“If the ANC does to you what the apartheid government did to you, then you must do to the ANC what you did to the apartheid government.” – Nelson Mandela (Congress of COSATU, 1994)
Vrijdagavond, 23 oktober, net thuis aangekomen van het Gents Colloquium over het Afrikaans, kreeg ik van een van mijn Zuid-Afrikaanse vrienden het korte, maar veelzeggende bericht: “#FeesHaveFallen”. Oprecht verscheen er een glimlach op mijn gezicht. Het was hen gelukt.
Als student taalkunde aan de Universiteit Gent, heb ik afgelopen zomer in Potchefstroom doorgebracht in het kader van een uitwisseling om me daar volledig te laten onderdompelen in de Afrikaanse taalkunde. Uiteraard heb ik daar niet alleen Afrikaans geleerd, maar ook kennisgemaakt met het Setswana, de Afrikanercultuur en de Zuid-Afrikaanse sociale en politieke context.
Tijdens mijn verblijf in Zuid-Afrika was de Open Stellenbosch-beweging in opmars, maar meer dan duizend kilometer landinwaarts, in die andere Afrikaanstalige universiteit, die Noord-Wes Universiteit Potchefstroom Kampus, was er geen vuiltje aan de lucht. Verwonderlijk als je weet dat de campus vorig jaar nog negatief in het nieuws kwam rond racistische en zelfs fascistische initiatiepraktijken. Toen ik steeds meer contacten legde met lokale studenten, kreeg ik nochtans het gevoel dat er nog veel ruimte is voor transformasie. Maar al te vaak heb ik Afrikaners betrapt op - naar Vlaamse normen - racistische uitspraken. Ik benadruk naar Vlaamse normen, omdat Vlamingen iets kennen als wat ik zelf woonkamerracisme noem: binnen sommige Vlaamse gezinnen heerst nog steeds een racistisch discours, maar is het niet bon ton om dat discours in het openbaar te gebruiken, dat terzijde. Of die racistische uitspraken alleenstaande gevallen waren of dat die er door de opvoeding ingebakken waren, wil ik me niet over uitspreken, maar naast racistische uitspraken waren er ook baie voorvallen van uitsluiting op basis van huidskleur en religie en was er zelfs één geval van fysiek geweld. Kortom, transformatie is nodig.
Ik was dan ook blij om op het einde van mijn verblijf te horen dat de proteststemmen op de Puk (de bijnaam van de campus) luider werden. Na mijn terugkomst in België (begin oktober) ben ik dan ook alles op de voet blijven volgen via de sociale media. Ondertussen had een groep studenten de Reform Puk-groep opgericht en enkele eisen opgesteld om zo het racisme en de uitsluiting op Pukke tot een minimum te beperken en ook eenheid onder de studenten te creëren. Het is dan ook jammer om te zien hoe op de sociale media meteen een anti-Reform Puk-pagina werd opgericht door de studentenraad van Pukke, NWU-Pukke Breek die stilte. Zogezegd om iedereen een stem te geven in deze gevoelige discussie, maar aan de censuur blijkt duidelijk dat vooral tegenstanders van de Reform Puk-groep en gematigden een stem krijgen op deze pagina. Afgaande op het aantal likes is ook meteen duidelijk wier stem daadwerkelijk niet gehoord wordt.
De protesten van Reform Puk hebben echter snel moeten wijken voor protesten over een “prangendere” kwestie, namelijk de verhoging van de studiegelden. De regering-Zuma besloot om de studiegelden volgend jaar tussen tien en twaalf procent te verhogen, waarop protesten aan de Universiteit van de Witwatersrand, Johannesburg, losbarstten. Wat een kleine twee weken geleden begon als een “zitstaking” of bezetting aan de Universiteit van de Witwatersrand heeft zich als een razend vuur verspreid over het hele land. De protesten kregen onder andere ook steun vanuit Londen en Sydney. #FeesMustFall en #NationalShutDown waren dagenlang trending op Twitter.
Hoewel de studentenprotesten lang gespaard gebleven zijn van geweld (op enkele kleine incidenten na), vielen woensdag de eerste gewonden en werden de eerste arrestaties gemaakt. In Kaapstad probeerden agenten een groep studenten die voor het parlement aan het protesteren was, uiteen te drijven, maar toen dat niet leek te lukken, besloten ze traangas te gebruiken en lukraak protesteerders te arresteren. De regering had niet kunnen voorspellen dat dit de katalysator zou zijn van nog twee dagen nationale studentenprotesten, waarbij de studenten nog gemotiveerder waren en ook de hoofdgebouwen van het ANC omringd werden door studenten. Vrijdagavond, 23 oktober, kreeg ik van een van mijn Zuid-Afrikaanse vrienden het korte, maar veelzeggende bericht: “#FeesHaveFallen”. Oprecht verscheen er een glimlach op mijn gezicht. Het was hen gelukt.
Studentenprotesten hebben zich doorheen de geschiedenis van Zuid-Afrika ettelijke keren bewezen als aankondigingen van grote veranderingen. De toekomst moet uitwijzen of ook deze protesten dat zullen doen. Een ding staat vast: bij vele jonge idealisten is het vertrouwen in het ANC gebroken en zij zullen misschien naar alternatieve partijen zoeken om hun idealen te vertegenwoordigen. De volgende nationale verkiezingen zijn pas in 2019; het ANC heeft dus nog voldoende tijd om het verbroken vertrouwen terug te winnen, of het daarin zal slagen is nog maar de vraag.
Het was mooi om studenten, ongeacht kleur, de handen in elkaar te zien slaan. Dit was het toonbeeld van het getransformeerde Zuid-Afrika. Misschien was dit wel wat Mandela bedoelde met de regenboognatie. Als Vlaamse student en zelfverklaarde rebel kan ik alleen maar jaloers zijn op zo’n samenwerking, zo’n volharden en zo’n toewijding en had ik dit nog graag meegemaakt. De dromer in mij hoopt dan ook het eens mee te maken in Vlaanderen. Misschien moet de regering nogmaals onze studiegelden verhogen?
- Mijn gedachten gaan nog steeds uit naar de Reform Puk-groep en de Potchefstroom-campus, die nog een lange weg af te leggen hebben.
Artikel fascistische initiatiepraktijken
NWU-Pukke Breek Die Stilte op Facebook
The post De recente Zuid-Afrikaanse studentenprotesten vanuit een Vlaams studentenperspectief appeared first on LitNet.