Titel: Tikkun Ha'olam - Herstel die wêreld
Skrywer: Marzanne Leroux-Van der Boon
Uitgewer: Lux Verbi
ISBN: 9780796318664
Tyd van herkenning deur Marzanne Leroux (destyds nog sonder die “-Van der Boon”) het in 1984 by Waterkant-uitgewers verskyn – Leroux se elfde roman. Dié hardebandboekie met die grys omslag is die verhaal van Marc Krige, ’n begaafde en talentvolle seun, se emosionele ontwaking en sy stryd om vrede te maak met sy heteroseksualiteit (stet). Die deernis en sensitiwiteit waarmee die karakters en hul wroeginge uitgebeeld word, is ’n kenmerk van Leroux-Van der Boon se vroeëre se werk. Haar werk het ook ’n Christelike inslag gehad, ’n aspek van haar skryfwerk wat subtiel en opreg aangebied is.
Die romans wat op Tyd van herkenning gevolg het, was dikwels ewe indrukwekkend en soms minder geslaagd: Aandmis oor Paternoster (1983) met liefde oor die kleurgrens as tema was ’n hoogtepunt en, vir die tyd waarin dit verskyn het, vreesloos sonder om té doelbewus uitdagend te wees, al het die skrywer in ’n destydse onderhoud erken dat sy juis ’n omstrede roman wou skryf. Soos honde van die hemel (1995), oor kindermolestering, was gedwonge en het nie altyd oortuig het nie.
Klaprose teen die wind is in 1992 uitgegee en was weer eens ’n hoogtepunt: in dié verhaal is Marc Krige, wat hom nou in Nederland bevind, en sy verwarde seksualiteit weer op die voorgrond. Die roman is destyds op radio voorgelees en het baie luisteraars, om dit lig te stel, die hel in gemaak omdat dit te gewaagd sou wees. (Klaprose teen die wind en Soos honde van die hemel is in 2013 in een band heruitgegee met die gepaste titel Skadu’s van gister.)
Marc Krige, die sentrale karakter in Herstel die wêreld (die agtste en jongste titel in die “Israel”-reeks), het dus ’n lang pad geloop. In 2003 is Marc boonop, voos gewroeg, nadergesleep vir Granate bloei in Jerusalem, die eerste in die “Israel”-reeks, waarin hy ontdek dat hy Joodse bloed het, hom in Israel vestig en later met ’n Jodin trou. Margo Luyt beskryf die boek op die voorplat as “eerlik en passievol”; Christine Ferreira verkondig op die agterplat: “Marzanne se kennis van Israel is verbysterend, haar passie aansteeklik.”
Luyt en Ferreira is gerekende boekmense op wie se mening ’n mens kan staatmaak, maar die generiese lofreëls op sommige boeke se omslae laat jou wonder of die skrywers daarvan blatant lieg of hulle net misgis. Weet sulke eensinskrywers dat om één gloeiende sin met gekruisde vingers uit ’n minderwaardige teks te wurg, onregverdig is teenoor lesers? Is dit ook hier die geval – of is Luyt en Ferreira se opmerkings in die kol?
Nog iets waaroor ’n mens reeds voor die lees van hierdie roman wonder, is: Tot hoe ’n mate tel die gewildheid van veral populistiese romans in so ’n boek se guns wanneer dit onafhanklik beoordeel word? Vergoed goeie verkoopsyfers ten minste gedeeltelik vir ondeurdagte en lomp skryfwerk?
In Herstel die wêreld is Rivkha, Marc se vrou en ’n paramedikus, in die hospitaal nadat sy haar been tydens ’n reddingsoperasie in die Filippyne beseer het. Rivkha word ontslaan – dan word drie Israeli-tieners ontvoer en vermoor. Dié ware gebeurtenis word ’n kettingreaksie en nog gebeure uit Israel se onlangse geskiedenis word betrek. Israel loods ’n grondoffensief en Marc word as reservis na die Gasa-grens gestuur.
Bladsy ná bladsy en hoofstuk ná hoofstuk word in beslag geneem deur ritse dialoog waarin die Joodse geloof uitgelê word sonder dat dit enigiets tot die storie bydra. ’n Skrywer met soveel ervaring het tog seker al gehoor van “show, don’t tell”?
Verder word bladsy na bladsy daaraan afgestaan om karakters te laat verduidelik hoekom die Israeliete stralende engeltjies is wat deur die wêreld misverstaan word terwyl die Palestyne min of meer uit die vagevuur gekruip het. Dié dialoog word lukraak onderbreek deur ’n spreker wat aan sy koffie slurp of in sy lieste krap, maar dan duur die getjommel voort. Die konflik in die Midde-Ooste is sekerlik nie so eenvoudig en eensydig soos dit hier beskryf word nie – geen konflik is nie. Dalk moes die skrywer teruggegaan het na die 1930’s toe Jode, met die hulp van die Haganah-beweging, siviele Arabiere van hulle grond verdryf en in sommige gevalle vermoor het. Sou dit verkeerd wees om te sê dat die Palestyne se kollektiewe geheue hiervan vergelyk kan word met Israeli’s se herinneringe aan die Tweede Wêreldoorlog, wat ook hier ter sprake kom?
Indien Leroux-Van der Boon se karakters sulke aanvegbare uitlatings móét maak om getrou te bly aan wie hulle is, was dit dalk ’n ander saak, maar met dié braaksels wil die skrywer haar eie sienswyses by lesers se kele afdwing – maar die dame protesteer eenvoudig te veel.
| Lees ook: |
|---|
| • Nog boekresensies |
| • Lees 'n onderhoud tussen JB Roux en Marzanne Leroux-Van der Boon |
Later in die boek is daar ’n oplewing wanneer Marc en Rivkha in Parys saam met ander gyselaars in ’n kosjer supermark aangehou word, maar dis heeltemal te laat en heeltemal te min. Hierdie voorval het, soos baie ander in die boek, ’n jaar of wat gelede die nuusopskrifte oorheers. Dit bring ’n interessante realiteit, maar dis nie genoeg om die boek “bymekaar te hou” nie.
Die nuttelose dialoog wat aan lesers opgedring word, dra grootliks daartoe by dat Herstel die wêreld geen struktuur en geen ruggraat het nie: die boek is ’n vormlose massa woorde.
Wat die teleurstelling soveel erger maak, is dat ’n skrywer se jongste boek altyd met haar béste boek vergelyk word: Hoe kan die skrywer van ’n roman soos Klaprose teen die wind ’n onding soos Herstel die wêreld die wêreld instuur?
Herstel die wêreld oorleef nie sy gewildheid nie. Mag God ons behoed van nog ’n boek soos hierdie.
The post Boekresensie: Tikkun Ha’olam – Herstel die wêreld deur Marzanne Leroux-Van der Boon appeared first on LitNet.