Interview met Geraldine Reymenants: "Boeiend om in een land te verblijven dat in volle transitie is"

Geraldine Reymenants

In september 2015 publiceerde LitNet een interview met Geraldine Reymenants, algemeen afgevaardigde van de Vlaamse regering in Zuid-Afrika. We besloten  de krachten te bundelen: dit kettinginterview is een gezamenlijk project van LitNet en Maandblad Zuid-Afrika.

Naomi Meyer (LitNet): Geraldine Reymenants, wat behels u verpligtinge en belangrikste take in Suid-Afrika?

De Algemene Afvaardiging van de Vlaamse Regering behartigt de belangen van de Vlaamse Regering in Zuid-Afrika én in de zes andere landen van het ambtsgebied:

Namibië, Mozambique, Lesotho, Swaziland, Malawi en Botswana. De Vlaamse Regering is in het Belgische federale systeem bevoegd voor een groot aantal beleidsdomeinen en voor het buitenlands beleid dat daarop betrekking heeft, waaronder economie en buitenlandse handel, sport en media, werk en sociale economie, landbouw, milieu, natuur en energie, mobiliteit en openbare werken.

In Zuid-Afrika focust de samenwerking op specifieke sectoren, in het bijzonder onderwijs, wetenschap en innovatie, taal, kunst en cultuur, ontwikkelingssamenwerking, jeugd, toerisme, buitenlandse handel, mensenrechten en goed bestuur.

In het kader van ontwikkelingssamenwerking worden projecten en programma’s ondersteund met betrekking tot jobcreatie door ontwikkeling van kleine of middelgrote ondernemingen (KMO), sociale economie en sociaal ondernemerschap. Op het vlak van taal, kunst en cultuur faciliteren we uitwisseling tussen Zuid-Afrikaanse en Vlaamse kunstenaars en organisaties en ondersteunen we activiteiten die bijdragen tot de uitstraling van Vlaanderen. In andere domeinen, zoals jeugdbeleid, academische samenwerking, wetenschap en innovatie vervullen we veeleer een faciliterende rol tussen de actoren in Zuid-Afrika en Vlaanderen.

De relaties tussen Vlaanderen en Zuid-Afrika, en het werk van de Algemene Afvaardiging van de Vlaamse Regering, zijn met andere woorden erg dynamisch en zeer divers, zowel naar vorm als naar inhoud.

NM: Watter raakpunte ondervind u met Suid-Afrikaners in die algemeen, en waarop kan voortgebou word?

Er is ontegensprekelijk een sterke historische band tussen Vlaanderen en Zuid-Afrika, onder meer door de taalverwantschap en de grote Vlaamse en Belgische gemeenschap in het land. Maar dat is niet de enige reden waarom Zuid-Afrika voor Vlaanderen zo belangrijk is. Bij aanvang van het Vlaams buitenlands beleid in 1993 werd zuidelijk Afrika als prioritaire regio naar voren geschoven, met Zuid-Afrika als preferentiële partner. Na de afschaffing van het apartheidsregime wilde Vlaanderen haar solidariteit betuigen bij de opbouw van een democratisch Zuid-Afrika. Meer dan twintig jaar later is de context in Zuid-Afrika sterk gewijzigd, en heeft Zuid-Afrika een niet te onderschatten politieke en economische rol in de regio en op het continent. Onze aanwezigheid in Zuid-Afrika opent daardoor ook mogelijkheden voor samenwerking met andere landen in de regio.

Tegelijk zijn we niet blind voor de socio-economische uitdagingen in Zuid-Afrika. Met onze projecten en programma’s inzake KMO-ontwikkeling en sociale economie willen we bijdragen tot duurzame oplossingen daarvoor.

NM: Suid-Afrika is 'n baie komplekse land, met onder andere rasseverhoudinge en infrastruktuurkwessies wat heelwat aandag verdien. Waaroor voel u positief, indien enigiets, terwyl u hier bly en die land beleef?

Ik ben vooral aangenaam verrast door de contacten met mensen, zowel binnen als buiten de werkcontext. Zuid-Afrikanen zijn erg open en hartelijk, en blijven vaak optimistisch – ook als ze met kleine of grotere uitdagingen worden geconfronteerd. Ze combineren dat met een gezonde dosis relativeringsvermogen. Dat kan je goed gebruiken, als de elektriciteit het weer eens laat afweten.

Het is tegelijk boeiend om in een land te verblijven dat in volle transitie is en om de veranderingen van nabij te kunnen volgen.

En natuurlijk, Zuid-Afrika is een prachtig land. De natuur is overweldigend – vooral voor iemand die uit een zeer dichtbebouwde regio als Vlaanderen komt. En olifanten en leeuwen blijven telkens opnieuw indrukwekkend om te zien.

http://www.maandbladzuidafrika.nl/

Ingrid Glorie (MZA): In Nederland bestaat er in sommige kringen nog wantrouwen jegens het Afrikaans als voormalige "taal van de onderdrukker"; anderen vinden het vooral een "leuk taaltje". Denkt u dat de houding tegenover het Afrikaans in Vlaanderen anders is, en dat er bijvoorbeeld, vanuit de positie van het Vlaams in eigen land, meer sympathie is voor het Afrikaans als "bedreigde" taal?

Ik denk dat de visie op het Afrikaans in Vlaanderen en Nederland grotendeels gelijklopend zijn. Ook in Vlaanderen wordt het Afrikaans door velen nog gezien in het licht van het apartheidsverleden. Slechts weinigen weten dat in de Kaap de meerderheid van de Afrikaanssprekenden gekleurd is, wat het perspectief natuurlijk enigszins verandert.

Al bij al is de kennis van het Afrikaans volgens mij veeleer beperkt, en vooral gebaseerd op "onheilsberichten" die – sporadisch – in de Vlaamse pers verschijnen, bijvoorbeeld naar aanleiding van de "Rhodes Must Fall"-beweging of de discussies over het gebruik van het Afrikaans aan de universiteit, waardoor inderdaad de indruk wordt gewekt dat het Afrikaans sterk onder druk staat.

Na iets meer dan een jaar heb ik echter de indruk dat het Afrikaans een erg levendige taal is, die niet zomaar zal verdwijnen. Er zijn erg actieve belangenorganisaties, de Afrikaanse muziek-, theater- en filmsectoren bloeien en er wordt hoogstaande literatuur in het Afrikaans gepubliceerd die internationaal erkenning krijgt. Eind 2014 ontving Breyten Breytenbach een eredoctoraat van de Universiteit Gent; een paar maanden later, net voor zijn overlijden, ontving André Brink een eredoctoraat van de Université Catholique de Louvain.

Dat laatste toont de academische interesse in het Afrikaans aan. In 2014 is aan de Universiteit Gent het Gents Centrum voor het Afrikaans en de studie van Zuid-Afrika opgericht, en ook aan de andere Vlaamse universiteiten vindt onderzoek plaats naar de Afrikaanse taal, literatuur en cultuur, en is er nauwe samenwerking met verschillende universitaire departementen Afrikaans in Zuid-Afrika.

IG: Mensen die zich zorgen maken over de toekomst van het Afrikaans, hebben vaak hun hoop gevestigd op de Nederlandse Taalunie. Wat is de positie van de Vlaamse regering tegenover de Nederlandse Taalunie? En wat is nu precies het standpunt van de Taalunie ten opzichte van het Afrikaans?

De Vlaamse regering is, als regering van de Vlaamse Gemeenschap (en het Vlaams Gewest), bevoegd voor alle materies die "aan de persoon gebonden zijn", waaronder cultuur, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Ook het gebruik van talen valt onder de bevoegdheid van de Vlaamse regering.

De Vlaamse regering heeft, net zoals de Nederlandse en de Surinaamse regering, haar taalbeleid met betrekking tot het Nederlands echter toevertrouwd aan de Nederlandse Taalunie. De opdracht van de Taalunie bestaat er in de eerste plaats uit om de dynamiek van het Nederlands te stimuleren en het Nederlands internationaal te promoten.

De Taalunie onderhoudt sinds 1994 contacten met Zuid-Afrika, via het ondersteunen van de gemeenschappelijke studie van het Nederlands en het Afrikaans aan verschillende Zuid-Afrikaanse universiteiten.

Omwille van de linguïstische verwantschap tussen het Nederlands en het Afrikaans is Zuid-Afrika een prioriteitsland in het buitenlandbeleid van de Taalunie. Dat resulteerde in 2010 in de ondertekening van een "Intentieverklaring tot nadere samenwerking" tussen de Nederlandse Taalunie en de regering van Zuid-Afrika. Uitgangspunt daarvan was dat de samenwerking op basis van de verwantschap tussen het Nederlands en het Afrikaans ook de andere officiële talen van Zuid-Afrika ten goede kan komen. Terreinen van samenwerking zijn taal- en spraaktechnologie en literair vertalen.

IG: Kun u een aantal culturele projecten noemen waarin de Vlaamse Vertegenwoordiging participeert? Zijn er bepaalde terreinen waar Vlaanderen specifiek op wil inzetten?

Onze taak bestaat er in de eerste plaats in om de Vlaamse kunst en cultuur te promoten, maar daarvoor werken we nauw – en vaak vraaggestuurd – samen met Zuid-Afrikaanse cultuurinstellingen, programmatoren en festivals. De Vlaamse kunst en cultuur die zijn weg vindt naar Zuid-Afrika is vaak "talig", merken we. Het gaat vooral om Nederlandstalige literatuur, muziek, theater. De verwantschap tussen het Nederlands en het Afrikaans maakt deze culturele "producten" toegankelijker, vergemakkelijkt de communicatie en de overdracht, en bevordert de uitwisseling tussen de Vlaamse kunstenaar en het publiek en tussen kunstenaars onderling.

In 2015 ondersteunden we in dat kader de deelname van dichter Charles Ducal aan het Tuin van Digters-festival in Wellington en van jeugdschrijver Stefan Boonen aan het UNISA Storytelling Festival in de Noord-Kaap.

Maar evengoed ondersteunen we dans, beeldende kunsten en niet-Nederlandstalige muziek of theater. We mikken namelijk niet enkel op een Afrikaanstalig publiek, maar willen alle Zuid-Afrikanen kunnen bereiken. Nog in 2015 stonden bijvoorbeeld een dansvoorstelling en een (Engelstalige) theatervoorstelling op het National Arts Festival in Grahamstown – met groot succes, durf ik te zeggen.

In ieder geval hopen we dat al onze cultuurprojecten, onafhankelijk van taal, leiden tot uitwisseling en dat ze geen eenrichtingsverkeer vormen. Daarom moedigen we aan dat het bezoek van de Vlaamse kunstenaars niet beperkt blijft tot een of meerdere optredens, maar dat ze ook workshops geven en op die manier in contact komen met hun publiek, met jongeren en studenten en met andere kunstenaars – en dat ze vervolgens "verrijkt" huiswaarts keren. Ik zou graag werk maken van een langdurig partnerschap met een of meerdere kunstenfestivals in Zuid-Afrika, zodat die uitwisseling en interactie op een meer structurele manier kan verlopen.

Daarbij is er in principe geen focus op een bepaalde discipline. Wel zetten we volop in op kwaliteit, om zo onze baseline "Flanders – State of the Art" waar te maken.

***

Die YouTube-video hieronder poog om sommige van die verskille tussen Nederlands en Vlaams te toon:

The post Interview met Geraldine Reymenants: "Boeiend om in een land te verblijven dat in volle transitie is" appeared first on LitNet.