewapendebetonspuit-tegniek (met erkenning aan AECOM, Terry February Photography).

Installering van die dakpanele (foto: die skrywer).

Lees ook:

Rehabilitasie van die Ertjieskloofdam

The post Navorsing oor water en infrastruktuur: die Rozendal-reservoir by Stellenbosch appeared first on LitNet.

Die A tot Z van Omikron

$
0
0

Foto: https://pixabay.com/illustrations/omicron-virus-corona-coronavirus-6833018/

.......

2022 herinner aan die eerste maande van 2020 – buiten dat die wetenskap veel meer oor COVID-19 as destyds weet. Die meeste van ons sal waarskynlik Omikron opdoen, en daar is wel feite oor onder meer entstowwe waarvan jy kennis moet neem.

..........

2022 herinner aan die eerste maande van 2020 – buiten dat die wetenskap veel meer oor COVID-19 as destyds weet. Die meeste van ons sal waarskynlik Omikron opdoen, en daar is wel feite oor onder meer entstowwe waarvan jy kennis moet neem.

Die ernstige akute respiratoriese sindroom-koronavirus tipe 2 (SARS-CoV-2) gaan nié uitsterf nie. Dit sal endemies word. Dit is hier om te bly, dis deel van ons lewe, en reeds deel van die geskiedenis.

Omikron is hoogs aansteeklik en die syfers tans bars regoor die wêreld tans uit sy nate. Mense wat twee entstowwe ontvang het, en dan ’n skraagdosis, se kanse om in die intensiewesorgeenheid te beland of te sterf is steeds minder, veel minder, as by mense wat nie gevaksineer is nie.

........

Omikron is hoogs aansteeklik en die syfers tans bars regoor die wêreld tans uit sy nate. Mense wat twee entstowwe ontvang het, en dan ’n skraagdosis, se kanse om in die intensiewesorgeenheid te beland of te sterf is steeds minder, veel minder, as by mense wat nie gevaksineer is nie.

........

Dit punt is nie óf jy die virus gaan opdoen nie, maar hoe erg, en dit is al vir maande die boodskap. Dié feite is duidelik uit onder meer data van Duitsland en Brittanje.

Amerika, Brittanje en Europa steier tans onder die gevalle, en al is Omikron nie so ernstig soos die vorige variante nie, veroorsaak die enorme skaal dat hospitale oorsee vol raak. In Suid-Afrika is ons uit die vierde golf.

Dit is eerstens ’n kwessie van proporsies. Daar is soveel duisende mense wat die virus opdoen dat daar alom meer siek mense sal wees.  Dit verhoog die kanse dat meer mense vir maande lank met lang COVID-19 se gestremdheid sal moet leef.

Wie veral aan die kortste ent gaan trek, is diegene wat nie gevaksineer is nie.

’n Deense studie van die Universiteit van Kopenhagen en die Deense Staatseruminstituut het ook einde verlede jaar gewys wat gebeur in 12 000 huishoudings met Omikron. Mense wat nie gevaksineer is nie, se kanse voorheen om met Delta geïnfekteer te word, is twee keer meer as diegene wat wel ten volle gevaksineer is. Met Omikron is dit min of meer dieselfde, maar daar is ’n verskil.

Die data wys duidelik dat entstowwe ernstige siekte en die dood keer. En ’n skraagdosis halveer die kanse van infeksie. Dié studie wys dat om gevaksineer te wees jou kanse verlaag om ander mense aan te steek, vir beide variante. ’n Persoon wat nie gevaksineer is nie, sal 41% meer waarskynlik ’n ander persoon aansteek as wat ’n gevaksineerde sal doen.

(Skraagdosisse is reeds in Suid-Afrika beskikbaar. Dit werk so: Jy kan die derde Pfizerdosis ontvang vanaf ses maande ná die tweede een. Indien jy Johnson & Johnson ontvang het en 18 jaar of ouer is, kan jy ’n skraagdosis ontvang as jou eerste dosis minstens twee maande voor 24 Oktober toegedien was. Indien dit daarna was, moet daar twee maande verloop het. Kinders van 12 tot 17 jaar kan ook nou hulle tweede Pfizerdosis kry.)

Suid-Afrika het ook uiteindelik nou data beskikbaar gestel met ’n onderskeid tussen diegene wat entstowwe ontvang het en dié wat dit nie ontvang het nie. Maar dit word redelik weggesteek  op die amptelike Suid-Afrikaanse koronavirusblad onder “latest vaccine statistics”. Dit verskyn op die 16de bladsy en dui net die mense in die hospitaal aan wat gevaksineer is vs dié wat nie gevaksineer is nie, en maak ook onderskeid tussen die ouderdomme

Daar is duidelik ’n reuseverskil. Uiteraard, hoe ouer ’n mens is, hoe swakker is jou immuniteit – vir die groep bó 60 is daar meer gevaksineerdes in die hospitaal, máár in die groep is die ongevaksineerdes in die hospitaal steeds twee keer meer. Daarom is die skraagdosis vir dié groep so belangrik.

.......

Daar is duidelik ’n reuseverskil. Uiteraard, hoe ouer ’n mens is, hoe swakker is jou immuniteit – vir die groep bó 60 is daar meer gevaksineerdes in die hospitaal, máár in die groep is die ongevaksineerdes in die hospitaal steeds twee keer meer. Daarom is die skraagdosis vir dié groep so belangrik.

........

Kyk ’n mens na die kinders, is daar net ongevaksineerdes in die hospitaal. Jongmense van 18 tot 34 jaar wys ook: Meer as 1 300 is opgeneem wat nie gevaksineer is nie, teenoor 150. Die volgende groep, van 35 jaar tot 49: 1 174 teenoor 347. En dan 50 tot 59 jaar: 704 teenoor 265.

Die boodskap hier is dat almal wat 50 jaar en ouer is, gevaksineer moet word om hulself te beskerm. ’n Persentasiekoers van bo 90% in Suid-Afrika in dié groep sal aansienlike verligting bring.

Die koste van mense wat in die hospitaal beland omdat hulle nie gevaksineer is nie, is ’n onnodige en voorkombare onkoste. In die openbare sektor kan ’n hospitaalbed in ’n gewone saal R3 700 per dag kos, en in die privaatsektor R5 200. Maar beland jy in die intensiewesorgeenheid is die koste per dag R20 000 teenoor soveel as R37 000 per dag (sonder die dokters se rekenings).

Wat die syfers nie wys is nie, is hoeveel mense wat nie gevaksineer is nie, sterf, teenoor dié wat ten volle gevaksineerd is. Sulke syfers behoort gedeel te word. Die regering en ander kan dit as kragtige boodskap gebruik sodat mense hulle gesondheid van waarde kan ag.

Ná twee jaar se intense geneeskunde, tienduisende artikels in portuurgeëvalueerde tydskrifte en wêreldwye kliniese navorsing deur voorste navorsers is onsinnighede van mense wat aan anti-entstofsentimente klou, eintlik nie meer relevant nie.  Indien mense nou nog nie begryp hoe die entstowwe werk nie, wíl hulle nie begryp nie. Uiteindelik sal dit ’n tragiese deel van geskiedenis word waaroor baie nog besin sal word in die jare wat kom.

Omdat Omikron so blitsig versprei en daar tot ’n mate immuniteitsontsnapping was, beteken dit nie hoop moet versaak word nie. Glad nie – die wetenskap pas homself die hele tyd aan en ons sal nuwe entstowwe sien wat verfyn word.

Buiten teenliggaampies wat wel met verloop van tyd minder effektief raak, het ons T-selle wat deur vaksinasie gestimuleer word. Dié is meer veerkragtig en doen verskeie immuniteitstake, soos om selle wat met ’n virus geïnfekteer word, te verwoes. Dit bou ook ’n langdurige immuniteitsgeheue op.

.........

Daar word wyd vertel dat Omikron nie “so ernstig” is nie. Dit mag dalk in die meeste gevalle so wees. Maar moet dit nie onderskat nie – daar is steeds mense wat daarvan sterf – dit is nie net ’n verkoue nie. Die goeie nuus is dat voorlopige studies wys dat Omikron minder skade aan die longe as die vorige variante aanrig.

..........

Daar word wyd vertel dat Omikron nie “so ernstig” is nie. Dit mag dalk in die meeste gevalle so wees. Maar moet dit nie onderskat nie – daar is steeds mense wat daarvan sterf – dit is nie net ’n verkoue nie. Die goeie nuus is dat voorlopige studies wys dat Omikron minder skade aan die longe as die vorige variante aanrig.

Einde verlede jaar het die eerste COVID-19-spesifieke medikasie noodgoedkeuring deur die Amerikaanse Food and Drug Administration gekry. Dit is nie ’n plaasvervanger vir ’n entstof nie en is bedoel vir mense van 12 jaar en ouer. Die middel, Paxlovid (nirmatrelvi en ritonavir, laasgenoemde ’n MIV-middel), meng in met die virus se vermoë om te repliseer in en verminder die hospitalisasiekoers met 90%. Die word deur Pfizer vervaardig.

Die ander middel, molnupiravir, vervaardig deur MSD (bekend as Merck in die VSA), verminder hospitalisasie met sowat 30%. ’n Vinnige evaluasie (rapid review) van dié middel is deur die Departement van Gesondheid onderneem en gebruik daarvan hier is in Desember afgekeur. Dit beteken egter nie dat dit nie dalk later hersien kan word nie.

Beide middels is komplekse antivirale middels wat binne die eerste dae nadat jy simptome ontwikkel het, vir vyf dae lank geneem moet word. Molnupiravir kan net vir mense bo 18 jaar gegee word en ook nie vir swanger vroue nie.

Paxlovid kan nie vir mense met nier- of lewerprobleme gegee word nie, en beide kan dalk met ander chroniese medikasie inmeng. Sou dit teen internasionale pryse hier beskikbaar gestel word, sal een kursus jou tussen R11 000 en R12 000 uit die sak jaag, tensy ’n generiese produk beskikbaar word.

Dit is dus nie so maklik as om ’n pil te sluk nie. Maar tog sal mense dit eerder doen, of ’n middel wat nié kliniese voordele vir COVID-19 inhou nie, drink, soos ivermektien, wat ook lewerskade kan aanrig, eerder as om ingeënt word.

........

Dit is dus nie so maklik as om ’n pil te sluk nie. Maar tog sal mense dit eerder doen, of ’n middel wat nié kliniese voordele vir COVID-19 inhou nie, drink, soos ivermektien, wat ook lewerskade kan aanrig, eerder as om ingeënt word.

.........

Verstommend.

Vir ’n middel om in Suid-Afrika beskikbaar te wees, moet die vervaardiger aansoek doen om registrasie en lisensiëring by die Suid-Afrikaanse Regulatoriese Owerheid vir Gesondheidsprodukte (Sahpra). Tot dusver het dit nog nie hier gebeur met dié antivirale middels nie.

Indien dit blyk dat die entstowwe nie meer genoeg beskerming bied teen ernstige siekte en die dood nie, is die volgende stap om dit aan te pas teen Omikron en toekomstige variante. Dit is veel makliker en vinniger om te doen as om van nuuts af te begin. Van die groot maatskappye is reeds besig met navorsing hieroor.

Ons is stadig besig om immuniteit op te bou. Maar die natuurlike immuniteit het in dié land teen geweldige koste gekom – 290 000 mense is dood. Dit is die syfer van ons oortollige sterftes weens COVID-19, soos nagevors deur die Suid-Afrikaanse Mediese Navorsingsraad.

Dit is te veel, veral dié wat dood is nadat entstowwe beskikbaar geraak het. Daardie kans wat gewaag is, se prys was te hoog om te betaal. Dit sal deel wees van ons pynlike geskiedenis van die virus se storie.

Lees ook:

COVID-19: Die jongste | The latest

 

The post Die A tot Z van Omikron appeared first on LitNet.

Eet my woorde: Inskrywings (9)

$
0
0

Hier is die negende groep inskrywings wat vir LitNet se skryfkompetisie "Eet my woorde" ontvang is. Die kompetisie sluit op 21 Januarie 2022.

Klik hier vir die volledige kompetisie-inligting.

..........

Inskrywings word chronologies geplaas in die volgorde waarin LitNet dit ontvang het.

Die volgende mense se inskrywings verskyn op hierdie blad:

Marlé Mostert Kristen Brand Ansunette Smook Maritza du Preez
Tielman O’Reilly Bardine de Villiers Sonja Brown Riana Wessels
Millie van Wyk Lisie Köstens Celeste Brown Lonelda Taljaard
Drienie Kelly Marietjie de Oliveira Selma Slabbert Talana Rossouw
Leandra Papa Chanté Aucamp Ilge Grotzinger Jean Streso
Angie Gallagher Willem de Swyger Tersia Gouws Wilma Heymans
Susan White Susanne Pike Dylan le Roux Cornel Dunn
Danica Meiring Delmaine Anderson Desiré Dannhauser Alma Thompson
Rika van Staden Annalie Nel Zelna de Lange Carla Botes
Suné Damons Lafras Verster Helen Olivier Michelle le Roux

Marlé Mostert

Die blydskap in voedsel

Kos is ’n wonderlike ding,
dit kan soveel blydskap bring.
Party is geseën met dit,
ander moet daarvoor bid.
Kos is nie verniet,
maar as ek kon sou ek dit vir almal aanbied.
Dit maak mense vol,
en daarom stempel ek my boekie met ’n goue kol.


 

Kristen Brand

Verlate vergete

Die kind agtergelos
in sy ma se verlede
Sit nou op straat
hiér in die hede

Die kind sonder hawe
sien niks daarmee fout
om deur die rommel te grawe
op soek na ’n bietjie sout

Verlate vergete
dwaal sy siel rond hier in ons stede
sy liggaam moes hy agterlos
in die hemel is daar ’n oorskot van kos

Die probleem was nog altyd groot,
maar wie steur hul nou regtig
aan hongersnood?


 

Ansunette Smook

Vryheid van armes

Op sosiale media sien mense baie hartseer en pyn
Kinders en oumense wat honger ly,
En sommige mense wat hul versuip aan brandewyn
Die wêreld het ’n gly gekry.

Ouer mense, kinders en diere kry so swaar
Die lewe self druk hulle in ’n blik,
Sonder kos en water word jy maer!
Mense wil nie help, dan word jy op jou titel getik

Mense gaan dood
Van erge hongersnood
Dis nie net in ons land,
Dis ook aan die ander kant!
Mense wil nie deel met hulle brood,
Maar gooi met klippe as jy sê: EK’T ’n NOOD!

Die armes op my myn
Gee vir die rykes die broodlyn
Met min geld in my sy
Moet ek my kinders se lewe lei
Net om te voel ONS IS VRY
Maar swaar sal ons kry!

Behalwe met God langs my sy
sal ons nie honger ly!


 

Maritza du Preez

Nog jonk

Somerwind, lei my na salige vreedsaamheid
van ’n kraakvars vrugteboord.
Draai sy paradysvruggies, eens smaakloos
weg van gister se somber skadu’s
Skilder hul wange vol wyn!

Want sien, alles wat uit hul eie lelik voel,
bot na die lente se eerste blink reën.

Herfswind lei my na die Noordepad.
Gun my siel sy eie vreugdetyd,
sodat ek die soet gesuis van jou lag weer kan indrink
Jou liefde is konfyt.
Laat my aan jou skone beeltenis nooit versadig raak.

Winterwind waai sag, dat ons oomblikke langer
gloedvol in mekaar se arms tussen perskeboomlane mag bly.

Sterrenag, lantern lamp.
Tel my oor die glimmende spieël van die môrelig,
waar ek en jy
aan al die suikersoet happies van die nag smul.

En as die halfmaan oor die veld verskuif ...
Sy laaste lig tussen jou vingers stort

Stuur vir my die somerwind.
Lei my na die appelboord
waar ons drome nog een maal
jonk en ryp mag word.


 

Tielman O’Reilly

Eet ... eet ... eet
Eet om al die pyn te vergeet
Maar hoe meer ek vreet, hoe meer voel dit of ek my hartseer verteer ...

Maar verteer op ’n manier wat my ook gaan kos ... heeltemal te duur ...

So nou moet ek stop om my kop vol kos te prop ... want voedsel is nie die antwoord tot die vraag wat die pyn in my hart nie kan verwoord ...


 

Bardine de Villiers

Hoeveel woorde kan ons eet?

Woorde uit jou daaglikse lewenstenk
hemelse kos vol rou woorde
Voer liewer met woorde
’n tydlose geskenk
Trots die grootste vyand
sluk dit met ’n glas verdraagsaamheid op ys in die hand

Is dit verkeerd om soms nie jou mond om te dop vir ’n glimlag?
Toegevou langs ’n tafel vol mooi woorde
verdrink jy in alleenheid se leë akkoorde
Bittersoet ironies
jy lei aan woordhongersnood
God se gesonde Woord
kos vir jou siel
’n antwoord

Wat vervul, genees en beseer meer as woorde?
Woorde is soos radioseine sonder grense
Werk jou mond toe met wilgertak en katjiepiering
dalk verander dit jou siening
Solank die lelies blom en die mossies eet
luister om te verstaan
nie luister om te antwoord
Vind jou stem, praat jou hart, leef die waarheid
Ervaar liefde deur jou hongersnoodgrense


 

Sonja Brown

lugpastei

smaakpapille gil oorverdowend:
meer, my heer! smeer ons epitele
met soet en sout en umami
want die bitter’s reeds daar
reeds gaar ... honger slaan
blikbekers teen sluktralies
vir aandag, begeerte regeer
bewuste denke, vraatsug’s
dood sonder speekselbrood
in krap’rige kele, lugpastei
is oral te kry. sonder sous.
maagwand-rantsoene vol
giftige soene en wellus wat
pelle ‘s met bakke vol niks,
hol maag grom grimmig’
pleidooi vir onderhoud,
vir behoud van rondheid
    van gesondheid
        van vlees
    en van gees ...

          hóór jy?
         vóér my!

         ‘seblief.


 

Riana Wessels

Drentel, drentel, doel

Doelloos drentel ek trappe op,
sleepvoet, moedeloos.
Yskas leeg, kombuis bot.
Onverwoordbare lus hierbinne na wees.
Wees wat geen word het.
Leeg is my binneste
Leeg van niks
My hart loop oor met vrae,
Wat gevra word.
Gryp na ’n mosbol met botter.
Help dit regtig?
Nee, nee leeg bly die leemte.
Doelloos drentel ek trappe af
Sleepvoet, moedeloos.
Binneste roep
Soek na volword, volwees.
Doel vind happie met liefde, vreugde, vrede,
geduld, vriendelikheid, goedhartigheid,
getrouheid, nederigheid,
Met die grootste selfbeheersing.
Rede vir lewe draf ek trappe op en af.
Straat op en straat af in die
binnekamers van my doelwees-hart.


 

Millie van Wyk

Mamma se kospot

Na ’n lang dag van stres en sonskyn
Keer ek terug na ma se huis
Waar ek bevind dat die kok
Is glad nie tuis

Honger en moeg
Klim ek in die stort
Vars uit die badkamer keer die geur van die
Heerlikste kerriehoender my voor

My mag vol blydskap
En my mond wat water
Besef ek weer
Mamma se kospot stel nooit teleur


 

Lisie Köstens

’n Straatman se gebed

Vanaand onthou ek die Psalm van Dawid.
Daar waar hy sy oë opgeslaan het na die berge.
Nou hou ek maar my krom hande omhoog, daar na U in die verte.
Die koue sementvloer voel soos ysblokke hier onder my twee kniekoppe.
Dis nat en dis koud.
Ek laat sak my kop, met trane wat van my wange af loop.
Ek het gesien hoe hou die ander my dop.
Die een het gesê: "Ag, hy’s seker vol dop."
Here maar U weet wat U weet
Here hier op die aarde raak die dinge nou baie erger
Die koue bekruip my en die ou bene wil nie meer nie.
Die mense wat uit die restaurant loop sulke wye paaie
My maag skree en maak sulke snaakse draaie.
Ek weet almal dink ek is ’n stuk vuilgoed.
Maar niemand ken my, my lewe of al my goed.
Gee my nog net so klein bietjie moed.
Ek staan voor U hand in die hoed.
Ander vermy my, sommige lyk of hulle bang is vir my.
Dis ’n arm man wat hier onder so moet ly.
Here, hoor asb ’n ou man se hart
Dis die gat hier in my binneste wat die meeste brand.
Hoor asb hierdie ou man se nood
Asb Here, ek vra asb net weer, vir nog een klein stukkie brood.


 

Celeste Brown

My pot se deksel

Ek wil ruik hap proe kou sluk
aan alle disse wat prut, braai, stoom, bak, kook onder druk:
Frans
Italiaans
Spaans
Grieks ...
Goeie genade en alla mapstieks,
daar is 40 soorte cuisines om deur te werk!
My wederhelf egter, staan sterk:
Sy proe-ervaring begin en eindig tuis
met braaibroodjies, aartappelslaai en braaivleis.


 

Lonelda Taljaard

Boepenskind

Sinkdakke teen die reën
Maselkolonie bly teel

Flentersakke aan die draad
Basterhond soek maat

Honger hande krap in die sand
Armoede loop bakhand

My boepenskind
Ek bid ...
Mag jy kos en liefde vind


 

Drienie Kelly

Krummels van genade

niemand weet van die gat in sy maag nie
honger ploeg lande deur sy moeë gemoed
trane lê soos offergawes in troebel oë
vlamme van hoop wat binne hom woed

bakhand kniel hy voor God se hemelkruik
smekend vir die manna wat sy honger sal stil
as genadekrummels tog net vir hom wil reën
oor sy siel se dorre landskap koud en kil

vure van vreugde brand in sy gemoed
salig sluk hy aan die brood uit Vaderhand
die silo's van sy siel is vol beloftes
dood lei hom deur genade – versadig na die ander kant


 

Marietjie de Oliveira

Is en was.
Dwalend, soekend in elke asblik
Die geur van kos in neusholtes vasgeplak
Grommende leeugeluide wat opklink uit ’n eens vol-van-oorvloed-orgaan, laat hom smekend bakhand by die verkeerslig van vroegdag staan, in die hoop dat vlees nie sal vergaan.


 

Selma Slabbert

Happie vir happie

Kos, kos, kos
Laat my tog los!
Happie vir happie kan ek voel
Hoe hierdie lyf van my stoel
Hoekom het ek nie die wilskrag
Om "nee" te kan sê vir ’n slag?
As ek my oë oopmaak, dink ek aan eet
Wonder of die mense dit dalk weet?
Ek het regtig al wat dieet is probeer,
Maar ek faal jammerlik keer op keer
Ek voel al so skaam
My lyf dik en onbetaam
Die klere druk, klou en knel
Die al hoe dikker lyf laat my kwel
En hoe meer ek kwel, hoe meer wil ek eet
So hou ek net aan met vreet
Soos ’n blaasoppie lyk ek nou
My broeke gans te nou
My arme skaal kreun
Waar is my lyfie tog heen?
Help asseblief, wie kan my verlos
Van hierdie obsessie met kos!


 

Talana Rossouw

Die bobbejane aan tafel

Braai weer op ’n ander plek
in die tuin vanaand.
Praat oor ons planne wat
die wêreld kan verander –
sou ons maar net doen wat ons beplan.
Visserman verduidelik Bitcoin en
"Suskerbus, dek vir ons die tafel."
Ons sit waar ons altyd sit,
Hoofbobbejaan op die punt.
Steel gou ’n happie voor ons bid
Ma word gesê sy moet nou
asseblief
kom
sit:
Tjoppie en braaibroodjie
Standaard op die spyskaart.

Vertel dieselfde grappies
Beeld dieselfde tonele uit
uit die dieselfde flieks soos altyd
lag al weer dat ek my maag vashou ...
Visserman kry weer raas
oor hy ’n derde porsie wil hê,
hy noem my dominee
oor ek te veel oor God wil sê,
en Gideon is stiller as gewoonlik
maar ten minste is hy ook hier.
Die bobbejane is almal bymekaar
"Dis nou weer vir my so lekker
om al my kinders aan tafel te hê."


 

Leandra Papa

Silwer rand

Als in ons huis is van korte duur,
geluk, liefde ... Pa se bonus.
Kersfees het aangebreek en die enigste geluide wat jy kan hoor is Pa se geskel en Ma se gesanik.
Dis al weer sulke tyd, dink ek.
Pa se bonus is op, die koskaste is leeg en Ma moet betaal.
Pa weet vir ’n feit dat hy sy geld uitgesuip het, maar nee, Ma kry die skuld.
"Ek's honger," hoor ek Pa skreeu.
"Doef," hoor ek iets breek.

Dis hoe dit vir die afgelope tien jaar in ons huis gaan.
En gewoonlik op Kersfees,
is dit die ergste.
Ma en Pa is min gepla oor ons.
Geen worries oor boetie wat by my kom inkruip en aanhoudend kla dat hy honger is nie.
Geen worries oor die bure wat langsaan feesvier en hulle skellery wat net harder word.

Kersfees is daar om fees te vier.
Die geboorte van Jesus.
Om dankbaar te wees.
Dankbaar vir familie, vriende, ’n huis, ’n bed, om te lewe ... vir kos.
Maar op die oomblik is ek vir absoluut niks dankbaar.

Hoe maklik kan iets soos hongerte ’n mens laat blind raak en miskyk vir dit wat jy het.
Ja, daar’s geen kos, maar ek lewe.
Die koskaste is wel leeg, maar daar's ’n dak oor my kop.
Ma en Pa gee wel min om, maar daar's boetie wat op my staatmaak.

My maag grom en boetie se smeking na kos het oorgegaan na huil.
My liggaam voel lam en ek het ’n hoofpyn.
Suikerwater, dink ek en staan op.
Op my twee bene voel ek hoe als begin draai en om my donker word.

Deur ’n harde klop word ek na ’n paar uur wakker of kan dit dalk minute wees ...?

Voor ek die stoep bereik, kry ek die aroma van kos,
en wraggies
daar staan Tant Sannie
soos sy elke jaar daar staan.
Met haar plate koeke, bak vol slaai, braaivleis, gebraaide broodjie ...

Nog iets om voor dankbaar te wees ...
Vir bure wat omgee.
Wat die silwer randjie is en nooit oordeel.


 

Chanté Aucamp

Kos is kultuur ...

Kos is kultuur ...
Curry, koeksisters, cappuccino.
Elke smaak op die tong
Is spesiaal daar aangedrong.

Ratatouille, ramen, rendang.
Resepte is vir jare van ma na dogter gegee
En het jare gevat om te perfekteer,
Elke keer bygesit en verander wat die resep roteer.

Kos is my gunstelingdeel van Kersdag.
Skaapboud, pap, malva, vla.
Almal eet en lag sonder om op die dag te kla.

Mamma en sussies in die kombuis,
Onvermisbare geure trek deur die huis.
Skril laggies en onuitmaakbare woorde kan tot in die straat gehoor word.
Die kos bly nie lank op die bord.

Kos is kultuur.
Bobotie, biltong, braaivleis.


 

Ilge Grotzinger

Onthoubroodjie

Ma het altyd gesê:
"Kosmaak is die liefdestaal"
Met die bietjie wat jy het,
Kan jy soos ’n koning onthaal.

Die oggendreën
Wat ’n enorme seën?
Verrimpelde hande
’n Stuk deeg geknie sonder skaamte.

Broodjies is gebak
Die grootste lekkerte van die dag;
In kosmaak verdrink
Van vingertjies aflek tot bekkies blink

Groenboontjies gekerf, pampoen gesny
Na die vleisboud in die oond begelei.
Kaneelgeure en kerriekleure
Is die liefdestaal wat fluister en ons luister.

Die tafel gedek met mes en vurk,
Rondomtalie-kosmos uit die veld;
Bring die prag na die nag
Kinderharte verbly na die gewag.

Twee-vissies-en-sewe-broodjies-gebed
Hande vat en seën gevra;
Dankbaar samesyn om die liefdestaal-tafel,

... Ek onthou


 

Jean Streso

Elke mondvol word haarfyn bereken.
Maksimum, minimum.
Makro’s, ketogene.
Hoeveel ure is dit nog?
Die spieëlbeeld, ’n onduidelike teken.
Te vet!
Te maer?
Hierdie kruis is ondraaglik swaar.

Elke mondvol word haarfyn bereken.
Maksimum, minimum.
Porsies, raklewe.
Vir hoe lank nog?
Die leë koskaste, ’n duidelike teken.
Te veel!
Te min?
Is daar genoeg om te deel?

Persepsies word geskep, een mondvol op ’n slag, deur middel van hoofrekeninge.


 

Angie Gallagher

stel ons asseblief in kennis indien u enige dieetvereistes het

dis vir my op wat daar op te dis is
’n Brusselse spruit, ’n langorige hus
ek’s nie intolerant nie, nie ’n veganis
dis vir my op wat daar op te dis is

ek skrik nie vir brand of vir koue pampoen nie
my aptyt is so te sê mateloos – moenie
fiemies verwag nie, dié feit’s nog voldonger:
dit smaak my ek raak nog omslagtiger honger

my eetlus is soms wedersyds
ék vreet iets op, dít knaag aan my
by wyle word die lus heelhuids –
’n lekseltjie lies, ’n borsie, ’n dy

ek verslind, ek verorber en smak, voor ek weet
lê ek weg aan my woorde – jy ís wat jy eet

vir my kan jy heelwat voorberei
ek eet enige ding, ek sal vat wat ek kry


 

Willem de Swyger

gebreekte brood

ek        eet
            vas
            is vasgevang
            is oorgewig
            is vol
            tot oorlopens toe vol
            tot barstens toe vol
            is keelvol
            is gatvol
            van oormaat
            van oordaad
            van té veel
            van té vinnig
            van kitskos
            van kitsoplossings
            van kortpaaie
            van instant gratification
            té swaar
            en tog tegelykertyd
            té leeg
            radeloos
            hopeloos
            onbeholpe
            onhanteerbaar
            magteloos

ek        soek
            smag na
            stadig
            heilsaam
            hoop
            skaamtevry
            genoeg
            gesond
            lig
            diepgang
            berusting
            genoegdoening
            vergenoegdheid
            tevrede
            bevredig
            versadig

ek        bid
            my
            innerlike
            honger
            word
            immermeer
            gestil


 

Tersia Gouws

Die vrolike gevreetjie

Vet en vrolik,
geronde woorde
spreek boekdele
oor jou lyf.

Hierdie opset het nie oornag gebeur nie.

Jare se lekker eet
het veroorsaak dat jy nou lywig heet.

Die blye glimlag
steek
weg
die
seer
van
minder
kostelike
kommentaar
oor jou
geronde
gevreetjie.

Elke happie het jou duur gekos,
meneertjie.

Helaas, laat hulle gerus eet aan hul woorde, binnekort is jy vetvry
en steeds vrolik.


 

Wilma Heymans

Kos is die musiek vir my maagspiere.
Dit gee my krag as dinge sleg boemerang.
Die aroma van vars speserye knak my reukspiere.
Die gerammel in my maag kan net stop as ek my innerlik voed.
Dit is my besluit waarvan ek hou.
Of gaar of rou ...

Maar ek moet nou gaan, my maagspiere kort oefening.


 

Susan White

Wat is kos vir my, wat is kos vir jou.
Soos ’n motor, soos ’n paar skoene, soos ’n parfuum, so het elkeen ’n ander voorkeur, maar kos is vir almal ’n beste vriend.
Kos is goed vir ons gesondheid, vir ons liggaam, vir ons fiksheid, vir ons ontwikkeling, vir ons geleerdheid.
Ek eet met my oë, so ek sien
die kleure,
die vorm,
die mooi
Ek eet met my neus,
die reuk,
die aromas,
die verskillende geure wat my nooi,
Ek eet vir my lyf, wat my help as ek oefen,
as ek siek is,
as ek moeg voel,
wat my help ontdooi,
Ek eet met my gemoed,
as ek hartseer is, help sekere kos,
as ek bly is, is ek lus vir sekere kos,
Wanneer ek verveeld is, is dit die kos wat my nooi,

Wat is kos vir my, wat is kos vir jou ...
Soos ’n motor, soos ’n paar skoene, soos ’n parfuum, so het elkeen het ’n ander voorkeur, maar kos is vir almal ’n beste vriend


 

Susanne Pike

Bloedson
in die sweet van jou aangesig

Here, wat as sweet skarlaken stort
op grond waar geslagte lank
geswoeg moes word?

Sien U dan nie, Here
die hande (en harte) eelt gebid
(uit afhanklikheid van Bo)
wat stompgewerk
steeds in reën
op ongeploegde land bly glo!

Here, wat kan ek sê
as beendere – kaalgestroop –
wit in die bloedson bly lê?

My pen is dom.
My woorde krom.
My sinne stom.

Waar sal die brood
wat ons verdien
dan vandaan moet kom ...


 

Dylan le Roux

Soutpilaar

Die huis wat ouderdom wys
in die diepte van die slote
wat gegraveer is op haar gesig.
Nes die plooie van my ma.
Die verf kraak soos die grond
van die Kalahariwoestyn.
Afgeskilferde herinneringe.
Grootwordstories en
lag wat eggo in die gange.
Die kombuis wat resepte fluister
en families saambring.
My ma wat staan soos ’n soutpilaar
voor die kosbakke.
Sy is sterk.
Die reuk wat my net honger maak.
Honger vir die liefde en geselskap.
Die dag wat jy hierdie verloor
is ’n suur dag.
’n Knop in jou keel kan kom van verdriet.
Maar soos sy jou gedra het,
sal jy die volgende ook.


 

Cornel Dunn

Dieet in die Noordelike voorstede

Honger met ’n vol beursie
Dit maak nie saak nie.

My skaal is ’n vyand
Ek hou hom in my hand.

Honger of skraal
Hoeveel maal

Ek is op die laaste deel van my lewe
Mag almal my vergewe.


 

Danica Meiring

Afgekeurde aandete

Jakkals nooi vir Hasie:
"Hasie, kom eet vanaand by my.
Daar's lekker kossies
Sappige slaaiblaar,
Kraakvars uit die kontrei!"

"Beslis nie!" skreeu hasie
En gee ’n verbouereerde hop.
As ek vanaand by jou kom eet,
Vreet jy my op!


 

Delmaine Anderson

Kraak

My derms kraak, winde neem wraak
My maag maak geraas, skree en klou
My hande moet ek vou, ek is biddend en benoud
Drink dit af met water, my ingewande kla weer
later. My beursie is leeg en my kosblik vol spinnerakke. Die kraak raak groter! My wind slaan weg, ek lê op die vloer, is dit hoe ek sterf?


 

Desiré Dannhauser

Té veel of té min

As die wêreld woorde kon eet,
sou dit sielsgerus kon weet:
die maag is vol
en die kernhart gelukkig.
Of
dit lê leeg opgekrop en wag
vir net ’n stukkie manna deur die dag,
ongelukkig kan net die mensdom woorde eet
wat ons laat onthou en vergeet
van honger of versadig wees.

Die wêreld wag
vir die beloofde,
sielsberoofde
mensdom
om sy hongersnood te vertrap.
Gesaaide landerye en iets wat jy hap
is nie die kos wat kort nie.

Kos:
te veel óf te min
die tweebeen-skepsels oorwin
en die wêreld smeek vir iets goed om te eet,
ons weet –
té min kos is nie net vir mense ’n probleem nie.


 

Alma Thompson

My hart word ’n hamburger

Jou oë verslind my,
jou hande verteer my.

Die ongesêde woorde lê soos maagsuur tussen ons.

Hoe kon ek ooit só honger wees?
Uitgehonger vir die warm vla van jou omgee.
Uitgemergel na die koel komkommers van jou kyke.
Dit was toe.

Nou vat jy groot happe van my hart.
Jy vreet vetlustig aan die stukke wat nog oor is.
Jy gooi nóg souserige sop oor en smak jou lippe.

Jy verorber alles.
Selfs die laaste krummels
pik met jou vingers op.

My bord is leeg.


 

Rika van Staden

Genadesmeek

Ons gee prys en eer
Vir genade, dankie o Heer.

’n Bord vol en rond
’n Maaltyd so gesond
Kinder-ogies vrolik en blink
Hul tred vas en flink
Met magies warm en gevul
En hartjies in vreugde gehul

Maar nou is my hart seer
Genade, asseblief o Heer.

Al is ek fluks en sterk
Tog weggeneem my werk
Geen meel om te weeg
Die koskas is dolleeg
Gesonke flou ogies loer om die deur
Afwagtend dat ’n ete gaan gebeur

My kinders is uitgeteer
Genade, asseblief o Heer

Hongerpyne geëts op hul gesigte
My gedagtes op fantasievlugte
Al waarop ek nou nog kan hoop
Om net weer kos te mag koop
Dat die werkgewer my aansoek sien
As gewillig om te arbei en te dien

Ek vra maar net weer
Genade, asseblief o Heer.


 

Annalie Nel

Wortel sê vir die oë wat na hom staar in die yskas se onderste laai: "Vat my, skraap my kaal, rasper my en eet my rou of sny my op en gooi my in ’n pot
Eet my rou of gaar, maar hou net op om na my te staar"


 

Zelna de Lange

Hier in my huisie sit ek en dink,
Wat eet my mense en wat om te drink.
Kos op die tafel, ja, al is dit ’n jafel, weet ek dat ouma sommer uitrafel, want sy is so lief vir haar jafels.
Maar o wee, kos is so skaars, maar ek moet my haas, want saam met die jafels soek ek my kaas.
Genoeg kos moet ek maak, want dit is saak, ons gee ook vir mense wat bly op die straat, so maak ek seker dat hulle rustig kan slaap.
So kos is belangrik, vir almal van ons,
My daaglikse brood, gebak in die oond
So eet ons almal en drink selfs water in nood.


 

Carla Botes

Sondagmaal

In vierkantige porslein bedien:
Karoolamribbetjie – fluweelsag reeds die vorige aand bewerk.
’n Smaakontploffing van roosmaryn en geperste knoffelhuisies.

Sappige pampoenpoffertjies pronk neffens, met gekaramelliseerde suiker wat die tong behoorlik laat bollemakiesie slaan.

Aartappelwiggies bedek in ’n geurige meelbeslag vars uit die kookolie, reeds ongemerk een verorber en saggies binnemonds dit laat afkoel.

Basmatirys, met oorskiet-lamribsous wat die smaakknoppies op al die regte plekke kielie.

Twee porsies spinasie voorberei met gebraaide spek, sampioene en ’n skeut room, net soos Ma dit altyd gemaak het.

Ons dank U Heer vir spys en drank, en seën die hande wat die voedsel voorberei het.

Sondagete by ’n tafel gedek vir een ...


 

Suné Damons

Vas

Droë vas en tree in gebed
3 maal per dag, beleef die Heilige Gees se krag
skud af die jukke en die wêreldse mag,
wat my omring dag vir dag.
Sonlig is net ’n refleksie van my donker nag,
maar steeds gaan ek vas.
Ek is nie religieus nie en glo nie in God,
maar my omstandighede is gehoorsaam aan Sy gebod.

My maag word deur suurstof verstop.
Kwas-i-orkor is maaltye wat my vol prop.
Maal die tye wat my oë van hongerte omdop.
Terwyl Christene my vul my Woord, wat ek beskou as sop.
Prentjie pragtig vir sosiale media se kop,
sit saam my aan tafel en verraai my met die eerste dop.
Hongersnood, sê Christene moet my voorsien van brood.

...

Nie die manna van my voorvaders óf
die krummels wat van die tafel ontsnap
bring die unleavened vars gebak, toegedraai in ’n lap.
Bring my die Woord in voedselvorm,
jou honger is na Lewende teks
en my nood is brood binne armoede se konteks.

100% God en 100% mens.
Hy't aan tafel gesit met brood en wyn vir Sy pens.
Jy Christen kom van ’n verre land oor die grens
en bied ’n boek aan vir my is jy kens?

Vir Adam was daar vrugte gegee
op twee okkasies het Hy Sy krag op die vermeerdering van vis en brood bestee
smaaklike ontbyt was voorberei en langs die kus geleë
ken jy nou nog nie jóú Vader se weë:

Gee Hom ’n KLEDINGSTUK as Hy naak is,
KOS wanneer Hy honger is en
WATER as Hy dors is.

Doen so aan elkeen op aarde en jy doen dit aan Hom.
Of sal Hy ’n klip gee aan dié wat honger is en dans op
Hongersnood se melodie terwyl my magie grom?
Christen jy trap verder op hierdie dooie blom,
as jy dink gebed en woord is die antwoord tot hongersnood se som.

Droë vas en tree in gebed
3 maal per dag, beleef die Heilige Gees se krag.
Skud af die jukke van die wêreldse mag
wat my omring dag vir dag.
Sonlig is net die refleksie van my donker nag,
maar steeds gaan ek vas.
Ek is nie religieus en glo nie in God,
maar my omstandighede is gehoorsaam aan Sy gebod.

Vir jou is vas ’n een-keer-per-jaar-hulpbron,
vir my is vas ’n elke-dag-geveg tot my maag ophou grom.

Die Italiaanse sonnet


 

Lafras Verster

Langtand-denke

Die getalle word al laer,
meeste mense se grootste wens,
maar met elke gram
verdun my grense tussen skelet
en mens.

Ek voel die onrustigheid binne my
ingewande wat dooddruk.
Werwels kreun van afbuk.
Spiere wat uitmekaar ruk,
gedagtes wat mekaar insluk.

Beendere skuur deur afgeweerde vlees,
bedsere ontwikkel waar daar rus moes wees,
dié geraamte wil ontsnap.

Ek gee die gees ...


 

Helen Olivier

Kom na my tafel

Kom na my tafel, hier's oorvloed te vind,
Dis ’n plek vir gesels waar liefde ons bind,
Keer jou sig nie na buite, daar's reën en daar's wind,
Moenie kyk in die oë van armoede se kind.

Hier kan ons vergeet van ’n wêreld in nood,
’n Happie genot, wyl ons harte ontbloot,
En ons drink nou ’n heildronk op honger se dood,
Elk gedagte van leed word na buite gestoot.

Môre in die strate loop ellende kaalvoet rond,
’n Kind se honger oë vermy my blik op die grond,
Die oorskiet van my tafel, verorber deur die hond,
Die glimlag op my lippe is nou alleen net ’n front.

En hoog in die lug is die aasvoëls aan draai,
Hul wag vir hul feesmaal, deur armoede gesaai,
Deur my rug nou te keer, sal ek goedheid verraai?
En hoor ek in die verte ’n haan drie maal kraai?

Maar kom weer vanaand, die kos is ’n lus,
My tafel het oorvloed, my gewete gesus,
Dertig silwer munte, ’n aalmoes gee rus,
Of gee ek die liefde nou prys met ’n kus?


 

Michelle le Roux

Sopkombuis

Hordes staan reg. ’n Massiewe geveg. Net om hul bekertjie sop te ontvang. Die soptannies raak al bang. Maar met vasberadenheid skep hul wyd en syd.

Daar is kindertjies met glaserige ogies tussenin. Hulle wil net ’n plekkie voor in die ry vind.

Hier is ek en jy. Nee dankie, my vrou, ek is nie nou honger. Dit is al 9 uur, hy gaan daarsonder.

Afgesloof in die kombuis, môre eet niemand weer oorskietvleis.

Dink dan eerder aan die sopkombuis. Die tannies wat met vrees werk sonder ’n georganiseerde lys. Die yskoue hande wat die beker ontvang. Met dankbaarheid in hul harte jubel met sang. Die kindertjies met die glaserige oë.

En vanaand se jy nee dankie. Net so?

2022, kom ons wees dankbaar, ons fiemies laat vaar. Steek jou hand uit, daar is soveel honger mense, kinders wat ons nog kan bereik.

Wees die tannie in die sopkombuis ...


 

Aangebied in samewerking met die

The post Eet my woorde: Inskrywings (9) appeared first on LitNet.


’n Onderhoud met Retief Scholtz, hoofskrywer van Suidooster op kykNET

$
0
0

Retief Scholtz (foto voorsien)

Retief Scholtz is die hoofskrywer van die TV-reeks Suidooster. Hy praat met Naomi Meyer oor die skryfproses van so ’n projek.

Retief, (relatief) nuwe jaar en (relatief) nuwe hoofskrywer vir Suidooster. Jy is nou al ’n paar maande lank hoofskrywer daar. Vertel my asseblief heel eerste van die pad wat jy geloop het tot hier. Is ek reg as ek sê dit het vir jou by die sosiale media begin? Jy het ’n inskrywing op Facebook gesien en toe die teks Dop voorgelê? Vertel ’n bietjie meer?

Dit het inderdaad alles daar begin toe Kosie Smit in 2016 die geleentheid gegee het vir ’n aspirantskrywer om deel te wees van sy dramaseisoen by die Pieter Toerien-teater in Johannesburg. Daarna het ek bly ja sê wanneer mense my vra om of vír hulle of saam met hulle te skryf. Ek is nog elke keer daarna dankbaar vir elke geleentheid wat oor my pad kom (en verlig dat ek nog ’n maand my huur kan betaal as ’n vryskutskrywer). Na Dop het ander teaterstukke gevolg (oa Weerkaats, Karel se Oupa, Die voordele van eierwit, Nagskofkliek), en het ek die geleentheid gekry om vir televisie te begin skryf. Ek was onder andere as skrywer betrokke by reekse soos Dwaalster, Alles Malan, GIL, Sara se geheim, Ekstra medium en die storiefilms Tannie Elsie, Voor ek vergeet, Nommer 5, Nommer 54, en het onlangs ook vir die eerste keer die regie van my eie skryfwerk behartig met die storiefilms Brompot en Hardegat. Tussendeur was daar ’n paar radiodramas en kortfilms en ek was vir twee jaar ’n storielyner en draaiboekskrywer by die telenovela Arendsvlei. Dit is in ’n neutedop hoe my pad geloop het tot hier waar ek in Augustus 2021 aangestel is as hoofskrywer by Suidooster. Natuurlik met baie laat nagte, idees wat nie uitgewerk het nie, die angs van die vryskutlewe en trane tussendeur. 

.......

Dit is in ’n neutedop hoe my pad geloop het tot hier waar ek in Augustus 2021 aangestel is as hoofskrywer by Suidooster. Natuurlik met baie laat nagte, idees wat nie uitgewerk het nie, die angs van die vryskutlewe en trane tussendeur. 

.......

Interessant ook dat jy nie met drama begin het nie. Eers later het jy drama studeer en teksanalise begin doen. Hoe verskil die gewone daaglikse dialoog wat mense voer van die soort dialoog wat mens op TV of op die verhoog hoor? Of in boeke lees?

Ek het ’n honneursgraad in bedryfsielkunde gedoen by Noordwes-Universiteit en basies elke werk onder die son daarna voordat ek begin skryf het en uiteindelik geweet het wat ek met my lewe wil doen. Een van die grootste uitdagings vir enige skrywer is om die dialoog so natuurlik as moontlik te laat klink, maak nie saak wat die platform is nie. Die oomblik wat ’n gesprek op die verhoog, radio of televisie klink soos ’n gesprek wat jy in jou alledaagse lewe sou hoor, vind die gehoor dit maklik om met die storie te vereenselwig. Niemand praat dieselfde nie en dis fantasties, maar ek is oortuig daarvan dat jy nie sommer daarmee wegkom as daar nie hart is in wat jy skryf en hoe jy dit laat klink nie.  

Groepsfoto van Suidooster: verskaf

Ek neem aan om goed te kan skryf, veral vir die TV, moet mens mooi luister. Hoe gemaak met ’n sepie soos Suidooster - wat luister jy af, en hoe dink jy na oor wat volgende moet gebeur?

Daar is ’n wonderlike span storielyners wat gelukkig saam besluit wat volgende moet gebeur. As skrywer kan jy baie maklik oorweldig raak om al die toutjies vas te hou, daarom geniet ek dit om saam met ander kreatiewe siele te werk. Wat die afluister aanbetref, het ek vrede gemaak met die feit dat ek alles afluister – as ek myself vang, dan doen ek dit. In winkeltoue, restaurante, ek kan dit nie verhelp nie. Gewoonlik nie die hele gesprek nie, want dit sal vreemd wees en ek mag dalk toegesluit word. Een van my gunstelingaktiwiteite is om op die promenade te gaan stap en ’n paar sekondes van vreemdelinge wat verby stap se gesprek te hoor en dan my eie storie in my kop op te maak met die stukkie gesprek wat ek gehoor het. Mense fassineer my geweldig. Ek dink met ’n sepie is dit veral belangrik dat die kykers voel hulle ken die karakters persoonlik. En net soos in die lewe hou ons nie van almal wat ons ken nie – party mense is ons vriende, ander is ons vyande, met sommiges is ons net ’n vlieg teen die muur, want ons wil weet wat met hulle gebeur. Kykers wil een keer ’n dag vir ’n halfuur uitklim uit hulle realiteit en gaan kyk wat maak die mense wat soos vriende en familie voel sonder dat hulle hoef deel te neem in die oomblik. Hulle is toeskouers, want die res van die tyd moet almal hard werk om die lewe te oorleef.  

........

En net soos in die lewe hou ons nie van almal wat ons ken nie – party mense is ons vriende, ander is ons vyande, met sommiges is ons net ’n vlieg teen die muur, want ons wil weet wat met hulle gebeur. Kykers wil een keer ’n dag vir ’n halfuur uitklim uit hulle realiteit en gaan kyk wat maak die mense wat soos vriende en familie voel sonder dat hulle hoef deel te neem in die oomblik. Hulle is toeskouers, want die res van die tyd moet almal hard werk om die lewe te oorleef.  

........

Wat is vir jou die belangrikste as jy ’n sepie skryf, die karakters of die intrige?

Intrige laat die kykers terugkom vir nog, maar ek glo altyd: karakters eerste. Wanneer karakters eg voel en emosie ontlok – positief of negatief – wil mens altyd meer weet van hulle.  

Vertel ’n bietjie prakties hoe mens ’n sepie soos Suidooster agter die skerms aanmekaarsit.

Dit is ’n massiewe operasie met baie mense wat elke dag baie hard werk. Dis ongelooflik hoe ’n produksie soos Suidooster so soomloos loop. Elke departement wat op ’n daaglikse basis hulle deel bydrae om die prentjie aanmekaar te sit. Stelle wat gebou moet word, klere en grimering wat gekies en gedoen moet word, woorde wat geleer word, logistieke uitdagings, tyd wat tot op die sekonde beplan word en wéér beplan word; klank, regie, bemarking, editing – die lys gaan aan en aan. En niemand kan sonder die ander een klaar kom nie, elkeen se bydrae is nodig om die prentjie te laat gebeur. Dis ure en ure se werk wat ingaan van die oomblik wat ons die storie uitdink tot die episodes aanmekaargesit word elke dag om vir daardie halfuur op televisie te wees. 

Wat is die lekkerste gedeelte van skryf vir ’n sepie? En die moeilikste?

........

Die uitdaging om konstant kreatief te wees, nuwe stories uit te dink en ’n lojale gehoor te vermaak is vir my die lekkerste uitdaging. Dis ook die moeilikste uitdaging. 

.........

Die uitdaging om konstant kreatief te wees, nuwe stories uit te dink en ’n lojale gehoor te vermaak is vir my die lekkerste uitdaging. Dis ook die moeilikste uitdaging. 

Waarna kan kykers vanjaar in hierdie reeks uitsien?

Kykers gaan nog liewer raak vir die karakters wat hulle reeds lief het, en hulle gaan nóg kwater raak vir die karakters wat hulle reeds kwaad maak. Hulle gaan verras word deur die karakters oor wie hulle reeds ’n opinie het en hulle gaan soms nie kan glo wat hulle pas gesien en gehoor het nie.

Hier’s ’n moeilike een: Jy is ’n wit man. Hoe weet jy hoe om te skryf vir karakters wat anders praat as jy, of vir vroue, of kinders, of enigiemand wat ’n ander verwysingsraamwerk het? Hoe klim mens as skrywer in die vel in van jou karakters?

........

Mense se harte, breine en emosies werk dieselfde. Ons raak kwaad, ons raak bly, ons raak opgewonde; soms breek ons harte, ens. Dis universeel. 

.........

Mense se harte, breine en emosies werk dieselfde. Ons raak kwaad, ons raak bly, ons raak opgewonde; soms breek ons harte, ens. Dis universeel. Dis waaraan ek dink wanneer ek stories skryf – hoe werk die karakter se hart, hoekom dink die karakter op ’n sekere manier en wat is die emosie wat die karakter gebruik om ’n sekere situasie te hanteer? Mense – die spesie waarvan ons almal deel is – is my verwysingsraamwerk. Die wêreld waarin die mense (of dan karakters) leef, bring dan die verskille in wat belangrik is om ons uniek te maak. Nes Suid-Afrika word Suidooster verteenwoordig deur verskeie kulture en gelowe. Om seker te maak dat ons die eienskappe wat ons uniek maak, eer en vier, is daar verteenwoordigers van die verskillende kulture en gelowe deel van ons span. 

........

Ek weet dis nie so eenvoudig nie en ons lewe in ’n komplekse wêreld, maar ek dink altyd aan ’n ma wat hoor haar kind huil, of twee verliefdes wat die eerste keer vir mekaar sê hoe hulle oor mekaar voel, of wat deur jou kop gaan wanneer jy jou vinger met ’n hamer raak slaan. Daai gevoelens is dieselfde vir ons almal, maak nie saak wie ons is of waar ons vandaan kom nie. Dis waar ek my woorde gaan haal. As skrywer klim jy in jou karakter se hart – dis jou werk.

.........

Ek weet dis nie so eenvoudig nie en ons lewe in ’n komplekse wêreld, maar ek dink altyd aan ’n ma wat hoor haar kind huil, of twee verliefdes wat die eerste keer vir mekaar sê hoe hulle oor mekaar voel, of wat deur jou kop gaan wanneer jy jou vinger met ’n hamer raak slaan. Daai gevoelens is dieselfde vir ons almal, maak nie saak wie ons is of waar ons vandaan kom nie. Dis waar ek my woorde gaan haal. As skrywer klim jy in jou karakter se hart – dis jou werk.

The post ’n Onderhoud met Retief Scholtz, hoofskrywer van <em>Suidooster</em> op kykNET appeared first on LitNet.

PEN Afrikaans: Afrikaanse resensies en boekgesprekke in Desember 2021

$
0
0

Hier is PEN Afrikaans se oorsig van Afrikaanse resensies wat in Desember 2021 verskyn het en digitaal beskikbaar is. Daar is ook skakels na boekbesprekings of -gesprekke en voorlesings wat op die radio of TV uitgesaai is.

Die volgende resensies en boekverwante artikels het gedurende Desember in die Afrikaanse dagblaaie verskyn – onder redaksie van Laetitia Pople, die nasionale kuns- en vermaakredakteur, en Jo Prins, nasionale boekeredakteur:

3 Desember

Boekenuus: Kyk wie wen pryse vir boekontwerpe
Nuusberig oor die wenners van Good Book Appreciation Society se pryse vir beste boekomslag.

6 Desember

Resensie: Vreemde tale poel in monde soos geheime
Joan Hambidge resenseer mag die diep slaap jou dan deur Hilda Smits

Boekevat: Luide applous vir die mense agter die boek
’n Rubriek deur Annie Olivier

7 Desember

Boekenuus: Digkuns vir nuwe millenium die fokus van NP van Wyk Louw-lesing
Nuusberig oor die NP van Wyk Louw-gedenklesing

Boekenuus: Boekfeeste-man wen goue medalje van English Academy
Darryl Earl David vereer

8 Desember

Boekenuus: Ontslape digter se 70ste gevier met bundel en gedenkprogram
Nuusberig oor die huldiging van Patrick P. Petersen

Boekenuus: Krugersdorp-moorde: Booysen vertel van moorde in boek
Oor ’n nuwe boek wat oor die Krugersdorp-moorde gaan verskyn

12 Desember

In memoriam: Anne Rice (80) ‘het nuwe lewe in vampier-genre geblaas’

13 Desember 

Resensie: ’n Sonderlinge blik op Freek
Francois Bekker resenseer Op die man af deur Freek Robinson

Resensie: Debuut ’n waardige wenner
Jonathan Amid resenseer The Swim Team deur Catherine Jarvis

Boekevat: So-so digters boots na, goeie digters steel
’n Rubriek deur Daniel Hugo

Resensie: Roman buite grense van speur en spanning
Joan Hambidge resenseer Vlug deur Wilna Adriaanse

14 Desember

Profielonderhoud: Kamfer skryf nie om iewers te behoort nie
AJ Opperman in gesprek met Ronelda Kamfer

15 Desember

Boekenuus: Omvattendste boek oor geskiedenis van Pretoria uitgereik

16 Desember

In memoriam: Sterk feministiese stem in Amerika raak stil met Bell Hooks (69) se dood

Boekenuus: Boek oor VS-rugby hier; Cheetah-rugby sal nie uitsterf, sê skrywer

17 Desember

Boekenuus: Dié boeke soek mense in hul Kerskous
Nuusberig oor boekverkope in die oploop na Kersfees

18 Desember 

Skryfnuus: Hoërskool D.F. Malan maak skoonskip onder skryfpryse

20 Desember

Boeke: Leesfees hierdie Kersfees
Jo Prins vra skrywers en letterkundiges watter boeke hulle oor die feestyd wil lees

Resensie: ’n Groot Afrikaanse roman
Francois Bekker oor Grootgeluk deur Jan van Tonder

Resensie: Booker-wenner vir Kersfees
Loftus Marais oor The Promise deur Damon Galgut

Resensie: Verse met verruklike beelde
Joan Hambidge oor mag die diep slaap jou dan deur Hilda Smits

Resensie: ’n ‘Kompoun’ van baie dinge
Dineke Volschenk oor Kompoun deur Ronelda Kamfer

Resensie: ’n Diep ontroerende verhaal
Jonathan Amid oor Die hart is so groot soos ’n vuis deur P.P. Fourie

Boekenuus: Hier word gedigte gesmee tot woord-idees
Elretha Britz oor Gerhard Barkhuizen se debuutbundel

22 Desember

Boekenuus: Jan Vermeiren illustreer nuwe Afrikaanse kinderboek oor bidsprinkaan

24 Desember

Sterfteberig: Joan Didion sterf op 87

In memoriam: Invloedryke Didion laat letterkundige rykdom na

In memoriam: Didion kon Amerika in al sy teenstrydighede vasvang

26 Desember

Boekenuus: Vrugbare jaar vir SA se boekewêreld
’n Terugblik op 2021

30 Desember

Profielonderhoud: Justin Fox se debuutbundel gebore uit liefde vir reis en landskap
AJ Opperman in gesprek met die skrywer

31 Desember

Skryfnuus: Groot prysgeld op die spel vir kortverhaalskrywers

Die volgende Afrikaanse resensies en skrywersonderhoude het in Desember op LitNet verskyn:

Losprys in Parys, ’n lesersindruk met hulp aan taalonderwysers

Nog stories teen my muur deur Matthys Strydom: ’n lesersindruk

Lesmateriaal vir Afrikaans-onderwysers: Zelda Bezuidenhout se kortverhaal oor siekte en sustersliefde

Elisabet se oorlog: ’n Onderhoud met Helene de Kock

Die teenoorgestelde is net so waar: ’n onderhoud met Azille Coetzee

Robert – a queer and crooked memoir: ’n onderhoud met Robert Hamblin

Through your eyes, ’n onderhoud met Marianne Lomberg, wenner van ’n Strelitzia-toekenning

Die Andrew Murray Prysfonds: ’n gesprek tussen Bettina Wyngaard en Frits Gaum

Elsa Winckler, iemand wat lief is vir die liefde

25 trappe na benede, ’n onderhoud met Madelein Rust

Die volgende resensies het gedurende Desember in Rapport, onder redaksie van Johan van Zyl, verskyn:

5 Desember

Resensie: Willem van der Berg bespreek In die tyd van die gif: ’n Jaar en ’n half in stories deur Dana Snyman

Resensie: Jean Meiring resenseer Die lemmingmense deur Fransi Phillips

Resensie: Stefaans Coetzee oor Bait: To catch a killer deur Janine Lazarus

Nuut op die rak: “SA grotes delf diep”

  • Anant Singh se memoires In Black and White;
  • Spur-stigter Allen Ambor se biografie A Taste for Life: How the Spur legend was born;
  • en Cultureneering: Culture, Diversity and Customer Service deur die entrepreneur Ian Fuhr, stigter van die Sorbet-groep en The Hatch Institute

12 Desember

Resensie: Spel deur Annerle Barnard en Anderkind deur Betsie van Niekerk, geresenseer deur Magdel Vorster

Resensie: Hein Viljoen resenseer Mag die diep slaap jou dan deur Hilda Smits

Resensie: Spieëltjie, spieëltjie deur Jan Vermeulen, geresenseer deur Jonathan Amid

Nuut op die rak: “Krag vir elke dag”

  • Leef jou nuwe lied: 200 dagstukkies deur Elsa Winckler en Sonja Goldberg;
  • Susan Coetzer se ’n Sonnebom vir elke dag;
  • ’n Palet vol vreugde: 366 dagstukkies deur Aletté-Johanni Winckler;
  • Uit die Beek 2022 deur ds. Barend Vos; en
  • Andries Cilliers se 100 dae van vriendelikheid

19 Desember

Resensie: Lindie Koorts resenseer History of South Africa: From 1902 to the Present deur Thula Simpson.

Resensie: Loftus Marais resenseer Crossroads deur Jonathan Franzen

Nuut op die rak: “Kortkuns vir peusel”

  • Daniël Lötter se 14 maal moord;
  • Cas Wepener se Ritmes en rites: Rubrieke vir drumpeltye; en
  • Stetoskoop deur Heinz Mödler

Die volgende resensies het gedurende Desember op Maroela Media, onder redaksie van Suné van Heerden, verskyn:

7 Desember

Resensie: Die duisend en eerste nag
Louise Viljoen resenseer Die duisend en eerste nag deur François Bloemhof

14 Desember

Geestelike leesstof vir kinders
Louise Viljoen resenseer nuwe geestelike boeke vir jong lesers.

21 Desember

Resensie: In die teenwoordigheid van die Allerhoogste
Deur Louise Viljoen

28 Desember

Resensie: Die Toeligtingsbybel
Deur Louise Viljoen

Klyntji.com is ’n onafhanklike webjoernaal wat op kuns en kultuur fokus. Resensies en boekverwante artikels verskyn onder redaksie van Francois Lion-Cachet.

14 Desember

Mermaid Fillet en die godin wat storms laat woed in Kaapstad
Mercy Kannemeyer skryf oor Mermaid Fillet deur Mia Ardene

Potgooie van die volgende boekgesprekke, wat gedurende Desember op RSG uitgesaai is, kan afgelaai word by:

https://www.rsg.co.za/rsg/potgooi-episode/?series=4793

Woensdag 1 Desember

Ilse Salzwedel gesels met die jeugskrywer Annerlé Barnard, wie se derde jeugroman, Spel, pas bekroon is met ’n goue Sanlamprys vir jeugfiksie. Irma Venter gesels oor haar jongste spanningsroman, Minder as niks. Johan Myburg het nuus oor die kortlyste vir die Costa-pryse en die Amerikaanse National Book Foundation se toekenning vir die beste fiksie. Hy bring ook hulde aan die Amerikaanse digter, Robert Bly, en jy kan luister na ’n opname waarin Bly een van sy eie gedigte voorlees.

Woensdag 8 Desember

Suzette Kotze Myburg en Azille Coetzee gesels oor Azille se jongste boek en haar eerste roman, Die teenoorgestelde is net so waar. SARIE se boekeredakteur Phyllis Green gesels oor ‘n paar moet-lees-memoires. Johan Myburg kyk in sy internasionale insetsel na ‘n klompie boeke uit Afrika wat die afgelope jaar met pryse weggestap het, verwikkelinge by die Britse Royal Society of Literature en die Britse dagblad, The Guardian, se vyf boeke van die jaar in die kategorie vir misdaadromans en rillers.

Woensdag 15 Desember

Drie boekmense – Deborah Steinmair, Bettina Wyngaard en Phyllis Green – deel hulle 2021-leeshoogtepunte. Johan Myburg gesels in sy internasionale bydrae oor die Russiese skrywer, Yurie Felsen, wie se debuutroman byna ’n 100 jaar na publikasie vir die eerste keer in Engels gaan verskyn. Hy het ook nuus oor twee hervertellings van die Griekse mitologie, en jy kan meer uitvind oor Adam Aitken, ’n Australiese digter wat pas met die Australiese Patrick White-prys bekroon is.

Woensdag 22 Desember

SARIE se boekeredakteur, Phyllis Green, gesels oor mooi koffietafelboeke, inspirerende selfhelpboeke en kookboeke. Bibi Slippers deel haar lekkerleesboeke vir 2021, en Johan Myburg gesels oor sy top drie Afrikaanse boeke vir die afgelope jaar. In sy gebruiklike internasionale insetsel gesels Johan oor Britse biblioteke se gewildste oudio- en e-boeke vir 2021, en ’n besondere koffietafelboek uit die pen van Bruce Springsteen en Barack Obama. Hy sluit sy insetsels vir die jaar af met ’n Kersfeesgedig uit die pen van die Engelse digter John Betjeman.

Potgooie van die poësievoorlesings, wat gedurende Desember op RSG uitgesaai is, kan afgelaai word by:

https://www.rsg.co.za/rsg/potgooi-episode/?series=4896

Dinsdag 7 Desember

Die akteur en musikant, Dean Balie, skuif agter die mikrofoon in en lees enkele van sy gunsteling verse voor. Jy kan uitsien na verse deur Adam Small, Thomas Deacon, Pieter Odendaal, Elisabeth Eybers, Petra Müller, T.T. Cloete, I.D. du Plessis en Jeanne Goosen.

Dinsdag 14 Desember

Die Pool, Jerzy Koch, is ’n vertaler, digter, akademikus en hoof van die Afdeling Nederlandse en Suid-Afrikaanse Studies by die Adam Mickiewicz-Universiteit in Poznan. Hy is ook die skrywer van ’n omvattende literatuurgeskiedenis oor Afrikaans. Hy besoek Suid-Afrika gereeld sedert 1992, en het die Afrikaanse taal sodanig sy eie gemaak dat hy dit vlot praat en gedigte daarin skryf. Hy gesels oor en lees gedigte voor uit sy nuwe digbundel, Pleks van plaas, en hy lees ook ’n paar ongepubliseerde gedigte voor. Pleks van plaas is ’n versameling unieke gedigte oor plekke (in Europa en Suid-Afrika) en verplasings tussen kontinente, soos beleef deur die poliglot Jerzy Koch.

Dinsdag 21 Desember

Martelize Kolver lees van haar gunsteling gedigte deur Elisabeth Eybers voor. Eybers word deur Antjie Krog beskryf as “ons grootste digteres”. Eybers kon soveel ervarings, emosies, nuanse, ’n hele lewe in woorde beskryf. Met die ontvangs van die Hertzogprys in 1971 sê Elisabeth Eybers: “Poësie is ’n eensame besigheid, maar dit het die vermoë om mense nader aan mekaar te bring en om hulle wesenlike verwantskap te bevestig.”

Saterdag 25 Desember

In hierdie spesiale uitsending van VERS EN KLANK en KORTOM vier ons Kersfees met gedigte en verhale van ons grootste digters en skrywers en musiek van oraloor. Susanne Beyers, Waldemar Schultz, Cintaine Schutte en Pieter van Zyl is die voorlesers. Jy kan uitsien na gedigte en stories van Linda Rode, N.P. van Wyk Louw, Pieter G.R. de Villiers, I.L. de Villiers, D.J. Opperman, Zandra Bezuidenhout, J.B. Wellekens en Daniel Hugo, Cas Vos, Donnay Torr, Marlise Joubert, Attie van der Colff, Antjie Krog, Bernard Odendaal, Fanie Olivier en Olga Kirsch.

Dinsdag 28 Desember

Susanne Beyers gedigte voor uit ’n nuwe bundel deur Margaret Cordier. Dis getiteld, Buigbreek, en is uitgegee deur Cordis Trust Publikasies. Margaret Cordier het haar vormingsjare in die Noord-Kaap en Namakwaland deurgebring, en in die dorpie Alexanderbaai grootgeword. Later, op Roedtan, het sy vier kinders grootgemaak, twee maal die Comrades gehardloop en tweekamp gedoen, en ook haar graad aan Unisa met sielkunde en kriminologie as hoofvakke voltooi. Sy skryf geleentheidsgedigte en prosa, en voer dit op as monoloë. Margaret het na ’n tyd van omwenteling uit die Wes-Kaap na Pretoria verhuis, waar sy haar tyd as enkeling gebruik om te draf, dig en skryf. Dis Margaret se debuutbundel en dit verwoord ‘n onvoorspelbare lewensreis skeppend-byna beeldend.

Prof. Joan Hambidge se blog, Woorde wat weeg, is ’n webtuiste waar dié digter-literator sowel gedigte as boekbesprekings, rubrieke en gedagtes rondom die letterkunde versamel en aanbied:

http://joanhambidge.blogspot.co.za/

In Desember het sy die volgende resensie vir Fine Music Radio gelewer:

Resensie | Nachoem M. Wijnberg – Liedjes/Liedjies (Vertaal deur Daniel Hugo)

Op hierdie webblad wat gewy word aan die Afrikaanse digkuns en gesprek rondom die poësie, vind besoekers al die mees onlangse resensies en onderhoude in die regterkantste kiesbalk. In dié kiesbalk is ook skakels na nuwe gedigte en blogs oor die poësie.

3 Desember

Resensie: Louise Viljoen resenseer Vrugbeginsel deur De Waal Venter

The post PEN Afrikaans: Afrikaanse resensies en boekgesprekke in Desember 2021 appeared first on LitNet.

Pasverskyn: Willem Pretorius, iewers, êrens

$
0
0

Titel:  Willem Pretorius, iewers, êrens
Skrywers: Verskeie, met ’n voorwoord deur Andries Bezuidenhout
Uitgewer: 
Protea Boekhuis
ISBN:
9781485313083

Willem Pretorius is een van ons voorste skilders wat die Suid-Afrikaanse platteland vasvat met ’n soortgelyke patos as Walter Meyer. Sy skilderye is amper fotorealisties. Daar is ook ’n afstandelikheid, ’n gebrek aan kommentaar: Die landskap spreek vir sigself.

Die boek bevat kleurafdrukke van sy 50 jongste werke.

Elke skildery word begelei deur woorde van ’n bekende skrywer, musikant, digter of skilder. Dit is nie ’n beskrywing of tegniese ontleding van die skildery nie, eerder vrye assosiasie, ’n kort kortverhaal, ’n herinneringskets; elk is ongeveer 500 woorde.

Daar is onder meer bydraes deur Gert Vlok Nel, Deon Meyer, Marita van der Vyver, Angus Taylor, Johan Myburg, Toast Coetzer, Nathan Trantraal, Ronelda Kamfer, Deon Maas, Richard van der Westhuizen, Lochner de Kock, Coenie de Villiers, Rian van Heerden, Cas Wepener en Lien Botha.

Andries Bezuidenhout het die voorwoord geskryf.

The post Pasverskyn: <em>Willem Pretorius, iewers, êrens</em> appeared first on LitNet.

Uitnodiging: Virtuele geskiedenissimposium, 28 Januarie 2022

Die vergete stiefboetie van transformasie in arbeidsverhoudinge

$
0
0

Bennie Linde (Foto: verskaf)

Koos Malan het in 13 Junie se Rapport (“Dié met mag en geveerde neste”) ’n interessante oorsig gegee oor hoe wette en sisteme in Suid-Afrika gebruik word om die ideologiese eiebelang van die regerende party na te streef. In dié meningstuk het hy veral klem gelê daarop dat ’n klein elite dit regkry om die meerderheidskiesers tevrede te hou terwyl hierdie klein groepie hulself verryk. Dit is nogal fassinerend, selfs skrikwekkend, om waar te neem hoe dit toegelaat word dat ons fokus gehou word op die regerende party se een hand, wat ideologiese wonderwerke belowe (natuurlik ook met die dreigemente dat enige ander alternatief ons sal terugneem na apartheid toe), terwyl die ander hand, soos by ’n vernuftige kulkunstenaar, diep in die staatskas gedruk word, asook soos ’n marionetmeester volle beheer oor alles in die land wil neem.

Hierdie vergrype was die mees opsigtelik in die Gupta-Zuma-era, waar dit niks minder as ’n magsvergryporgie was nie. In die eerste van ’n reeks verslae van die Zondo-kommissie word hierdie vergrype ontbloot en word daar ook (uiteindelik?) ’n verband tussen staatskaping en kaderontplooiing aangedui. Alhoewel ons nou hopelik die meeste van die blatante rook en spieëls wat nodig was om die aandag op die sosialistiese hand te hou, verloor het met die uitvlug van die Guptas en kie, asook die Zondo-verslae, is die ideologiese boodskap wat daardeur geskep is – radikale ekonomiese transformasie – stewig gewortel in Suid-Afrika. Daar is nie ’n aspek van ons sosio-ekonomiese omgewing wat nie meer vanuit hierdie raamwerk beskou word nie – alles moet radikaal transformeer.

Hierdie ideologies gevestigde uitkyk op die samelewing deur politici is sigbaar uit minister Gwede Mantashe se opmerking “‘Ontplooiing’ is nodig vir transformasie en die demokrasie” (Beeld, 15 Januarie 2022, bl 5). Dit herinner nogal aan Solly Tshitangano wat gekla het oor die aanstelling van ’n wit man (Werner Mouton) wat ’n driemaandkontrak gekry het en die impak van so ’n aanstelling op gelyke indiensname by Eskom. Met Solly se dissiplinêre verhoor het hy dit ook gestel dat sy afdanking ’n groot slag vir transformasie (regstellende aksie) en Eskom se gelyke-indiensnemingsrekord sal wees. Hierdie is maar twee van vele gevalle waar gelyke indiensneming geprioritiseer word bo geskiktheid van kandidate en werknemers.

Daar is twee sake wat uit bogenoemde ter sprake kom. Die eerste is dat Mantashe eintlik impliseer dat gelykheid nooit sal gebeur sonder politieke inmenging nie. Dit laat ’n wrang smaak in die mond, aangesien dit die geskiktheid van kandidate bevraagteken. Dit maak nie sin nie, aangesien die instellings waar kaderontplooiing plaasvind, lank reeds getransformeer is wat indiensnemingsbillikheid en regstellende aksie betref. Is daar dan nie kandidate vanuit die aangewese groepe wat die werk kan doen en aan die inherente van ’n posisie voldoen sonder kaderontplooiing nie? Indien dit die geval is, moet Mantashe eerder vrae vra oor ons opvoeding- en onderriginstellings se vermoëns om gelyke geleenthede aan alle Suid-Afrikaners te gee om sonder politieke inmenging die werk te kan doen.

Beskouings van welvaart

Daar is geen twyfel dat ons ’n geweldige probleem met ekonomiese ongelykheid het nie, en daarom kan hierdie probleem maklik omskep word in ’n politieke speelbal. Hierdie ongelykheid kan egter vanuit verskeie oogpunte bestudeer word. Johan Fourie se skitterende boek Our long walk to economic freedom verwys alreeds in die inleiding (“How do we thrive?”) na twee benaderings tot ekonomiese welvaart met die metafoor van bordspeletjies: Monopoly en Catan. Dit kom daarop neer dat welvaart gesien kan word vanuit ’n benadering van alles of niks, of dat die sukses en welvaart van my buurman tot my welvaart kan lei. Sy boek vra dan ook eerder die vraag wat ekonomiese welvaart, eerder as armoede, veroorsaak. Wanneer jy eersgenome nastrewing van “alles of niks” het (die Monopoly-benadering), kan die persepsie voorkom dat welvaart op sigself eiendom is, eerder as die gevolg van sekere suksesvolle besluite en optredes.

Uit so ’n perspektief word welvaart beskou as iets wat gevát moet word, eerder as verdién word. In Suid-Afrika is dit dan ook maklik om welvaart aan ras te koppel en daarmee aan te neem dat welvaart ongelyk verdeel is in die verlede en daarom op een of ander wyse in die verlede oneerlik verkry is. Vanuit daardie siening moet welvaart daarom weggeneem word van hierdie groep en gegee word aan die groep wat in die verlede nie toegang daartoe kon verkry nie. Dit sien ons veral in die landbou, waar aangeneem word dat suksesvolle plase en bedrywe ook suksesvol moet wees wanneer dit aan ’n voorheen benadeelde groep of persoon oorgedra word. Die teenstand teen kritiek wanneer so ’n projek misluk, is dan heftig, vyandig en soms militant, aangesien die doel van gelykheid deur die verdeling van welvaart volgens die staat bereik is. Dus moes daar ander redes wees wat die projek laat struikel het, soos negatiwiteit van ander boere en gemeenskappe, rassisme, “witmonopoliekapitaal”, Jan van Riebeeck, en vele meer.

Met hierdie benadering tot welvaart kan geweldige frustrasie plaasvind wanneer die “witmonopoliekapitaal”-groep steeds vooruitboer. Dan was óf die herverdeling (radikale ekonomiese transformasie) nie goed genoeg gedoen nie, óf hierdie voorheen bevoordeelde groep is steeds met onderduimsheid besig. Die alternatief, dat hierdie groep deur besigheidsvernuf en produktiwiteit sukses kan bereik, kan eenvoudig nie oorweeg word nie, want welvaart word dan as staatseiendom beskou. Mantashe se opmerking oor kaderontplooiing as ’n noodsaaklikheid vir transformasie weerspieël ’n uitgangspunt dat die ANC glo dat alle staatsposisies daardeur besit word en dat hierdie politieke groep kan besluit wie daarin aangestel word. Sonder hierdie mag word daar in wese dan van die ANC gesteel.

Billike diskriminasie

Dit bring my na die woorde in die titel van hierdie meningstuk: “die stiefboetie van gelykheid”. In ons arbeidsverhoudingesisteem, wat deur ons verskillende arbeidswette gereguleer word, is daar twee vorme van diskriminasie wat as billik beskou kan word. Dit klink dalk vreemd om die frase “billike diskriminasie” te hoor, maar dit word algemeen toegepas. In die akademie sien ons dit daagliks, waar ’n aansoeker vir ’n studieveld nie oorweeg word indien daar nie ’n vorige nodige kwalifikasie verkry is wat toegang tot die opvolgende graad vereis nie. Selfs op skool kies die kinders op die speelterrein eerste ’n spanlid met die beste vaardighede vir die spel, en so word gediskrimineer teen die kind wat nie hierdie vaardighede het nie. Dit is nou waar die span sukses in die spel bo goeie vriendskapverhoudings om ander redes plaas.

In arbeidsverhoudinge word na die billike diskriminasie in laasgenoemde voorbeeld verwys as inherente vereistes van ’n posisie. Dit is dus billike diskriminasie indien ’n persoon nie oorweeg word nie omdat hy of sy nie aan die minimum vereistes voldoen vir die betrokke posisie nie. Die Wet op Gelyke Indiensneming (Employment Equity Act) verwys na toepaslik gekwalifiseerde kandidate wat aan hierdie inherente vereistes moet voldoen. Indien ’n kandidaat nie hieraan voldoen nie, hoef daardie persoon nie oorweeg te word vir die posisie nie. Dit is die reg van die werkgewer om binne landsregulasies te kies wie aangestel word.

Met die oorweging van ’n aanstelling kan die werkgewer die tweede tipe billike diskriminasie toepas om binne sy reg op te tree; regstellende aksie. So word regstellende aksie dan ’n hulpmiddel om voorheen benadeelde kandidate wat aan die minimum vereistes voldoen, toegang tot die werkplek te gee, asook om die organisasie toe te laat om gelykheidsdoelwitte te bereik. Volgens hierdie benadering is die klem dus op gelyke geleenthede, waar die kans op welvaart toegelaat word vir geskikte kandidate wat in die verlede daarvan weerhou is.

Met die nastrewing van gelyke geleenthede met indiensneming en met die inagneming van geskiedkundige ongelykhede moet beide hierdie vorme van billike diskriminasie – inherente vereistes en regstellende aksie – toegepas word. Indien enige een van hierdie twee voorkeur kry ten koste van die ander een, verloor dit die billikheidsbeginsels waarvoor dit bedoel is. Sonder die inagneming van diversiteit en verteenwoordiging kan die beginsel van inherente vereistes op sy eie misbruik word as ’n skyn vir die toepassing van onbillike diskriminasie gebaseer op ras, geslag, kultuur, ens. In so ’n geval is die ware rede vir die voorvereistes dus nie om geskikte gekwalifiseerde kandidate te werf nie, maar om groepe uit te sluit wat nie by die werkgewer nie voorkeur geniet – onbillike diskriminasie.

Transformasie en aanspreeklikheid in wanbalans

Dit gebeur ook dat die nastrewing van gelykheid (transformasie) verhewe geplaas word bo die inherente vereiste van ’n posisie. Dit vind meestal plaas wanneer daar nie genoeg geskikte gekwalifiseerde kandidate van die aangewese groep is wat die werkgewer wil aanstel nie. Die werkgewer besluit dan om eerder die voorvereistes af te water. Dit is hier waar daar ook ’n donkerder kant van die nastrewing van transformasie bo inherente vereistes plaasvind, waar kaderontplooiing ’n rol speel. Transformasie bo alles word die dekmantel vir staatsbeheer; ’n taktiek waarin oudpresident Jacob Zuma gefloreer het. Die oomblik wanneer hierdie aanstellings bevraagteken word, word “teenrevolusionêre magte” en “rassisme” uitgebasuin.

Die nastrewing van transformasie word in so ’n geval die einddoel en nie ’n komponent van billikheid nie. Dit vergemaklik die taktiek om prosesse van aanspreeklikheid te beveg deur die rassekaart te gebruik. Hierdeur word die toepassing van inherente vereistes met die aanstelling en aanspreeklikheid gedurende die werksverhouding die stiefboetie. Dit is nie nodig om te wonder wat gebeur waar transformasie sonder die teenwig van inherente vereistes toegepas word nie, aangesien die meerderheid van plaaslike owerhede, staatsdepartemente en staatsondernemings waar hierdie praktyk met minimale tot geen aanspreeklikheid nie skaamteloos toegepas word, duidelik toon wat die gevolge is.

Wat dit verder moeilik maak, is dat die strewe na transformasie nie altyd gekoppel is aan aangewese groepe nie, maar eerder aan ideologiese en politieke “transformasie”. Nie alleen is dit met kaderontplooiing nodig dat die aangewese kandidaat aan regstellende-aksie-regulasies voldoen nie, maar die persoon moet ook die ideologiese, politieke en ekonomiese belange van die dominerende politieke groep nastreef. Dan wonder mens na watter “transformasie” Gwede Mantashe verwys het met “’ontplooiing’ is nodig vir transformasie en die demokrasie”: gelyke-indiensnemingtransformasie of staatskapingtransformasie?

Werk as staatseiendom

Ons regering en regerende politieke party kyk na ongelykheid vanuit ’n baie ander perspektief as die benadering waarvolgens ons arbeidsverhoudingesisteem funksioneer. Ons hele arbeidsverhoudingesisteem is aan bedingingskorporatisme gekoppel, waar onderhandelde wetgewing en regulasies die speelveld skep waarbinne werkgewers diensverhoudinge kan bestuur en poste kan skep. Werk is dus ’n hulpbron om organisatoriese doelwitte te bereik.

Ons huidige dominerende politieke magte beskou posisies egter eerder as staatseiendom, en dat die regering misluk indien alle poste (openbaar en privaat) nie op alle vlakke die bevolking se samestelling, asook die dominerende faksie in die party se ideologie en belange, reflekteer nie. Dit skep ’n omgewing waar besighede onder geweldige druk geplaas word om transformasie (soos alreeds in baie staatsinstansies die geval is) bo inherente vereistes en aanspreeklikheid te stel. Omdat besighede afhanklik is van finansiële sukses, anders as in staatsinstellings, is dit nie so maklik om inherente vereistes af te water nie.

Dit gebeur dat besighede wat hul reg toepas om geskikte gekwalifiseerde werknemers aan te stel beskou word as boosdoeners indien dit nie die populistiese siening van transformasie, onderskryf deur politiese ideologieë, weerspieël nie. Soos wanneer kaders wat geïdentifiseer word, nie aangestel word nie. Ons is in baie groot moeilikheid wanneer die werkgewer se mag om binne landswette billike indiensneming te doen, hom ontneem word en dit met sulke politieke inmenging vervang word. Nog erger is dit wanneer politieke en gemeenskapsgroepe toegelaat word om reg in eie hande te neem en besighede aan te val en te ontwrig wanneer hulle nie hou van die wyse waarop dit bestuur word nie.

Draaipunt

Daar is heelwat ligpunte in ons arbeidsverhoudingesisteem wat daarop dui dat die huidige wanbalanse met die klem op transformasie, verhewe bo inherente vereistes en aanspreeklikheid, ’n keerpunt bereik. Die wyse waarop Solly Tshitangano verantwoordelik gehou is deur sy werkgewer, Eskom, is ’n belangrike arbeidsgebeurtenis. Vir buitestanders kom dit voor asof hy oortuig daarvan was dat die rassekaart outomaties sy wangedrag sou verdoesel, want dit lyk asof transformasie vir hom belangriker as verantwoordelikheid is.

Die Zondo-kommissie se eerste deelverslag het ook heelwat lig geplaas op die gevolge van aanstellings gebaseer op eie belange bo organisasiebehoeftes. Selfs die parlement is onder ’n vergrootglas geplaas, waar die gevolge van die nienakoming van pligte deur die Zondo-kommissie vir die wêreld gewys is. Die boodskap kom al hoe meer uit dat ons nie hoef te hou van ons pligte om dit te moet respekteer en uit te voer nie. Dit is ook verblydend dat ons huidige president meer klem lê op bevoegdheid met kaderontplooiing, alhoewel die impak van hierdie praktyk steeds meer kwaad as goed blyk te veroorsaak.

Eintlik word hierdie hele benadering nou ontbloot en betwyfel. Ja, baie van ons het ’n sterk negatiewe reaksie op die verwysing na kaderontplooiing, maar net soos in die privaatsektor kan die werkgewers in die openbare sektor kies wie hul aanstel, mits dit volgens die wetgewing en regulasies billik is. Ons hoef dus nie daarvan te hou om dit billik te maak nie. Die positiewe impak is dat die belangrikheid van geskikte werknemers, en om die werknemers se verantwoordelikheid deurentyd te bestuur, nou erken word. Dit is ’n draaipunt, al het die regering se “transformasie bo alles”-era ons in ’n situasie gelaat wat vir seker nie binnekort gaan verander nie.

’n Oorsig van die aantal staatsdepartemente en -afdelings sonder arbeidsverhoudingebeamptes, die persone wat aanspreeklikheid in die werkplek moet toepas, is skreiend bewys hiervan. Dit is wel in die afgelope jare duidelik gemaak dat die gevolge van die ignorering van aanspreeklikheid verpletterende nagevolge vir hierdie werkgewers het en dat prioritisering van die toepassing van arbeidsbeleide nou sal moet plaasvind. Hopelik aanvaar die regering ook dat net soos ons nie hoef te hou van aanstellings wat billik en wettig gedoen word in staatsinstansies nie, die regering ook nie van privaataanstellings hoef te hou om dit wettig en billik te maak nie.

  • Bennie Linde is ’n professor in arbeidsverhoudinge by die Noordwes-Universiteit en redakteur van LitNet Akademies (Ekonomiese en Bestuurswetenskappe). Heelwat van die meningstuk is gebaseer op sy artikel “Die dualistiese benadering tot arbeidsverhoudinge in die hedendaagse Suid-Afrika: ’n Sisteemteoretiese perspektief”, LitNet Akademies, 17:3.

 

Lees ook:

Bennie Linde se onderhoud met Johan Fourie, skrywer van Our long walk to economic freedom

Bettina Wyngaard: “Zuma tol weer

Jason Lloyd: “Sosialisme en die ANC

 

Fokusprent deur Ümit Yıldırım op Unsplash

The post Die vergete stiefboetie van transformasie in arbeidsverhoudinge appeared first on LitNet.

Viewing all 21497 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>