Titel: Immigrant: ’n Keuse uit die gedigte van Elisabeth Eybers
Samesteller: Ena Jansen
Uitgewer: Human & Rousseau
ISBN: 9780798182034
Elisabeth Eybers wôd geken assie vrou mettie blou fiets in Amsterdam; ek ken haa assie vrou wat “Busrit in die aand” geskryf het. Die gedig wat ek my hele hoёrskoolloopbaan moes ontleed en later soesie palm van my hand geken het. Soe obviously het ek vroeër vanjaar myself bekak toe ek deur Zuid-Afrikahuis genader is, as iemand vannie jonger generasie, om deel te wies vannie boekpraatjie oo haa bloemlesing Immigrant, wat saamgestel is deu Ena Jansen.
Elisabeth Eybers het haa debuut in 1936 gemaak en issie eeste vroulike digter om ’n bundel in Afrikaans te publiseer, dus issit vanselfsprekend dat die bloemlesing van Eybers se beste en mees gewilde wêk insluit, onne andere:
Busrit in die aand
Elk langs sy yl weerkaatsing in die ruit,
sit hulle suf, met monde moeg gesluit,
die werkers van die stad wat huis toe gaan.
Skaduwee-skimme gly verby ... Dis laat,
en lang ligvaandels wapper oor die straat
soos oor ’n dam die blinkpad na die maan.
Ons ploeg deur stormsee met ons kaperskuit:
die stuurman voor, die passasiers die buit
wat ons as slawe huis toe bring vanaand ...
Die vaartuig waggel afdraand, om die draai
met skril gekners en skommelende swaai,
en hyg en skok en snork en swoeg opdraand,
terwyl ons, soos twee kinders opgetoë,
mekaar toelag met glinsterende oë ...
Asof hul jammerlik hul lot kan raai,
sit hulle suf, met monde moeg gesluit,
elk langs sy yl weerkaatsing in die ruit,
die werkers van die stad wat huis toe gaan.
Maria
’n Engel het dit self gebring,
die vreugde-boodskap – en jy het
’n lofsang tot Gods eer gesing,
Maria, nooi uit Nasaret!
Maar toe Josef van jou wou skei
en bure-agterdog jou pla,
het jy kon dink eenmaal sou hý
die hele wêreldskande dra?
Toe jy soms met ’n glimlag langs
jou liggaam stryk ... die stilte instaar ...
wis jy met hoeveel liefde en angs
sou hý sy hellevaart aanvaar?
Die nag daar in die stal – geeneen
om in jou nood by jou te staan –
het jy geweet dat hy alléén
Getsémané sou binnegaan?
Toe vorste uit die Ooste kom
om nederig hulde te betoon,
wis jy hoe die soldate hom
as koning van die volk sou kroon?
En toe hy in jou arms lê,
sy mondjie teen jou volle bors,
het jy geweet dat hy sou sê,
toe dit te laat was: Ek het dors!
Toe dit verby was en jy met
sy vriend Johannes huis toe gaan –
Maria, vrou van smarte, het
jy tóé die boodskap goed verstaan?
En natuurlik:
Voetjie vir voetjie
Voetjie vir voetjie word mens immigrant …
Toevallig uit, toevallig tuis, gestrand
op hierdie teennatuurlike terras
sonder om ooit onloёnbaar aan te land.
........
Die bloemlesing bevat ietsie vi ammel, uit elke generasie, te danke aan Ena se samestelling van Eybers se diepste, seerste, eerlikste en beste.
.........
Die bloemlesing bevat ietsie vi ammel, uit elke generasie, te danke aan Ena se samestelling van Eybers se diepste, seerste, eerlikste en beste. Die bloemlesing bevat 134 gedigte uit ongeveer 900 gepubliseerde gedigte van Eybers.
Die titel, Immigrant, spreek boekdele. Die omslag vannie bundel skep half onmiddellik die groot nuuskierigheid. Kyk, dalk is ek in my feels, maa dit lat my onmiddellik wonne waaroo gan die vrou se liewe en wat is haa storie, en tog, gepaard mettie nuuskierigheid is daa ’n sense of familiarity.
“Immigrant” is ook die titel vannie eeste gedig wat Eybers in 1961 in Amsterdam geskryf het.
Niks as aan my hande en voete het ek hier,
die res het met die oortog soek geraak:
die katswink hart, die prikkelbare klier,
wat moet mens bowendien met hulle maak?
Om wat verlore is te vergelyk
met die omringende, om klank en lig
te gryp sonder te luister of te kyk
het ek tog nog sintuie aan my gesig.
Ook aan my bors en buikruimte gewaar
ek dat daar vroeёr wel iets anders was.
Wie het geweet dat leegte ooit so swaar
sou word en onbelemmerdheid so ’n las?
Die titel, gepaard mettie gedig, resonate nie net met immigrante nie, maa oek met dié wat moes worstel met verlies, las en leemte.
.......
Die temas innie bloemlesing strek vanaf jonk wies, vrou wies, ma wies, ouer word, immigrasie, verlies ly en verlore wies. Met ’n bundel wat soe wyd strek, issit maklik om ietsie te vind waamee jy sal resonate. Wat veral ’n bonus sal wies, aangesien een vannie doele was om meer jonger lesers te lok na Eybers se wêk.
........
Die temas innie bloemlesing strek vanaf jonk wies, vrou wies, ma wies, ouer word, immigrasie, verlies ly en verlore wies. Met ’n bundel wat soe wyd strek, issit maklik om ietsie te vind waamee jy sal resonate. Wat veral ’n bonus sal wies, aangesien een vannie doele was om meer jonger lesers te lok na Eybers se wêk. My gunstelinggedig is “Sonnet”: Die laaste van drie innie bloemlesing:
My hande was van altyd af onpaar:
skraal, vroulik en beskeie is die linker,
haar maat is ferm, grofgekneukeld, flinker,
maar net so links met greep, groet of gebaar.
Verwonderdheid, besinning, wanhoop, angs,
die dinge wat die bloedstroom plotseling strem,
dryf hul soms saam in asemlose klem,
maar dan los elk, verleë, gou sy vangs.
Selfs in die voorgeboortelike vog
het hulle onafhanklik rondgeroei
en was nooit waarlik aan mekaar verknog.
Ek twyfel of hul ooit behoorlik tuis
kan raak of tot eenparigheid sal groei
vóór iemand hulle oor my borskas kruis.
Nou toe! Die gedigte is ammel tydloos en wôd gebind met nostalgie. Sonne twyfel sal Eybers jou na een of anne stadium van jou liewe transport, en in daai oomblik velang jy na dit wat jy ken, wat is of wat kon wies. Jy hoef nie ma of vrou te wies om aanklank by diѐ gedigte te vind nie, want Eybers het ’n manier om every-day-human-feelings vas te vang oppie blaai. Die bundel mag dalk nie op haa eie haa plekkie vind oppie jonger generasie se desks nie, aangesien ’n derde vannie bundel voo 1961 gepubliseer was en poetry maa altyd spesifiek poetry lovers en boekwurms vinniger vind, maa sal definitief waardee wôd wannee dit as geskenk gegee wôd of wannee iemand dit toevallig raaklees in jou woonstel.
After all, soes hulle sing in Hamilton, “Immigrants, we get the job done!”
Lees ook:
The post <em>Immigrant: ’n Keuse uit die gedigte van Elisabeth Eybers</em>, saamgestel deur Ena Jansen – ’n resensie appeared first on LitNet.