In South Africa, both ‘crime’ and ‘safety’ are loaded terms. Ziyanda Stuurman unpacks the complex and fraught history of policing, courts and prisons in South Africa.  In her analysis of the problems nationally and in putting those problems in context with the rest of the world, she concludes that more resources won’t necessarily lead to more safety. What then, will? Ziyanda unpacks this complex question deftly with a view of a better future for us all.

Click here for more information about this publication.

The post New from Tafelberg: <em>Can we be safe?</em> by Ziyanda Stuurman appeared first on LitNet.

“Ek weet jy wil nie daaroor praat nie, maar jy moet. Wat het gebeur by die koshuis, Xander?” En toe is dit asof die damwal meegee.

Die moord op twee pragmeisies in hul skoolkoshuis vroeg op ’n wintersoggend in 2018 het die hegte boeregemeenskap van Stella in Noordwes onherroeplik getraumatiseer. Die ysingwekkende feite van die saak het trouens die hele Suid-Afrika geruk. Xander Bylsma (19), ’n aantreklike boerseun van die omgewing, is aangekla van die wrede wurgmoorde op die sprankelende Sharnelle Hough en Marna Engelbrecht, ’n skrander donkerkop.

Watter intriges het tot die moord gelei? En hoe leef die gesinne van drie belowende en geliefde jong mense met die gevolge van ’n grudaad in ’n gemeenskap van vervlegte lewens?

Susan Cilliers, skrywer van die topverkoper Huis van Gruwels, skryf indringend oor die vrae wat ná die hofsaak onbeantwoord bly, oor lewens vernietig in hul fleur en oor die moontlikheid van berusting en vergifnis.

Klik hier vir meer inligting oor dié publikasie.

The post Nuut by LAPA: <em>Die Stella-moorde</em> deur Susan Cilliers appeared first on LitNet.

Jessica Rabbit probeer nie voorgee om iets te wees wat sy nie is nie. Sy’s ’n uitlokkende vrou en klaar.

Op haar een-en-dertigste verjaarsdag besluit Roxy sy soek ’n roekelose, skelrooi-lipstiek-lewe. Almal dink in elk geval sy is sletterig en uitgesproke – grotendeels weens haar blog wat sy onder die skuilnaam Jessica Rabbit skryf. Haar kollega Zander dink sy is Jessica Rabbit in lewende lywe: so witwarm sensueel dat sy ’n nat lap aan die brand kan steek. Roxy voel allesbehalwe sensueel, en die geraamtes uit haar verlede beduiwel telkens haar flirtasies en verhoudings. Daarom gryp sy nou na rooi lipstiek.

Wanneer Zander se pa, die bekende motiveringspreker Adam Muller, op die toneel verskyn, raak Roxy se lipstiek-lewe nog meer deurmekaar. Die enigste sekerheid in Roxy se nuwe wêreld blyk Ouma Lot te wees – totdat dié ook in raaisels begin praat. Roxy se lipstiek begin al meer na oorlogsverf lyk...

Klik hier vir meer inligting oor dié publikasie.

The post Nuut by LAPA: <em>Roxy</em> deur Kristel Loots appeared first on LitNet.

Fotoerkenning: Pixabay

.......

’n Ramp, pandemie, vrees, veranderende tye en onsekerheid is die perfekte teelaarde, ryp met mis wat ruimhartig op die grond gegooi word sodat elkeen wat nog ooit ’n wilde gedagte gehad het, op sy seepkis kan staan en skree en sy saadjies kan plant. En val daardie sade nie op geil stukkies aarde nie.

.........

Iets waarmee baie mense en die media sukkel, en wetenskaplikes baie in gebreke bly om behoorlik te verduidelik, is oorsaak en gevolg en assosiasie. Twee goed kan baie nou met mekaar geassosieer wees sonder dat daar enige verwantskap tussen oorsaak en gevolg is.

Veral in kwakkerye en sogenaamde kure, en gesondheid, of eerder die najaag van welstand eerder as gesondheid, is daar reuseverwarring hieroor. Tog dink mense dié verkeerde inligting kom van “wetenskaplikes en navorsing” af en dan vertrou hulle nie die behoorlike bewese wetenskap nie.

Bogstories om mense bang te maak oor entstowwe kruip byna elke dag uit ’n donker gat, veral van sosiale media. Fantasieë so wonderbaarlik fiktief dat dit goeie Hollywood-flieks sal kan maak.

Dit sou tydmors wees om elkeen van die duimsuigtoerieë oor die virus, voorkoming en wat nog oor die pandemie en die pseudowetenskap waarmee dit “bewys” word, te ontmasker. Laerskoolwetenskap en -biologie is genoeg daarvoor.

’n Ramp, pandemie, vrees, veranderende tye en onsekerheid is die perfekte teelaarde, ryp met mis wat ruimhartig op die grond gegooi word sodat elkeen wat nog ooit ’n wilde gedagte gehad het, op sy seepkis kan staan en skree en sy saadjies kan plant. En val daardie sade nie op geil stukkies aarde nie.

Daarby is daar die gruwelike afleidings wat oor COVID-19 gemaak word, meer as ’n jaar nadat die pandemie begin het, terwyl van die beste bronne beskikbaar is om jou van die basiese te vergewis. Daar is oorgenoeg rede waarom baie aansprake bloot fiktief is, veral indien oorsaak en gevolg geïgnoreer word,  omdat twee dinge wat met mekaar geassosieer word, nie noodwendig oorsaaklik is nie.

Ons is nou maar eenmaal steeds vasgevang in die liefde vir die argetipiese figuur van gesag, die pater. Die doktor, professor, dominee en skoolhoof – veral dié wat mans is. As hulle nie kan bewys wat hulle sê nie, dan beteken die titels niks. Net omdat “hulle” so sê, beteken dit nie dit is waar nie.

Veral die stem op ’n WhatsApp-boodskap – die vet alleen weet wie dit is – wat voorgee om “iemand te wees” – wat raad gee en veral vrees saai. Wie is dit? Enige bron op Instagram, Facebook, Twitter en waar nog kan stories opmaak en lieg soos hulle wil.

Die lewe het ’n mynveld van waninligting geword, omdat daar wel ook dokters is wat om een of ander rede die pad byster geraak het en alles wat hulle geleer het, weggegooi het.  

........

Die lewe het ’n mynveld van waninligting geword, omdat daar wel ook dokters is wat om een of ander rede die pad byster geraak het en alles wat hulle geleer het, weggegooi het.  

..........

Omstrede Nobelpryswenners

Daar is selfs ’n Nobelpryswenner of twee wat ontrou geraak het en wat ander wetenskaplikes warm onder die kraag het.

Een so ’n afvallige, Luc Montagnier, wat in 2008 ’n medewenner van die Nobelprys vir geneeskunde was vir sy werk oor MIV, vertroebel die waters met sy uitsprake. Let wel: uitsprake – hy bewys nie sy wilde teorieë op die gewone manier deur in akademiese portuurevaluasie te publiseer nie: hy praat net.

Ander wetenskaplikes sien hom lankal reeds as ’n vrot randeier, omdat hy onder meer glo water het ’n geheue, DNS het glo elektromagnetiese afdrukke, en omdat hy homeopatie steun. Die idee dat water ’n geheue het is so verregaande ’n mens kan net daarmee spot – soos met homeopatie. Dit laat my noodwendig dink aan die “arme” water in die toilet ...

Dit is wel vals dat hy sou gesê het almal wat die entstof ontvang het, sal binne twee jaar dood wees. Maar wat hy wel gesê het, is dat nuwe variante geskep word deur die seleksie van teenliggaampies wat uit immunisasie ontstaan. Hy het ook gesê die massa-immunisasie is ’n “reusagtige fout. ’n Wetenskaplike en mediese fout”, en om dit gedurende ’n pandemie te gee is ondenkbaar, want nadat dit gegee is, is daar sterftes in lande.

Die verskeie variante wat eerste in Brittanje, Suid-Afrika en Brasilië ontstaan het, was hier lank voordat daar met massaveldtogte begin is. Die beste verweer en voorkoming in enige pandemie is ’n entstof. Dit het almal gesien in die geskiedenis van dodelike kindersiektes, poke, polio, vorige grieppandemies en die uitbrekings van masels. Was dit nie daarvoor nie, sou miljoene van ons nie hier gewees het nie.

Dit is duidelik Montagnier het sy sin vir die wetenskaplike metode verloor.

Die ander bekende is Michael Levitt, wat ’n medewenner van die Nobelprys vir chemie in 2013 was. Die plaaslike groep Pandemic Data Analysis (Panda) gebruik onder meer wat hy sê om hulle data te staaf. Levitt meen COVID-19 is nie ’n groot gevaar nie, en hy het ook nie gedink daar sal veel sterftes wees nie. Hy was en is verkeerd, maar hy het steeds ’n reuse-aanhang onder dié wat ná al die maande nog glo dié virus is net duskant ’n griep.

Die naam Nobelprys beteken vir talle mense die toppunt van geniale en foutlose denke. Kan wees, maar nie altyd nie. Voor dié twee was daar ander Nobelpryswenners in die wetenskappe wat aanvanklik goeie wetenskap gedoen het, en toe nie. Dalk raak die gewig wat dit op ’n mens se skouers plaas, of die euforie daarvan, te veel.

’n Goeie voorbeeld is Linus Pauling, wat die Nobelprys vir chemie en die een vir vrede gewen het. En toe word hy ’n totale kwak. Eens ’n briljante molekulêre bioloog wat later onwrikbaar geglo het vitamien C kan álles genees, van hartsiektes tot kanker. Dit kan nie.

Vitamien C wat, indien jy meer inneem as wat jou liggaam kan opneem, jy uitpiepie. Duur piepie. Dis al; dit kan nie eens verkoue genees nie, maar dit het tot een van die grootste mites van ons tye gelei en ’n industrie wat sekerlik in die miljarde is.

Die ander een is James Watson, medeontdekker van die dubbeleheliksstruktuur van DNS, wat alle aansien verloor het weens sy rassistiese uitsprake. Uitsprake wat hy ook nie bereid was om terug te trek nie, maar wat hy herhaal het. Vele toekennings en titels wat aan hom toegeken is, is teruggetrek.

In die jongste bewese wetenskap wat pas in Nature Medicine gepubliseer is, is dit duidelik hoe groot die impak van entstowwe is. In Brittanje, waar mense die entstowwe van AstraZeneca of Pfizer-BioNTech ontvang het, het die voorkoms  van infeksies met onderskeidelik tussen 61% en 66% gedaal wat ná die tweede dosis verbeter het tot 79% en 80%. Dit is een van die voorbeelde wêreldwyd van wat toenemend sal gebeur.

Toetse in Suid-Afrika het gewys die AstraZeneca-entstof is nie effektief teen die plaaslike variant nie. Maar ons gaan dit nie gebruik nie.

Miskien moet die fokus nou verskuif na om mense wat wel behoorlike inligting wil hê, en redelike vrae het, van inligting te voorsien. Onsekerhede en vrees kan ontstaan omdat mense wat verkeerde inligting versprei, jou ’n gat in die kop kan praat, en hulle is goed daarmee. Veral omdat ’n klein bietjie kennis oor die onderwerp óf vervorm word óf nie behoorlik verstaan word nie.

........

Onsekerhede en vrees kan ontstaan omdat mense wat verkeerde inligting versprei, jou ’n gat in die kop kan praat, en hulle is goed daarmee. Veral omdat ’n klein bietjie kennis oor die onderwerp óf vervorm word óf nie behoorlik verstaan word nie.

..........

Hoe werk ’n mRNS-entstof?

Deoksiribonukleïensuur (DNS) dra die genetiese inligting van alles wat lewe. Dit is binne-in die kern van ’n sel buiten mitochondriese DNS wat by mense en diere buite die selkern is. Dit vorm ’n dubbele heliks.

Ribonukleïensuur (RNS) is soortgelyk aan DNS, maar dit is nie dieselfde nie, onder meer omdat dit in ’n enkelstring voorkom. Daar is verskillende tipes RNS, en die een wat hier belangrik is, is die boodskapper-mRNS wat opdragte dra sodat selle proteïene kan maak.

Dus: mRNS is stringe van die genetiese kode wat chemiese boodskappers is tussen die DNS en die sellulêre enjin wat die proteïene maak wat ons nodig het om te funksioneer. mDNS gee die instruksies wat die enjins gebruik.

Daar is tans net twee mRNS-entstowwe teen COVID-19: Moderna en Pfizer-BioNTech, wat vinnig gemaak kan word – binne ’n week.

Elke entstof het dieselfde doel: Lei die liggaam se immunstelsel op om ’n spesifieke patogeen, in dié geval die ernstige akute-respiratoriese-sindroom-koronavirus tipe-2 (SARS-CoV-2) te herken en dan met teenliggaampies aan te val. Hoewel ’n mens ook T-selle het wat help.

Om dit te bereik het die meeste entstowwe ’n verswakte, of onaktiewe, weergawe van die virus, of een of ander herkenbare proteïen in sodat die liggaam daarvan kan leer. Dit staan beken as ’n antigeen en is die aktiewe bestanddeel. Sommige entstowwe bevat ook ’n hulpmiddel (adjuvant) wat die immuniteitsreaksie verbeter.

In die geval van mDNS-enstowwe is dit anders, want dit bevat stringe mRNS. Die stringe gee aan die liggaam se selle die opdragte om kopieë van die herkenbare, máár skadelose, virusproteïen te maak. Daardie juiste stekelproteïen.

Die immunstelsel ontvang dan die skadelose weergawe van die proteïen, maar leer om reeds sy verdediging op te bou vir die dag wanneer jy wel aan die virus blootgestel word. Indien jy dit reeds gehad het, versterk dit die immunstelsel net meer.

........

Die immunstelsel ontvang dan die skadelose weergawe van die proteïen, maar leer om reeds sy verdediging op te bou vir die dag wanneer jy wel aan die virus blootgestel word. Indien jy dit reeds gehad het, versterk dit die immunstelsel net meer.

.........

Kan dit jou siek maak?

Nee. mDNS-entstowwe kan dit nie doen nie, omdat die stringe mRNS nie die volledige pakkie inligting bevat om die virus te bou nie. Dit het net inligting oor ’n spesifieke proteïen.

Kan ’n entstof jou DNS of RNS verander?

In die eerste plek kan RNS nie met jou DNS kombineer nie. Dit is geweldig broos en bly vir slegs 72 uur in ’n sel net om die boodskappe oor te dra voordat dit afbreek. Dis juis omdat mRNS so broos is dat die betrokke entstowwe so koud gehou moet word.

Om DNS te verander moet jy genetiese materiaal van ’n ander organisme binne-in die selkern kry. ’n Entstof kan dit nie doen nie. mRNS dring nie selkerne binne nie, maar bly in die sitoplasma waar die stekelproteïne vervaardig word. mRNS-entstowwe is al ’n dekade lank in ontwikkeling en hoewel die tegnologie nuut is, is die kennis nie. Tydens die pandemie was daar natuurlik geld om daarin te belê.

Hoekom is daar dan nog nie entstowwe teen kanker en MIV nie?

Kanker is nie ’n oordraagbare siekte nie. Servikale kanker word in 80% van gevalle wel deur die menslike papilloomvirus veroorsaak. Die entstof is al jare lank beskikbaar. Kanker word veroorsaak deur verskeie faktore – twee daarvan, en wat ’n groot rol speel, is onkogene en mutasies.

Daar was al tálle pogings om ’n entstof teen die MI-virus te maak. Dié virus is egter nie dieselfde as die koronavirus nie. Een van die vele redes is dat die virus juis die immunstelsel aanval, die einste een waarop staatgemaak word. Teenliggaampies kan juis nie ontslae raak van MIV nie. Met MIV muteer die virus geweldig vinnig – dit is byna asof elke mens wat dit onder lede het, sy “eie virus” het. Boonop het MIV muteer in families en subtipes wat anders is in verskillende dele van die wêreld.

Is die entstowwe “eksperimenteel”?

Nee, en dit is bloot vals om dit te beweer. Óf diegene wat dit beweer, is teen entstowwe gekant, óf hulle verstaan nie die proses wat gevolg word om entstowwe te ontwikkel nie.

Elke liewe entstof wat beskikbaar is, insluitend dié teen COVID-19, het deur kliniese toetsing, registrasie en lisensiëring gegaan. Van alle mediese produkte en prosedures word entstowwe aan die strengste toetsing, monitering en regulasies onderwerp.

Geen belangrike stappe is enigsins uitgelaat vir die noodgebruik van entstowwe gedurende ’n pandemie nie. Presies wat gedoen is, kan hier gesien word.

Kortliks is dit:

• Honderde entstofkandidate word ondersoek. (Die meeste opsies bly net hier.)
• Toetse word in die laboratorium en op diere gedoen. (Nog meer bly hier in die slag.)
• Fase 1 van ’n kliniese proefneming, met al die etiese goedkeuring. Min mense – meestal gesonde jong volwassenes – neem as vrywilligers deel. Dit toets die veiligheid, immuniteitsreaksie en dosis. (Nog kandidate druip die toets hier.)
• Fase 2 betrek ’n paar honderd vrywilligers om die veiligheid en effektiwiteit te ondersoek. Maar nou word dit gegee aan al die ouderdomsgroepe waarvoor dit bedoel is. ’n Groep wat nie die entstof kry nie, word betrek om vergelykings te maak.
• Fase 3 betrek derduisende mense in vele lande. Een helfte kry die entstof en die ander helfte ’n plasebo. Veral nou word daar gekyk of die entstof effektief is. In beide fase 2 en 3 is die toetse “dubbelblind”. Nie die studieleiers of die deelnemers weet wie kry wat nie, sodat hulle nie die uitkoms kan beïnvloed nie.
• Fase 3b: Die resultate word ontleed en gefinaliseer. Eers dan word almal ingelig wie wat ontvang het. Die resultate moet die portuurevalueringsproses slaag.
• Indien dit minstens 50% beskerming bied, moet die proses van goedkeuring, registrasie en lisensiëring gevolg word voordat dit vervaardig en versprei mag word. Nog entstowwe haal hier nie die paal nie. Die proses om die langtermyneffekte te bestudeer, begin.
• Tydens ’n pandemie word noodgoedkeuring aan entstowwe gegee.
• Daarna is dit ’n entstof vir algemene gebruik, hoewel voortgegaan word met fase 4, wat opvolgwerk en monitering behels. Die proses om die langtermyneffekte te bestudeer begin met internasionale rapporteringsisteme.

Dus, sodra die entstof op die mark is, is dit nie “eksperimenteel” nie.

Wat die entstowwe op die mark intussen gewys het (en onthou, daar was honderde kandidate en die uiteinde was toe net ’n klompie), is een belangrike punt: Hulle beskerm goed teen ernstige siekte, hospitalisasie en die dood. En dit is tog wat elkeen van ons al maande lank wil sien – dié soort beskerming. Dit is waarvan ons dié tyd verlede jaar nog net gedroom het. Waarom dan twyfel in die beste wat die wetenskap vir ons gebring het? 

En laat ons vir ’n oomblik dink aan, en dankie sê vir, die baie, baie diere in laboratoriums waarop die COVID-19-entstowwe getoets is. Net sodat ons beskerm kan wees. Net sodat ons kan leef.

Lees ook

Ivermectin, vaccines and science – a vet explains

Jy is ’n belangrike deel van die nuwe wapenwedloop

Die etiek van inentings en toetsing: Izak de Vries as proefkonyn

Waarom ’n entstof jou lewe kan red, maar nie jou DNS kan verander nie

Wat gebeur wanneer ons ’n entstof kry?

COVID-19: Entstowwe | Vaccines

COVID-19: Die jongste | The latest

The post Dodelike entstoffiksie: wat is die waarheid? appeared first on LitNet.

"Die resepte in hierdie boek het ek fyn uitgekies. Dit is kos wat ék sien as onthoukos."

Marinda se koskas maak voorsiening vir ontbyt, sop en voorgeregte, brood en beskuit, slaai, seekos, vleis, groente, pasta en bygeregte, nageregte, terte, koeke en ander soetigheid. Lipleklekker kos wat jy in ’n japtrap kan berei sonder fieterjasies of vreemde bestanddele. Die resepte is in alledaagse taal geskryf vir elke kosliefhebber, vir elke dag se gebruik.

Klik hier vir meer inligting oor dié publikasie.

The post Nuut by Human & Rousseau: <i>Marinda se koskas</i> deur Marinda Engelbrecht appeared first on LitNet.

C Johan Bakkes is die geliefde skrywer van aweregse reisjoernale soos Norrevøk, Moertoe die vreemde in, Nou’s ons in ons donner in en Erfgeld is swerfgeld. Hierdie boek bevat sy roerende, inspirerende en vreksnaakse Facebook-plasings in inperkingstyd, toe hy gereeld vir sy lesers gevra het om hul kruit droog te hou. Saam met foto’s uit sy albums en lekker filosofiese, snaakse brokke uit sy vorige boeke word dit so persoonlik soos ’n kuier om ’n hardekoolvuur. Die kwasterige Bakkes tree in al sy grinterige glorie na vore.

Dis ’n dol reis vol humor en deernis.

Klik hier vir meer inligting oor dié publikasie.

The post Nuut by Protea Boekhuis: <i>Hou die kruit droog</i> deur C Johan Bakkes appeared first on LitNet.

Tydens die onlangse tussenverkiesings, in aanloop tot die plaaslike verkiesings van 27 Oktober, het die Patriotic Alliance (PA) die DA uit die hoofsaaklik bruin buurt Eldoradopark in Johannesburg gedryf deur al twee wyke oortuigend te wen. Freek Robinson gesels met die leier van die PA, Gayton McKenzie.

The post Reguit met Robinson: ’n Zoom-gesprek met Gayton McKenzie appeared first on LitNet.

Dit is 1899. Oorlog tussen Brittanje en die Boererepubliek lyk onafwendbaar. Magdalena se familie verlaat die Kaapkolonie vir die Oos-Vrystaat sodat haar pa vir die Republiek kan baklei. Jacobus se familie, en sy vriend Henog, is weer op pad Kolonie toe, juis om die oorlog te probeer ontglip. Die twee trekke se paaie kruis by die Leeurivier; ’n ontmoeting wat ’n onherroeplike invloed op die res van Magdalena, Jacobus en Henog se lewens sal hê. Van hulle vestiging op Nooitgedacht tot die eerste skote by die Slag van Stormberg, van guerrillaoorlogvoering met die Boerekommando’s tot die Britse verskroeideaardebeleid, van die konsentrasiekampe tot die poging om te hervestig na die oorlog; deur alles en meer sal hulle ’n pad moet oopkap om hul plek in hierdie onstuimige land te vind. JJ Olivier is ’n debuutskrywer en het baie navorsing oor die Anglo-Boereoorlog gedoen.

Klik hier vir meer inligting oor dié publikasie.

The post Nuut by LAPA: <i>Skilderkrans</i> deur JJ Olivier appeared first on LitNet.

Jacobus Naudé, senior professor in die Department Hebreeus aan die Universiteit van die Vrystaat, het as vertaalkundige en brontaalkenner gedien op die begeleidingskomitee en die drie redaksionele komitees van die 2020-vertaling van die Bybel in Afrikaans. In hierdie bydrae tot LitNet se miniseminaar oor die 2020-Bybelvertaling gesels Gys Loubser met Jacobus oor kompleksiteit en die vertaalproses.

Gys Loubser en Jacobus Naudé (Foto’s verskaf)

Klik op die video om die gesprek te volg:

Besoek die invalsblad van die miniseminaar hier om al die bydraes te lees:

Miniseminaar: Die 2020-Bybelvertaling

The post Die 2020-Bybelvertaling: ’n komplekse benadering appeared first on LitNet.

Een of ander held
Zirk van den Berg
Kwela
ISBN: 9780795710179

In November 1905 beskryf ’n Windhoekse koerant Siegfried Bock as ’n nuwe soort held. Maar die moordenaar wat hy voor die hof gebring het se advokaat stel Siegfried in ’n heel ander lig. Boonop is oberleutnant Berghammer en die Namakryger Jager Orlam albei daarop uit om Siegfried te laat boet. En dan is daar die burokraat Stauffacher met sy skreiende planne. Siegfried sien nie uitkomkans nie. Maar daar móét een wees, veral noudat liefde vir hom wink ...

The post Pasverskyn: <em>Een of ander held</em> deur Zirk van den Berg appeared first on LitNet.

Klik hier om hierdie nuusbrief aanlyn te lees. | Click here to view this newsletter online.

The post LitNet: Jou entstoffiksie? appeared first on LitNet.

Like a good beverage, a good book holds promise from the first sip. This extract is used with the permission of NB Publishers.

About the author

Mignonne Breier (photo: NB Publishers)

Mignonne Breier is a former journalist, lecturer and researcher. At the University of Cape Town, the University of the  Western Cape and the Human Sciences Research Council she specialised in research on adult and higher education including adult literacy, student drop out and poverty, recognition of prior learning and professional education.  She  published extensively on these topics before  joining the Research Office at UCT to run researcher-development programmes. She is the author of the 2013 Letters to My Son and  has also had poetry and short stories published.

About the book

Bloody Sunday
Mignonne Breier
NB Publishers
ISBN: 9780624091141

Sunday, 9 November 1952. It should be remembered as a day of infamy but few know of a brutal massacre when police opened fire at an ANC Youth League event in Duncan Village in East London. In the cover-up that followed, the facts were almost lost to history. The focus was on the killing of Irish nun, Sister Aidan Quinlan, a doctor who ran a clinic in Duncan Village. Bloody Sunday follows the trail of the remarkable Sister Aidan to piece together one of the most tragic days of the apartheid era.

First sip

It took a Duncan Village comrade, with a long history of political activism, to drive the first initiative to commemorate Sister Aidan’s death. Mxolisi Koko Qebeyi had participated in the school boycotts in 1976 and had been a United Democratic Front activist in the 1980s. He had spent many months in detention without trial and bore scars on his body from police bullets. But instead of leaving the country to join Umkhonto we Sizwe, as many of his contemporaries did, he channelled his activism into community projects for the youth. Qebeyi grew up with knowledge of Sister Aidan’s death. As the fiftieth anniversary of her death approached, he had a vision for a project that would both atone for her death and have benefits for the people of Duncan Village, particularly the youth.

He produced and distributed a pamphlet in which he suggested that if Sister Aidan had not been killed in the way she was, Duncan Village would not be in its present sorry state. He attributed the hardships in his life to the ‘incident’ of 1952. The barbaric manner in which she was killed had angered God and the ancestors, and the township had been cursed. The ‘black cloud’ generated by the burning car and her charred flesh still hung over Duncan Village ‘like a pall of shame and despair’.

Qebeyi managed to gain support from the Department of Arts and Culture and local political and religious leaders for the commissioning of a memorial to be erected in the grounds of the mission and for a commemorative event designed to satisfy both the Catholic Church and those people in Duncan Village who attributed their plight to the anger of the ancestors.

The event was a complex mix of Catholic ritual, political speeches and traditional Xhosa customs. It included a two-hour service in St Peter Claver church, led by Bishop Michael Coleman, Catholic bishop of Port Elizabeth; the unveiling of the memorial, which consisted of a marble cylindrical column, on top of which rested two brown hands releasing a white dove; speeches by politicians, including former Eastern Cape premier Raymond Mhlaba, who led the first defiers in Port Elizabeth on 26 June 1952, and Nosimo Balindlela, the province’s minister for sports, arts and culture; and the ritual slaughtering of eight cattle and forty sheep (brought into the township with municipal permission) to appease the ancestors. When Qebeyi spoke, a light drizzle fell. This was taken as a positive sign that the Christian and African gods had lifted the curse that had been lingering over Duncan Village from the moment Sister Aidan died, when the dark clouds first gathered, as Qebeyi put it.

While Qebeyi and his supporters seemed happy with the way the event turned out, others felt sidelined. The Dominican sisters were invited to attend the ceremony and contributed funds towards it but were not included in the proceedings.

Sister Lucilla Donga, who travelled from the Transvaal for the occasion, was particularly upset that she was not asked to speak, even though she had lived and worked with Sister Aidan.

Sister Aloysia Zellmann, leader of the King Dominican congregation at the time, who had come from Johannesburg for the occasion, said the fiftieth anniversary was ‘very political’ and the weather was ‘dreadful’. The rain that Qebeyi welcomed as a sign of approval from the gods was interpreted by her as the return of the ‘dark cloud’.

But the event had important consequences for the congregation. Sister Aloysia was nearing the end of her leadership period and felt a calling to work in the Eastern Cape. While in East London, she was approached by a young man from Duncan Village who had an alternative vision for the redemption of the township.

Sitting in the congregation during the fiftieth anniversary service was Zuko Blauw, then twenty-six, a Duncan Village resident and devout Catholic from a family with close associations with the Dominican congregation.

His parents were once teachers at St Thomas School for the Deaf at Woodlands, and he had attended a Catholic boarding school near Sterkspruit for a year, an experience which left him with lasting respect for Dominican values. He had already heard about Sister Aidan.

He was moved by the events of the fiftieth anniversary but not satisfied that they were sufficient to honour her legacy. He wanted to ‘turn the story around and have something more beautiful come out of it’. He wanted people to talk about the values of the Dominicans.

Blauw completed his schooling at Qaqamba High School in Duncan Village and then proceeded to the University of Cape Town, where he obtained a Bachelor of Social Science degree majoring in history. For some time after completing his degree, he was without work, and had time to read and reflect.

It was during this period that an incident happened that had a profound effect on his future career. He had been to the library to get some books and was on his way home when he noticed two young girls in school uniform behind him, walking to school for an afternoon examination.

Not caring that he might overhear what they were saying, they were discussing, loudly, ‘men, sex and booze’.

Instead of preparing for the exams the previous night they were actually drinking the entire night and they actually slept with those men they were drinking with and they couldn’t be bothered because they were not writing in the morning, they were having an afternoon  exam paper, so they knew they could drink, because they will sleep and wake up at 11 or 12 because the paper is at 2. I was shocked …

Blauw said he started to observe the behaviour of young people and realised he was different. He had grown up with a sense of values instilled in him since a very young age by Dominican sisters.

So I knew that I wanted to tell the story of them [the Dominican sisters] and their values, but I needed something that was going to capture the imagination of the people. I wanted a story, I wanted something that everyone can relate to … Then all of a sudden one day I finally found my starting point and I went through the story of Sister Aidan over and over again … so that’s when I started to say okay fine let us honour our Sister Aidan, her values and the values of the Dominicans …

Blauw believes the Sister Aidan story has had a unifying effect on the community.

For one, the church never distanced itself from that community since that incident and the church never blamed anyone, and the church still doesn’t blame anyone. Two, the sisters you know, they never disrespected their vows by saying no we are no longer going to work there, they decided to continue, knowing very well what had just happened because their mission work was in that community. The sisters still continue to be part of that community … The story brings good memories about Sister Aidan, because if you go to Duncan Village and ask the old ladies about Sister Aidan, everyone smiles you know, they just smile because they remember the beautiful person she was …

He emphasises he is not trying to recruit people into the Catholic Church: my goal is not to turn the youth of Duncan Village into Catholic youth … no, the intention is for them to understand that in life there are things that are more important than what they think they know, like respect, honesty, hard work, sacrifice, speaking the truth and love. I mean those are the values that were instilled in me. So it’s something I want to plough back so that they can understand that you know in life you won’t always get what you want, sometimes you need to sacrifice, and sacrifice doesn’t come cheap, it comes with hard work but you must be consistent.

So Zuko Blauw and Sister Aloysia Zellmann and others began to plan another memorial that would remember Sister Aidan in a different way and honour the values she stood for.

The post First sip: <em>Bloody Sunday</em> by Mignonne Breier appeared first on LitNet.

'n Werk van Jackson Hlungwane (Foto: Izak de Vries)

Voorstelle ingewag vir 2021 Helgaard Steyn-beeldhouprys

Suid-Afrikaanse beeldhouers kom vanjaar in aanmerking vir die gesogte Helgaard Steyn-prys wat al om die vier jaar toegeken word aan uitmuntende werk in een van vier kunstedissiplines: musiekkomposisie, skilderkuns, letterkunde en beeldhou.

Van die land se voorste beeldhouers is al voorheen met dié prys vereer – onder andere David Brown (1989), Jackson Hlungwane (1993), Willem Boshoff (2001), Jan van der Merwe (2005), Wim Botha (2013) en Angus Taylor (2017).

By die aankondiging van Taylor as wenner vier jaar gelede, het hy gesê: “As iemand (soos die Helgaard Steyn Trust) jou opmerk, is dit ’n hupstoot en motivering om met jou werk voort te gaan. Dit moedig jou aan om verder te soek en te deel.”

Inskrywings vir werk voltooi tussen 2017 en 2020 word ingewag en sluit in vrystaande beelde en konstruksies, reliëfwerk en binnenshuise of opelug installasies in enige permanente medium en ook keramiek. Die werk moes vir die publiek te koop aangebied wees op ’n uitstalling of nou in ’n openbare ruimte besigtig kan word.

Kunsmuseums, galerye, kurators, kunskonsultante en kunste-administrateurs word aangemoedig om in te skryf deur die paneel van beoordelaars te voorsien van ’n nominasie met motivering, ’n curriculum vitae van die betrokke kunstenaar en besonderhede omtrent relevante kunswerke (insluitende visuele dokumentasie).

Die keerdatum vir benoemings is 26 Julie 2021 en meer inligting oor die prys asook die benoemingsvorm is beskikbaar op die amptelike webwerf www.helgaardsteynpryse.co.za.

Navrae kan gestuur word na nominasies@helgaardsteynpryse.co.za.

***

Holderstebolder, Angus Taylor (Foto: Izak de Vries)

Call for nominations for the 2021 Helgaard Steyn award for sculpture

South African sculptors are eligible for this year’s Helgaard Steyn Award, the prestigious annual award recognising excellence in four disciplines, alternating between musical composition, painting, literature and sculpture.

Past recipients of the Helgaard Steyn Awards for Sculpture include renowned artists such as David Brown (1989), Jackson Hlungwane (1993), Willem Boshoff (2001), Jan van der Merwe (2005), Wim Botha (2013) and Angus Taylor (2017).

As the last winner of the Sculpture Award Taylor commented: “The Helgaard Steyn Award for Sculpture tells me that I, for some part at least, have succeeded somewhere along the way. This inspires me to continue seeking and sharing.”

Work produced between 2017 and 2020 can be entered – including free standing pieces and constructions, works in relief, or enclosed or open-air installations in any permanent medium, including ceramics. The work must have been offered for purchase to the public or be currently displayed in a public space.

Art museums, galleries and their appointees, curators, art consultants and arts practitioners are invited to nominate artworks by submitting a statement of motivation, a curriculum vitae of the artist and the details of the artwork (including visual documentation) to the panel of adjudicators.

The deadline for nominations is 26 July 2021. Visit the website www.helgaardsteynawards.co.za for more information as well as the nomination forms.

Direct inquiries to nominations@helgaardsteynawards.co.za.

The post Voorstelle ingewag vir 2021 Helgaard Steyn-beeldhouprys | Call for nominations for the 2021 Helgaard Steyn award for sculpture appeared first on LitNet.

Ongepubliseerde Afrikaanse en Engelse skrywers wat hulle met die kortkuns besig hou, het nog tot Vrydag 2 Julie 2021 om 12:00 tyd om vir deelname aan LitNet en die Jakes Gerwel Stigting se tweede Kommadagga-slypskool aansoek te doen. Dié mentorskapprogram vind vanjaar van 5 tot 26 Oktober 2021 in Somerset-Oos plaas.

Kyk hier vir al die besonderhede oor hoe om aansoeke in te stuur.

Rachelle Greeff (Foto: Karin Brynard) en Theo Kemp (Foto: Facebook)

Die eerste Kommadagga-slypskool is in 2020 met Rachelle Greeff as mentor aangebied. Vanjaar neem sy weer die leisels. Só moedig sy aspirantskrywers aan om in 2021 van dié gulde geleentheid gebruik te maak:

Om vir drie weke nie te hoef te dink aan brood en koffie koop, en skottelgoed of wasgoed was nie, is luuks. Jy hoef nêrens heen te ry nie. Niks anders te doen nie. Net speel met woorde en stories. Jy hoef niemand te sien nie – buiten ’n handvol wat jou liefde vir woorde en stories deel.

In sulke omstandighede rek die ure en verleng die dae en tik die tyd langsaam oor. G’n wonder ek was laasjaar verstom oor die vordering wat die woordemakers in drie weke vermag het nie. Nog iets: As jy inkennig en eenkant van aard is, wees rustig nes jy is. Die huis en die tuin is enorm. Jy kan letterlik vir ure “wegraak”.

Theo Kemp, uitvoerende hoof van die Jakes Gerwel Stigting, nooi voornemende aansoekers uit om deel te word van die omgewing waar Jakes Gerwel sy kindervoetspore gelaat het:

Met die Bosberge buite jou venster, die sjarme van ’n ou huis en ’n tuin waarin jy kan verdwaal, is daar beswaarlik ’n meer idilliese plek as Paulet Huis in Somerset-Oos om te gaan skryf. Voeg dan nog daarby die geleentheid om by een van ons beste skrywers en mentors, Rachelle Greeff, te leer en jy maak jou reg vir ’n ongeëwenaarde skryfervaring. Ons wil met hierdie projek nogmaals die geliefde landskap van Jakes Gerwel – Kommadagga se wêreld – met ons skrywers deel.

Kommadagga-alumni: Theolla Langenhoven, Helena Troskie en Stef Cupido (Foto’s: verskaf)

Die Kommadagga-alumni Theolla Langenhoven, Helena Troskie, Sandile Ntuli en Stef Cupido het die 2020-ervaring in Somerset-Oos onvergeetlik gevind. Hulle deel indrukke van die ervaring met voornemende aansoekers, en is nie skaam om raad te gee nie.

Vir Helena Troskie was dit ongelooflik “om te sien hoe ’n warboel letters verander in ’n werklike mooi storie”. Die geleentheid om vir drie weke lank intensief te kon skryf was vir haar ’n eerste en het gepaard gegaan met “herskryf, oorskryf en weerskryf”.

Stef Cupido moedig suksesvolle kandidate aan om vriende te maak met die “spoke in die huis en die mense in die dorp”. Om in Paulet Huis met sy ryk geskiedenis en stories gepamperlang te word, is ’n belewenis. “Jy gaan mense leer ken wat soos jy is, wat soos jy verstaan, wat ink in die bloed het,” vertel sy. “Sjef Gilbert maak die lekkerste kos en vertel die wonderlikste stories. Cae help ook met alles en is Gilbert se regterhand; sy gaan uit haar pad vir jou.”

Sandile Ntuli voor Paulet Huis tydens die 2020 Kommadagga-slypskool in Somerset-Oos (Foto: Regardt Visser)

Sandile Ntuli vertel dat mens jou volkome moet oopstel en oorgee aan die Kommadagga-ervaring: “Be willing to be vulnerable. By that I mean you should be willing to reveal part of yourself with honesty to your fellow writers and your mentor, Rachelle. What are your fears and doubts as a writer, for example? Also, be open to learning and sharing what you've learnt in your writing journey. Assume you don't know it all, which will make you want to learn from others.”

Verskille in taal, agtergrond, herkoms en ouderdom verryk die Kommadagga-ervaring, sê Sandile. “Our conversations were always insightful, and yet naughty as well! Our relationship was such that we had our own inside jokes as a group which I still think about months after Kommadagga. Our common interest, writing, bridged the gap between our various age groups.”

Jy gaan nuwe mense leer ken wat jou spasie vir drie weke lank deel, vertel Theolla Langenhoven. “Afhangende van jou geaardheid, kan jy lewenslange vriende ontmoet by die slypskool. Mentors wat jou regtig wil help groei en medeskrywers wat jou onsekerheid en angs verstaan.” En daar is meer as genoeg tyd vir rustig wees en ontsnap uit die druk van daaglikse verpligtinge. “Verlede jaar het ons groep lekker saam geleer, ons het op after-lunch uitstappies gegaan, brainstorming oor ons skryfwerk onder die boom gehou; en die etenstafelskinderstories het ons vele male laat skater.”

En om weer aan die gewone lewe gewoond te raak nadat jy jouself vir weke lank by die slypskool aan jou passie kon oorgee, is moeilik. Sandile sê: “My return to work after the writing school made me appreciate that this was an opportunity of a lifetime which I wouldn’t have traded for a million rand. So many editing tips learnt at the writing school I immediately applied in my work as a newsreader, too.”

Stef Cupido kon haar eie skryfprojek, Fallingpoems, met nuwe energie en ywer aanpak. “Om weer in my skryfdop te kruip, alleen, sonder raad of ’n grappie oor my skryfwerk, was eensaam, maar nuwe idees en projekte het vinnig gevloei. Fallingpoems het as ’n kreatiewe departement by HeriTrav aangesluit en ons is nou bedrywig in ons kantoor by die Breytenbach Sentrum in Wellington.”

Voornemende aansoekers wat in Engels skryf, kan al die inligting hier vind.

The post Aansoekers moet opskud vir LitNet en die Jakes Gerwel Stigting se tweede Kommadagga-slypskool appeared first on LitNet.

Die SA Akademie se jaarlikse simposium vind virtueel op 16 September 2021 plaas. 

Vanjaar word ’n nuwe model gevolg om die simposium aan te bied: 

Die aantal referate wat gekeur word, sal vooraf opgeneem en ’n week voor die simposium op die Akademie se Facebook-blad gebeeldsaai word. Belangstellendes sal dus die referate vir ’n week lank vooraf op eie tyd kan kyk. Op die dag van die simposium, 16 September 2021, sal u kan inskakel en word die referate bespreek en vrae kan aan die referente gevra word. 

Tema: Armoede in die Suid-Afrikaanse samelewing

Die omvang en impak van armoede, ’n geleefde ondervinding wat oor rassegrense strek, is rede tot ernstige kommer in die Suid-Afrikaanse samelewing. Daar word gereeld aangevoer dat die gaping tussen ryk en arm in Suid-Afrika van die grootste in die wêreld is. Daarby is “die armstes van die armes” lank reeds nie slegs ’n politieke slagspreuk nie, maar ’n werklikheid wat sterk in die nasionale psige resoneer. 

Die rol van die burgerlike samelewing en nieregeringsliggame word in hierdie tydsgewrig al hoe belangriker in die demokratisering van ons land en die fasilitering van transformasie. Omdat die verhouding tussen staat en burgery toenemend uitgedaag word in die proses om ’n deelnemende demokrasie te bestendig, is ’n omvattende gesprek en verkenning van die verskynsel van armoede aangewese. Die Akademie, as ’n “multidissiplinêre organisasie wat die belange van alle Suid-Afrikaners wil dien, (wat) streef na uitnemendheid, billikheid, hoë wetenskaplike, morele en demokratiese waardes”, is uitstekend geposisioneer om aan hierdie gesprek deel te neem. 

Armoede is nie net ’n gebrek aan inkomste nie, maar is die uitkoms van bepaalde sosio-ekonomiese toestande wat mense daarvan weerhou om ten volle hulle lewens as aktiewe landsburgers uit te leef. Armoede en die bestuur van hulpbronne soos water en steenkool, of armoede en aardverwarming kan daarby gevoeg word. Armoede en siektebeheer onder mens en dier, asook armoede weens langdurige droogte kan ook onder die loep kom. Die oorsake van armoede kan geanaliseer word vanuit multidissiplinêre perspektiewe.

Die Akademie wag referaatvoorstelle in oor hierdie tema en subtemas ‒ verwante temas/terreine sal ook verwelkom word: 

Belangstellendes wat ’n bydrae (maksimaal 20 minute) wil lewer, word hartlik uitgenooi om ’n voorlegging te doen wat aansluit by die oorkoepelende tema en verwante temas/terreine. ’n Opsomming van ongeveer 350 woorde van u beplande referaat word gevra. U voorlegging moet vergesel gaan van ’n kort CV (twee of drie paragrawe in prosastyl) en ’n hoëresolusiefoto van uself. Verskaf ook asseblief u volle name en van, titel, adres, e-posadres, landlyn- en/of selfoonnommer. 

Voorleggings moet voor 28 Junie 2021 aan dr. Linda Brink gestuur word by linda@akademie.co.za. ’n Keurkomitee sal finaal oor elke voorlegging besluit. 

The post Kennisgewing: Oproep om referate vir die SAAWK se jaarlikse algemene simposium vir 2021 appeared first on LitNet.

Jaco Jacobs, Deon Meyer en Rudie van Rensburg

• Hierdie artikel is op 18 Junie 2021 met nuwe inligting bygewerk.

Joernaliste van Volksblad het dalk, as ’n stokperdjie of later as beroep, meer boeke geskryf as redaksielede van enige ander koerant in Suid-Afrika – of selfs in die wêreld! En van hulle is met die hoogste pryse bekroon.

Enorme bydraes deur skrywer-reuse soos CM van den Heever (redaksielid in 1925), Dot Serfontein (oud-vroueredaktrise), Pieter W Grobbelaar (jeuglektuur), die nuweling Jaco Jacobs (ook kinderboeke) en veral Wille Martin, fiksie-skrywer soos min, bring mee dat tagtig Volksbladders sowat eenduisend boeke geskryf het!

En dan is daar ook nog die veelsydige Piet Meiring; die digter Pirow Bekker; die taalghoeroe Jaap Steyn; Deon Meyer, die aktiewe skrywer van spanningsromans wie se boeke al in byna dertig tale vertaal is, en nou ook Chris Karsten wat diep in die misdaadwêreld delf en Chris Moolman, aktiewe skrywer van spanningsverhale.

Wille Martin, wat op 2 Januarie 1956 saam met my en wyle Flip Oosthuysen as nuwelinge in die redaksie van Die Volksblad begin werk het, het sowat 220 boeke geskryf.

JC (Jaap) Steyn het onder meer die volgende toekennings ontvang: Eugene Marais- en Ingrid Jonker-pryse vir die digbundel Die grammatika van liefhê (1975); die Recht Malan- en Louis Luyt-pryse vir die taalpolitieke werk Tuiste in eie taal (1980); die Langenhovenprys van die SA Akademie in 1988 vir taalwetenskap; die Recht Malan- en Rapport-pryse vir Boekewêreld (1992) wat handel oor Naspers se uitgewery tot 1990; die SA Akademie se Stalsprys vir geskiedwetenskappe ná die publikasie van Van Wyk Louw – ’n lewensverhaal (2 dele) in 1998 en die SA Akademie se Louis Hiemstra-prys vir nie-fiksie vir Die Honderd jaar van M.E.R. (2004); ATKV se NP van Wyk Louw-eerbewys.

CM van den Heever het vir sy Laat vrugte in 1942 die Hertzogprys vir prosa ontvang.

Deon Meyer het onder meer die ATKV-prosaprys drie keer van 2003 tot 2005 ontvang vir Orion, Proteus en Infanta. Buitelandse erkenning het gevolg ná die vertaling van Feniks en Orion in Frans en vir Proteus ontvang hy ook die Duitse Misdaadfiksie-prys in 2006 en daarna die Amerikaanse Barry-prys vir sy vertaalde boek, Thirteen Hours.

Pieter W Grobbelaar het onder meer die CP Hoogenhout-toekenning en die Tienie Holloway-prys ontvang.

Chris Karsten het van die ATKV Woordveertjies ontvang en Jaco Jacobs is ook vir sy kinderboeke vereer.

Die alfabetiese lys van die skrywers (met verwysing na hul eerste, of  bekendste boek of boeke) is:

Alta Beetge: Kontrei-kletsies

Pirow Bekker (sowat 20 titels): Manna Kommering (roman), Die Klip sing (1965), Van roes en amarant (2006)

Wiets Beukes: En kyk, ’n Wit Perd (1975), Oor grense heen (1992)

Johan Botha: Die Groot Vyf (1997), Koukonap (2016)

André J Brink: Die Groot Grapboek (onder die naam Andries Brink), 501 Lekkerlag-grappe (2016)

Stoffel Cilliers:  Die padda-rebellie, Prentjies uit die Psalms, Prentjies uit Spreuke, Monsterspruit (e-boeke, 2018)

Henry Cloete: Draalnoot vir ’n janfiskaal (2015)

Frans Coetzee: Vir die Onskuldigdes, Die Ding met die Dukse

Wilma de Bruin: redakteur van UP se Eeufeesboek vir die Fakulteit Ekonomiese en Bestuurswetenskappe

Nonnie Dedekind: Wyn – kyk-, ruik-, en proegids vir almal

Pieter Delport: Leon die lokvink

Les de Villiers (meer as 10): Secret Information (1980), Safari Guide, The Ultimate Safari Guide (2015)

Niël du Bois: De Vette Mossel (2015)

Andreas du Plessis (meer as 10): Orania – eerste volkstaatdorp, fotoverhale en draaiboeke

Pieter du Toit (saam met Adriaan Basson): Enemy of the People

Bert Ferreira: Allan Quartermain

Jannie Fourie: Murrayfield en Daarna

Jens Friis: Philippolis  – Die oudste nedersetting in die Vrystaat (2018)

George Gerber: Dok Craven: Agter die kap van die byl (2000)

Hennie Gerber: Danie Craven se top-Springbokke (1977), Craven (1977)

Piet Gouws: Handskrifgeheime

Blaar Grobbelaar: (saam met Gerard Ludi): Die verbasende Bram Fischer

Pieter W Grobbelaar (meer as 40): Die Mooiste Afrikaanse Sprokies (1974), Kinders van konings (2009)

Louis Hiemstra: Tweetalige Woordeboek (redakteur)

Annette Human (27 kookboeke): Huisgenoot se Wenresepte (1987),  Mikrogolfwenners (1992), Lekker vir Later (2009)

Jaco Jacobs (meer as 100): Troetelgedrog (2001), Perfek (2009); Kougom in my Hare (2016)

Koot Jonker: Vegters teen Politieke Boelies (2009)

Wilhelm Jordaan (meer as 5): Digterby (1987), Die Genesing van Herinneringe (saam met Daniël Veldsman en Cas Vos (2008) en vyftien akademiese boeke

Deon Joubert: Sagtebandboeke onder skuilname

Chris Karsten (sowat 20): Floris Sapiens (1997), Wrede Suid-Afrikaanse misdade met ’n kinkel (2009), Charlize: Ek leef my droom (2009), die Abel-trilogie (2012); Die dood van ’n goeie vrou (2016),  Seisoen van Sonde (2019)

Charné Kemp: Moord op Griekwastad (2014), Bloed dunner as water (2019)

Franz Kemp: 60 dae in die Suid-Soedan (2010)

Jaco Kirsten (meer as 5): Net aliens eet spinasie (2005), Pouveer (2008)

Ilse Krige: ’n Lewe saam met ’n Bogeyman (2017)

Willie Kühn: In die oog van die stilte (2005)

Herman le Roux (6): Spitse op die Sportveld (1970), Vrystaaat! 100 jaar van hardlooprugby (1995) (saam met Frikkie van Rensburg), Sportpourri (1998), Gysie  (2000)

George Louw (meer as 5): Koggelstok (1963), Kraai (2006)

Kobus Louw: My vriend, Andries, en die TV-reekse Willem, Slampampersirkus en Die Seepsteenbataljon

Madré Marais: Met Somer in gedagte (2014)

Susan Maré: Sandsteenpraatjies (2012)

Earl Martin: Swart horison

Wille Martin (220): Chris Pelgrim (1968), Noem my Zol (1987)

Piet Meiring (16): Ons eerste ses Premiers (1972), Vyftig jaar op die Voorblad (1979)

Deon Meyer (byna 30): Feniks (1996), Orion (2000), 13 uur (2008) en ’n draaiboek vir ’n vollengte rolprent, Jakkalsdraai (2010), 7 Dae (2011), Ikarus (2015), Koors (2016), Prooi (2019)

Chris Moolman (sowat 20): Sweepslag (1996), Operasie Che (1997),  Ester (2009), Die Laaste Advokaat, Moord met Remissie

Dalene Müller: Skryf Afrikaans van A tot Z (2003)

Piet Müller (sowat 20): Die nuwe Hervorming, Wat jy bedink, kan jy beklink

Elsje Neethling: Ek droom van ’n droom (2016)

Marie Nel: Karoo in my bloed (2014)

Nols Nieman: Ons Lesers vertel (Deel 1 en deel 2)

Toekie Oberholzer: Alfonzo’s Quest (2021)

Goethe Olwagen: Die Ollies (2015)

Alf Ries: John Vorster 10 jaar, Broedertwis (saam met Ebbe Dommisse), Leierstryd (saam met Ebbe Dommisse)

Beaumont Schoeman: Die sluipmoord op dr Verwoerd (1975)

Merwe Scholtz (meer as 10): Vlugtige spore (1947), Vertellers: Die groot Afrikaanse Verhaalboek (1990)

Fred Schnetler (4): Motors en hul Makers, Ford: Gister, vandag en more

Dot Serfontein (meer as 30): Liefde in die kwepertyd (1960), So min blomme (1966), Vertel! Vertel! (1995)

Peet Simonis: Kom bou saam,  Ruimte vir Jesus in die Media, Through Fire to Victory

 Charles Smith:  Volksblad-Nuusmakers – stories oor mense, nuus en gebeure oor 30 jaar (2019).

JC Steyn (meer as 20): Die Grammatika van Liefhê (1975), Van Wyk Louw: ’n Lewensverhaal (1998), Die honderd jaar van M.E.R. (2004)

Gert Terblanche: Rooidag breek op Rooikraal (2013)

Piet Theron: Redakteur/samesteller van Belhar geweeg (2012)

Roelf Theunissen: Springbokkaptein Dawie de Villiers (1972)

Herman Toerien (meer as 10): Cry Freedom  too (uitgegee in VSA),  Outisme, Die besondere mens, Jandré

CM van den Heever (byna 40): Stemmingsure (1926), Droogte (1930),  Somer (1935), Versamelde Gedigte (1945)

Toon van den Heever: Gedigte (1919), Eugene en ander gedigte (1931), Gerwe uit die erfpag van Skoppensboer

Jana van der Merwe: Grave Murder: The Story behind the brutal Welkom Killing (2015)

Carla van der Spuy: Platsakwenke (2010), Mens of Monster (2012), Plaasmoorde – slagoffers vertel self (2014), Bloed op haar hande (2015), Liefde agter tralies (2019)

Hennie van Deventer (20): Flaters en Kraters (1996), Kroniek van ’n Koerantman (1998), Byl in my Bos (2009), Praat-praat in Tamatiestraat (2010), Spore in die bos (2012), Laatoes (2017)

Frikkie van Rensburg (6): GW Rugby (1986), Vrystaaat! 100 jaar van hardlooprugby (saam met Herman le Roux, 1995), Cheetah-land, wéér Curriebeker-land!! (1995-2005) Eeufeesboek van Kovsierugby (2012)

Rudie van Rensburg: Slagyster (2013), Kopskoot (2014), Judaskus (2015); Pirana (2016), Ys (2018), Medusa (2019), Vloek (2019).

Charl van Rooyen: Zola Budd

Quintus van Rooyen (3): Springbok-triomf. Die merkwaardige Flappie Lochner en sy aandeel in ons rugby (1972), Rugby in Kettings: All Black-toer 1976 (1976), redakteur van SA Rugbyjaarboek (1971-97)

At van Wyk (meer as 15): Honoris Crux: Ons Dapperes – Our Brave (1982), Die Keeromstraat-kliek (1983)

Johan van Wyk So was dit. Stories van gister en vandag (2013), So is dit nou (2016)

Anna van Zyl: Soos ek dit sien

Joe Venter: 58 jaar se sport-genade (2013)

Sarel Venter: ’n Plek in die son…Die Afrikanerklub van Bloemfontein (2007), Waar rats die ribbok gaan ... Briewe van Elsabe Steenberg (2018)

Markus Viljoen: ’n Joernalis Vertel (1953)

Tobie Wiese: Die verhaal van Elandskloof (2009), Die Bike-boek (samesteller, 2009); Geheime revolusie (saam met Niël Barnard), Wreed en mooi is die dood (samesteller, 2019)

SF Zaaiman: Die geskiedenis van Die Volksblad 1917-1925, Die geskiedenis van Die Volksblad 1948-1958

Paul Zietsman: Die Taal is gans die Volk (1992), Paul Kruger se laaste jare (1899-1904).

The post Bygewerk! <em>Volksblad</em>-joernaliste ook outeurs van ’n magdom boeke appeared first on LitNet.

Photograph supplied

The FLF Board is delighted to announce the return of the Franschhoek Literary Festival – first in virtual form, then as a complete, in-person event in the Franschhoek Valley in May, 2022.

To get there, we need YOU.

We’re inviting you to help secure the festival’s future by becoming an official FLF Member, for just R500 annually – that’s only R41.60/month!

Membership has its privileges, which include:

• FREE access to our all of our virtual events,
• 10% discount on all in-person FLF events,
• Advance release of the 2022 FLF programme (13-15 May), with booking open to Members one week before the general public,
• Automatic entry into the lucky draw at the 2022 festival, with big prizes to be won.

Become a member

Support literacy with the FLF

Your Membership will also allow us to continue the important literacy work we’re doing in the Franschoek Valley.

To date, the FLF has donated R1,5 million to under-resourced libraries and schools. We can’t stop now!

We’re counting on 2000 patrons to become Members ahead of our 2022 festival. Once we reach this goal, we’ll donate an extra R100 000 to literacy projects in South Africa.

To become a member, and support both literature and literacy in SA, click the button below and sign up at Webtickets.

Become a member

Watch out for the first FLF virtual event coming soon, and save the date for our next in-person Festival, 13-15 May 2022.

Thank you, on behalf of the FLF Board.

Ingeborg Pelser

FLF Programme Director

The post The Franschhoek Literary Festival is back! appeared first on LitNet.

Foto: Pixabay

Willem de Swyger (Menings 21-05-17) sê ons moet nie meer oorlogsmetafore inspan vir ons taal nie, moet ophou stry en veg daarvoor, eintlik maar die ander wang draai en ... swyg.

’n Ruk terug, verlede jaar, so al tussen die virus deur en in die omgewing van 09:00, sit ek my beurt en afwag voor die “firearm licence” kantoor. Voorheen het dit “Vuurwapenlisensies/firearm licences” in swart en wit op A4 gedruk en sommer windskeef op die deur geplak gelees. Oor die jare heen het die aanduiding baie verweer.

Sedert die verengelsing van die polisie, hang daar nou ’n windmakerige en goudkleurig gedrukte aanwysing - “Fire Arms Licence” soos ’n sinjaal bo aan die kosyn. In elke gang af pryk eenderse sinjale wat verskillende kantore in Engels aandui en in die meeste kantore is daar geen beamptes daarin teenwoordig nie.

Na my in die ry, in die beurt-afwaggedeelte, sit daar onder andere twee manne wat mekaar klaarblyklik goed ken, is Afrikaans en wat weens die beklappe - en hul middeljarigheid, nie in ’n gedempde toon hul gesprek kan voer nie.   

Die een in die grys oorpak waarop daar  “xxxzzz Removals”, “local/longdistance” pryk, vertel dat hy “laasweek ’n trip gedoen het” met mense wat Afrikaans praat, maar dat dit nie Afrikaans is nie, maar tog verstaan hy goed. “Daar’s amper niks verskil nie.”

Met ’n “Ja ... ag man, dis seker Vlaams” het sy pêl beterweterig geantwoord en van oorkant af oor sy masker na my geloer, “iewers in ’Belgium’... praat hulle daardie Afrikaans” (’n oomblik gewonder waarom hy ’n bevestiging van sy stelling van my af sou verwag, maar ek het nie gereageer nie).  

Terwyl ek later op die internet rondkarring, kom ek af op ’n Afrikaans/Vlaams-aanlynwoordeboek (af.glosbe.com). Verdere inligting het ek by - af.wikipedia.org/wiki/Vlaams, raakgelees (terloops, sien my kleinkind in graad 4 mag nie sy take vanaf wikipedia doen nie, maar ander internet inligting is ok). Ek het rondgeblaai en gelees wat ’n ou wat klaarblyklik daar oorkant woonagtig is van Vlaams sê en dit geknip, dit lees:

“So wat is Vlaams dan? Belge erken so ’n bietjie verleë dat hulle met hul ouers, broers, susters, ooms en tannies soms ’n dialek praat – wat hulle ’Vlaams’ noem. Dikwels is hulle skaam daarvoor – dit word gesien as ’n kombuistaal en meeste moderne en opgevoede mense praat dit nie meer met hul eie kinders nie. Hulle is bang dat ’n dialek, of ’n verkeerde aksent, hulle kinders eendag in ’n professionele werk kan belemmer. Hulle probeer dus hulle Nederlands so suiwer hou as wat hulle kan.”  

Ek het hierdie houding vele maal teenoor Afrikaans hier ter plaatse gehoor, dis mos woord vir woord wat die teenstanders van suiwer Afrikaans /as standaardtaal/ standaardafrikaans, te sê het. Is dit ook waarom Engels deesdae onder baie Afrikaners voorkeur kry, geregverdig deurdat “dit beter is vir my kind se toekoms”?

Ek kan geen klip, nevermaaind die eerste, gooi nie. My eie bestaan is deurspek met, sal ek maar sê, “kulturele vermenging”. Oupa aan moederskant was Afrikaanssprekend en Ouma Engels, maar hul huistaal, Afrikaans – Oupa en Ouma aan vaderskant Afrikaans. My een dogter en my seun het altwee Engelse huweliksmaats. Hul huistaal is nou Engels, daardie kleinkinders s’n ook, die rede – dat dit kwansuis beter vir hulle in die toekoms sou wees. 

Ek het probeer wal gooi, maar dit lei net tot “gevoelens” en dan smaak die bier vrot. Ook elke keer wat ek ge- “úúpa” word, raak die wyn suur. My oudste dogter en haar man is Afrikaanssprekend, uit en uit, het selfs by ’n ge-akkrediteerde private onderwysinstelling (hulle doen tuis-onderrig) beswaar aangeteken teen die vereiste dat hul kinders Engels en dan nog ’n derde taal móét aanleer én daarin ge-eksamineer word!

Met my rondkarring op die web word ek herinner aan Vlaamse woorde soos: boot, stoom, hoogte, droom, leen, been, geen, twee, skoot, deesdae, vlek, stert, iewers, skip, skaap, skeermes, miskien, verniet, stasie, wêreld, lankal, asem, baklei, inkopies, veral, verseker, deur, waardeer, deurdat en voetsek en was half verras toe ek opnuut besef dat ’n Afrikaanssprekende gemaklik amper ’n volledige gesprek in Afrikaans met ’n Vlaming sal kan voer. 

Is my Afrikaans ’n kombuistaal?

Gedurende Erfenismaand laasjaar, deur middel van die media gesien en gehoor van erfenisfeestelikhede wat iets en almal vereer en erken behalwe Afrikaans. Darem op Erfenisdag (24/09/20), geluister hoedat RSG (“Praat saam”) se professor(e) en doktor(e) dit eens is dat daar erkenning¹ verkry moet word vir die verskillende variëteite van Afrikaans in ’n “groter Afrikaanse huis”.

“Afrikaans in ’n groter Afrikaanse huis?”

Is my (en sy) Afrikaans ’n variëteit waarvoor erkenning verkry moet word?

Dis weliswaar ’n “verbetering” op ’n jaar of meer gelede se stelling op “Monitor” tydens ’n gesprek oor Afrikaans daardie oggend, toe een van haar gespreksgenote aangevoer het dat daar nie so iets soos Standaardafrikaans is nie en sy toe met dié nuus vreeslik ingenome was. 

Tydens my vormingsjare het ek geleer dat Afrikaans uit Nederlands (Hollands) ontstaan het met hier en daar (erkenning van) invloede vanuit die (Maleier?) Kaapse Vlakte – iets wat ek baie interessant gevind het.

Nou wonder ek, soos dit deesdae hardnekkig aan die verstand gedoen word dat Afrikaans hoofsaaklik uit Arabies op die vlakte ontstaan en deur “eerste nasiesprekers” ontwikkel is, waarom praat die meeste eerste nasiesprekers op die Vlakte in 1924 dan Engels? ² (Bl 343)   

My gedagtes dwarrel oor die Kaapse Vlakte se “Kaaps” wat in Rapport belig was heen en dit laat my wonder wanneer boeta J [tydens die jaarlikse die NP van Wyk gedenklesing by die UJ (LitNet en Rapport, Jun-Jul 2020)] sê:

“Ek is wys dat daa is dié van julle wat vedag hie sit wie se gatte nou kriewel oo hoekô ek by soe ’n laanie biesagheid in Kaaps skiet. En oek miskien wonne, kaantie wies djy, om hie te kô soek en vra, soese ou boer virre dompaslyn. Oppie kriewelgat – saak, yt respek vi my taalburgerskap, vekies ekkie stamtaal vannie vlaktes – Kaaps. Stamtaal oommat dié wat julle ken as Standaardafrikaans is in my boek maa Kaaps se verlore seun.” ³

Hê ... mý Afrikaans - Kaaps se verlore seun?

Ek lees Prof Herman Gilomee sê:

“’n Besondere taal het van vroeg af aan die Kaap wortel geskied. Reeds in 1658 het ’n hoë amptenaar, HA van Reede tot Drakenstein, dit nodig geag om teen ’n korrupsie van die Hollandse taal te waarsku. Sy vrees was dat die Nederlandse koloniste se nabootsing van die inboorlinge en slawe se geradbraakte Hollands  ’n ’gebroke taal’ sal laat ontstaan wat nie uitgeroei sou kan word nie” ² ( bl 41).

Die koloniste was dus hier tegemoetkomend, hoeveel van vandag se teenstanders van Afrikaans kan dieselfde sê.

As Kaaps die stamtaal is, hoe het die Khoi en San se taal van voor 1652 dan gelyk en waarheen het dit in die 143 jaar sedertdien tot 1795 verdwyn toe die Engelse baas geword het. Het die “eerste nasie” sy taal versaak vir ’n geradbraakte Hollands en toe later Engels aangegryp?

En: “Die swak soort Hollands waarna Fischer verwys het, is genoem Kaaps-Hollands, Kaaps en Boere-Kaaps en sou eers vroeg in die twintigste eeu algemeen bekend word as Afrikaans. Afrikaans was in sy kern ’n Hollandse dialek wat mettertyd ’n beperkte mate van kreolisering of afwyking van die basiese Hollandse struktuur ondergaan het” ¹  ² (bl 42)

 En “Kom ôs praat oore velore laaitie wat ôs moet losmaak vannie taalsnoere. Hy wat gan mang het onne apartheid. Hy wat gelêrit innie taalkettangs wat Breyton Breytenbach soe innie nientientagtags oo geklarit - gee my die lekker bokkem-en-biltong bruintaal, proletêr en mens!” ³

“Hoo nou, Boeta NP, hy kô huis toe. Af vannie hoegene taalberge, daa waa hy gelê et oorgroei met gras, voorie mooi strome net daa waa hy velief geraak et op sy eie vookoms soes Narsissus”. ³

Nee ... a, boeta J.

Boeta NP was nie verlief op sy voorkoms (witheid) nie, en hy het dit immers teen die ideologie van sommige van die Afrikanersprekers van die Taal van destyds gehad, en nie teen die Taal self nie (Duitsland het nie na 1945 sy taal versaak nie).

Die “hoegene taalberge”?

Indien die atoom in Kaaps verduidelik sou word, sal die kinders van die Vlakte, al beskik hulle ook oor ’n kognitiewe vermoë, insig in en in die werkinge van die atoom verkry en so behoorlik begryp?

“Die atoom herinner ’n mens aan ’n son met planete. ’n Atoom is net ’n kern met ’n stofwolkie wat daarom sweef. Die elektrone is so te sê gewigloos en is elektries negatief gelaai. Dit omsweef ’n piepklein kern wat saamgestel is uit protone, deeltjies wat positief gelaai is en neutrone, deeltjies wat elektries neutraal is. Protone en neutrone word gesamentlik die nukleone genoem.

Die aantal protone in ’n atoom bepaal watter soort element dit is. As daar net een proton is, is dit waterstof. As daar twee is, is dit helium. As daar ses is, is dit koolstof. Uraan het 92 protone.

Atome se elektriese lading is altyd neutraal. Daarom het elke atoom presies dieselfde aantal elektrone wat om die kern slinger as die aantal protone wat in die kern is. Die positiewe protone en die negatiewe elektrone se ladings kanselleer mekaar uit.

Waterstof met sy enkele proton het dus ook ’n enkele elektron wat daarom sweef. Helium het twee protone en twee elektrone, en koolstof het ses van elk. Uraan het 92 protone en 92 elektrone”. (Die Groot Gedagte, Gideon Joubert, bl 184, Tafelberg 1997 en 1998 Insig Prys vir Afrikaanse Nie-fiksie)

“Daai bring my by Boeta NP se Afrikaans virrie tyte van nou. Hy skiet soe hieoo in 1960 ’Voorwoord tot die opkoms van ons derde stand’: Wél het ek ’n innige begeerte – nee, ’n hartsogtelike wil – dat my volk, Blank en Bruin, en die taal wat ons praat, in hierdie land bly voortbestaan”. ³

Giliomee sê van NP van Wyk Louw: “Hy het sy hele hoërskool- en universiteitsopleiding hoofsaaklik in Engels ontvang, in 1934 lid van die Broederbond geword, was nie lus vir die Nasionaalsosialisme wat dit beïnvloed het nie en dit weer in die laat 30’tigers laat vaar. Hy was ’n digter en dramaturg van besondere formaat. As skrywer van essays oor die kultuurpolitiek het hy tot vandag geen gelyke nie. Die twee bundels essays Lojale verset en Berigte te velde wat in 1939 verskyn het, het lank ’n groot invloed op die Afrikaanse intellektuele debat uitgeoefen. Terselfdertyd het hy sy bydraes tot die Afrikaanse jeugtydskrif Die jongspan met groot erns benader en helder en indringende artikels oor die wêreldpolitiek geskryf” ² (bl 381).

Boeta J draai sy rug:

“Boeta NP se pa speel-kak oo bryn mense oppie stokkie; die pluimsaad het oekie rêrag innie politiek van sy tyd en gedagtes verdere as sy Afrikanervolk gewaai nie. Maa hy is nogal reg oorie messe van sy eie môre tien sy taal. Tien sy Afrikaans, en nie my Kaaps nie. My Kaaps was ’n moerstaal wat van slawerny deu apartheid tot nou allie pad die op vannie grond af gekhoeza het.” ³

Oor sy pluimsaad – Boeta NP was nederig oor sy Afrikanerskap, g’n heroïse heldhaftigheid teenoor ander nie.

Van messe gepraat, hoeveel is daar net nie, Boeta J?

“Maa wie se okapi’s stiek nou die diepste? Ôs s’n. Van ôs sit vi Standaardafrikaans net soes Ingels oppe wit klip en vihiemel it as dié tale met ’hoërordefunksies’. Soe hoeg en vê weg vannie grond lat ’standaarafrikaans’ starag wegvrek van hoogtesiekte. Soe hoeg dat ôs die grond ontstem. Ampe soes met Afrikaanse letterkunde en literatuur, as ôs ie nou vinnag beginte walgooi nie”. ³

Walgooi boeta J ... onder andere hierteen?

Wenners van die Arabies-Afrikaans-kompetisie bekend - Izak de Vries Menings 2020-12-04

“Op 3 Desember 2020 het die Afrikaanse Taalmonument en -museum tydens ’n herdenkingsbyeenkoms vir die vrylating van die slawe aan die Kaap die wenners aangekondig van die kompetisie om Afrikaans se Arabiese herkoms ¹  te vier”.

Tot nou toe, sover ek weet, is daar nie iemand wat ’n, sal ek sê, “akkolade” omhang aan diè feestelikheid nie.

Is Afrikaans in al sy fasette rêrig van Arabiese herkoms?

Ek wil ook die okapi nader trek en vermeld dat Kaaps na my oorkom as ’n kreolisering of afwyking van die basiese Afrikaanse struktuur.

In boeta NP se tweede konsep van Lojale verset skryf hy en dink ek ek kan veral die eerste sin van hierdie stelling op hulle aan die anderkant van die (taal)draad jukstaponeer:

“Die gevaar vir die intellektueles vandag is nie dat hulle ver van die volk af staan nie, maar dat hulle te veel binne in hom staan, deel van hom is, deurtrek is van sy vooroordele, sy waardes, daarop ingestel is om sy guns te verwerwe. Ons moet onwrikbaar glo dat daar waardes bokant die volk of die gemeenskap is, eers waardes soos liefde, gesondheid, spel, kragtige lewe – en om hierdie dinge te kan geniet sonder die verwyt van ander oë wat hulle nie besit nie; en dan waarheid en sosiale geregtigheid en skoonheid. En die beste wat ’n mens dus kan behou in hierdie geweldige tyd, is die klein kern van menslikheid..” ² (bl 382).

Soos reeds gesê, dis nie die Taal op sig self wat aanstoot gegee het (en volgens baie, nog gee) nie.                               

In my boek is Afrikaans in my hart, mý Taal, ek praat hom.

Soos Jan Rabie dit stel: “Sonder Afrikaans is ek niks.”

Raed-na-Gael

¹  Skuinsdruk myne

²  Aanhaling uit Die Afrikaner, Gilomee, Tafelberg, 2004.

³  Aanhalings in Kaaps - Gedenklesing, Rapport Weekliks, 21 Junie 2020.

Lees ook:

Die Bo-Kaap: Arabiese Afrikaans en die Kaapse Moslemgemeenskap

Wenners van die Arabies-Afrikaans-kompetisie bekend

The post My Afrikaanse stuiwer in die taalarmbeurs appeared first on LitNet.

Foto: Pixabay

Ek wonder maar soms oor die sin van die lewe. Waarom is jy gebore en waarom moet jy eendag sterf? Tussen geboorte en dood gebeur soveel dinge, soms aangenaam, maar soms ook traumaties. Ek self het maar heelwat trauma opgedoen in my lewe, genoeg om party mense permanent in ’n gestig te laat inwoon. Tog het ek alles oorleef en gaan ek redelik goed aan!

Die Groot Skepper van Hemel en Aarde swyg en troos ons nie op ’n tasbare, opsigtelike manier nie. Ons moet net aanhou glo en krag en rustigheid in gebed soek. ’n Goeie, lang gebed het darem die manier om mens geestelik te versterk.

Maar ek wil graag die lewe verstaan. Waaroor gaan alles? Waarom is daar soveel twis en stryd op aarde? Wanneer kom die ewige vrede op aarde, wanneer sal die lam veilig by die leeu kan lê?

Maar jy soek die hemel terwyl jy nog aan die aarde gebonde is, waarvan jy nie maklik kan ontsnap nie. Sit in die parkie en peins oor verhewe dinge, maar dan word jou aandag afgetrek deur ’n mooi boud aan ’n oulike jongmens wat verbystap. So keer jy dadelik terug na die aardse, na die seksgedagtes wat God ook aan die mens geskenk het as wonderlike ontsnapping van al die stres – om seks te geniet.

Maar pasop! Die ou profete en priesters dreig met verskriklike strawwe as jy dit verkeerd doen. Seks buite die huwelik is taboe, om nie eens te praat van “selfbevlekking” en gay seks nie. Dis glo van die bose!

Tog, in die jare her het kerklikes mense gruwelik laat vermoor vir die geringste oortreding en het hulle wrede oorloë goedgepraat. Is dit dan nie ook sonde nie? Vandag nog word afskuwelike dade onder die vaandel van geloof gepleeg.

Wat my terugbring by my oorspronklike punt. Wat is die sin van dit alles?

Tiens Pretorius

The post Sin van die lewe appeared first on LitNet.

Kom hier dat ek jou soen
Griet op de Beeck
Protea
ISBN: 9781485309925

Hierdie lesersindruk is uit eie beweging geskryf en aan LitNet gestuur.

Kom hier dat ek jou soen het reeds in 2014 in Nederlands verskyn as Kom hier dat ik u kus. Dit is een van daardie fênsie hogere letterkundige werke. Nie jou tipiese Deon Meyer-boek nie. Beslis nie die soort van ding wat ek tipies sou lees nie. Maar ek glo daaraan om so af en toe wyer as die eie smaak te lees. Ek hou boonop ook daarvan om boeke te lees wat gewild is, want so kan mens ’n bietjie begin verstaan wat aan die boek dit so geliefd maak onder so baie mense, al is dit nou nie noodwendig jou smaak nie. So leer jy dalk ook iets van hoe die mensdom rondom jou dink, en klim jy ook ’n bietjie uit jou eie kop uit vir ’n wyle, en so ook uit jou eie klein wêreldjie. Kom hier dat ek jou soen is in hierdie opsig ’n klassieke geval. Dis ’n boek waaraan ek maar langtand begin lees het. Dis een van daai boeke wat nie ’n sterk storielyn het nie. Dis vir my vreeslik om die woord te moet gebruik, maar die boek is skynbaar wat ons in letterkundeklas geleer is, ’n tipiese “postmoderne” boek. Dit is postmodern omdat dit so gemoeid met die alledaagse, die doodgewone. Daar is nie ’n held wat die wêreld red nie. Geen aksie en jaagtogte en geweld nie. Die held is maar Mona, en die stryd is om haar geluk in die lewe. En dis merendeels ook maar ’n stryd met die self.

Miskien moet ek liewer sê daar is wel geweld. Die geweld van gewoon wees. En hoewel die “verhaal” begin met die karakter Mona as kind, is dit ook asof dit in ’n sekere sin in medias res begin. Want dit begin as net nog ’n generasie wat voortsleep met die bagasie en trauma van die vorige een. Trouens, die boek word op die agterblad beskryf as ’n verhaal “oor stukkende mense en hoe hulle ook ander mense onbedoeld verwond”.

So gewild is hierdie boek dat daar ook ’n film daarvan gemaak is, wat in 2020 verskyn het. Die Afrikaanse vertaling is ook van besondere belang vir ons, omdat dit deur wyle Christine Barkhuizen-Le Roux vertaal is.

Die boek is in drie dele verdeel. Die eerste deel skets die kinderjare van Mona, met haar vader, ’n tandarts, wat in ’n nuwe verhouding beland na die afsterwe van haar moeder. Die verhaal word deurgaans vertel vanuit Mona se perspektief. Sy is die verteller, en sy skets die aanpassing van die gesin by die veranderende lewensomstandighede. In deel twee is Mona volwasse. Sy werk nou in die vermaaklikheidsbedryf en knoop verhoudinge aan. Tot hier was dit maar moeilike leesstof, maar in deel drie begin die verhaal wel werklik skop kry. ’n Belangrike aspek van hierdie verhaal, en ook een van die redes waarom dit miskien so gewild is, is dat dit die onderwerp van genadedood aanroer. Die mensdom het nog lank nie klaar gedink oor genadedood nie, en dit maak gevolglik goeie stof vir fiksie. Dan is daar ook die ontwikkeling van die karakter Mona. Sy bly nie dieselfde nie. Sy verander met tyd, en die roman eindig dan ook waar Mona beheer neem van haar eie lot.

Alles in ag genome kan ek nou verstaan hoekom die boek so gewild is. Mens sal die boek maklik kan neersit as jy soos ek is. Ek is nie die soort leser wat gedurig fiksie lees nie, en nog minder die hogere literatuur wat professore en doktore en lektore lees. Ek is meer ’n misdaadfiksie soort mannetjie, maar om so nou en dan een van die professore se boeke te lees, doen gewis geen skade nie. As mens vasbyt met Kom hier dat ek jou soen, dan lê daar dalk vir jou ook ’n beloning en wag, soos wat daar vir my was. Vir my was die boek uiteindelik ’n aangename verrassing.

The post <em>Kom hier dat ek jou soen</em> deur Griet op de Beeck: ’n lesersindruk appeared first on LitNet.