Fotobyskrif: "Hierdie foto is geneem min of meer op die ouderdom toe ek in die vroeë jare 70 vir Ziggy Stardust ontdek het ..."
***
Bowie is dood, teks ek Maandagoggend vir my man, so geskok soos ek lanklaas deur 'n musikant se dood was.
Toeval dat ons gister heeldag na hom geluister het? antwoord hy, in Engels.
No, antwoord ek voor ek myself kan keer. We knew. We're from Mars.
No, teks hy. You're from Venus.
Wat toe lei tot 'n stuitige speletjie met Bowie se titels. Miskien net ons spontane manier om hulde te betoon aan 'n woordkunstenaar wat ons albei van jongs af bewonder het. En dan praat ons nie eens van sy musiek nie.
Ek: No, today I'm from Mars. A Spider.
Hy: And The Next Day?
Ek: Don't be A Lad Insane. Please buy bread.
Hy: Yes, my Thin White Duchess.
En so kon ons seker voortgaan, maar intussen het my studenteseun 'n boodskap van medelye gestuur (Dink aan Ma op hierdie hartseer dag), asof een van my vriende dood is. My seun wéét dat my hart op die ouderdom van 14 deur Ziggy Stardust verower is – en dat jy nooit die ou vergeet wat jou hart die heel eerste keer verower het nie. Dit voel inderdaad of ek 'n vriend verloor het.
Die vorige keer toe 'n musikant se onverwagse dood my so kolskoot in my hart getref het, was in Desember 1980. Ek was in 'n Kombi in Rome, besig om met 'n rugsak deur Europa te toer, toe ek hoor dat John Lennon vermoor is. Die verskil in waar ek was en wat ek gedoen het toe die nuus van David Bowie se dood vandeesweek kom, is vir my amper so hartseer soos die feit dat nóg een van my vroeë musiekhelde die verhoog verlaat het. Ek was naamlik op my oefenfiets langs die badkamer, hygend besig om my middeljarige lyf fikser te probeer trap, toe ek die aankondiging oor die radio hoor.
Van sorgelose rugsaktoere tot 'n gesukkel op 'n stilstaande fiets.
Die begrafnis van my eie jeug, het ek gedink, en vir die res van die dag, terwyl vriende al hulle gunstelingliedjies van Bowie op internet gepos het, het net één van sy liedjies deur my kop bly draai. Dit was sy weergawe van Jacques Brel se “My death” op die album Ziggy Stardust – The Motion Picture: “My death awaits me like a Bible truth/ At the funeral of my youth/ Are we proud for that and the passing time?”
Nee, hel, het ek gedink, nou word dit te erg.
My verhouding met David Bowie was meer intens, meer persoonlik en bowenal meer langdurig as my flirtasies met vele ander musikante. In die vroeë jare sewentig, vars op hoërskool, het ek met Ziggy Stardust kennis gemaak – en ek dink nie dis 'n oordrywing om te sê dit het my lewe verander nie. Nie álle tieners van die jare sewentig was gek oor Bowie nie, maar vir derduisende van ons wat soms alleen en vervreemd en uit pas met almal om ons gevoel het, was hy 'n openbaring, soos iemand van 'n ander planeet, sowaar. 'n Androgene kreatuur met oë in twee verskillende kleure, 'n man wat vroueklere dra en sy hare helder oranje kleur en 'n weerligstraal oor sy gesig verf ... nou ja, dit was 'n rare, bevrydende verskynsel in die Afrikaanse voorstede en plattelandse dorpe van my jeugjare. Hy het vir ons gewys dis OK om anders te wees.
Daarvoor alleen sou ek hom vir die res van my lewe dankbaar bly.
Maar hy het my veel méér gegee. Hy het 40 jaar lank 'n immer-veranderende klankbaan vir my lewe verskaf, elke paar jaar 'n nuwe liedjie, 'n nuwe styl, 'n nuwe voorkoms, 'n ware verkleurmannetjie aan wie ons ons elke keer opnuut kon verwonder.
En tog het daardie eerste gedaante, Ziggy Stardust, onvergeetlik gebly. Teen Maandagaand het ek so na Ziggy verlang dat ek weer na hom moes luister. Skielik was ek weer 14 jaar oud met my hele lewe wat oop voor my lê: rugsaktoere na verre lande, hartstogtelike liefdesverhoudings en hegte vriendskappe, die huise waarin ek sou woon en die kinders wat ek sou hê, die boeke wat ek wou skryf en die dinge wat ek wou doen, dit was alles reeds dáár, in daardie musiek.
Die eerste LP wat ek ooit gekoop het (langspeelplaat, moes ek verduidelik vir my kinders wat my ou vinielplate teen hulle mure plak om hulle kamers te versier), was Aladdin Sane. Ek was pas 15 en ek het dit met my eie sakgeld aangeskaf, 'n verklaring van onafhanklikheid, kon jy seker sê. Van nou af wou ek nie meer 'n soet meisiekind met blonde boksterte wees nie; van nou af sou ek 'n geheime lewe lei as 'n Spinnekop van Mars.
Kort daarna het ek my hare bo-op my kop in Ziggy se kenmerkende gerf geknip. As ek dapperder was, sou ek dit ook oranje gekleur het, maar dit sou waarskynlik 'n skorsing uit die skool beteken het. En só opstandig wou ek nou ook nie wees nie.
Ek het ander LP’s begin koop wat later legendaries sou word: Who's Next, The Dark Side of the Moon, Harvest en vele ander – maar my tienderjarige hart (en my haarstyl) het aan Ziggy behoort. Ek het nie besef Aladdin Sane is 'n woordspeling op “a lad insane” nie en ek het nie die verwysing na Jean Genet in The Jean Genie gesnap nie (ek het nog nooit eens van Jean Genet gehóór nie), maar ek was gek oor die omslag (Bowie met sy oë gesluit en die weerligstraal oor sy gesig geverf) en ek het oor en oor na elke liedjie geluister. Soos jy miskien net op só 'n ontvanklike ouderdom na jou eerste eie musiek kan luister.
En op daardie jeugdige leeftyd was die bewussyn van tyd wat verbygaan en die dood wat naderkom ook reeds daar, in sy musiek, in sy lirieke. Die liedjie met die titel “Time” was vir my meer poëties as enige outydse gedig wat ek op skool moes lees: “Time – He's waiting in the wings/ He speaks of senseless things/ I look at my watch it says 9.25 and I think/ ‘Oh God I'm still alive.”'
Dekades later, toe ek 'n jong towenaar met die naam Harry Potter saam met my kinders ontdek, het ek gewonder of JK Rowling nie ook onbewustelik deur Bowie beïnvloed is toe sy vir haar protagonis sy kenmerkende weerligstraal-litteteken gegee het nie. Sy was immers ook 'n tiener in die jare sewentig. En vir baie van ons kinders van die sewentigs was Ziggy net so 'n verstommende towenaar as wat Potter vir 'n volgende geslag sou wees.
In die jare tagtig, toe ek as jong joernalis in die Kaapse klub Rita's begin rondhang het, het Bowie my van nuuts af betower. Dit was die era van Let's Dance, die soort meesleurende musiek wat my vir die eerste keer aangehits het om 'n dansvloer op my eie aan te durf. Sonder om te wag tot 'n ou my kom vra, soos ek voorheen as studentemeisie op Stellenbosch veronderstel was om te wag. Soms op studentepartytjies het 'n spul van ons so in die bondel gedans, maar dit was eers in Rita's dat ek stoksielalleen en onafhanklik begin dans het. Vreesloos, asof ek onsigbaar was.
Dit was nog 'n ongelooflike bevryding, danksy David Bowie en Talking Heads, want dit het hoofsaaklik op die maat van hulle musiek gebeur.
Ek het nooit weer teruggekyk nie. Ek dans nou nog gereeld op my eie. Jy kan maar sê Let's Dance het 'n lewenslange leuse geword.
Bowie het dié album as “'n kreatiewe laagtepunt” beskryf omdat dit te gewild was, te hoofstroom, nie gewaag genoeg vir 'n musikant wat sy luisteraars altyd op nuwe paaie wou lei nie. Maar die meeste van ons het nie omgegee nie. Ons het hom al dansend gevolg, soos die kinders van Hamlin die magiese rottevanger gevolg het, waarheen hy ons ook al wou lei.
Een van die liedjies op hierdie album, “Modern love”, wat al in meer as 'n dosyn rolprente en TV-reekse gebruik is, het 'n dekade later van voor af my voete onder my uitgeslaan. Dit was toe ek in Frankryk kom woon het en Alain my na Leos Carax se Mauvais Sang (Bad Blood) laat kyk het. As jy eers één keer daardie toneel gesien het waarin die akteur Denis Lavant op die maat van “Modern love” in 'n straat begin hardloop, eers vooroor gebuig soos iemand wat geskiet is, dan sy arms begin pomp terwyl hy regop beur en al hoe vinniger hardloop tot dit 'n uitbundige hardlopende straatdans word, bly dit vir altyd in jou geheue vasgebrand.
En omdat die lewe nou eenmaal 'n kringvlug is, herontdek ek toe nóg 'n dekade later, omstreeks 2010, een van my goue gunstelinge uit die Ziggy-era in 'n Britse TV-reeks waaraan ek hier in Frankryk verslaaf geraak het. Die titel van die reeks is Life on Mars; dit speel af in die lelike bruin-en-oranje sewentigerjare, en die temalied is, natuurlik, “Life on Mars?”. Só met die vraagteken soos Ziggy dit gesing het, want selfs hy kon nie seker wees dat daar inderdaad lewe op sy verre planeet is nie, kon hy?
Die onverwagse bonus van daardie weeklikse TV-kykery was dat my dogter, destyds nog op laerskool, ook vir Ziggy Stardust ontdek het. Dit was liefde met die eerste hoorslag. Wat my werklik verras het, want ons musieksmaak het beslis nie ooreengestem nie. Daarna het sy ander Bowie-liedjies ook begin luister – en noudat sy 16 is, is een van haar grootste gunstelinge een van sy oudste nommers, “Space oddity”, waaroor ek ook gek was op 16. Sowaar.
Terwyl ek gisteraand saam met haar na Major Tom en Ground Control luister, besef ek dis nóg iets waarvoor ek vir David Bowie kan dankie sê. Dis net 'n rare kunstenaar wat die musikale generasiegaping tussen 'n middeljarige ma en haar tienerdogter kan oorbrug. David Robert Jones alias David Bowie alias Ziggy Stardust alias The Thin White Duke was só 'n kunstenaar. Enig, anders, ewig veranderend.
Ek moet dus die versoeking weerstaan om te eindig met 'n vervelige frase soos “Rus in vrede”. Vergeet van vrede. Ek groet hom eerder in sy eie woorde: “Let's dance.”
Of soos hy dit in The Next Day gestel het, sy voorlaaste album waarna ek en Alain om een of ander rede die dag voor sy dood geluister het, in die liedjie “Dancing out in space”:
Something like religion
Dancing face to face
Something like a drowning
Dancing out in space.
The post 'n Droewe dag vir die spinnekoppe van Mars appeared first on LitNet.