Gebore en getoë
Anna Elizabeth (Antjie) Krog is op 23 Oktober 1952 in Kroonstad gebore, die oudste van vyf kinders van Willem Krog, ’n boer van die plaas Middenspruit, en die bekende Afrikaanse skryfster Dot Serfontein. Antjie se oupagrootjie, Danie Serfontein, was parlementslid vir Kroonstad ná die Anglo-Boereoorlog.
Sy vertel aan Anet Pienaar-Vosloo (Taalgenoot, winter 2015) dat om te skryf, iets is wat in jou gene is en dit is net soos om te skilder of musiek te maak. In hulle huis het haar ma vir hulle baie gelees. "Ons het met boeke in die hand grootgeword. En omdat ons ’n huis van storievertellers is, gaan almal baie graag huis toe. Vir my kinders is dit ’n heerlike, onvervangbare opwinding om ‘die ooms’ en hul stories te beleef. Ons maak ’n groot vuur en dan vertel ons. Twee van my broers en my suster woon nog op Kroonstad. Almal is boekmense. Ek kry nie dieselfde bevrediging uit ’n digitale boek nie. Ek word woedend as mense van boeke en boekrakke skielik ornament-uitstalrakke maak.”
Toe Antjie in standerd 9 (graad 11) in ’n Afrikaanse klas van fonologie geleer het, was dit asof daar ’n lig vir haar opgegaan het: "Die feit dat elke klank ’n plek en beskrywing het. Skielik kon ek verstaan waarom ’n sin soos ‘Ek sal vir Israel wees soos die dou’ vir my mooi is. Dis die aanvanklike stemlose ritseling van die s’e wat dan uitloop in die stemhebbende plofklank van die letter d. Die d wat dan skielik stem het, verleen ontsettende krag en dus verrykende betekenis aan die woord dou.”
Antjie het een suster en drie broers. Sy matrikuleer in 1970 aan die Hoërskool Kroonstad.
As agtienjarige skoolmeisie skryf sy: "Gee vir my ’n land waar swart en wit hand aan hand / vrede en liefde kan bring in my mooi land." Dié gedig waarin dié woorde verskyn, asook ander gedigte, word in haar skool se jubileumblad gepubliseer en veroorsaak ’n groot ophef landwyd in die koerante.
Verdere studies en werk
In 1971 gaan Antjie na die Universiteit van die Oranje-Vrystaat (UOVS), soos dit toe bekend gestaan het, en studeer BA met Afrikaans en Nederlands, Engels en Wysbegeerte. Tydens haar studentejare dien sy op die redaksie van Irawa en Shimla, twee studentekoerante. Na die verkryging van haar BA-graad behaal sy ook ’n honneursgraad in Engels in 1976 aan UOVS. In 1983 voltooi sy haar MA-graad in Afrikaans aan die Universiteit van Pretoria onder leiding van prof AP Grové. Die titel van haar verhandeling is Familiefigure in die poësie van DJ Opperman.
Na ’n kortstondige huwelik met die pianis Albie van Schalkwyk tree sy in 1976 in die huwelik met John Samuel, ’n argitek en ’n jeugliefde van haar. Hulle het vier kinders en is ook al grootouers van twee dogters, van wie een Antjie se name geërf het.
Antjie gee onderwys by ’n bruin hoërskool in Kroonstad en in 1993 verhuis die gesin na Kaapstad, waar Antjie aangestel word by die tydskrif Die Suid-Afrikaan. Sy bedank in 1995 by Die Suid-Afrikaan nadat sy aangestel word as politieke verslaggewer by die SAUK en dra haar redakteurskap aan Sandile Dikeni oor.
Vir langer as twee jaar (1996 tot 1998) doen Antjie verslag van die verrigtinge van die Waarheid-en-Versoeningskommissie. Aanvanklik is sy slegs deel van die span, maar later voer sy die radiospan aan. Antjie het ook in ’n Nederlandse publikasie, Nieuw Wereldtijdschrift, verslag gedoen oor die WVK onder die titel "Brief uit Kaapstad". Hierdie blootstelling aan die WVK en die trauma wat daarmee gepaard gegaan het, veroorsaak dat sy geestelik en fisiek ineenstort. Sy besef dat sy ’n anker nodig het en vind dit deur “al die seer, verdriet en woede en haat wat dag na dag uitgestort is” neer te pen in Country of my skull, wat in 1998 gepubliseer is. Sy skryf dit aanvanklik in Afrikaans, maar vertaal dit later saam met Ivan Vladislavic. In 1999 bedank sy as politieke redakteur by die RSG, want sy glo sy kan nie dig as radiojoernalis nie.
Dit is met Country of my skull dat Antjie haar merk op die internasionale mark maak. Sy ontvang in 2000 die Year 2000 Award van die Hiroshima Foundation for Peace and Culture vir haar bydrae tot waarheid en versoening in Suid-Afrika. In 1999 word die boek ook eervol vermeld in die Noma-toekennings. Antjie ontvang in 1996 die Buitelandse Korrespondente-prys vir uitmuntende joernalistiek vir haar artikels wat in Mail & Guardian verskyn het. En ook in 1996 word sy en haar span bekroon met die Pringle-prys vir uitmuntendheid in joernalistiek vir hulle dekking van die verrigtinge van die Waarheid-en-Versoeningskommissie. In 1999 deel sy die Alan Paton Award for Non-fiction met Stephen Clingman en ontvang Country of my skull ook die South African Booksellers’ Choice Award. Hierdie eer val haar weer te beurt in 2004 toe A change of tongue ook die toekenning ontvang. Country of my skull word in 2001 met die Olive Schreiner-prys bekroon.
Country of my skull word in New York, Londen, Milaan, Denemarke en Nederland gepubliseer. Dit word verfilm met die titel In my country met Juliette Binoche en Samuel L Jackson in die hoofrolle, maar die film word nie so goed ontvang soos die boek nie.
Maar lank voordat Antjie Country of my skull geskryf het, maak sy indruk as een van die beste digteresse in Afrikaans. Na die oproer wat die publikasie van haar gedigte in haar hoërskool se jubileumblad veroorsaak het, word haar eerste digbundel, Dogter van Jefta, in 1970 gepubliseer, toe sy maar agtien jaar oud was. Dit bevat gedigte wat die omgewing van die skoolkind beskryf – adolessensie, muisneste en die unieke agtergrond van die skool met sy klaskamers en leerkragte. JC Kannemeyer (Beeld, 22 Oktober 1992) skryf dat “'n Bybelse gegewe as beeldraamwerk gebruik word en dit is geskryf in ’n eenvoudige praattoon met die afwesigheid van hoofletters, interpunksietekens en tradisionele strofiese vorme en rym.”
In 1972 verskyn Januarie-suite en ontvang Antjie die Eugène Marais-prys vir haar eerste twee bundels. Januarie-suite beleef in 1987 ’n sewende druk – iets wat amper ongehoord is vir ’n digbundel in Afrikaans. Teenoor haar eerste bundel wat primêr oor die skool gehandel het, beeld Januarie-suite die lewe van die student op die universiteitskampus uit met liefde as die motief. Die konservatorium en musiekterminologie is deel van die verwysingsraamwerk en die meer uitgebreide wêreld van die Vrystaat is meer op die agtergrond (JC Kannemeyer, Beeld, 7 Mei 1992).
In 1977 word Mannin en Beminde Antarktika, wat albei in 1975 uitgegee is, met die Reina Prinsen-Geerligsprys bekroon. Hierdie prys is ingestel om Nederlandse vroue en dogters wat hul lewens in versetbewegings teen Duitsland in 1940–45 verloor het, te gedenk. Sedert 1952 word die prys elke drie jaar aan ’n Suid-Afrikaner toegeken.
In hierdie twee bundels bekyk Krog die lewe van volwasse vrou voor sy getroud is, sowel as na haar huwelik. In Mannin verskaf Kaapstad die agtergrond, maar veral die vrou met haar liefde vir haar eggenoot en hulle huwelik word uitgebeeld.
“Siklus” is die titel van die tweede afdeling van die bundel en hier kan die leser die getroude paar se lewe saam, vanaf die die eerste nag saam, tot deur die geboorte en vroeë jare van die kind, volg. Die laaste twee verse in die bundel druk hierdie “huislike geluk” vir JC Kannemeyer (Beeld, 7 Mei 1992) baie mooi uit. Vir hom kan “Siklus” vergelyk word met Die stil avontuur(1939) van Elisabeth Eybers, waar die jong getroude vrou se geluk en haar moederskap aan die orde van die dag is.
In 1981 publiseer Antjie Otters in bronslaai. Oor die bundel skryf Carina Stander (Die Burger, 29 Mei 2010) as volg: “Die bundeltitel word deeglik in die verse ontgin: die otter as skugter waterdier; die bronstige otterjasie (vark) wat seksuele vernielsug simboliseer; die bron as fontein, oorsprong, moederliggaam of verwysingsdokument.
“Die slotsiklus in die bundel, ‘Die Leeu en die Roos’, is dan ook ’n helder voorbeeld van ’n historiese geskrif wat as bron vir digterlike inspirasie dien. Dit is gebaseer op die dagboekinskrywings van die Voortrekkervrou, Susana Catharina Smit (1799-1863), suster van die Groot Trek-leier, Gert Maritz. Op dertienjarige ouderdom word sy deur haar ma aan eerwaarde Erasmus Smit (34) gegee. As gevolg van sy drankprobleem (“tussen sy tande blits sy asem ’n spoor/van ontbinding”), word hy telkens deur die sendinginstituut verplaas. Teen 1837 sluit hulle by die Trek aan. (…)
“Die openingsin in die gedig “6. Pietermaritzburg – 6 Augustus 1863” lui: ‘Vannag reeds sewe keer wakker./ Die onderskeid tussen droom en kamer/ word al hoe swakker.’ Elders in die gedig vra sy: ‘Here, maak die visioen aan my bekend . . .’ Sy verklaar ook: ‘God dryf my . . .
“In teenstelling met haar intieme Godsbelewenis, is daar haar huwelik met Eerwaarde: ’n swakkeling wat ontrou was aan haar. Daar is ’n botsing tussen haar ongelukkige gesinslewe en begeerte om te skryf: ‘Wat baat ’n gesin sonder aptyt; ’n man en kind/ wat al my woorde aan die hakskeen byt?’
Steeds skryf sy vir selfbehoud en reiniging: ‘die pen in my hand/ is styf en ek skryf hom nuut’. En: ‘Ek het woorde snags/ geskryf wat soos blare suurstof gee,/ sodat ek kon bestaan/ en niks giftigs agter ooglede verberg . . .’ (…)
“In die gedigtereeks word Smit getransformeer van slagoffer tot pionier. Dié transformasie bereik ’n hoogtepunt tydens ’n toespraak voor kommissaris Henry Cloete wanneer sy die legendariese verklaring maak dat die vroue kaalvoet oor die Drakensberg sal stap vir vryheid en reg. Krog eggo dit in die slot: ‘om myself kaalvoet uit te skryf/ teen hierdie brons geskubde Drakensberg’.
“Regdeur haar oeuvre maak Krog gebruik van uitruilbare identiteit: Jefta se dogter, Lady Anne Barnard, Antjie Somers. Wanneer sy by monde van Smit praat, verteenwoordig sy die Afrikanervrou wat veg vir vryheid, geregtigheid, eerbaarheid en kreatiewe uitlewing. Die vraagstukke rondom geslagtelikheid, die selfopoffering en dapperheid van die vrou as moeder, volksfiguur en skrywer en die strewes van die individu teen ’n patriargale stelsel, is kenmerkend van Krog én Smit se skryfwerk.”
Jerusalemgangers (1985) word in 1987 met die Rapportprys bekroon. Die bundeltitel speel in op ’n groep “sweepsiekes” wat deel is van die Trekkers, maar wat geglo het indien hulle aanhou om noorde toe te trek, hulle uiteindelik Jerusalem sal bereik deur oor die land te trek.
M Nienaber-Luitingh skryf in Die Burger van 13 Maart 1986 dat een van die kenmerke van Jerusalemgangers is dat dit nie meer so outobiografies is nie en dat daar by die digter ’n behoefte is “om te kyk na die ruimer konteks van die Suid-Afrikaanse - veral blanke burgerlike - samelewing. Naas talle mooi poëtiese vondste vertoon Jerusalemgangers nog ’n hele aantal van die swakhede wat ons uit Antjie Krog se vorige bundels ken, soos die neiging tot ’n soms onnodig verwronge sinsbou en die gebruik van onduidelike neologismes. Die treffendste gedigte in die bundel is dié wat die persoonlikste van aard is en daardeur die digste aansluit by haar vroeëre poësie, veral by Otters in bronslaai wat nog die hoogtepunt in haar werk verteenwoordig.”
In 1990 ontvang Antjie die grootste een – die Hertzogprys vir Poësie – vir Lady Anne, ’n digbundel wat in 1989 deur die destydse “ondergrondse” uitgewery Taurus gepubliseer is. Die laaste publikasie van Taurus wat met die Hertzogprys bekroon is, was Yk van Breyten Breytenbach en hy het die prys geweier. Daar is derhalwe bespiegel of Antjie die prys sou aanvaar, maar sy het. Sy vertel aan Beeld (21 April 1990): “Soos ek vir prof Elize Botha gesê het, aanvaar ek die prys, want dit bewys nou onomwonde ek en die Akademie het mekaar na weerskante toe besmet. Die feit dat die prys die naam dra van ’n man wie se politieke sieninge lynreg ingaan teen dit waarvoor ek my daagliks beywer en waarin ek glo, ontstel my nie. Ek het sekerlik nie die prys gekry op grond van my politieke oortuiginge nie, maar dat ek dit wel gekry het ondanks dit, sê vir my iets. Ek is in der waarheid bly oor die politieke agtergrond van die prys.”
Prof Elize Botha, destyds voorsitter van die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns, het gesê Lady Anne “is pragtige poësie in die post-modernistiese idioom. Dit word visueel ondersteun deur ander elemente, wat nie poësie is nie, om ’n pragtige boodskap oor te dra.”
Louise Viljoen skryf in haar resensie van Lady Anne (Die Burger, 28 Desember 1989): “Tot dusver het elke nuwe bundel van Antjie Krog haar groei as digter bevestig. Met die verskyning van dié bundel is dit weer eens die geval en word dit ook duidelik dat sy een van die belangrikste digters is wat tans in Afrikaans werk. Lady Anne is nie net ’n bundel wat die leser se bewondering afdwing vanweë sy virtuose kompleksiteit nie, maar ook vanweë die opwinding wat die aktuele aanbod en inhoud daarvan wek. Interessant genoeg word die aktualiteit in die bundel bewerkstellig deur die gebruik van ’n historiese figuur, Lady Anne Barnard. Krog gebruik hierdie vrou met haar sonderlinge geskiedenis as reisgenoot terwyl sy haar eie tyd en ruimte, Suid-Afrika vandag, verken.”
Die resensent in Beeld (onbekend, 18 September 1989) skryf dat betrokke digkuns dikwels “tegnies onbeholpe of poëties yl” kan wees, maar hierdie beswaar is nie van toepassing op Lady Anne nie. “Die bundel is ’n leesavontuur vir diegene wat hou van aktuele verse én ook vir die literêre speurder op soek na die verhulde en onverhulde interteks.”
In 1995 verskyn Antjie se eerste roman, getiteld Relaas van ’n moord. In die vroeë 1990’s was Antjie in die koerante nadat daar ’n moord in haar tuisdorp, Kroonstad, was. Daar was beweringe van politieke beweegredes rondom die moord en Antjie was in die hof as staatsgetuie. Antjie gebruik hierdie gebeure as agtergrond vir Relaas van ’n moord.
Fanie Olivier skryf in Beeld (4 Maart 1996): “Krog besweer die absolute betroubaarheid van haar storie deur vooraf te verklaar ‘Nie alles hierin is waar nie’, maar dit lyk my dat ’n mens dit maar met ’n knippie sout moet neem. Verdigsel het hierdie materiaal egter nie geword nie, bly heeltemal te feitelik relaas, sodat ’n mens gedwing word om met die leesslag ook te dink waarom die skryfster hierdie vertelling gemaak het. En een met so 'n lang aanloop wat weinig bydra binne die klein bestek van die boek ...
“Die verhaal speel hoofsaaklik af op Kroonstad, en grotendeels in die tydperk rondom en na die opheffing van die verbod op die ANC. Die hoofkarakter en verteller is die digteres A wat deur haar onderwyspos aan ’n swart skool en 'n vroeëre ontmoeting met swart skrywers by die Victoria-waterval, haar betrokke voel en maak by die lotgevalle van die buur-gemeenskappe. In hierdie proses raak sy vervreemd van die wit inwoners van die dorp, en haal haar hulle gramskap op die hals. Doodsdreigemente bly nie uit nie, en haar motor word die teiken van ’n suur- en spuitverfaanslag.
“Die ander sentrale figuur is die daar bekende Douglas Baartman, ’n bruin aktivis, hoewel daar nie juis van hom in die vertelling veel tereg kom nie. Dis jammer, want meer van hom sou iets meer van die novelle kon gemaak het. En dan is daar A se eggenoot, die argitek J, die karakter wat die sterkste uit hierdie verhaal na vore tree, en vir wie mens as leser die meeste empatie ontwikkel.
“Die verhaal ontplooi rondom die eerste maande van die bevryding, en die wyse waarop A in haar gewetenswroeging oor wat witmense in haar vel se naam gedoen het eenvoudig blindweg glo dat dit alles moet regverdig.”
Volgens die flapteks wil Relaas van ’n moord die leser forseer om “morele kwessies te laat rym met respek vir die lewe”, maar vir Fanie Olivier gebeur dit nie, want die etiese probleme waarmee A te kampe kry, word nie afdoende geteken nie. “Die verhaal (nie die gegewe nie) is gewoon te skraal sodat die vrae oor respek vir watter lewe of soort lewe nie bevredigend uit die verf kom nie. Miskien het me Krog ’n behoefte gehad om haar persoonlike dilemma uit te skryf, maar die publikasie van Relaas van ’n moord (met seker een van die lelikste bandontwerpe wat ooit by Human & Rousseau verskyn het) is ’n bewys dat die waarheid anders is as fiksie. En dat Antjie Krog haar waarskynlik moet bly besig hou met haar uitsonderlike talent as digter.”
Antjie se Engelse digwerk word ook bekroon – sy ontvang die FNB-Vita Poetry Award in 2001 vir Down to my last skin en die beoordelaars se kommentaar is dat hierdie gedigte nie as vertalings lees nie, maar as skeppings uit eie reg. Hierdie bundel is ook in Afrikaans gepubliseer as Kleur kom nooit alleen nie. Die Afrikaanse bundel word eweneens bekroon, en wel met die eerste RAU-Prys vir Skeppende Skryfwerk.
Oor Kleur kom nooit alleen nie skryf André P Brink op die flapteks: “Hierdie bundel is vir my in poësie die ekwivalent van Bach se groot Toccata en Fuga, waar die ganse register van die orrel oopgetrek word ... Dis een van die min bundels waarvan ek kan sê dat ek ná die lees daarvan werklik op ’n ander manier na die wêreld kyk” (Rapport, 15 Oktober 2000 in onderhoud met Hanlie Retief).
Dieselfde temas wat in haar ander digbundels was, kan ook in Kleur kom nooit alleen nieraakgelees word, naamlik verhoudings op verskillende vlakke: in die gesin, met kinders, met die landskap en met mede-Suid-Afrikaners. Aan Hanlie Retief: “Wat dit anders maak, is dat die landskap nie meer net Suid-Afrika is nie, maar die hele kontinent, en die stemme is nie meer net wit nie, daar’s ook ’n ander soort Afrikaans. Ek was verlede jaar saam met Breyten en ander Afrika-digters op die Poetry Caravan, ’n reis van die slawe-eiland Goree aan die Ivoorkus tot by Timboektoe in Mali. Op die reis het ek die mees afgryslike momente beleef, veral met kos, en ook die heel mooiste goed wat ek nog ooit kon beskryf het. Later eers het ek besef: dis eintlik wat ons is. Die aakligheid van hierdie vasteland, maar ook die ongelooflike, wonderlike ander kant, in landskap én in mense.”
Antjie vertel aan Stephanie Nieuwoudt (Beeld, 16 Oktober 2000): “Dis die mees onmiddellike manier waarop ek nog ooit geskryf het. Dinge wat ek waargeneem het, het dadelik op papier beland. Gewoonlik skryf ek eers ná die gewaarwording daaroor. Die reis het my ook laat vergeet van my teësin om voor ander mense te skryf.
“Ek vind dit phoney dat mense in die openbaar in kafees sit en skryf. Die eerste dag het ek gedink ek sou sterf as ek soos die ander digters my boek moet uithaal. Uiteindelik het ek my boekie onderlangs uitgehaal en ’n paar woorde geskryf. Teen dag drie het ek net so lekker soos die ander geskryf. Ek het hier ’n vrywording in die kontinent beleef wat nog nie voorheen gebeur het nie. Vir die eerste keer het my gedigte nie in afsondering gebeur nie.”
In 2003 word die bundel Met woorde soos met kerse, wat Antjie se Afrikaanse vertalings en herbewerkings van poësie uit al die ander Suid-Afrikaanse inheemse tale, en een van die San-tale, bevat, aangewys as die algehele wenner van die Suid-Afrikaanse Vertalersinstituut se driejaarlikse wedstryd. Antjie vertaal ook Long walk to freedom, die biografie van Nelson Mandela, in Afrikaans as Lang pad na vryheid. Die Nederlandse skrywer Henk van Woerden se boek oor Tsafendas, Mondvol glas, word deur Antjie vertaal as Domein van glas. Mamma Medea, ’n toneelstuk van die Belgiese skrywer Tom Lanoye, word deur Antjie vertaal en by Aardklop in 2002 ontvang die regisseur Marthinus Basson Beeld Plus se Aartvarkprys vir innoverende werk vir sy ontwerp en regie van hierdie stuk. Dit is dus nie vreemd nie dat Antjie tydens die KKNK in 2004 in ’n skrywersgesprek met Ingrid Winterbach, die Hertzogpryswenner, bepleit het dat die boek wat die Hertzogprys wen, as ’n gegewe in Engels vertaal moet word, sodat Afrikaanse skrywers deel kan word van die ander stemme in die land.
In 2013 vertaal sy Athol Fugard se The captain’s tiger as Die kaptein se tier en is dit tydens die Suidoosterfees in die Fugard-teater opgevoer met Neels van Jaarsveld in die hoofrol.
Antjie ontvang in 2009 saam met Richard van der Ross die ATKV-Prestigetoekenning tydens daardie jaar se KKNK.
Antjie se digbundel, Verweerskrif, wat terselfdertyd in Engels gepubliseer is as Body bereft, veroorsaak opspraak met ’n foto van ’n naakte, ouer vrou op die voorblad. Op 53 wou Antjie "skryf oor ’n leeftyd, oor ’n lyf wat haar irriteer én boei” (aan Willemien Brümmer, Die Burger, 2 Junie 2006). Byna veertig jaar na die verskyning van Dogter van Jefta draai haar gedagtes toenemend na haar liggaam, verál na die ligte beroerte in 2002.
Die Proteaprys vir poësie van 2007 word aan Verweerskrif toegeken. Oor die toekenning sê Antjie: “’n Digter skryf vandag in Afrikaans in die volle wete dat dit geen werklike statuur het nie. Jy skryf omdat jy móét en jy weet dat selfs ’n Afrikaanse rock band waarskynlik ’n groter omset as jy het. Dit is daarom dat ’n prys soos dié soos jasmyn in die voortuin is vroeg September … ’n Taal word as taal erken as hy die poëtiese kan uitdruk. ’n Taal begin taal wees in die stemme van digters. ’n Taal sonder digters is ’n sterwende taal: daarom is die bevordering, koestering, instandhouding en erkenning van poësie in Suid-Afrika en in Afrikaans belangrik.”
Vir Johann de Lange (Rapport, 16 April 2006) maak “Krog se vermoë om haarself telkens te vernuwe, om in haar bundels telkens ’n ander rigting in te slaan en vreesloos te waag, om nooit vir álmal aanvaarbaar of veilig te skryf nie, van haar een van die mees opwindende eietydse digters en een van Afrikaans se belangrikste stemme.”
Helize van Vuuren (Beeld, 17 April 2006) skryf dat in Verweerskrif “is die openbare sfeer teruggedring en feitlik volledig vervang met die private ruimte van die ouerwordende, menopousale vrou. Die sentrale tema in die bundel is die verweer en sterflikheid van die menslike liggaam, spesifiek die vroulike middeljarige liggaam, teenoor die ewigheid van die berg in die agtergrond: ‘méns-tyd’ teenoor ‘ewigheid’. Die titel dui dus op ‘’n teks oor liggaamlike aftakeling’, maar ook op ‘’n geskrewe verdediging teen ’n aanklag’.”
Wat tema en tegniek betref, vernuwe die bundel beslis, meen Van Vuuren, en is dit baie meer verwikkeld as wat binne die omvang van ’n resensie bespreek kan word.
Kwela-uitgewers publiseer in 2004 die digbundel Die sterre sê "tsau": Xam-gedigte in Kweiten-ta-//ken, A!kúnta, Hankass’o en //Kabbo. Dit haal die kortlys van die M-Net-prys vir poësie vir 2005. In 2006 beweer Stephen Watson, digter en ook hoof van die Universiteit van Kaapstad se Departement Engels, in die tydskrif New Contrast dat Antjie plagiaat gepleeg het. Hy beweer in die artikel dat Krog “die hele gedagte Die sterre sê 'tsau' van hom gesteel het sonder enige erkenning”. Antjie se kommentaar op hierdie aanklag is: “Dis ’n verskriklike ding omdat dit die heel belangrikste ding in jou lewe aangaan, en dis jou integriteit. Daar’s nie ’n manier wat jy dit kan herstel nie. As ek jonk genoeg was, kón ek. Maar ek kan NIKS daaraan doen nie.” (aan Willemien Brümmer in Die Burger, 2 Junie 2006)
Antjie se eerste en enigste toneelstuk, Waarom is die wat voor toyi-toyi altyd so vet? (1999), is onder andere by die Aardklop Kunstefees en by die Markteater in Johannesburg opgevoer met Marthinus Basson as regisseur en Nomsa Xaba en Tess van Staden in die hoofrolle.
Tess van Staden het in 1998 vir Antjie genader om vir haar ’n monoloog te skryf. “Teen my beterwete het ek ingestem. Ek het altyd gedink as ek weer ’n toneelstuk aanpak, sou dit ’n versdrama wees. Maar soms is ’n mens kreatief vasgekeer en sê jy ja vir iets. Dan pluk dit jou uit,” vertel sy aan Gert Coetzee (Volksblad, 1 Oktober 1999). “Dit is verstommend wat regisseur Marthinus Basson met die stuk gedoen het. Ek het die taal gegee, maar Marthinus het dit visueel laat gebeur. Hy red jou ondanks jouself en kry jou hebbelikhede (in die stuk) weggesteek.”
Antjie se oë was vol trane nadat sy Nomsa Xaba se “ontsluiting” van wit en swart mense se verhale oor die WVK gesien het. “En dis lekker dat daar 'n vet stuk poësie in die toneelstuk is,” sê sy aan Coetzee.
In 1979 word Antjie genooi om die NP van Wyk Louw-gedenklesing te lewer. Die titel van haar voordrag is "NP van Wyk Louw: die pad vorentoe". In 2004 word sy weer genooi om dié lesing te lewer by die Randse Afrikaanse Universiteit met die titel "Die beautiful woorde van Van Wyk Louw".
Antjie bevind haar vanaf die publikasie van daardie eerste gedigte op die voorgrond in Suid-Afrika en die akkolades bly nie uit nie. In 1986 vervaardig Carl Theunissen en André van den Heever ’n televisieprogram oor Antjie wat ’n ATKV-prys wen. In die laat tagtigerjare is sy een van die groep Afrikaanse skrywers en intellektueles wat deur Idasa na die Watervalberaad in Zimbabwe genooi is om met uitgeweke skrywers en ANC-lede te gesels. In 1989 lees Ahmed Kathrada, ’n eertydse gevange ANC-leier, ’n Engelse vertaling van haar gedig "My mooi land" voor op ’n massasaamtrek in Soccer City in Soweto. Antjie se verse het so ’n indruk op hom gemaak terwyl hy in die tronk was dat hy dit “gekoester" het en dit vir hom “moed gegee" het.
Antjie is nie iemand wat al ooit gehuiwer het om te sê wat sy dink en hoe sy voel nie. Dit is die rede waarom almal wat haar ken, haar eerlikheid en haar oortuiging om getrou te bly aan dit wat sy dink reg is, uitsonder. In 1987 het sy met Ton Vosloo, besturende direkteur van Nasionale Pers, gebots oor Dene Smuts se bedanking as redakteur van die tydskrif Fair Lady. In 1990 het sy by die Afrikaanse Skrywersgilde-beraad onder haar medeskrywers ingeklim oor die Gilde se apatie en dat Afrikaans van die Gilde bevry moet word. Tydens die funksie met die toekenning van die Boekjoernalis van die Jaar aan André P Brink in 2000 is Antjie die gasspreker. Sy bepleit in haar toespraak dat koerante hulle kunsblaaie ernstiger moet opneem, omdat daar “binne die kunste en kulturele verbande altyd meer ruimte bestaan vir bevraagtekening en begripvorming” (Beeld, 16 Oktober 2000). Tydens ’n simposium wat in 2003 aan die Universiteit van Stellenbosch gehou is oor die uitdagings waarvoor die NG Kerk in ’n veranderende Suid-Afrika te staan kom, sê Antjie dat Suid-Afrikaners van verskillende rasse mekaar nie ken nie. Die kerke moet mense help om nuwe verhoudings as gelykes te bou. En een van die maniere om dit reg te kry is dat die Kerk gesamentlike etes vir wit en swart moet reël.
In 1990 veroorsaak Antjie se aanstelling op die NG Kerk se Psalmkommissie opspraak. Sy dien in hierdie kommissie tot 1992 toe sy bedank as gevolg van te min tyd. In 1992 word sy genooi om saam met digters uit ander wêrelddele deel te neem aan die Poetry International-poësiefees in Rotterdam, ’n eer wat haar weer in 2004 te beurt val. In 2003 word sy genooi om die Internasionale Letterkundefees Winternachten in Den Haag te open met ’n orakelspreuk oor die toekoms van Afrikaans.
Antjie word in 2001 verkies tot die komitee wat ’n taalbeleid vir die Suid-Afrikaanse tersiêre sektor moet ondersoek. Die komitee was onder voorsitterskap van Jakes Gerwel en die ander lede was proff Njabulo Ndebele en Willie Esterhuyse en dr Nomsa Satyo.
Erkenning van akademiese kant bly nie agterweë nie. In 2002 ken die Tavistock-kliniek in Londen ’n eredoktorsgraad aan haar toe vir die bydrae wat haar werk tot die veredeling van wêreld-humanisme gelewer het. In 2004 ken beide die Universiteit van Stellenbosch en die Universiteit van die Vrystaat ’n eredoktorsgraad aan Antjie toe. Na afloop van die KKNK in dieselfde jaar word die Afrikaans Onbeperk se Kanna vir Vernuwende Denke aan haar toegeken. Ook in 2004 neem sy saam met die Nigeriese skrywer en akademikus Kole Omotoso deel aan ’n bespreking in die Sol Plaatje-diskoers. 2004 is ’n jaar van vele toekennings aan Antjie. Sy word saam met Coenie de Villiers en Gert Grobler deur die Kovsie-Alumnibond vereer en word benoem as Oud-Kovsie van die jaar. Die Universiteit van Stellenbosch verkies haar in 2004 tot die raad van dié universiteit en in dieselfde jaar word sy aangewys as Buitengewone Professor van Lettere en Wysbegeerte aan die Universiteit van die Wes-Kaap.
Tydens Exclusive Books se jaarlikse veiling by hulle tak in Hyde Park behaal ’n handgeskrewe gedig van Antjie, "Country of grace and grief", R3 700. Die gedig is opgeneem in Down to my last skin. Die gedig "Van litteken tot rivier" behaal R1 900.
Antjie se werke is al vertaal in Engels, Nederlands, Italiaans, Frans, Spaans, Sweeds en Serwies. Robert Dorsman vertaal van haar gedigte in Nederlands en gee dit in 1999 in die bundel Om te kan asemhaal uit. Country of my skull word aan universiteite in Amerika en Europa voorgeskryf as deel van die leerplan wat handel oor die optekening van die verlede.
Tydens die skryf van A change of tongue, wat in Afrikaans gepubliseer is as ’n Ander tongval, kry Antjie ’n ligte beroerte-aanval, maar sy herstel gelukkig feitlik heeltemal – iets wat sy glo toegeskryf kan word aan haar gereelde joga-oefeninge. ’n Ander tongval is deur Saartjie Botha omgesit in ’n toneelstuk met Nina Swart wat die rol van Antjie vertolk.
In 2006 onderneem Antjie ’n toer van ses weke saam met die Vlaamse skrywer Tom Lanoye. Dit is aangebied deur Behoud de Begeerte, ’n onafhanklike kunsliggaam wat hom uitsluitlik beywer vir die bevordering van die Nederlandse/Vlaamse literatuur. Na die toer sê ’n Nederlandse vrou in Nederlands aan Antjie: “Dis die taal. Toe jy jou mond oopmaak, skiet die Afrikaans my deur die hart.” (Die Burger, 18 November 2006)
Antjie was in 2008 vir ’n jaar in Berlyn waar sy genooi was om die Wissenschaftskolleg zu Berlin – ’n sentrum vir gevorderde studie en navorsing – te besoek.
Sy vertel aan Murray la Vita (Die Burger, 13 Maart 2009) dat haar kinders elkeen op hul eie vir haar in Duitsland kom kuier het: “Ek het Duits geneem op skool, maar my kinders ... Dit was eintlik vreeslik lekker om hulle in ’n ander kultuur in te vat. Daai goed is high culture: dis klassieke musiek, dis Wagner, dis Thomas Mann, dis Bertolt Brecht, maar dan daarmee saam is daar onder dit alles ’n sosialistiese mind-set van Berlyn wat jy die hééltyd oralster optel; die heeltyd funksioneer bevraagtekening, ondermyning en dan so ongelóóflik geartikuleerd! Ek meen jy kan nie ...
“Jy lees daai koerante en dan wil jy in tráne uitbars oor hoe ongelooflik ... of hulle nou praat oor die sokker of die budget of die opera of die Páse. Hulle hele analíse van Páse ... here en dan lees ek ... ek het nou Faust gelees, van Goethe, en dan kýk jy daar en dan sien jy: here, hiérdie man het die bose al bevráágteken terwyl ons nog in ons f—n óssewaens rondgevál het in dié land! En dan dink jy g’n wonder ons is nog hier besig met evolusie nie. Ek kan dit nie verdúúr dat jy nie ...” Sy struikel oor haar woorde van verontwaardiging. “... hoe ... hoeveel jaar gaan daai debat al aan? Hy kóm nié genuanseerd nie. Hy ís net die heeltyd pateties gepolariseer, jy weet.”
Sy erken teenoor La Vita dat sy dink digters is nie vol selfvertroue nie. “... om ’n gedig te doen moet iets ékstra bykom; jy kan nie net talent hê en gaan sit nie. Daar moet iets anders gebéúr. En jý weet nie hoe om daai te láát gebeur nie. Dit hélp as jy baie skills het; dit hélp as jy ... álles help, maar dis nie noodwendig dat daar ... Terwyl as jy ’n taléntvolle prosaskrywer is en jy het die selfdissipline om te gaan sit, en jy doen móéite en jy wérk ... iéts gaan gebeur.”
Begging to be black word in 2009 uitgegee. Dit het as agtergrond die dood van ’n bendeleier wat in Kroonstad doodgeskiet is. Die moordwapen is op Antjie se stoep weggesteek. In Begging to be black begin Antjie om haar posisie in hierdie saak na te vors. Die boek vertak dan in verskillende rigtings, beide in tyd (van die dae van koning Moshoeshoe van Lesotho) en in ruimte, soos die leser op Antjie se ondervindinge naloop. Die flapteks beskryf Begging to be black as ’n boek van reise – etiese, geskiedkundige, filosofiese en geografiese reise. “These form strands that Krog interweaves and sets in conversation with each other, as she explores questions of change and becoming, coherency and connectedness, before drawing them closer together as the book approaches its powerful end. Experimental and courageous, Begging to be black is a welcome addition to Krog's own oeuvre and to South African literary non-fiction.”
Begging to be black is die derde deel van die trilogie wat voorafgegaan is deur Country of my skull en A change of tongue.
“Die boek bestaan uit drie verhale,” sê Antjie aan Kirby van der Merwe (Die Burger, 14 November 2009). “Die een verhaal, die moordverhaal, is ’n terugkyk na ’n insident wat ek gedink het ek tóé moreel korrek hanteer het, en nou daaroor begin vrae vra.”
Die insident is die een waarvan in die vorige paragraaf geskryf is.
Die tweede verhaal is die geskiedenis van die Basoeto-koning Moshoeshoe I. “Die verhaal verwys na daardie eeue lange gesprek tussen wit en swart wat eintlik nog nooit ’n werklike gesprek was nie. Wit en swart het met mekaar gepraat en gedink hulle verstaan mekaar: Moshoeshoe het gedink hy verstaan die wittes en die wittes het gedink hulle verstaan hom, maar uiteindelik het hulle mekaar nie verstaan nie. Want hulle het gepraat vanuit verskillende raamwerke.”
Antjie gaan voort: “Die derde verhaal is my Europese verblyf en ervarings as ’n navorsingsgenoot in Berlyn. Daar het ek besef hoe mense die wêreld vanuit verskeie ‘raamwerke’ beoordeel.”
Antjie se volgende digbundel is ’n Engelse een met die titel Skinned wat in 2013 deur Umuzi en Seven Stories Press in Amerika uitgegee is. Hierdie bundel bevat gedigte uit tien van Antjie se gepubliseerde bundels wat ’n tydperk van dertig jaar dek. Dit verteenwoordig haar totale loopbaan as een van Suid-Afrika se bekendste digters. Die gedigte is nog nie vantevore vertaal nie en dit is die eerste maal dat dit in druk verskyn. Dit is ook die eerste keer dat ’n bundel met Antjie se verse in Amerika uitgegee is.
In die inleiding skryf Antjie: “Three themes have fingerprinted my work for four decades: politics and the land, family and love, and the being-ness of the poet. This volume attempts to present a kaleidoscope of how these themes changed and developed in the course of ten volumes against the background of profound political and social changes within South Africa.” http://www.sevenstories.com/events/book-launch-for-south-african-poet-antjie-krog-on-april-18th/
In sy resensie van Skinned skryf Leon de Kock in Die Burger van 14 Julie 2013 dat die titel heel gepas is vir hierdie versameling van Antjie Krog se gedigte in Engels: “Die onderdele van die boek is vergelykbaar met ’n reeks digterlike velle wat stelselmatig afgewerp word. Dit is ’n proses van gedaanteverwisseling wat alles in die stryd werp om vaste ras- en kultuurmodusse om te vorm.
“’Vertaling’ in die breedste sin moontlik, dit wil sê struktureel, linguistiek, ontologies en kultureel, staan sentraal in Krog se estetika, en hierdie versameling – ondanks sy tekortkominge – is effektief ’n poëtiese manifes van die allergrootste belang. Dit is ’n verkenningstog vir alle Suid-Afrikaanse digters oor alle grense heen en veral vir die diep-enkelsinnige, eenogige Engelssprekende Suid-Afrikaanse digterlike gemeenskap.”
De Kock sluit sy resensie af: “Krog bly een van die min Suid-Afrikaanse digters wat werklik ambisieus te werk gaan wat betref digterlike strekking, vormverwisseling en taalgebruik. Mag sy dit al hoe beter doen, want dit is ’n grootse tog.”
Die gedigte in Skinned kom uit Otters in Bronslaai (1981); Jerusalemgangers (1985); Lady Anne(1989); Gedigte (1995); Country of My Skull (1998); Kleur kom nooit alleen nie (2001); Met woorde soos met kerse (2002); die sterre sê ‘tsau’ (2004); en Verweerskrif (2006).
Antjie se gedigte word gereeld getoonset. In 2012 is gedigte uit Verweerskrif gebruik as die basis vir ’n liedsiklus wat deur die komponis Ruan Strauss Kalis getoonset is. Hierdie musiek was ’n kombinasie van kunslied en kabaret.
In Februarie 2013 is die produksie “Woorde met wieke” in die Oude Libertas-teater op Stellenbosch op die planke gebring. Van die bekendste Afrikaanse kunstenaars in Suid-Afrika, soos Coenie de Villiers, Jak de Priester, Herman van den Bergh en Andries Bezuidenhout het elk van Antjie se gedigte getoonset.
Antjie het haar 60ste verjaardag in Den Haag gevier met ’n aandgeleentheid op 10 Oktober 2012 wat deur Writers Unlimited The Series aangebied is. Sy sou by hierdie geleentheid van haar Afrikaanse gedigte voorgelees het en ander digters het ook opgetree. Adriaan van Dis sou met haar gesels oor die posisie van die digter in Suid-Afrika.
Met Antjie se sestigste verjaardag het die volgende skrywers haar gelukgewens:
- Max du Preez
My wens vir Antjie is gesondheid en hope liefde, en mog ons land nader beweeg aan dit waarvan sy so lank gedroom het.
- Breyten Breytenbach
Mag sy nog lank vir ons word-en-verwordtaal uitgespaar bly, mag sy genade en geduld hê met die Dwaalvolk, en mag sy net van krag tot krag gaan. Viva, Antjie! Viva!
- Joan Hambidge
Mag jy op sestig, voortdig
op jou uniek woedende
en priemende wyse.
- Deon Meyer
Baie geluk, Antjie. Mag al die regte woorde in die volgende jaar gedienstig voor jou pen se punt kom lê. Lekker verjaar.
- André P Brink
Net ’n dankie-sê, liewe Antjie, dat jy is wie en wat jy is, en dat jou daar-wees dit vir almal van ons die moeite werd maak om te wees wie en waar ons is.
Met liefde,
André en Karina
- Marita van der Vyver
My hartewens vir Antjie op 60: dat jou woorde nooit sal opraak of wegraak nie; dat jou geliefdes se liefde jou tot die einde sal abba; dat jou hart altyd so vol passie sal bly klop.
- Riana Scheepers
’n Rympie, vir Antjie, op 6(0)
Antjie S maak kinders bang
en Antjie K skryf versies
my wens vir jou op hierdie dag:
’n versekoek met kersies.
(Beeld, 23 Oktober 2012)
In Die Burger van 3 Maart 2012 gee Antjie haar mening oor godsdiens: “Hoe ouer ek word, hoe meer dink ek dat die mens se behoefte aan godsdiens, God, Jesus en ’n heilige gees hoofsaaklik met mag te doen het. Hoe meer ‘uit beheer’ jy voel, hoe meer het jy iets nodig om te stabiliseer. Maar dit is nie te sê dat dit nie vir my soms wonderlik is om in ’n kerk te wees nie, dat as ’n vorm van saamwees, veral in ’n swart kerk, dit ’n mens sterk bind aan iets groters as jyself, nie God nie, maar mense, die spiritualiteit van menswees.
“Wat glo ek nóú? Ek hou nie van die woord ongelowige nie. Want ek is gevul met geloof, maar ek is nie ’n Christen nie. Ek glo nie aan God soos hy vertel word deur die Bybel of die kerk nie. Maar ek glo dat daar iets groters as ekself is. Die beeld waarmee ek dit miskien kan verduidelik, is dat elke mens aan die struktuur van dit wat groter as jyself is, drink soos ’n baba aan ’n bors. Ons voel die tepel tussen ons kake, dan sê ons: dis God. Ons voel die melk in ons mond en sê: dis Christus. Intussen is daar agter die tepel ’n hele bors met ’n ingewikkelde klierstelsel, daar is nog ’n bors, en daaragter die hele liggaam. Maar ons kyk met ons bababrein en ongekoördineerde oë na die tepel en sê: ghoeghoe-ghoe.”
In 2012 is daar ’n skrywerskonferensie in die Fugard-teater in Distrik Ses gehou wat deel was van ’n internasionale herbesoek aan die Edinburgse wêreldskrywerskonferensie van 1962. In haar spreekbeurt oor die tema “Moet letterkunde polities wees?” het Antjie gesê: “Die departement van kuns en kultuur is ’n nul op ’n kontrak en kan geensins krediet neem vir Suid-Afrikaanse kunstenaars se suksesse nie.”
In haar praatjie het sy gewys op hoe belangrik dit is dat daar wel wisselwerking tussen skrywers en politici moet wees, ook teen apartheid. Sy het Karl Marx aangehaal: “’n Regering hoor net sy eie stem. Hy wéét hy hoor net sy eie stem. Hy hou graag die illusie voor dat hy die stem van die mense hoor. En dring daarop aan dat die mense ook hierdie illusie voorhou.”
Sy het voortgegaan: “Dáárom moet ’n kabinet letterkunde lees. Nóg die staat wat hulle beheer, nóg die goeie planne om die land om te laat draai, sal help in die afwesigheid van ’n visioenêre woordeskat wat ten beste gemaak word deur skrywers en digters om te skep, besiel en fokus op sosiale kohesie.” (Die Burger, 24 September 2012)
Antjie Krog was in 2014 aan die ontvangkant van die Mbokodo-toekennings wat sedert 2013 toegeken word. Dit word gesamentlik aangebied deur die Departement van Kuns en Kultuur en Carol Bouwer-produksies om erkenning te gee aan vroue wat ’n beduidende bydrae tot die kunste in Suid-Afrika gelewer het. Sy het dit ontvang in die kategorie van taal en die kuns van storievertel, veral vir die invloed wat Country of my skull (1998) gehad het en nog steeds het.
In 2014, agt jaar na die verskyning van haar vorige bundel, Verweerskrif, word Mede-wete / Synapse gepubliseer. Dit word in 2015 met die ATKV-Woordveertjie vir poësie bekroon (beoordelaars Diana Ferrus, Margot Luyt en Bernard Odendaal) en in 2017 palm Antjie met Mede-wete vir die tweede maal die Hertzogprys vir poësie in.
In sy huldigingswoord by die oorhandiging van die Hertzogprys aan Antjie sê Hein Viljoen dat Mede-wete ’n "sterk en ontstellende bundel is, oorspronklik en vindingryk. Die digter ondersoek ’n wye reeks aktuele kwessies, veral politiek en rasseverhoudings (soos in die skrynende reeks 'Bediendepraatjies'). Die bundel is oorweldigend (en baie moedig) in die wyse waarop dit die kwessies van bevoorregting, wit-wees en inherente rassisme aan die orde stel. Dit is fel betrokke poësie – baie naby aan die aktualiteit.
"Die teks ontgin ’n wye reeks taalregisters op ’n byna argeologiese wyse. Taal word – op die voetspoor van Paul Celan na die Groot Brandoffer – gebreek en hersaamgestel, so asof die bestaande (standaard)taal te swaar dra aan 'n ideologiese ballas, uitgedien geraak het en daarom nuut uitgevind moet word. Deur sy/haar mede-wete en mede-pligtigheid is die leser betrokke by hierdie ontdekkingstog. 'n Soort meedoënlose woordspel kenmerk die bundel – ’n voorneme as’t ware om meer as een betekenis op ’n slag uit te druk en betekenis ekspressionisties uit te vergroot, soos in die gedig by Mandela se dood of in die gedigte oor die geliefde. Deur sy volgehoue (taal-) eksperimentering is die bundel vergelykbaar met Marlene van Niekerk se bundel, Kaar. (...)
"Die gewaagde en intense aanpak van die politiek van skuld, die verskeidenheid en veelstemmigheid daarvan en die uiters vernuwende eksperimentele gebruik van die taal maak Mede-wete ’n waardige ontvanger van die Hertzogprys – ’n besondere prestasie in ’n jaar waarin verskeie puik bundels meegeding het om die prys."
In haar antwoord het Antjie Krog onder andere gesê (Die Burger, 22 Junie 2017): "(D)ankie aan die Akademie vir soliede gewoonheid. Want waarom dit eintlik hier gaan, is dat literêre pryse die manna uit die hemel is, die dou op Gideon se skaapvel, dan op dan af. As dit na jou kant toe kom, is dit iets waaroor jy jou van harte verbly, jouself toelaat om vir ’n oomblik in rond te dryf, dalk jou bek bokant die water soos ’n seekoei te groot te rek of klein spuitfonteintjies van plesier te blaas. Want ’n digter kan nie lewe van poësie alleen nie. Nog erger: om poësie te kan skryf, moet jy as ’t ware toegang tot lugleegtes hê, oop tyd, ruimtes vol tyd. Geld soos dié stel ’n mens in staat om van die agtervoet na albei voete te beweeg en uitgewers weer op goeie voet te vind. (...)
"My grootste dankie gaan egter aan die poësieliefhebbers in Afrikaans, of hulle self ook skryf, pryse toeken of onderrig gee, of net ’n gedig lees en vir ’n oomblik hulle oë toemaak asof hulle iets bowe-werkliks ervaar het, mense wat glo dat poësie die slagaar van ’n taal is, die diepste vorm van filosofie. Wat weet dat poësie die gevoelige ervaring van menswees verleng; wat aan iemand wat sigself aan die einde van wanhoop bevind, ’n opening bied, ’n asem, ’n oomblik van insig - verblindend van die onsegbare.
"Poësie is die groot Ongekontamineerde. Dit is seëvierend omdat dit die mens in ’n verhoogde staat van bewussyn plaas, altyd met verhelderende gevolge. Asof jy op die drumpel van asem staan. Asof jy suurstof uit koel bome kry en skielik vorentoe gaan. Dis waarom digters skryf. Dis waarom lesers lees. Om die verheldering, die intensifisering, om iets van die onsterflike te ontruk.
"’n Goeie gedig is ’n versneller van die bewussyn. Indien jy ooit eenmaal hierdie versnelling meegemaak het, smag jy daarna en raak volslae afhanklik. Wie sigself in hierdie soort verruklike afhanklikheid van taal bevind, heet, so dink ek, digter en gedigliefhebber. Ek salueer julle en ’n uitgewery wat al vir honderd jaar poësie publiseer.
"So hou die poësie voet by stuk, gee sy nie om as haar gesig verbrand nie, selfs al word sy toegegooi deur nimmereindigende internetmeule-variasies wat geen komplekser handeling van lesers verg as ’n duimpie op of af nie."
Mede-wete is Antjie se gunsteling bundel, vertel sy aan Pienaar-Vosloo. "Ek het die grootste risiko's daarmee geloop. Hoe ouer jy raak hoe meer vra jy jouself af of dit nie nou tyd is om stil te bly nie. Moet vandag nie uitgesê word deur die jongeres en digitaal-ratses nie? Hoe ouer jy word hoe meer bewus word jy van weerloosheid en sterflikheid en dit raak moeilik om skerp en hard te werk om van oortollige woord-gewig ontslae te raak. Dit word al hoe moeiliker om ’n digbundel te publiseer en om legitimiteit daarvoor te kry. Met al die nuwe tegnologie en vlugtigheid van woorde op die internet, die digitalisering, Facebook en blogs is daar net soveel digters. En mense kan so vinnig, soms ondeurdag en so onbevange daarop reageer.”
Wanneer sy met Murray la Vita oor Mede-wete gesels, noem sy aan hom dat sy gewoonlik altyd ’n stel tipiese temas het. "Ek skryf politiek, ek skryf persoonlike gedigte, ek skryf oor taal, ek skryf oor die maak van gedigte, ek skryf oor my familie en hierdie keer toe ek begin werk aan ons plaas en die werf, toe besef ek dat eintlik is werf ’n ideale plek vir álmal.
"Die werf van ’n plaas is waar álle dinge bymekaarkom, die sterre, die diere, die mense wat daar werk, die eienaar, die kinders, die kos, die honger, die onreg - dis alles, alles plek op ’n werf.
"Ek het aanvanklik gedink die bundel se titel moet wees Die werf en toe het Johann de Lange vir my gesê, nee, jô, hierdie gedigte ... jy weet nie wat maak hulle daarin nie en as mens dit lees, is dit te vreemd en dit is te wild, hy dink hulle moet uit.
"En toe het ek gedink ek probeer juis ’n ánder taal kry ... En dis dan waar ek begin het om by Paul Celan te kyk wát doen jy aan taal om die woorde wat nie meer iets beteken in daai taal nie, terug te bring dat hulle iets beteken. Toe het ek die gedigte almal uitgehaal en hulle in ’n aparte afdeling gesit."
Op Versindaba skryf Marlies Taljard as volg oor Mede-wete: "Die bundel Mede-wete herinner aan ’n laataand-gesprek waarin die knelpunte van ons lewe in hierdie land en ons bestaan op aarde op diepsinnige wyse en met inagneming van die geskakeerde aard van die werklikheid en die waarheid uitgepluis word. Die bundel het ’n diep spirituele stramien wat in die grein van die gedigte lê, dikwels sonder om beredeneer te word. (...)
"Die digterlike styl van Mede-wete is, soos ons nou reeds van Antjie Krog te wagte is, kenmerkend van ’n digter wat ’n meester van haar ambag is. By haar gaan gedigte met ’n narratiewe aard naatloos oor in liriek, in argumentatiewe betoog; van die mees informele register na die formele akademiese register sonder dat sy ooit haar greep op die poëtiese aard van die gedigte verloor. Die wyse waarop sy taal hanteer, vorm en vervorm om nuut te klink en nuut te beteken het reeds by haar ’n handelsmerk geword en laat die leser telkens sprakeloos. Sy skryf ewe gemaklik in vrye versvorm as wanneer sy van ingewikkelde vaste poëtiese strukture gebruik maak. Mede-wete hoort myns insiens voor in die vertoonkas van die Afrikaanse poësie. Ek haal ten slotte die laaste deel aan uit een van my gunsteling gedigte, mirakel, met sy pragtige liriese – byna inkanterende – inslag:
ek behoort aan hierdie land
dit het my gemaak
ek het geen ander land
as dié land nie
mateloos is my liefde vir die land
verwikkeld gehard en onomwonde
ek glo nie aan wonders nie maar
die vreedsame vrymaking van my land
was ʼn wonder – onkant en lighoofdig bly
dit by my die weergaloosheid daarvan
bly my by
Die Nederlandse vertaling, Medeweten, vertaal deur Alfred Schaffer, Robert Dorsman en Jan van der Haar, was een van die vyf benoemdes vir die Filter Vertaalprijs vir 2016.
Oor die Nederlandse vertaling skryf Remo Campert onder andere in De Volkskrant: “Lees de hele bundel Medeweten. Dan zult u het hopelijk met me eens zijn dat Antjie Krog Nobelprijs-waardig is.”
Die beoordelaars vir hierdie prys het onder andere oor die vertaling geskryf: "Medeweten vormt zonder twijfel een hoogtepunt in het oeuvre van de Zuid-Afrikaanse dichteres Antjie Krog. Het is een bundel van een verbluffende complexiteit waarin centrale motieven uit haar werk samenkomen: grond en gemeenschap, het vrouw-zijn, de menselijke vergankelijkheid (zoals in het prachtig en tegelijk ontluisterende ‘ontweiden’ over de levende dode die haar moeder geworden is, een ‘dodin’), maar ook het schrijven zelf. Alle stijlregisters worden ingezet, zowel spreektalige als hooggestemde, de toon schiet heen en weer tussen nuchter, ontroerend en schokkend, en genreconventies moeten eraan geloven. Tafereeltjes die in verwondering stilstaan bij het dagelijks leven volgen op prozagedichten over de worsteling met ongelijkheid en racisme of op beschouwingen over de taal als grondstof van de dichter. Dankzij Robert Dorsman, Jan van der Haar en Alfred Schaffer beschikken we nu ook over een tweetalige leeseditie, met telkens op de linkerpagina de Nederlandse vertaling en rechts het origineel. Een toelichting bij de vertaling is er niet, waarschijnlijk om de poëzie laagdrempelig te houden. Dat is een begrijpelijke bekommernis, al vraagt de lezer zich nu wel af waarom bijvoorbeeld het koppelteken uit de Afrikaanse titel (Mede-wete) werd weggelaten, of waarom niet de integrale bundel werd vertaald. De vertalers hebben zich strikt gehouden aan de strofebouw en aan de bladspiegel en slagen er uitstekend in om de sfeer en het ritme van de oorspronkelijke gedichten op te roepen." (http://www.tijdschrift-filter.nl/filter-vertaalprijs/2016/nominaties-filter-vertaalprijs-2016.aspx)
Antjie se ma, Dot Serfontein, is op 4 November 2016 oorlede. Haar reaksie op haar ma se afsterwe teenoor Charles Smith was: "Die verlies is oorweldigend. Die woord huldeblyk skielik ook ..." Antjie het die gedig "ontwei" in die bundel Mede-wete aan haar ma opgedra:
ontwei
jy gly onder my uit, Ma, in hierdie virulentgeurende lente
vanoggend toe ek jou groet, klamp jy aan my vas
en byna te buite hou ek jou
hou jou lignemendheid jou werpwrakende woedebrokke
jou brak onuitblussende steenkooloë vegtend bloed-
veragtendvegtend maar jy’s reeds sonder skouers
(here die gedagte aan ’n ontdagte-jy klief op my af die weg-
glip van die vreesloosste priemhonger sillabe
van my lewe) – dis boggel wat ek
in my arms hou newe-aards skots-skreef probeer jy
die inmekaarplons toeskoffel
die swetsende terdoodbrenging van slyt-
bare vlees soos voortgedryf deur pis deur die onwaardigheid
van skyt van herberglose breuke knoppe en fynmasige
wade van immerende onmagtigheidsmakings
maar altyd
altyd met die vlammende dapperswaard stip vooruit dit robbel
en skree Ma want hoe benaam ek jou tot leef tot nader-
baar bly as boegbeeld wat die aarde voor my kloof
torsende briefvellige vrou morsend met jou nat grys hare
asof jy met moeite uit die grond geruk is ek sien die wanhoop
in jou oë ons gryp na die enigste wat ons ken: die skrifgeluid van
skerwe angsvallig tastend teen soveel vergruisende weerloosheid
om die dood te probeer indink tot die dood-in toe hoor ek jou
beier aan onverlore taal jou woede spaar jy nie nog jou deernis
nog jou arms nog jou bors in die truspieëltjie sien ek jou staan
staan in jou vooroorstortende lyf
alleen, onnoembaar mensonterend alleen dodin van my wese
en trillende keelvel van my alfabet
In Taalgenoot (winter 2015) vertel Antjie vir Anet Pienaar-Vosloo dat sy ’n beter ouma is as wat sy ’n ma was. "Ek glo onwrikbaar daarin dat jy vir kleinkinders moet lees vandat hulle jou kan hoor. Om vir ’n jong kind daagliks voor te lees is die grootste geskenk wat jy die kind kan gee. Rymelary en die klank van rym, sonder om te verstaan wat die woorde beteken, vorm ’n ritme in ’n kind se brein wat haar meer laat begryp as wat sy verstaan. Rym werk met klanke en asem, jy voel dus taal deur jou lyf.
"Rudolf Steiner noem dit 'innerlike semi-spirituele ruimtes' wat ’n kind se psige verruim. Rym stel ’n kind voor aan sulke komplekse sinstrukture dat haar maatjies, wat lesers is, eers op 15 by haar gaan opvang. Rym skep ’n enorme passiewe woordeskat – mens ken mos baie meer woorde as wat jy gebruik. Dit laat ’n kind kreatiewe spronge maak: ‘lap’ en ‘kap’ het niks met mekaar te make nie, maar klankgewys konfronteer hul samehang jou. Daar word beweer dat ’n Engelstalige kind in 1945 maklik 10 000 woorde geken het. Vandag is dit skaars ’n duisend. Een van die belangrikste redes vir die agteruitgang is glo dat ouers nie meer vir kinders rympies en berymde gedigte lees nie.”
Tydens die Volksblad Kunstefees in Bloemfontein in 2017 lewer Antjie Krog die Sol Plaatje-lesing wat hulde bring aan hierdie veelsydige skrywer en denker onder die titel "Kuns maak ons vry".
Voordat Antjie aan die woord gekom het, het die die rektor van die UV Sol Plaatje aan die gehoor bekendgestel as ’n "intellektueel, ’n joernalis, skrywer, leier in die ANC, en boonop die eerste swart Suid-Afrikaner wat ’n roman in Engels geskryf het, al was hy Tswana van geboorte en kon hy sewe tale praat. Hy is eers na sy dood raakgesien en geëer."
Antjie het in haar lesing grotendeels gefokus op Sol Plaatje se boek Mhudi. Naomi Meyer het op LitNet Antjie se lesing opgesom:
"Hier is ’n paar ander hoofpunte uit haar lesing:
- Sol Plaatje nooi wit mense in die literatuur van swart mense in, nie andersom, soos normaalweg die geval is nie.
- En hy skryf oor wit en oor swart mense op doodgewone manier – niemand is verhewe bo die ander nie. Almal het ’n storie om te vertel. ’n Manier vir swart en wit om mekaar te verstaan (in sy roman): "Their noticing of each other's pleasures and discomforts."
- Sy verwys na Plaatje se "verbal engagement". Ten spyte van Plaatje se persoonlike gevoelens oor wit en oor swart, hoe daar teen hom as swart mens gediskrimineer is, tree mense van verskillende rasse en kleure met mekaar in die boek in gesprek. Geen mens kan oor ander regeer nie, is sy houding. Plaatje kies, ironies genoeg, vir Moody as sy held (die mag van kolonialisme – Engeland – en die kerk/godsdiens, ten spyt).
- Naamgewing speel ’n rol: name van mense is in hul eie tale, soos Afrikaans, maar plekname is gegee volgens die inheemse name, gegee volgens die naam van die mense wat daar gewoon het. Taal en naamgewing het te doen met besitreg.
- Alliansies is van belang in die boek. Oorloë is voortdurend ’n agtergrondtema, en dan ook tale, oor en weer: kommunikasie oor en weer.
"Soos wat oorloë ’n tema vorm in Plaatje se werk, is ook meertaligheid iets wat Krog deurlopend in Plaatje se werk uitwys. Plaatje wys op hoe belangrik vertaling vir hom as skrywer is deur in sy boek vertaling van Tswana-woorde te verskaf.
"Krog wys op hoe die Bybel aangepas word in die roman, waar Paulus skryf dat almal gelyk voor God is. In Plaatje se roman betrek hy nie net Romein en slaaf nie, maar swart en wit, man en vrou.
Krog sê dat Plaatje nie net oor mense skryf nie, maar ook alles van die groter heelal ondervang: komete, insekte, die kosmos ... In sy werk is daar 'ever-widening circles of inclusion: religions, races'.
"'Dit het meer as 20 jaar van demokrasie geverg om haar oë oop te maak vir waar Suid-Afrika verkeerd geloop het,' sê Krog. 'Kyk wat gebeur uiteindelik in sy boek: die twee groepe is uit mekaar, swart en wit. Dit kon verskillend gewees het, dit kon ’n huwelik gewees het wat gewerk het. Maar Plaatje is in beheer van sy karakters en van hul uitkomste. Hy is dus vryer in sy boek as in die werklike lewe. Hy het ’n visie terwyl hy skryf; sy skrywe oor onderlinge verbintenisse is wat hy sien van die land waar hy nie is nie.'
"Krog se slot is verrassend. Plaatje se roman, sê sy, is egter nie net ’n boodskap vir ons tyd nie. Kom ons vier die lewe en die werk van ’n man wat ver van hier gewoon het, jare gelede, en wat ons vry maak omdat kuns vry maak. Kom ons wees vry soos wat kuns ons vry maak, ’n viering van kuns."
Op van die vrae wat die gehoor aan Antjie Krog gevra het, was haar pleidooi: ’n land soos Suid-Afrika met al sy tale, behoort ’n obsessie met vertaling te hê. "Ons moet vertaal. Ons moet mekaar se tale praat."
In ’n onderhoud met Murray la Vita in Die Burger van 30 Junie 2017 praat Antjie met hom oor die dood: "Ek is tog altyd bietjie teen die feit dat die dood soms in die poësie ’n ontsnapping word van die léwe; met ander woorde jy hoef nie te skryf hoe jy oud word nie en hoe jy sleg lyk en voel nie. As jy praat, praat jy oor die dood. En ek sê nie dis maklik om oor die dood te praat nie, maar ek sê net daar is ’n stadium van verwoording wat verwaarloos word en dít is die pre-dood.
"Ek het vir my ma die heeltyd gesê: 'Skryf oor nóú. Wat dink ’n mens? Wat doen ’n mens? Wát?' En sy het glad nie belang gestel daarin nie.
"En ek het een keer vir ’n ander baie ou skrywer gesê: "Ek wil weet oor daai tydperk, ek wil daai tydperk verstaan. Die poësie het my in staat gestel om die fases van my lewe te begryp. Jy raak verlief met die gedigte van Ingrid Jonker, Jy hét lief met Breyten se goed, of Van Wyk Louw se 'Ek haat en ek het lief'... (...)
"Dit gee jou toegang tot ’n intensiteit van sekere fases van jou lewe en dáái deel word nie verwoord nie. En toe sê die skrywer vir my: "Ék skryf om wég te kom daarvan.' En toe dink ek dit is ’n probleem, want dit is hierdie ... En dan, wanneer manskrywers in prosa wél daaroor skryf, dan maak hulle hulself ou vrouens - sowel Coetzee as Karel Schoeman; die karakters is ou vrouens wat sterwend is.
"Nou weet ek nie of dit die uitmekaarval van ’n vrou se liggaam is wat makliker is om jou te verbeel as die uitmekaarval van ’n mán se liggaam nie.
"En jy weet, sodra die digters oud word, dan vat hulle meesal jong vrouens, so dan het jy hierdie fantastiese kontras van die jeug en die dood. Maar nié hierdie arme stokou man saam met die jeug nie; die uitmekaarvallende manlike liggaam is nie ’n teenwoordigheid nie; ek ken nie gedigte waarin dit figureer nie."
Dit het Murray la Vita opgeval dat iets wat Antjie fassineer van die manlike teenwoordigheid is dat "sodra dit verdwyn, vat dit die mag saam".
"En nou kyk jy na die letterkunde - die lesers is eintlik vroue, oral waar jy kom, sien jy vroue; die meeste van die mense wat klas gee in die letterkunde, is vroue; al hoe meer van jou resensente is vroue. En soos wat dit gebeur, kan jy sien hoe die mag van die letterkunde verdwyn.
"In die argitektuur en die mediese beroepe gebeur dit ook: hulle sê die beroep word vervroulik.
"En dan sê hulle mans gaan nooit net weg nie, mans vat ook die mag saam met hulle weg en dan bly daar nou net ’n klomp vrouens oor en skielik daal die statuur van daai beroep. Om ’n argitek te wees, is nie meer daai aangrypende Fountainhead-ding van die ou dae nie. So hulle gaan word dan spesialiste, die mans of hulle gaan in geld in.
"Ek kyk na die politiek wat nou sulke sterk vrouens het en hierdie mans wat uitruilbaar lyk. (...) Hulle lyk almal of hulle in dieselfde fabriek gemaak is. (...) Ek vermoed oor ’n ruk gaan daar geen mag mee oor wees in die politiek nie. Die geld gaan die politiek só lamlê dat dit nie eintlik saak maak wat die politici daar binne besluit nie. Dis eintlik klaar so - geld run die wêreld en jy sien daai mans wat dit doen nooit.
"Nou in die kreatiewe letterkunde blý mans gelukkig, so ek is altyd bly as ek na ’n plek gaan en jy sien daar gaan manskrywers wees want dan weet jy hulle bring met hulle die mag saam, die aandag, die respek.
"Ek dink dit is jammer dat dit so is en dat ’n mens nie leer hoe om waarde te heg aan dit wat vrouens doen nie. Of doen ons dit op so ’n manier dat dit móéilik is om dit te eer?"
In Januarie 2018 is die Gouden Ganzenveer vir 2018 aan Antjie Krog toegeken. Dit is ’n kulturele prys wat elke jaar in Nederland toegeken word aan ’n persoon of instituut wat vereer word vir hul bydrae tot die geskrewe en gedrukte woord in die Nederlandse taal. Dit was die eerste maal dat hierdie prys aan ’n persoon van buite Nederland toegeken is.
Gerdi Verbeet, voorsitter van die Akademie van die Gouden Ganzenveer, het die nuus op die Nederlandse radioprogram De Taalstaat bekendgemaak: “Die Akademie van die Gouden Ganzenveer eer Krog as ’n spesiale en veelsydige digter, as ’n uitsonderlike skrywer en joernalis van integriteit, en as ’n begaafde kunstenaar van haar eie werk.”
Eloise Wessels, besturende direkteur van Media24 Boeke en hoof van NB-Uitgewers, het die nuus verwelkom. “Dit is vir ons as Krog se uitgewer eweneens wonderlike nuus – ons is saam met haar trots en bly.” (LitNet)
Antjie het in ’n onderhoud met NPO Radio 1 gesê: "Ek is verbyster, ontroer en opgewonde oor die erkenning wat ek uit Nederland kry. Die Nederlandse taal het baie vir my as digter beteken. Die Nederlandse taal het my verryk. Die prys kom op ’n interessante tyd, aangesien die Afrikaanse taal met rede bedreig voel." (Maroela Media)
Joost Nijsen, Krog se Nederlandse uitgewer by Podium, meen dat die entoesiasme vir haar werk bogemiddeld groot moet wees vir die Akademie om ’n uitsondering te maak vir ’n “buitelandse” outeur. “Ons het hier by Podium op die tafel gespring toe ons dit gehoor het. Nie alleen is die Gouden Ganzenveer waarskynlik die mees gesogte literêre prys in Nederland nie, maar dit is bowendien uniek dat die prys toegeken word aan ’n nie-Nederlandse skrywer.”
Willie Burger het aan Jo Prins (Netwerk24, 19 April 2018) gesê hy dink Antjie Krog se werk het baie om aan Europese lesers te bied: "Juis omdat sy met die kompleksiteite van menswees in omstandighede van uiterste verskille tussen arm en ryk, geleerd en ongeletterd, en ’n 'mengelmoes' van beskouings in haar werk worstel. En hierdie is temas wat belangrik is hier in Suid-Afrika maar ook toenemend daar (Nederland).
"Deur hierdie prys word Krog veral onder die aandag van ’n wyer Nederlandse publiek gebring. Die soort erkenning dra ook daartoe by dat haar status as skrywer in die buiteland verhoog – wat kan help om haar werk ook verder bekend te maak – in ander lande en vertalings."
Louise Viljoen het ook soos Jo Prins gesê dat dit merkwaardig is dat hierdie Nederlandse prys nou aan ’n Afrikaanse skrywer toegeken word.
"Wat my betref, is die prys welverdiend: Krog is ’n uitmuntende en waagmoedige skrywer wat met elke nuwe teks ’n stroomverlegging in mense se denke bring. Sy prikkel en provokeer met haar werk. Verder het sy die vermoë om deur haar fokus op plaaslike Suid-Afrikaanse sake mense ver buite die grense van die land te raak."
Rudie van Rensburg se opmerking teenoor Jo Prins was: "Met Afrikaans tans spartelend om kop bo water te hou as akademiese taal, is die verhouding tussen Afrikaans en Nederlands te verwelkom."
In 2017 verskyn ’n Engelse vertaling van Antjie se Hertzogprys-bundel Lady Anne onder die titel Lady Anne: a chronicle in verse. Antjie vertel aan Nathanael Freed hoe dit gebeur het dat die bundel in Engels vertaal en uitgegee is: "It is the visit of professor Greg Clingham who came into my office and asked wouldn’t I oversee, or look, or do a translation of Lady Anne into English. And I said, 'Why?' And he said, 'No, no, no, I think Lady Anne is on a comeback, and that the book would fit in nicely with all the other projects.' And so I said yes, and I was too nervous to ask anyone else to do the translation, because maybe the poems don’t work, and then that one has to tell you, or you have to realize, and so I said no, I’d do it myself. I think on 1 December – our long holidays are over December, so November, December, January, February – I translated them into English. There is a whole controversy about poets’ translating themselves. Brodsky did that, and some playwrights did that, and it’s very problematic because you’re not really a translator; you’re a poet. So when the line doesn’t work in English, you don’t look for a better line; you change the line. So this time, I tried my best not to do that, but to behave like a translator, and not to make too big a difference between the Afrikaans version and the English version."
Freed wou by Antjie weet watter probleme sy ondervind het met die vertaling van Lady Anne. Sy het verduidelik dat een van die kenmerke van die Afrikaanse bundel is dat die Afrikaans baie kripties is. "It didn’t flow necessarily, and Afrikaans is a language that lends itself easily to any kind of distortion. It’s a young language, so you can do with it what you want, which you can’t in English. It’s very jarring if you do the word distortions in English that you’ve just done in Afrikaans. So, there’s none of that, and I think the flow is much more logical. But when the book was written in Afrikaans, when it was filled with anger against your leader, after other Afrikaners, you actually didn’t want them to read you. You didn’t want them to like what you wrote, so you made it deliberately difficult to read. This time it was not like that. The other biggest issue was the form, because I chose a specific rhyme pattern for the historical parts. It’s sort of ABAB et cetera, and the last line is again A, so that the whole stanza ends with a rhyme. It’s like a circle; it comes together with a rhyme. And that I was not always able to do in English. So it’s less formal, and it’s less structured."
Freed het baie belanggestel oor hoekom Antjie Krog op Lady Anne as onderwerp van hierdie digbundel besluit het. Sy het geantwoord: "It’s like a treasure if you come across someone who is herself or himself a good articulator, and because she wrote a lot – diaries, letters – she not necessarily expressed herself so well, but she had the eye of a painter, and so she could describe the things that she saw, which is wonderful because you move with her through the Cape during that era. And then, she had these unbelievable drawings which you could also then use in your poems, and you could then treat her as a fellow artist. So she’s not only a fellow woman, she’s not only a fellow observer, but she’s also agonizing about how to do justice to what she sees, or to the complexity of what she sees. One more example is that there was a sale of paints in London at Newman’s, and she went there and bought a lot of paint to bring back to the Cape, and when she arrived at the Cape, she realized that she completely misjudged the sun and the clear clarity of that landscape. She had all these dull English greens, and she doesn’t have yellow, red, or others. And how many times she tried to draw somebody or something and it didn’t work out. All of that is a precious extra thing that she brought to why I wanted to choose her. Or, I chose her, and then, in the end, there are a lot of spinoffs. Like also, the notion of the turtle or the soul-fish, this I also got from her. And it became a constant metaphor for me in other works as well. I often used 'in change of tongue'. It’s the same as the fish in South Africa. We have 'to change our tongues' if we want to live there."
Op Amazon word die bundel as volg opgesom: "Lady Anne: A Chronicle in Verse by Antjie Krog is the first English translation of an award winning book published in Afrikaans in 1989. It engages critically and creatively with a key moment of colonial history—the time Lady Anne Barnard spent at the Cape of Good Hope, from 1797 to 1802. Usually mentioned merely as a witty hostess of fabulous parties, Anne Lindsay Barnard, the daughter of a Scottish Earl and the wife of a colonial administrator, was an independent thinker and a painter and writer of genius. She left diaries, correspondence and watercolors documenting her experiences in this exotic land, the contact zone of colonizers and indigenous peoples. Antjie Krog acts as bard and chronicles an epic about this remarkable heroine’s life in South Africa, and intertwines it with life two hundred years later in the same country but now in the throes of anti-apartheid anger and vicious states of emergency. Krog’s powerful and eloquent bringing together of the past and the present, and the historical and the poetic embodies an experience that is as pertinent and compelling today in a democratic but still turbulent South Africa, as it is in the USA and other places where the intersections of race, identity, power, and language lie at the center of civic life."
Stephen Clingman het op Amazon geskryf dat daar deurgaans in hierdie bundel ’n sterk en boeiende kwaliteit aan Krog se taal te bespeur is, "digging deep into the nature of South African life and her own self-challenging relationship to it ... There is a substance here, a regard, a responsibility, a creative response which is in keeping with the original nature of the volume when it was first published during the turmoil of the last decade of apartheid in South Africa in the 1980s. This is an extraordinary opportunity to present a writer of tremendous significance to a wholly new realm of readers."
Vir Ingrid de Kok is Lady Anne nie net ’n bundel wat fikseer op twee geskiedkundige oomblikke nie – die koloniale lewe van die agtiende eeu en die teenstand teen apartheid in die 1908's. Soos alle groot gedigte is sy omvang wyd en diep. "In this masterly English translation it speaks to new circumstances, in particular renewed attacks by young South Africans on what they register as a still repressive colonial legacy. It also speaks to conditions of power in many other places, including the United States, where issues of belonging, identity, speech and silence, are alive and active. There too writers and thinkers are challenged to address the moral, intellectual and creative challenges these themes generate. Alert to the dangers of complicity and despite her view that it is impossible 'to hone truth with the pen/to live an honourable life within so much privilege,' Antjie Krog engages these difficult subjects with originality and power, in poetic language of great beauty, passion and complexity."
Antjie Krog maak in 2018 ’n persoonlike keuse uit De kleur van je hart (Country of my skull), Een andere tongval (’n Ander tongval) en Nietz liever dan zwart (Begging to be black) en dit word deur Podium in Amsterdam uitgegee onder die titel Hoe alles hiert verander. Sy het ook ’n "aangrypende" voorwoord (volgens die uitgewers) tot die bundel geskryf. Die resultaat van hierdie keuse is ’n "intrigerend nieuw werk dat niets aan kracht heeft ingeleverd, omdat de kwesties die Krog zo grondid onderzocht en lucide beschreef nog altijd brandend actueel zijn." (Uitgewers se inligtingstuk)
Hier volg enkele aanhalings uit besprekings van Antjie se werke in Nederland:
- "De grote kracht van dit boek is dat Antjie Krog de ongemakkelijkheid van haar emoties daadwerkelijk voelbaar weet te maken. Wat zij aan den lijve ervaart, voelt de lezer dankzij haar macht over de taal net zo. (...) Oordeel: virtuoze verbeelding van al dat onrecht en die pijn." Trouw
- "Met dit boek heeft Antjie Krog me lamgeslagen."
Adriaan van Dis over De kleur van je hart
- "Een grandioze caleidoscopische reportage."
NRC Handelsblad over Een andere tongval
- "Antjie Krog weet haar lezers altijd te raken."
de Volkskrant over Niets liever dan zwart
- "Op zeer geëngageerde wijze analyseert de auteur de nog steeds actuele zoektocht van de inwoners van Zuid-Afrika naar samenleven in vertrouwen. Een bundel non-fictie die de lezer aan het denken zet."
NBD Biblion
In September 2018 was Antjie Krog en haar werk die fokus op die kongres van die Afrikaanse Letterkundevereniging op Stellenbosch, onder die titel: "Antjie Krog en die vele raamwerke van die Afrikaanse literatuurwetenskap".
Jildou Fabriek van die Universiteit Utrecht het gekyk na Krog se plek in die Lae Lande; Yves T’Sjoen van die Universiteit Gent het haar en Herman de Coninck se werk onder die loep geneem, terwyl Jerzy Koch van die Adam Mickiewicz-Universiteit in Pole Krog se digkuns in vertaling bespreek het.
Antjie was self ook aan die woord met ’n bydrae getiteld: "Vertaling as werktuig om nuwe maniere van mede-wete te ondersoek". Susan Smith van die Universiteit van Fort Hare was verantwoordelik vir die hoofreferaat oor Krog se werk met ’n eko-kritiese invalshoek op ’n gedigteks van haar.
Antjie Krog se werk is verder op die kongres uit verskeie invalshoeke benader. Daar was gesprekke oor haar impak op etlike diskoerse; daar is gefokus op haar intertekste; vertalings van haar werk is bespreek, terwyl daar ook op haar bundel Mede-wete gefokus is.
Verder is daar vergelykings getref tussen Antjie se Lady Anne en Alfred Schaffer se Shaka Zulu; gekyk na persepsies en humor in ’n Ander tongval; en besin oor leesstrategie van die outobiografiese poësie van vrouedigters aan die hand van Krog se gedig "hoe en waarmee oorleef mens dit?"
Antjie was ook een van die deelnemers aan die vierde Festival voor het Afrikaans in die Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam. Hierdie fees fokus op kuns en kultuur en Antjie het saam met die rapkunstenaar Churchill Naudé en die skrywer-sanger Jolyn Phillips opgetree.
Publikasies:
|
Publikasie
|
Dogter van Jefta
|
|
Publikasiedatum
|
|
|
ISBN
|
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Januarie-suite
|
|
Publikasiedatum
|
|
|
ISBN
|
079810211X
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Eugène Marais-prys 1973
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
—
|
|
Publikasie
|
Beminde Antarktika
|
|
Publikasiedatum
|
|
|
ISBN
|
0798105860
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Reina Prinsen-Geerligsprys voor Zuid Afrika 1977
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
—
|
|
Publikasie
|
Mannin
|
|
Publikasiedatum
|
|
|
ISBN
|
0798105879
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Reina Prinsen-Geerligsprys voor Zuid Afrika 1977
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Otters in bronslaai
|
|
Publikasiedatum
|
|
|
ISBN
|
0798111739
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Eerste gedigte
|
|
Publikasiedatum
|
|
|
ISBN
|
- 0798117362
- 0798127473 (sb)
- 0798144599 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
—
|
|
Publikasie
|
Mankepank en ander monsters
|
|
Publikasiedatum
|
- 1985
- 2011 (illustrasies deur Diek Grobler)
|
|
ISBN
|
- 0620087706 (sb)
- 9780624052562 (sb)
|
|
Uitgewer
|
- Emmarentia: Minotaurus
- Kaapstad: Tafelberg
|
|
Literêre vorm
|
Kinderpoësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
—
|
|
Publikasie
|
Jerusalemgangers
|
|
Publikasiedatum
|
|
|
ISBN
|
- 079811939X
- 07981130792 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Rapportprys 1987
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Lady Anne
|
|
Publikasiedatum
|
|
|
ISBN
|
- 0947046186 (sb)
- 0798144475 (sb)
|
|
Uitgewer
|
- Bramley: Taurus
- Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Hertzogprys 1990
|
|
Vertalings
|
Engels 2017 deur Bucknell University Press (Lady Anne: a chronicle in verse)
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Voëls van anderste vere = Birds of a different feather = Iintaka zolunye usiba: gedigte vir kinders
|
|
Publikasiedatum
|
1992
|
|
ISBN
|
1874863059 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Buchu Books
|
|
Literêre vorm
|
Kinderpoësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
—
|
|
Publikasie
|
Siklus
|
|
Publikasiedatum
|
1994
|
|
ISBN
|
0798132469
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
—
|
|
Publikasie
|
Relaas van ’n moord
|
|
Publikasiedatum
|
1995
|
|
ISBN
|
0798135107 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Roman
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
- Engels, vertaal deur Karen Press 1997
- Nederlands, vertaal deur Robert Dorsman 2003
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Gedigte 1989–1995
|
|
Publikasiedatum
|
1995
|
|
ISBN
|
1874969124 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Groenkloof: Hond
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Country of my skull
|
|
Publikasiedatum
|
|
|
ISBN
|
- 0958419515 (pbk)
- 0958419566 (pbk)
|
|
Uitgewer
|
Johannesburg: Random House
|
|
Literêre vorm
|
Niefiksie
|
|
Pryse toegeken
|
- Honourable mention Noma Award for Publishing in Africa 1999
- Sunday Times/Alan Paton Award for Non-fiction 1999
- South African Booksellers’ Choice Award 1999
- Hiroshima Foundation for Peace and Culture Award 2000
- Olive Schreiner Prize 2001
|
|
Vertalings
|
Word gepubliseer in Londen, Amerika, Milaan, Denemarke en Nederland
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
- Blom, André: Krog deel WVK se dramas met radioluisteraars
- Boddy-Evans, Alistair: Book review: Country of my skull by Antjie Krog
- Boddy-Evans, Alastair: Book review: Country of my skull by Antjie Krog (updated version)
- Boshoff, Carel: Verstaan verlede – Krog kan Afrikaners help sin maak
- Cilliers, Cecile: Wreed-eerlike verslag van digter-joernalis
- Coetzee, Carli: “They never wept, the men of my race”: Antjie Krog’s Country of my skull and the white South African signature
- Heyns, Christof: ’n Boek waarvan mens nie gou herstel nie
- Jordaan, Wilhelm: Ons kán meer wees as “Moermekaarlanders”
- Kok, Dirk: Soeke na waarheid
- Müller, Ampie: Emosies kry aangrypend gestalte
- Nieuwoudt, Stephanie: Antjie moes haar boek skryf om ’n anker te vind
- Nieuwoudt, Stephanie: Antjie Krog skryf oor die WVK
- Nieuwoudt, Stephanie: WVK ’n storie anderkant woorde, sê Krog oor boek
- Pakendorf, Gunther: What if the truth is a woman? Reflections on Antjie Krog’s TRC report “Country of my skull”
- Vosloo, Robert R: Traumatic memory, representation and forgiveness: some remarks in conversation with Antjie Krog’s Country of my skull
|
|
Publikasie
|
Kleur kom nooit alleen nie
|
|
Publikasiedatum
|
2000
|
|
ISBN
|
0795701179 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Kwela
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
RAU-prys vir Skeppende Skryfwerk
|
|
Vertalings
|
Terselfdertyd in Engels gepubliseer
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
- Britz, Elretha: Proses van heelword belangrik in Krog-werk
- De Wet, Karen: Om die kleur van taal te kan agterhaal (LitNet)
- Nieuwoudt, Stephanie: “Met die bundel is alles vryer”
- Odendaal, Bernard: Krog se kragtige digterstem ontroer intens
- Olivier, Fanie: Antjie verwoord Afrika in skitterende stukke vers
- Snyman, Henning: Deernisvol en delikaat, tog onverskrokke, banaal
- Taljard, Marlies: Kleurvol hibried: Kleur kom nooit alleen nie en die talige ruimte van saambestaan
- Van Vuuren, Helize: Krog bring gebrokenheid van die psige tot heling
- Wasserman, Herman: Afrikaans vibreer van genade Krog
|
|
Publikasie
|
Down to my last skin: poems
|
|
Publikasiedatum
|
2000
|
|
ISBN
|
0958419558 (pbk)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Random House
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
FNB-Vita Poetry Award
|
|
Vertalings
|
Terselfdertyd in Afrikaans gepubliseer
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
A change of tongue
|
|
Publikasiedatum
|
2003
|
|
ISBN
|
0958446849 (pbk)
|
|
Uitgewer
|
Johannesburg: Random House
|
|
Literêre vorm
|
Non-fiction
|
|
Pryse toegeken
|
South African Booksellers’ Choice Award 2004
|
|
Vertalings
|
- Ook in Afrikaans gepubliseer
- Nederlands
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Die sterre sê"tsau": Xam-gedigte in, Kweiten-ta-//ken, A!kúnta, Hankass’o en //Kabbo
|
|
Publikasiedatum
|
2004
|
|
ISBN
|
0795701748 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Kwela
|
|
Literêre vorm
|
Vertaalde poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Ook in Engels gepubliseer
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
The stars say "tsau"
|
|
Publikasiedatum
|
2004
|
|
ISBN
|
0795701756 (pbk)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Kwela
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
- Terselfdertyd in Afrikaans gepubliseer
- Nederlands 2003
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
—
|
|
Publikasie
|
’n Ander tongval
|
|
Publikasiedatum
|
2005
|
|
ISBN
|
062404209X (sb)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Tafelberg
|
|
Literêre vorm
|
Niefiksie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Ook in Engels gepubliseer
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Verweerskrif
|
|
Publikasiedatum
|
2006
|
|
ISBN
|
1415200068 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Roggebaai: Umuzi
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Protea Poësieprys 2007
|
|
Vertalings
|
Terselfdertyd in Engels gepubliseer
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
- Botha, Marisa: “ek het ’n liggaam, daarom is ek”: outobiografiese elemente in Antjie Krog se Verweerskrif
- Byna veertig jaar ná Antjie Krog se digdebuut
- Cilliers, Cecile: Ontroerend en beeldryk, maar nie Krog se beste
- De Lange, Johann: Krog se nuutste verweer van bloed én ink
- Greeff, Rachelle: Só klink Antjie se woordverweer
- Hambidge, Joan: Daar is meer as een soort feminisme
- Hambidge, Joan: Antjie Krog: Verweerskrif
- Hambidge, Joan: Krog takel ouderdom, vrouwees
- Nel, Adéle: Liggaam, teks en parateks in Antjie Krog se Verweerskrif
- October, Alicestine: Dis Antjie se Verweerskrif, maar nie haar lyf op omslag
- Smith, Susan: Plek as liggaam en liggaam as plek: tendense van die nuwe materialisme en interaksie tussen mens en plek in enkele tekste uit Verweerskrif (2006) van Antjie Krog
- Van Vuuren, Helize: Verweerskrif tematies en tegnies vernuwend
|
|
Publikasie
|
Body bereft
|
|
Publikasiedatum
|
2006
|
|
ISBN
|
1415200122 (pbk)
|
|
Uitgewer
|
Roggebaai: Umuzi
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Gelyktydig in Afrikaans gepubliseer
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Fynbosfeetjies
|
|
Publikasiedatum
|
2007
|
|
ISBN
|
9781415200223 (hb)
|
|
Uitgewer
|
Roggebaai: Umuzi
|
|
Literêre vorm
|
Kinderpoësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Engels vertaal deur Gus Ferguson 2007
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Digter wordende: ’n keur
|
|
Publikasiedatum
|
2009
|
|
ISBN
|
9780798149266 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Begging to be black
|
|
Publikasiedatum
|
2009
|
|
ISBN
|
9781770220706 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Random House Struik
|
|
Literêre vorm
|
Biografies
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Skinned: selected poems
|
|
Publikasiedatum
|
2013
|
|
ISBN
|
9781415203859 (sb)
|
|
Uitgewer
|
- Kaapstad: Umuzi
- New York: Seven Stories Press
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Conditional tense: memory and vocabulary after the South African Truth and Reconciliation Commission
|
|
Publikasiedatum
|
2013
|
|
ISBN
|
9780857421746 (sb)
|
|
Uitgewer
|
- Chicago: University of Chicago Press
|
|
Literêre vorm
|
Kultuurgeskiedenis
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Geen
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Mede-wete / Synapse
|
|
Publikasiedatum
|
2014
|
|
ISBN
|
9780798167871 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Kaapstad: Human & Rousseau
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
- ATKV-Woordveertjie vir poësie 2015
- Elisabeth Eybers-prys vir poësie 2015
- Hertzogprys 2017
|
|
Vertalings
|
- Engels 2014
- Nederlands 2016; vertaal deur Albert Schaffer, Robert Dorsman en Jan van der Haar
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
- Botha, Marisa: Verwerking van die outobiografiese geheue in enkele gedigte in Antjie Krog se Mede-wete
- Hambidge, Joan: Woorde wat weeg: Antjie Krog - Mede-wete
- Jacobs, Ihette: Mede-wete
- Karina Magdalena: Review: Review: Synapse by Antjie Krog
- Nederlandse vertalers van Mede-wete vir Filter-vertaalprijs benoem
- Nominaties Filter vertaalprijs 2016
- Smith, Susan: "Landskapsverinninging" as sentrale motief in die gedig "tesis in gestapelde sillabeversteuring oor ingebedheid" in die bundel Mede-wete (2014) van Antjie Krog
- Taljard, Marlies: Resensie: Mede-wete (Antjie Krog)
- Van Schalkwyk, Simon: What the words know: review of Synapse
- Van Vuuren, Helize: LitNet Akademies-resensie-essay: Mede-wetedeur Antjie Krog
- Viljoen, Hein: Akademiepryse 2017: Hertzogprys vir poësie aan Antjie Krog - commendatio
- Viljoen, Louise: Antjie Krog's Medewete / Synapse as a challenge to new ways of comparative reading
- Viljoen, Louise: Resensie: Antjie Krog - Mede-wete (2014)
- Visagie, Andries: Sinaps-opsporing tussen self en ander in Antjie Krog se Mede-wete (2014)
|
|
Publikasie
|
Lady Anne: a chronicle in verse
|
|
Publikasiedatum
|
2017
|
|
ISBN
|
- 9780798175180 (sb)
- 9781611488159 (sb)
|
|
Uitgewer
|
- Kaapstad: Human & Rousseau
- Lewisburg, Pennsylvania: Bucknell University Press
|
|
Literêre vorm
|
Poësie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Vertaal deur Antjie Krog uit Afrikaans
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
|
Publikasie
|
Hoe alles hier verandert
|
|
Publikasiedatum
|
2018
|
|
ISBN
|
9789057599156 (sb)
|
|
Uitgewer
|
Amsterdam: Podium
|
|
Literêre vorm
|
Nie-fiksie
|
|
Pryse toegeken
|
Geen
|
|
Vertalings
|
Vertaal deur Robert Dorsman
|
|
Resensies en besprekings beskikbaar op die internet
|
|
Antjie Krog as vertaler
- Browning, Robert: Die rottevanger van Hameln. Pretoria: Daan Retief, 1989 [ISBN 0795920830]
- Van Woerden, Henk: Domein van glas. Kaapstad: Queillerie, 1999 [ISBN 0795800096 (sb)]
- Mandela, Nelson: Lang pad na vryheid: die outobiografie van Nelson Mandela. Florida Hills: Vivlia, 2001 [ISBN 1868674983 (sb)]
- Met woorde soos met kerse. Kaapstad: Kwela, 2002 [ISBN 0795701187] Algehele wenner van die Suid-Afrikaanse Vertalersinstituut se driejaarlikse vertaalwedstryd 2003.
- Lanoye, Tom: Mamma Medea: na Apollonios van Rhodos en Euripides. Kaapstad: Queillerie, 2002 [ISBN 0795800142 (sb)]
Antjie Krog as samesteller
- Serfontein, Dot: Deurloop: keur uit die essays van Dot Serfontein. Saamgestel deur Antjie Krog. Kaapstad: Human & Rousseau, 1992 [ISBN 0798129808 (sb)]
- Losvoor: ’n versameling van Afrikaanse poësie. Saamgestel deur Antjie Krog. Pietermaritzburg: Shuter & Shooter, 1996 [ISBN 0796009473 (sb)]
- Die dye trek die dye aan: verse oor lyflike liefde. Saamgestel deur Johann de Lange en Antjie Krog. Kaapstad: Human & Rousseau, 1998 [ISBN 0798135646 (sb)]
- Met woorde soos met kerse. Saamgestel deur Antjie Krog. Kaapstad: Kwela, 2002 [ISBN 0795701187 (sb)]. Algehele wenner van die Suid-Afrikaanse Vertalersinstituut se driejaarlikse vertaalwedstryd 2003.
- Nuwe stemme 3. Saamgestel deur Antjie Krog en Alfred Schaffer. Kaapstad: Tafelberg, 2005 [ISBN 062404288X (sb)]
- This is my land / saam met Meg van de Merwe en Sindiwe Magona. Kaapstad: Universiteit van Wes-Kaap, 2012
Werke oor Antjie Krog
- Conradie, Pieter: Geslagtelikheid in die Antjie Krog-teks. Rondebosch: P Conradie, 1997 [ISBN 0620 20719 1 (sb)]
- Coullie, Judith Lütge & Visagie, Andries, red.: Antjie Krog: an ethics of body and otherness. Pietermaritzburg: University of KwaZulu Press, 2014 [ISBN 9781869142537 (sb)]
- Garman, Anthea: Antjie Krog and the post-apartheid public sphere: speaking poetry to power. Pietermaritzburg: UKZN Press, 2015
- Van Niekerk, Jacomien: "baie worde": identiteit en transformasie by Antjie Krog. Pretoria: Van Schaik, 2016. [ISBN 9780627035302 (sb)]
- Viljoen, Louise: Ons ongehoorde soort: beskouings oor die werk van Antjie Krog. Stellenbosch: Sun Press, 2009 [ISBN 9781920109981 (sb)
LitNet Akademies-artikels
Keur van artikels beskikbaar op die internet
-
- ABSA Ketting: Ronelda Kamfer gesels met Antjie Krog (LitNet)
- Antjie Krog
- Antjie Krog
- Antjie Krog
- Antjie Krog
- Antjie Krog
- Antjie Krog
- Antjie Krog
- Antjie Krog bekroon met Hertzogprys
- Antjie Krog ontvang Nederlandse literatuurprys
- Antjie Krog ontvang Nederlandse prys vir haar bydrae tot Nederlandse kultuur
- Antjie Krog reik uit
- Beyond the single story
- Blumer, Arnold: Antjie Krog (LitNet)
- Booyens, Hannelie en Nieuwoudt, Stephanie: “Antwoorde op absoluut bleddie niks”
- Botes, Zani: Antjie Krog: koeël en kalm (LitNet)
- Britz, Etienne: Krog-gedig word soms ’n afgrond
- Brouwer, Rein: “Where I become you”: a practical theological reading of Antjie Krog’s concept of interconnectedness
- Brümmer, Willemien: Krog: “met hierdie liggaam is ek”
- Burger, Willie: Antjie Krog se werk
- Carroll, Rory: “I write because I can’t speak”
- Carroll, Rory: South African author accused of plagiarism
- Champion, Edward: Antjie Krog: plagiarist or not plagiarist?
- Coetzee, Gert: Ek is net ’n digter, sê Antjie Krog
- De Lange, Johann: Musikale strukture in die poësie van Antjie Krog
- De Vries, Willem:
- Dreyer, Tom en Jaco Botha: Om die skrywer met die waarheid te versoen: gesprek met Antjie Krog (LitNet)
- Du Plessis, Michael: Daai aaklige annale (LitNet)
- Erasmus, Elfra: “Bieg-prys” is eer – Krog
- Glorie, Ingrid: Antjie krijgt Gouden Ganzenveer 2018
- Glorie, Ingrid: "Laat je meevoeren naar een plek die je niet begrijpt": interview met Antjie Krog
- Hambidge, Joan:
- Heilbron, Belia: Antjie Krog wint Gouden Ganzenveer
- Hugo, Daniel: In gesprek met Antjie Krog (LitNet)
- Jayawardane, Neelika: Antjie Krog and the “magical power of literature”
- Joubert, Emile: Antjie het regte bloudruk vir die beter mens
- La Vita, Murray: Alles versaak jou behalwe die poësie
- La Vita, Murray: Antjie Krog: "Vreemd sal die nuwer taal moet lê"
- Louwrens, Kobus: Antjie Krog tree uit as redakteur by SABC
- “Mag jou woorde nooit opraak nie”
- McDonald, Peter D: Peter D McDonald in conversation with Antjie Krog
- McGrane, Michelle: “Literature enables you to examine your life”: Michelle McGrane interviews Antjie Krog (LitNet)
- Meulemans, Herman: Antjie Krog, een kloppend hart van Zuid-Afrika, ontvangt de Gouden Ganzenveer
- Meyer, Naomi: Kuns maak ons vry: oor die Sol Plaatje-lesing deur Antjie Krog
- Modise, Tim: Antjie Krog: Apartheid compensation - nationalise land to fast track redistribution
- Die musiek van woorde ontgin
- Myburg, Johan: Mbokodo-pryse aangekondig
- Myburgh, Melt: Vyf vinnige vrae aan Antjie Krog (LitNet)
- Nieuwoudt, Stephanie: Lewende legendes – Antjie Krog
- Odendaal, Bernard: “Digter wordende”
- Ons eie Jeanne d’Arc
- Opperman, AJ: Krog se poësie op ’n ander noot
- Osinubi, Taiwo A: Abusive narratives: Antjie Krog, Rian Malan, and the transmission of violence
- Pienaar-Vosloo, Anet: Antjie Krog
- Pople, Laetitia: Krog onder die loep by kongres
- Potgieter, Marinette: Krog se werk in note saamgevat
- Prins, Jo: Antjie Krog wen Hertzogprys
- Prins, Jo: ’n Veer vir Krog én Afrikaans
- Rhebergen, Jente: Antjie Krog leert mensen om een flat white te zijn
- Retief, Hanlie: Die binnekant en buitekant van Samuels én Krog
- Slippers, Bibi: 23 Oktober 2012: Antjie Krog verjaar
- Smith, Charles: My ma se dood is ’n groot verlies: Antjie Krog
- Smith, Francois: Laat jou volledig vertaal
- Stichting De Gouden Ganzenveer Antjie Krog
- TS'Joen, Yves: "Liewe hemel!" Ernst van Heerden en de vroege poëzie van Antjie Krog
- Taljard, Marlies: “Onder my duim lê die fyn sintaksis van jou strot:” Antjie Krog in gesprek met Pablo Picasso
- Thamm, Marianne: Antjie Krog on how Afrikaans and the south can enrich Dutch and the north
- Van der Merwe, Kirby: Om swart te dink
- Van Niekerk, Denaé: “For all voices, for all victims”: Antjie Krog
- Van Niekerk, Jacomien: Biografie in die pryslied: die bydrae van Antjie Krog naas twee Xhosa-pryssangers
- Van Niekerk, Jacomien: The national question in Antjie Krog's "Transformation trilogy"
- Van Niekerk, Jacomien: Om te hoort: aspekte van identiteit in Antjie Krog se transformasie-trilogie
- Van Schalkwyk, JM: Die outobiografiese in Antjie Krog se gedigte en ’n Ander tongval
- Van Wyk, Albertus: “Ek is nie rêrig ’n romanskrywer”
- Van Zyl, Johan: Antjie se asem
- Viljoen, L:
- Wiegandt, Kai: Guilt, shame and the politics of moral change in Antjie Krog’s and Zoë Wicomb’s literary responses to South Africa’s Truth and Reconciliation Commission
- WORK/Life: Antjie Krog
Gedigte van Antjie Krog op die internet
Artikels deur Antjie Krog beskikbaar op die internet
Plagiaat-debat op LitNet na aanleiding van Stephen Watson se aantygings in New Contrast
-
-
- Adair, Barbara: Speaking through the mask of culture
- Blatchford, Mathew: Sometimes one needs to wield a large chopper in defense of good sense
- Bower, Colin: The end of private ownership means the end of the publishing industry
- De Jager, Nèlleke: Kwela responds
- De Lange, Johann: Stephen Watson and Antjie Krog, or The return of the repressed
- De Waal, Shaun: In response to Barbara Adair
- Gagiano, Annie: Just a touch of the cultural trophy-hunter
- Gray, Eve: Commentary on Stephen Watson's New Contrast article
- Johnson, Stephen: Statement in response to charges that Antjie Krog plagiarised Ted Hughes in Country of My Skull (Random House, Johannesburg 1998)
- Krog, Antjie: Stephen Watson in the annals of plagiarism
- Krog, Antjie: Last time, this time
- Lacoste, Madame: Literary polemics: Questions and answers; claims and responses
- Le Roux, Willemien: To give true voice to those original poets
- LitNet response
- Mason-Jones, Craig: The Google of My Skull
- Moffett, Helen: What if we don't want to take sides?
- Morris, Rosalind: On Watson, Krog and “plagiarism”
- Raditlhalo, Sam: Krog should have been allowed to respond
- Rijsdijk, Ian-Malcolm: The Boggle of the Google of My Skull
- Stevenson, Mike: LitNet bias?
Die opsteller vra om verskoning dat van die skakels nie tans kan oopmaak nie, maar Media24 se koerantargief is op die oomblik nie toeganklik nie.
Bron:
-
-
- Knipseldiens van die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum
![]()
• Erkenning word hiermee gegee aan die Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum in Bloemfontein – NALN – vir die beskikbaarstelling van hul bronne en hulp van hul personeel vir doeleindes van die ATKV-Skrywersalbum.
The post Antjie Krog (1952–) appeared first on LitNet.
Foto: Naomi Bruwer
Die opkoms en ondergang van die NG Kerk
Dit was hierdie navorsing, wat gegrond was op intensiewe en uitgebreide veldwerk dwarsoor Griekwaland-Wes, wat vir Van Rensburg die insig gebring het dat kennis van die variëteite van Afrikaans ons insig in die ontstaansgeskiedenis van Afrikaans verdiep.
Daar is ’n ses jaar verskil tussen die publikasie van hierdie twee boeke. Watter bydrae kan Van Afrikaans gepraat in 2018 lewer rakende algemene persepsies oor Afrikaans?
Landbou Boerekos
Tebatso gaan see toe
