Credit: https://www.saibc.com/copy-of-saibc-1

The forthcoming South African International Ballet Competition (SAIBC), supported by The City of Cape Town and the Western Cape Government Department of Cultural Affairs and Sport, is delighted to be able to once again welcome capacity audiences and international judges and competitors in person to the beautiful Artscape Opera House from 25 to 30 July 2022. Entrants unable to participate at the theatre will compete via video, classifying the 9^th SAIBC a hybrid event. The deadline for entries has been extended to 15 July 2022.  

Two years of challenging Covid 19 restrictions saw the competition run solely online in 2020 and as a hybrid event in 2021, when only South African dancers competed at Artscape before a live audience. Now, with the easing of mask mandates, lockdown restrictions and travel protocols, several  entrants will be flying in from countries such as Cuba, Eswatini and Russia. Aside from South Africa, other participating nations include Mongolia, China, Australia, USA, Switzerland, Germany, New Zealand, Latvia, Malaysia, Philippines and Nigeria.

Equally exciting is the fact that the entire panel of judges will be present in the Artscape auditorium to adjudicate the proceedings. The SAIBC, launched in 2008 by Founder and CEO Dirk Badenhorst is lauded as the most prestigious international ballet competition in Africa. Badenhorst recently announced the distinguished panel of judges for 2022, seven individuals drawn from some of the world's finest dance training institutions, academia and professional ballet companies. They are Christoph Böhm (Germany), Guest ballet master and teacher at the Berlin State Ballet; Professor Geung Soo Kim (South Korea), former Artistic Director of the Korean National Ballet and president of the world Dance Alliance; Debbie Turner, CEO of Cape Town City Ballet; Roberta Martins (Switzerland), former ballerina and a ballet teacher at the Zürich Dance Academy; Ioshinobu Navarro Sanler (Spain/Cuba), teacher in the Cuban Dance Methodology and expert at Alicia Alonso Institute from the Alicia Alonso Foundation; Artemiy Pyzhov (Russia), First Soloist with the Ballet of Slovak National Theatre and a ballet teacher in Slovakia who trained at the Bolshoi Ballet School and Ruan Galdino (Brazill / SA), Senior Soloist of Joburg Ballet & founder of the digital platform @blacksinballet. The SAIBC has also partnered with @blacksinballet to sponsor one black dancer from anywhere in the world-travel expenses included- to compete in  person in this year's competition.

Dancers whose applications are successful, can choose to compete via video submission or in person. Prizes include summer intensives, internships and scholarships at the finest dance facilities around the world and in South Africa. In a new development, Mr Badenhorst has been opened up to groups -  duets, trios, quartets, as well as small and large groups - where entrants will compete in the age group of the oldest competitor. The other categories are Novices age 6 to 8 (entrants from Africa only), Scholars age 9 to 11, Juniors age 12 to 15 and Seniors age 16 to 19. Candidates who are accepted into the SAIBC 2022 will be notified by email and only then will they be able to proceed with their entry forms. 

Aside from the invaluable support of the City of Cape Town, the Western Cape Government's Department of Cultural Affairs, the SAIBC is grateful to the Mary Oppenheimer and Daughter Foundation, The Rockefeller Hotel & Residences (Newmark Hotels & Reserves) and other Donors. 

Cape Town Mayor, Geordin Hill-Lewis, said, "It is a testament to Cape Town's place on the world stage as a home for the creative, and especially the performative arts, that the South African International Ballet Competition is being hosted in our beautiful city. As a frequent theatregoer myself I am delighted to see the art of Ballet being elevated in Cape Town, this is particularly important for the younger generation to ensure the continued sustainability of Ballet, both as a pastime and as a profession. Good luck to all contestants, and to those participating in person, please enjoy our city." 

Badenhorst is a passionate dance diplomat who is also the Director of the Johannesburg-based Mzansi Ballet based. He has strong ties to the international ballet community. He has long championed the art form of ballet and through numerous projects has generated multiple opportunities for South African dancers and teachers to gain further experience both locally and abroad. "Through the SAIBC and other initiatives, we continuously identify young talent and shine a spotlight on dancer potential across the African continent." It has long been his mission to liaise with excellent dance schools in other countries and assist African dancers with introductions into the international arena. "The SAIBC has always been a conduit for diplomacy and a means to connect dancers, teachers and coaches as much as possible," he said.  Under the auspices of the South African International Ballet Competition, he also established CuDanSA (the Cuban ballet training method in SA), has hosted international ballet events, workshops and an international Ballet-A-Thon held on International Dance Day earlier this year. Importantly too, he has introduced training programmes in under-resourced communities and townships around the country.

The competition week is broken down into nightly elimination rounds, from Tuesday 26 July to Friday 29 July at 5pm and on Saturday 30 July at 12pm. Registration day for approved candidates is Monday 25 July 2002 at Artscape. The awards and closing gala event is on Saturday 30 July at 7pm and will feature the winners and guest artists, to be announced. 

The hybrid SAIBC 2022 is open to the public. Artscape is now allowing a capacity audience and with all the excitement surrounding this news, advance booking is highly recommended.  Tickets cost from R135 to R285 through Computicket and Artscape Dial-A-Seat on 0214217695, and can also be purchased through the free ArtOfLife app, available for download in the Google Playstore and in the App Store. www.saibc.com. ends 

The post Press release: SA International Ballet Competition (SAIBC) welcomes international judges & competitors to Artscape – first time in 2 years appeared first on LitNet.

Prente: https://pixabay.com/photos/books-stack-white-stack-of-books-1845614/ en https://woordfees.co.za

Die Woordfees TV-fees sal vanaf 15 tot 28 Julie op DStv-kanaal 150, en in Namibië ook op GOtv-kanaal 27, op die lug wees.

Klik hier om die volledige boekefeesprogram af te laai.

The post Skrywersfees 2022 op Woordfees TV: Volledige program appeared first on LitNet.

Titel: Blinkertjies in Pa se baard en ander skitterende stories
Samesteller: Marieta Nel
Uitgewer: LAPA
ISBN: 9781776354337

Titel: Die skool vir rampspoedige talente en ander gelukkige stories
Samesteller: Marieta Nel
Uitgewer: LAPA
ISBN: 9781776354351

Hoe kry jy ’n kind aan die lees? Dit is seker een van die moeilikste vrae in die wêreld om te beantwoord. Hierdie twee boeke is moontlik die sleutel waarna jy soek.

Blinkertjies in Pa se baard en ander skitterende stories

Hoe cool is ’n boek met blinkers op die voorblad? Hierdie versameling is net so cool as wat die “glitter” dit laat lyk.

Dit is die ideale bron vir enige onderwyser, ouer, tutor of selfs leerontwerper. Ja, jy het reg gehoor, leerontwerper (learning designer), mense wat leermateriaal vir skole en aanlyn leerplatforms ontwerp. Die stories is net die regte lengte vir ’n begripstoets of luistertoets. Dit is nuttig vir ’n luistertoets juis omdat ’n seleksie van die verhale as klankgrepe beskikbaar is. Dit word deur skrywers en jong lesers voorgelees.

Die lekker verse in die poësie-afdeling en die kortverhale is perfek vir ’n letterkundeprojek, of sommer net om te lees. Dis net reg om daardie niksseggende stiltes te vul voor die klok lui, of na ’n toets of eksamen wanneer almal net die tyd sit en dophou. Met verse soos “Ek soek nooit moeilikheid nie”, “Ons hond”, “Wiskunde”, “As ék eendag groot is” en nog baie meer kan daar net glimlagte in die vooruitsig wees.

’n Lekker leesaktiwiteit aan die einde van die dag, of in die laaste 10 minute van die periode, is om net ’n gedeelte of sommer ’n hele storie vir die klas voor te lees. Maak dit deel van ’n klasroetine en kyk net hoe vinnig raak kinders geïnteresseerd in ’n boek. Dit werk en jy sal verbaas wees hoe selfs uitgegroeide seuns hierby sal aanklank vind … en daarna in ander boeke, en daarna self begin lees. Daar byt die gogga selfs die hardnekkigste antileser! Dit beteken nie almal sal hou van lees nie, maar dat almal weens die bietjie wat hulle wel lees, al is dit via ’n klankgreepvoorlesing, die konneksie sal maak dat lees lekker is.

Die skool vir ramspoedige talente en ander gelukkige stories

Hierdie is ’n interessante versameling stories, veral die seleksie volksliteratuur wat opgeneem is (ook in die bundel wat ek hier bo bespreek het). Sommige is ’n bietjie verwerk en kreatief mee omgegaan, maar dit is steeds ’n vorm van kanonisering. Terselfdertyd word ou stories bewaar deur ’n ouer teks in ’n nuwe teks in te bed. So leef daardie ouer teks voort en natuurlik word dit weer oorgedra na ’n nuwe generasie. Dink net aan die Odyssee en die verhale van Esopus – al die wonderlike fabels.

Die mitologie is ’n ryk bron vir skrywers en wat ook al vir eeue al oorleef het deur die herskrywing en oordra van verhale deur dieselfde proses – Thor byvoorbeeld. Almal ken die hunk van ’n Thor (Chris Hemsworth) uit die Marvel-films. In een van die kortverhale vind ons uit hoe Thor sy hamer gekry het – ’n oorspringverhaal oor dié ikoniese held en sy alombekende hamer. “Die hamer kan nie breek nie. En ook nie mis nie. Die beste van die hamer is, maak nie saak waarheen jy die hamer gooi nie, dit sal altyd terugkom na jou hand toe” (Steyn 2020:148). Thor is maar een voorbeeld van die karakters waarmee kinders sal kan vereenselwig in hierdie bundel vol stories.

Kinders word deesdae oorrompel met keuses van tegnologie en verskeie ander opsies, eerder as boeke vir vermaak. Dit lei weer tot ’n ander bekommernis: dat kinders nie lees nie.

In Suid-Afrika het ons ’n groot probleem waar kinders nie kan lees nie of sukkel om te lees. Tog word daar dikwels weggeskram van ’n redelik maklike oplossing: Wys vir kinders hoe lekker dit is om te lees.

Maritha Snyman het ’n studie gepubliseer oor die leesvoorkeure en leesgedrag van Afrikaanse kinders (2006) waar daar die volgende belangrike bevindings gemaak is:

• In verband met die boekopsies wat deur feitlik al die respondente spontaan genoem is, was die omslae die faktor wat hulle besluit kon swaai en of hulle die boek sal aanbeveel aan ander. Dit is ’n duidelike onderskrywing van die studie se bevindings wat aandui dat die omslag die een enkele eksterne motiveerder is waarom respondente ’n boek sal kies (Snyman 2006:81–2). Die pragtige omslae van beide bundels sal enige kind nuuskierig maak.
• Volgens die studie is dit duidelik dat die kinders wat deelgeneem het, multidimensionele karakters waardeer omdat hulle met die karakters kan identifiseer (Snyman 2006:81–2). Daar is hope verhaalopsies om van te kies, met karakters wat enige oomblik uit die boek kan ontsnap.
• ’n Interessante bevinding, wat ’n algemene wanopvatting weerlê, is dat meisies nie meer lees as seuns nie (Snyman 2006:81–2.)

In ’n ander studie deur Lessing-Venter en Snyman (2017), is daar ondersoek ingestel na kinders tussen 6 en 12 jaar se leesmotivering. Daar is verskeie vrae gevra oor watter boeke en hoeveel kinders in hierdie ouderdomsgroep lees. Een van die grootste faktore uit die terugvoer was:

• Meer lesers as antilesers het gesê dat hulle lees omdat lees ’n vaardigheid is wat hulle leer hoe ander mense leef en voel. Lees help hulle om die wêreld beter te verstaan; dit is pret; dit help hulle om inligting te vind; dit gee hulle ’n wegbreek van die alledaagse; en dit help hulle om hulself beter te verstaan (2017:885).
• Reeksboeke, selfs by die ouer kinders, was die gewildste genre, met 45,9% van die groep wat aangedui het dat hulle van reeksboeke hou.

Lessing-Venter en Snyman het vasgestel dat genot, die plesier wat lees as ’n aktiwiteit verskaf, dikwels ontbreek en veral in geletterdheidsontwikkeling. Lees word beskou as huiswerk en nie iets wat jy kan doen omdat dit vir jou lekker is nie.

’n Tweede faktor wat ’n groot invloed op kinders se persepsie van lees getoon het, was of daar tuis gelees word. Dit wil sê, word lees by die huis beskou as ’n plesieraktiwiteit, en lees ouers self?

Die derde faktor wat genoem word, is die beskikbaarheid, toeganklikheid (biblioteke) en bekostigbaarheid van boeke. Tegnologie kan hiermee help, omdat baie van die land se biblioteke wel toepassings en e-boeke uitleen, virtueel. Tog is dit die armer gemeenskappe waar hierdie oplossing nie werklik help nie, maar waar boeke in ’n klaskamer dus wel ’n groot verskil kan maak.

Sonder om te akademies of verdiep te raak in die statistieke, is die slotsom die volgende: Hierdie twee bundels met kortverhale, gedigte, dramas en volksverhale is die perfekte “toerusting” om ’n jong leser aan die lees te kry. Dit is die tipe boeke wat in kort tydgrepies, bietjie-bietjie op ’n slag gelees kan word. Dit sal ’n kind aanmoedig om lees ’n gewoonte te maak, en het die potensiaal om ’n liefde vir lees by kinders te kweek. Dit is beslis ’n groot aanwins vir enige klaskamer, maar net so ’n lekker boek om tuis saam met ouers te lees of dalk iewers in ’n kombersfort met ’n flitslig as beurtkrag jou tref.

Die Engelse maats hoef nie bekommerd te wees nie, want The Vegan Vampire and other fantastic fiction (2022) beloof om dieselfde leesgenot in Engels te verskaf.

Verwysings

Lessing-Venter, N en M Snyman. 2017. Aspekte wat kinders se leermotivering beïnvloed. LitNet Akademies. https://www.litnet.co.za/wp-content/uploads/2017/12/LitNet_Akademies_14-3_LessingVenter-Snyman_866-895.pdf  (29 Junie 2022).

Snyman, M. 2006. Die leesvoorkeure en leesgedrag van Afrikaanse kinders. [Studie.] Universiteit van Pretoria.

The post <i>Die blinkertjies in Pa se baard en ander skitterende stories</i> en <i>Die skool vir ramspoedige talente en ander gelukkige stories</i>, ’n resensie appeared first on LitNet.

Athol Fugard in Amsterdam (© Anthony Akerman)

...

Why should a novel located in the Karoo have triggered homesickness?

...

When I left South Africa in April 1973, I felt I’d escaped to the Free World. I was convinced I’d blend into British society, become a surrogate Englishman and never look back. But most of the contacts I’d been given in the UK were South Africans, and so, inevitably and perhaps ironically, I spent more time with them than I did with the English. Gradually, I came to accept that I could never be – and no longer wanted to be – English, and that I was inescapably South African.

Shortly after that epiphany, I was in a second-hand bookshop – probably looking for a copy of The 120 Days of Sodom by the Marquis de Sade – when I absent-mindedly picked up the Penguin edition of Olive Schreiner’s The Story of an African Farm. I’d never read it. I’d read little South African literature besides Athol Fugard and Herman Charles Bosman, which hadn’t prevented me from dismissing the rest as parochial and second-rate. But on that wintry day, weighing that paperback in my hand, I had to concede that not having read it was one of the many gaps in my literary education. So, I went back to my digs and, having already decided it would probably be mediocre and provincial, I opened the novel and read the first paragraph.

The full African moon poured down its light from the blue sky into the wide, lonely plain. The dry, sandy earth, with its coating of stunted “karroo” bushes a few inches high, the low hills that skirted the plain, the milk-bushes with their long finger-like leaves, all were touched by a weird and almost oppressive beauty as they lay in the white light.

When I’d finished Schreiner’s passionate and magical novel, I was desperately homesick. It was a chronic condition I suffered from until my plane touched down at Jan Smuts Airport in May 1990.

Why should a novel located in the Karoo have triggered homesickness? I’d grown up in a subtropical part of Natal. I didn’t think the Karoo was in my DNA. My most vivid recollections of the Karoo were childhood road trips to Cape Town, when – with me sitting in the back of my father’s Peugeot 203 – the stretch between Colesberg and the Hex River Pass seemed a very good reason for never driving to Cape Town. For those 400 miles, my sister and I kept up an incessant chant of: “When are we going to get there?”

Athol Fugard in Amsterdam (© Anthony Akerman)

...

Athol was spending increasingly longer periods working away from South Africa, but he always returned home to write. He told me he couldn’t write anywhere else. He had to be at home.

...

After Olive Schreiner, it was Athol Fugard who made me re-evaluate the Karoo. His play Statements after an arrest under the Immorality Act – which I directed in Dutch in Amsterdam in 1976 – is set in the small Karoo town of Noupoort. Errol Philander, a schoolteacher with an all-consuming interest in evolution, is not allowed to use the town’s whites-only library, but Frieda Joubert, the sympathetic librarian, orders the books he wants and hands them to him through the back door. They fall in love, and that is their undoing. But before their arrest, Errol excitedly tells Frieda that the last book she lent him mentions them – and that the richest deposits of the Permian and Triassic Periods are found in the Graaff-Reinet district. “Us,” he exclaims proudly. “Our world.” Noupoort is only 40 kilometres from Middelburg, the town where Fugard was born – and where, coincidentally, Olive Schreiner got married in 1894. Most of his major plays are situated in the Karoo or Port Elizabeth.

In 1981, Athol came to Amsterdam for the opening of my Dutch-language production of A lesson from aloes. Although he lived in Port Elizabeth in a home revealingly named The Ashram, in the mid-1970s he’d paid – if my memory serves me correctly – R100 for a house in Nieu-Bethesda, a village in the heart of the Karoo. Nieu-Bethesda is 100 kilometres from where he was born, off the beaten track and – something we’re all becoming increasingly used to – off the national electricity grid. It was somewhere he could escape to and write his plays without the distractions and demands that came with international success.

Athol was spending increasingly longer periods working away from South Africa, but he always returned home to write. He told me he couldn’t write anywhere else. He had to be at home. In 1960, in London, he’d made detailed notes for a play about two brothers who were classified by South Africa’s race laws as coloured, although one had the pigmentation of a black African and the other could “pass for white”. He still didn’t have a title, but at the end of the year he returned to Port Elizabeth and wrote what came to be known as Blood knot – the only Fugard play I ever directed in English with South African actors.

Athol’s words came back to haunt me when I took the decision to write my first play. Olive Schreiner had written The Story of an African Farm while working as a governess on the Karoo farm Ganna Hoek, and 100 years later Athol was writing his plays in Nieu-Bethesda. I was in Amsterdam. Would this result in Somewhere on the border being less authentically South African?

Then I reminded myself that some of the most achingly beautiful Afrikaans poetry had been written by Breyten Breytenbach in Paris and that, in September 1946, while staying at the Hotel Bristol in Trondheim, Norway, Alan Paton had written the first two sentences of Cry, the beloved country – sentences that, for me, rival Olive Schreiner’s in evocative beauty.

There is a lovely road that runs from Ixopo into the hills. These hills are grass-covered and rolling, and they are lovely beyond any singing of it.

Athol Fugard in Amsterdam (© Anthony Akerman)

When Athol arrived in Amsterdam in 1981, he’d just completed “Master Harold” … and the boys. After we parted, he went off to direct the play in the United States, South Africa and London. The next play he wrote in Nieu-Bethesda was inspired by the life of an artist who’d been misunderstood and mistrusted by the inhabitants of that village.

It must have been shortly before Athol picked up his fountain pen to keep his appointment with The road to Mecca that Breyten Breytenbach surprised me with an extraordinary piece of information. He was in Amsterdam for the opening of Eksel, a production based on his as-yet-unpublished prison poems that I’d compiled and staged together with three Dutch actors. Breyten said, “Did you know Athol’s joined the AA and is speaking at meetings?” No, I didn’t know that. I knew Athol’s sympathies were unquestionably anti-apartheid, but I didn’t think he’d actually join an organisation and speak at political meetings. “No,” said Breyten, correcting my misapprehension. “Alcoholics Anonymous.”

When Athol had finished writing The road to Mecca, he told the press that it was the first play he’d written without alcohol. Theatregoers were holding their collective breath to see if it would live up to the standard of his previous plays. I’d heard stories of literary agents who’d rather their clients died of cirrhosis of the liver than have them sober and writing plays that had lost their alcohol-induced magic. When I saw the production at the National Theatre in London, it was vintage Fugard – a slow-burning exposition and a cathartic climax.

The real Helen Martins, who transformed the home she’d inherited from her parents into the Owl House, committed suicide in 1976 by drinking caustic soda. There’s some speculation that she did so because she felt her creativity had deserted her and she had nothing more to live for. In Athol’s play, Miss Helen is a survivor. She conquers her demons and feels she has everything to live for. On a coded level, the play is about Athol’s triumph over the threat that alcoholism posed to his own creativity.

I wrote to him after seeing the production and received a reply from The Ashram in April 1985, shortly before he left to direct the play on Broadway. He was still waiting to hear whether American Equity would allow Yvonne Bryceland to play Miss Helen. He told me that he was in good health, but not in good spirits. He felt that the political situation in the country had never been worse and he’d never felt so pessimistic about the future.

Yvonne Bryceland did get to play Miss Helen on Broadway, but after that my correspondence with Athol tapered off. Actor Zakes Mokae – the original Zach in Blood Knot – once described Athol as “a lousy correspondent”, so I gratefully treasure the letters I received from him in the sepia-coloured ink he told me he’d made from wild olives.

...

Athol had tackled one of the issues that had caused him to feel so pessimistic about the country’s future: the crisis in education. School boycotts and slogans such as “First liberation, then education” would bequeath a lost generation to the country, something we’ve never fully recovered from.

...

Athol Fugard in Amsterdam (© Anthony Akerman)

In July 1989, I read about My children! My Africa! in The Weekly Mail. It was the first Fugard play to have its world premiere in South Africa in over a decade. Athol had tackled one of the issues that had caused him to feel so pessimistic about the country’s future: the crisis in education. School boycotts and slogans such as “First liberation, then education” would bequeath a lost generation to the country, something we’ve never fully recovered from. I received the script from his agent in October, liked the play, approached Wim Visser – the producer who’d introduced Pieter-Dirk Uys to the Netherlands – and we scheduled a production for early 1991.

But a year before we went into rehearsal, FW de Klerk delivered his watershed speech, Nelson Mandela walked out of prison and the South African Embassy in The Hague could no longer refuse me a visa. I was 40 when I was able to return home and meet my birth mother for the first time. But that’s another story – a story I’ve told in my still-to-be-published memoir, Lucky bastard.

In 1990, I visited South Africa twice. During my second visit – after directing Somewhere on the border in Durban – I flew down to Cape Town to spend more time with my birth mother. I’d suggested we go on a road trip through the Karoo. It would give us quality time together, and I’d be able to visit a part of the world I’d been longing for since that English winter when I read Olive Schreiner’s novel with the rain lashing against the windowpanes.

As we drove through Paarl, Vera told me I’d lived there “in utero” for five months. We then drove over the Du Toitskloof Pass, which I now knew was named after an ancestor of mine. We arrived in Matjiesfontein in time for a pub lunch at the Lord Milner. Unfortunately, we couldn’t visit Olive Schreiner’s cottage, as it forms part of the hotel and the room was occupied. Is there anywhere in the Karoo where she didn’t once live?

Vera had told me that her father had been born in Cradock in 1867, which was the year that 12-year-old Olive Schreiner went to live there and received her first years of formal education. So, perhaps the Karoo was in my DNA. When I got back into the car ten minutes later, not a single vehicle had passed us in either direction.

At Beaufort West, we took the R61. The landscape flattened out – windmills pumping water, Merino sheep cropping Olive Schreiner’s “stunted ‘karroo’ bushes”, springbok twitching their tails. We approached Graaff-Reinet from Aberdeen and checked in at the Drostdy Hotel, where a magistracy had once been established in an attempt to impose law and order on a lawless population. It had been lovingly restored by Anton Rupert. The only discordant note was that it had been officially opened by the baleful BJ Vorster. His name was on a plaque affixed to a structure resembling – in staggeringly bad taste – a slave bell.

The next day, we drove to the top of the Wapadsberg Pass. It’s described in My children! My Africa! and I wanted to see the view from up there. On the way back, where the R61 joins the N9, I saw the sign to Nieu-Bethesda. I’d told Vera about the Owl House and how it had featured in The road to Mecca. Could Athol have foreseen that his play would popularise Nieu-Bethesda as a tourist destination? Would he now have to find another remote village to find the peace and quiet he needed for writing?

As we drove along the dirt road, I told Vera about the house Athol had bought and how he always went there to write. I wasn’t sure of his current whereabouts, but it was quite possible that he was there working on something new. As we pulled up outside the Dutch Reformed Church, I saw a car with a CB registration and said it was probably him. What were the odds? I got out, saw the front door of a house opening and had Athol walking straight towards me. He didn’t seem to recognise me, so I called out his name. “Wrong Fugard,” he answered.

...

I wondered whether Roy had ever seen the play and, if he had, whether he’d recognised anything of himself in Zach.

...

Vera Milner (née Farnham), Lucille & Royal Fugard, Nieu Bethesda 1990 (© Anthony Akerman)

He told me he was Royal Fugard, Athol’s older brother. The Fugard children had been given their names by their paternal grandmother, a British royalist. Harold Athol Lanigan Fugard grew up being called Harold or Hally. Later, he must have decided that Athol Fugard was a better stage name than Harold Fugard. Besides, Harold was his father’s name. His grandmother had probably come up with Athol in deference to the Earl of Athlone, who’d been governor general of South Africa between 1924 and 1931. His younger sister was called Glenda. Either she was named after an obscure royal I’ve never heard of, or Athol’s parents had decided enough was enough.

I told Roy – that’s what everyone called him – how I knew Athol. We were joined by his Dutch wife, Lucille, and they invited us to their home for tea. They’d also bought in Nieu-Bethesda. If we’d been here a few weeks earlier, Roy told me, we’d have bumped into Athol. He’d been there to buy a house for his daughter, Lisa. He probably paid a lot more than R100 for it. Roy said that Athol was in America. I surprised Lucille by speaking Dutch to her, and then we explained how my mother and I had met for the first time that year. Roy and Lucille said they knew someone else who was also adopted. Everyone does. They said you could see Vera and I were mother and son.

You could also see that Royal and Athol were brothers, but in other respects they were very different. Athol had won a scholarship to UCT to study philosophy and French, while Roy had had a poor academic record. Athol worked in the theatre, while Roy worked for the Parks Board. Before we left to visit the Owl House, Roy gave me a piece of kudu biltong. I didn’t ask, but I’m pretty sure he had shot the kudu himself. He shook my hand warmly, and then I remembered reading a quote in which Athol said that Blood Knot “is basically myself and my brother”. I wondered whether Roy had ever seen the play and, if he had, whether he’d recognised anything of himself in Zach.

See also:

Athol Fugard 90: Teatergedigte

Athol Fugard is 90: A portrait of the artist as a man who jumped at opportunities

Athol Fugard’s The island – David Willers investigates

Happy birthday, Athol Fugard | Verjaardagwense aan Athol met sy 90ste  

The post “Wrong Fugard” appeared first on LitNet.

Wie sê ’n oorbruggingsjaar is net vir waagmoedige jongmense bedoel? So ’n avontuur is wat Marita van der Vyver onderneem het toe sy kort na haar twintigste verjaardag ’n swerfjaar in Europa aangedurf het. Maar veertig jaar later pak sy en haar pas afgetrede Franse man ’n “geriatriese gap year” aan – ’n vae droom wat skielik ’n angswekkende, bevrydende werklikheid geword het.

Foto’s en teks: Marita van der Vyver

..........

Ons senior swerfjaar kruip einde se kant toe en ons begin soek na ’n meer langdurige holte vir ons moeë swerwersvoete.

..........

Ons senior swerfjaar kruip einde se kant toe en ons begin soek na ’n meer langdurige holte vir ons moeë swerwersvoete. Maar ons weet ook die konsert is nie klaar voor die spreekwoordelike fat lady gesing het nie, so ons swerf al soekend voort tot ons die laaste noot van die laaste aria hoor.

Dis ons elfde maand op die pad. On the road klink lekkerder, dalk net omdat dit ook die titel van ’n ikoniese boek is. En dit herinner ons aan Canned Heat se ode aan die langpad waarna ons dikwels die afgelope jaar in die kar geluister het. (“You know the first time I traveled / Out in the rain and snow / I didn’t have no payroll / Not even no place to go ...”) En aan al die verskillende karre – gehuur, geleen en gekoop – waarin ons na padmusiek met ’n beat kon luister.

Ons gehuurde kampeerwa langs die Stille Oseaan in Kalifornië

Soms het ons selfs Willie Nelson se lighartiger country-liedjie met dieselfde titel op ons playlist gesoek en lustig saamgesing: “On the road again / Goin’ places that I’ve never been / Seein’ things that I may never see again ...”

“On the road” in die karoo

Dis daardie dinge wat ons dalk nooit weer gaan sien nie wat ons wiele aan die rol hou. En ons voete aan die stap, natuurlik. Want ’n groot deel van hierdie pelgrimstog gebeur met dapper en stapper. Dis nou nie asof ons die Camino aangedurf het nie, maar volgens die app op my selfoon wat my treë tel, het ek in stede soos Rome en Athene, New York en New Orleans meer as 20 km per dag gestap. En dis nogal nie ’n slegte gemiddeld vir die Camino nie.

Met dapper en stapper in New York

Tussen die ry en die stap is daar die kuier saam met vriende en familie, die stoepsit oral in Suid-Afrika, die gesels aan lang tafels in Italië en Griekeland, die intiemer gesprekke langs vleisbraaivure buite of kaggels binne. Dis waarom ons nie wil ophou nie. Ons is nog nie sat geswerf nie, dalk nog lank nie, maar ons weet alle goeie dinge kom tot ’n einde.

Lang tafels op ’n dorpsplein in Griekeland

Ek lewe al vir elf maande uit ’n tas. Elke keer as ek iets nuuts aanskaf om te dra, moet ek van iets anders in die tas ontslae raak. Dis ’n reël wat ek graag vir die res van my lewe wil volg – hoewel ek hopelik binnekort weer uit ’n kas eerder as ’n tas sal aantrek.

Ek en die tas waaruit ek al 11 maande lewe, saam met ’n vriendin voor Washington DC se stasie

Ek het minstens vyf rokke langs die pad present gekry, en drie rokke en twee truie weggegee. ’n Ou denimbaadjie in ’n retrowinkel in Kalkbaai gekoop omdat ek my vorige een, te deurgeskif om langer te dra, in Stilbaai moes los. ’n Paar funky sokkies in New Orleans gekoop (“Fuck off I’m reading” staan daarop geskryf) voordat ek ’n paar sokkies met bont kolle in die Karoo agtergelaat het. ’n Turkoois sjaal op ’n mark in Santa Fe in New Mexico gevind en ’n rooi sjaal aan die Suid-Afrikaanse Weskus vir iemand geskenk.

Net laas week het ek hier in Périgord, waar ons ’n maand lank in ’n geleende kliphuisie bly, ’n lieflike langbroek van linne in ’n liefdadigheidswinkel opgespoor (vir ’n skamele 3 euro) en van ’n soortgelyke langbroek in my tas ontslae geraak. Indien enigeen dus wonder of my tas die weduwee se kruik is met ’n eindelose voorraad klere, die antwoord is nee, ek het bloot geleer om te laat gaan. Geliefde klere, boeke (wat ek steeds oral optel en agterlaat wanneer ek klaar gelees het), plekke, selfs mense.

Die bospaadjie agter ons geleende kliphuisie in Périgord

Dit word nooit makliker om geliefdes te groet nie, veral nie jou kinders en familie nie, maar as jy weet jy sien hulle net vir ’n kort rukkie voor jy verder reis, sorg jy dat elke oomblik saam met hulle tel. Ek weet nou waarlik wat gehaltetyd beteken. Dis nie hoe lank jy saam met iemand deurbring nie, dis wat julle saam belewe wat saak maak.

My Fransman, wat voorheen baie minder as ek gereis het vanweë sy werksverpligtinge, het in hierdie eerste aftreejaar sy nomadiese siel ontdek. Hy sê ons kan maar aanhou swerf, to infinity and beyond, soos in Toy Story. Maar ek kan nie aftree nie, ek moet aanhou skryf, en hoewel my voete altyd sal aanhou kriewel om verder te reis, begin my vingers ook teen dié tyd jeuk om weer ’n slag ’n boek te skryf.

Anders gestel: Ek moet my stert op ’n stoel kry, ’n stoel wat stilstaan, op één plek, verkieslik ’n stil en afgesonderde plek, sodat ek maande lank aanmekaar kan skryf. Op dieselfde stoel, voor dieselfde tafel, in dieselfde vertrek. Dis waarna ons nou begin soek, daardie stilstaande stoel, iewers op die Franse platteland.

..........

Ek moet my stert op ’n stoel kry, ’n stoel wat stilstaan, op één plek, verkieslik ’n stil en afgesonderde plek, sodat ek maande lank aanmekaar kan skryf.

..........

Dis nie ’n dringende soektog nie, want hierdie geriatric gap year is eers op 31 Augustus amptelik verby, en soos ’n wyse vriendin in Suid-Afrika ons herinner het, ons hóéf mos nie op 1 September ’n huis te hê waarin ons die res van ons lewe wil woon nie. ’n Swerfjaar hoef nie letterlik ’n jaar te duur nie, dit kan korter of langer wees, en terwyl dit duur, wil ons dit nie bederf deur te veel te wroeg oor waar ons ons hierna gaan vestig nie.

Vestig is buitendien so ’n gelaaide woord, die Afrikaanse vertaling van settle en die werkwoord vir wat settlers doen, en die meeste settlers in geskiedenisboeke se reputasie is deesdae aan flarde. Ons wil nie settlers wees nie, ons wil nie moor en plunder onder die plaaslike bevolking nie, ons wil eintlik maar net iewers insmelt. Tydelik, altans.

Want ons weet nou ons wil verder reis, minstens ’n paar maande van die jaar, terwyl ons nog gesond genoeg is om dit te doen, maar ek het ’n stilstaande skryfstoel nodig vir die res van die tyd. En ek verlang na my boeke in ’n skeepshouer. Na my skilderye ook, en na die teekoppies met die goue randjies wat ek by my ouma geërf het, en na my handgemaakte vierkantige etenstafel, en na my dubbelbed van hout met my eie beddegoed daarop. Maar ek verlang veral na my boeke.

Ons weet ook ons gaan waarskynlik nie in dieselfde streek woon waar ons die vorige kwarteeu van ons lewe deurgebring het nie. Ons het op 1 September laas jaar in ons oorlaaide Kangoo van ons pas verkoopte huis in Provence vertrek, hartseer om afskeid te neem, maar ook opgewonde omdat ons vir die eerste keer werklik kon kies waar ons verder wil lewe. Onbelemmer deur kinders se skole of Alain se werkplek of enigiets anders behalwe ons vrees vir die onbekende. Dis ’n angswekkende vorm van vryheid, het ons toe al besef, en ná elf maande van swerf is dit nog net so angswekkend.

..........

Jy kry nie sonskyn sonder skaduwees nie, en ons weet nou ons vrees is bloot ons vryheid se skadukant.

..........

Maar ons het geleer om die angs te aanvaar en die vryheid te geniet. Jy kry nie sonskyn sonder skaduwees nie, en ons weet nou ons vrees is bloot ons vryheid se skadukant. Ons het geleer om te grinnik oor sêgoed soos better the devil you know en ander trooswoordjies wat bang mense as verskoning aangryp om niks nuuts te doen nie. Ons soek nou eerder die onbekende duiwel, want wie sê hy’s rêrig ’n duiwel?

Daarom kyk ons na huurhuisies in Périgord en omstreke, ver van waar ons voorheen gewoon het, nader aan die Atlantiese kus sodat dit makliker is om by ’n groot see met branders uit te kom. Want ek het ook vanjaar geleer dat my matroosbloed selfs dikker as my nomadiese bloed is. Of dalk is alle matrose juis nomadiese wesens. Dalk is dit waarom my voete altyd sal jeuk.

Die huis wat ons soek, sal kleiner as die Hautefort-kasteel in Périgord wees

Een van die baie boeke wat ek langs die pad in gratis biblioteke opgetel het, dié een voor ’n teater in Durham, North Carolina, is The songlines van Bruce Chatwin. Toevallig ook een van die baie boeke wat ek lankal wou lees, maar nooit by uitgekom het in my vorige lewe nie. En toe word dit die ideale reisboek om te lees terwyl ek self ook reis. Chatwin skryf oor die nomadiese roetes van die Australiese Aborigines, met vele verwysings na ander nomadiese volke.

Aangesien die vroegste voorvaders van homo sapiens nomades was, sit daardie nomadiese drang steeds so diep in ons gene vas dat sommige van ons nooit werklik daarvan kan wegkom nie. Dis in elk geval die troos wat ek uit die boek gekry het, dalk net omdat ek ’n verskoning vir my ewige swerflus soek. Ander lesers sal weer ander trooswoorde vind.

..........

Aangesien die vroegste voorvaders van homo sapiens nomades was, sit daardie nomadiese drang steeds so diep in ons gene vas dat sommige van ons nooit werklik daarvan kan wegkom nie.

..........

Intussen word ons soektog na ’n geskikte woonplek net nóg ’n verskoning om verder te swerf en onbekende dorpies in die omgewing te verken. Ons swem in die riviere, ons stap deur die woude, ons proe die plaaslike spys en drank. Net ingeval ons dalk hier gaan woon.

Op 21 Junie, die langste dag en kortste nag van die jaar, vier ons die nasionale Fête de la Musique in Brantôme, ’n allerlieflike dorp wat ons hier ontdek het. Nie dat ons in Brantôme wil woon nie, dis te besig met heeltemal te veel Britse toeriste, maar dit bly ’n plesierige kuierplek. En op hierdie eerste landwye musiekfees in drie jaar, ná die lang stilte van Covid, dreun die keisteenstrate van die dorp soos daar gelag en gesing en musiek gemaak word.

Die jaarlikse musiefees in Brantôme

’n Week of wat later sit ons in ’n ou kapelletjie naby die vervalle abdy van Tourtoirac wat in 1003 opgerig is en ons luister na ’n kamermusiekorkes wat ’n strykkwintet van Mozart speel. Agter die musikante brand lang katedraalkerse en op die plafon kyk ’n beskilderde engel af op ons. Ons hou hande vas soos jong verliefdes, heeltemal meegevoer deur die musiek en die ruimte waarin dit opgevoer word.

Kamermusiek in ’n kapel naby die abdy van Tourtoirac

Die volgende aand geniet ons weer vrolike straatmusiek by ’n kosmark op die dorpie Montagrier, ’n indrukwekkende koperblaasorkes wat New Orleans blues speel terwyl ons saam met honderde dorpenaars by lang tafels eet en drink. Kinders jaag mekaar voor die verhogie rond, bejaardes spring op en begin in die straat dans, die vroulike saxofoonspeler sing met ’n stem wat rillings langs my ruggraat afjaag.

’n Koperblaasorkes by ’n straatfees in Montagrier

Help, sê ek vir die Fransman, ek word van voor af verlief op die Franse platteland. Ek het gedog ná so ’n lang swerftog sou ek elders ’n holte vir my voete vind, dalk in ’n ander land in Europa, Italië of Portugal, Griekeland of Spanje. Maar hier voel ek tuis – weliswaar op ’n ander manier as wat ek in my geboorteland tuis voel, maar nogtans tuis.

En toe herinner hy my aan James Baldwin se woorde wat ek vroeg op ons swerftog in hierdie rubriek met lesers gedeel het: “Perhaps home is not a place but simply an irrevocable condition.”

Dit voel al hoe meer waar.

The post Swerfjaar vir seniors: Op soek na ’n holte vir swerwersvoete appeared first on LitNet.

When I started reviewing movies for Mail & Guardian in the late 1990s, I was highly aware of the senior figures working in that space. There was the late Peter Feldman (writing for The Star Tonight), Philip Altbeker (Business Day) and Barry Ronge (The Sunday Times). They were all writers against whom I measured my own writing of reviews, but Ronge was the most prominent: he was, you might say, the doyen.

Ronge, who has died aged 74, was a constant presence in the reading life of anyone interested in the arts – and had been so for decades. Not only did he review movies for The Sunday Times, then a paper with one of the highest circulations in South Africa, but he had a TV show also dealing with film, his long-running column in The Sunday Times Magazine, “Spit & polish”, as well as a show on Radio 702 that frequently covered the arts. “Spit & polish” (a selection of columns from which some were published as a book) frequently touched social issues, but he always did this with a light touch. He was not a writer who sought to belabour readers with his views, but rather to seduce them.

..........

He was not a writer who sought to belabour readers with his views, but rather to seduce them.

..........

He was also a key figure in the Sunday Times Literary Awards, the ceremony of which he MC’d with his usual flair. As M&G books editor, I had attended the awards from the start, and it was then that I first encountered Ronge’s charm and eloquence. The Fiction Award, of the prizes given by The Sunday Times, was named for Ronge for many years, just as the Non-Fiction Award was named for Alan Paton. He seemed ubiquitous.

But he was never intimidating. He welcomed new reviewers to the club of movie critics with generosity and humour, and was open to discussion of one’s divergent opinions if they came up. I recall thinking, at that time, that his tastes as a reviewer were rather too mainstream for me, and I believe he indicated, doubtless with a little chuckle, that mine were possibly rather too arty and highfalutin for him.

But we got on well, and the group of film reviewers who gathered during my 15 years as a film critic (about half of Barry’s tenure!) were always pleasant company. Screenings were held at the distributors’ offices or at designated cinemas, but it felt like it was Barry who was the host.

I commented, at one point, on his habit of sitting in the very front row in the preview cinema at Ster-Kinekor, or one or two back in the bigger theatres, whereas I (and Feldman) liked to sit as far back as possible. I felt like I needed to be a critical distance from the movie if I were to review it properly, but he – he said – was happy to get up close to the screen and be immersed in and swept away by the movie. I think that says something about his passion for the subject.

Ronge was born in Hillbrow, Johannesburg, in 1947. He attended Florida Park High School on the West Rand and studied at the University of the Witwatersrand, where he later became a lecturer in English, after a stint at St John’s College. When his death was announced on Facebook, an extraordinary number of commentators remembered his lecturing at Wits and paid tribute to him as one whose lectures they still remember with fondness all these decades later. He clearly had a significant impact on those he taught, and probably fostered a love of language and literature in ways that other more austere teachers did not.

..........

His own love of the language, and what it could do, extended from his reviews and columns to an ability to perform in front of the cameras or the radio mike, to speak in well-formed sentences and to make sometimes complex issues easily accessible to all.

..........

His own love of the language, and what it could do, extended from his reviews and columns to an ability to perform in front of the cameras or the radio mike, to speak in well-formed sentences and to make sometimes complex issues easily accessible to all. His movie shows (Front row, Cinemagic and Screenplay) were presented with the same flair. People who worked with him on such shows have commented on his ability to get things right on the first take; he could utter those well-formed sentences extemporaneously, without a flaw, and if something went wrong during the filming, he could do a second take that very closely reproduced the first. So, apart from his literary and critical abilities, he was also a consummate performer in that context.

Ronge was also, remarkably, the first male reporter to write for the “Women’s page” of The Star, and he was the founding editor of that paper’s entertainment supplement, “Tonight”. Years later, he returned to “Tonight” for a short stint as editor, but it did not work out and he was back at The Sunday Times soon enough, where his readers welcomed him back with enthusiasm – and kept reading him for decades more.

A statement from Buz Publicity said that Ronge had died on Sunday 3 July of natural causes (and that, at his request, the news of his death was not made public for a week). His partner of 45 years, Albertus van Dyk, was with him when he died. Van Dyk, who had worked as an astrological columnist and radio producer, cared for Ronge in the last years of his life, just as he had been a huge support for the previous decades. The last time I saw them, appropriately enough at Cinema Nouveau in Rosebank, Johannesburg, was after Ronge had retired from his multifarious writing and presenting activities, but there was no expression of loss or regret, and the couple were as friendly and cheery as ever.

“He was an extraordinary talent, and I so miss him,” said Jenny Crwys-Williams, for many years a 702 presenter alongside Ronge. “He was kind, unbelievably witty, funny and a deep depository of knowledge,” said the station’s Africa Melane. He was “a gifted storyteller who could keep one spellbound for hours”, said Doreen Morris, his co-anchor on arts show Revue plus.

SABC3’s Pat van Heerden told Channel24: “He was a true cinephile, and his way of speaking about the movies he loved invited people into the joy of cinema. He supported local filmmakers and shared his knowledge about the international movie world. His supportive and critical role in the industry will be sorely missed.”

Ronge’s many thousands of readers miss him, too.

• Featured image kindly provided by Bridget van Oerle of The BUZ Factor.

The post Barry Ronge (1947–2022) appeared first on LitNet.

Prent: https://www.nb.co.za/en/view-book/?id=9780796322623

Hierdie lesersindruk is uit eie beweging deur die skrywer daarvan aan LitNet gestuur.

Titel: Rut en Boas – ’n liefdesverhaal
Skrywer: Barend Vos
ISBN: 9780796322623
Uitgewer: CUM Boeke

Die boek Rut wat in die Ou Testament van die Bybel opgeneem is, is ’n belangrike boek in die Judaïstiese geloof. Die boek word veral gelees tydens die Fees van die Weke, tradisioneel ’n tipiese landboufees uit die antieke tye. Dit is ’n boek wat primêr dus met antieke Israel se kultuur en nasionalisme deurweef is. Dis ’n totaal volksvreemde wêreld vir mense van die 21ste eeu – ’n eienskap wat ook geld vir al die ander boeke in die Bybel. Dis ’n patriargale kultuur waar mans grootliks oor vroue se lewens en doen en late besluit. Nie dat die wêreld vandag volkome van die patriargie bevry is nie, maar vroue mag darem al vandag eiendom besit. Ons weet miskien ook min van hierdie boek, omdat die Christelike tradisie nog altyd maar sterker klem gelê het op die Nuwe Testament (en omdat Suid-Afrika weens kolonialisme meer Christelik van karakter is as enige ander religie). Die Christelike geloof se klem op die Nuwe Testament is geen nuwe verskynsel nie. Daar was vanaf die vroegste tye in die ontwikkeling van die Christendom individue en groepe wat die boeke van wat later die Ou Testament genoem is, bevraagteken het. En tog is dit die Ou Testament wat vanuit ’n letterkundige oogpunt soveel gewigtiger is.

..........

Afrikaans het natuurlik ’n heel lewendige tradisie van die Bybelse roman, met tientalle skrywers wat boeke geskryf het wat die Bybelse verhale as inspirasie het.

............

Afrikaans het natuurlik ’n heel lewendige tradisie van die Bybelse roman, met tientalle skrywers wat boeke geskryf het wat die Bybelse verhale as inspirasie het. Soos dit maar in die letterkunde gaan, lok die verskynsel van die Bybelse roman natuurlik uiteenlopende reaksies uit. Daar is diegene wat voel dat Bybelse romans oorbodig is, want die stories word mos reeds in die Bybel vertel. Maar hierdie soort boeke is nietemin gewild en word deur gretige lesers verslind. Ek het geen idee hoeveel boeke Vos al geskryf het nie. Verskeie van sy boeke is suiwer teologies van aard, soos Bybelse dagstukke en ander godsdienste boeke. Hy is veral  ook bekend vir sy humoristiese “pastoriepetaljes” (ook bekend as die Grootseun-briewe), waarvan daar reeds ses volumes verskyn het, volgens my berekeninge. Rut en Boas is egter Vos se derde Bybelse roman. Hy debuteer in 2001 met Eksodus, wat in 2005 opgevolg word deur Kanaän (beide by Lux Verbi). In 2011 verskyn ’n Dorp soos Silwer Streams (Tafelberg), maar dit is nie ‘n Bybelse roman nie, hoewel die hoofkarakter ’n dominee is. Tussen Eksodus en Rut en Boas is daar merkbare verskille in die skryfstyl. Eksodus is byvoorbeeld in die eerste persoon geskryf, terwyl Rut en Boas, wat in die derde persoon geskryf is, veel meer verteerbaar is.

Die tipiese leser sal waarskynlik die Bybelse verhaal van Rut ken, en weet waaroor die storie in breë trekke handel.  Die storie begin in die gebied Moab, vandag deel van die land Jordanië in die Midde-Ooste, met Naomi, ’n Israeliet, wat haar en haar gesin in Moab gevestig het, en wie se seuns met Moabitiese vroue getrou het. Na die afsterwe van haar man, Elimeleg, groei die hunkering by Naomi na haar geboorteland al meer en meer, veral ook weens ekonomiese faktore, en sy besluit om uit Moab te trek, terug na haar geboorteland. Naomi se twee skoondogters, Rut en Orpa, se mans, wat ook albei oorlede is, trek saam met haar. Op pad draai Orpa dan egter terug na haar familie in Moab, terwyl Rut dramaties teenoor Naomi verklaar: “U volk is my volk en u God is my God.” Hieruit is die nasionalistiese aanslag van hierdie boek duidelik. In Bethlehem kruis hulle paaie dan met dié van Boas, wat hom oor hulle ontferm en ’n verhouding met Rut aanknoop. Hy tree ook op as die “losser”, ’n gebruik van die antieke Israelse kultuur waarvolgens manlike bloedverwante die verantwoordelikheid moet oorneem om weduwees te onderhou.

............

Vos is ’n vaardige storieverteller, en ek het min twyfel dat Rut en Boas onder talle ywerige lesers ’n treffer gaan wees. Maar lesers wat nie daarvan hou dat daar vryelik met die verbeelding omgegaan word nie, sal heel waarskynlik nie van die boek hou nie, en moontlik voel daar word nie streng genoeg by die Bybelse feite gehou nie.

..............

Vos is ’n vaardige storieverteller, en ek het min twyfel dat Rut en Boas onder talle ywerige lesers ’n treffer gaan wees. Maar lesers wat nie daarvan hou dat daar vryelik met die verbeelding omgegaan word nie, sal heel waarskynlik nie van die boek hou nie, en moontlik voel daar word nie streng genoeg by die Bybelse feite gehou nie. Daar is ook baie karakters, en dit verg nogal soms kophou om sinvol deur die teks te navigeer sonder om hier en daar bietjie verlore te voel.

Die vraag wat onwillekeurig by my opgekom het, is wat is die waarde van die storie van Rut vir die moderne leser? Daar word beweer dat die boek Rut moontlik tot soveel as 2 500 jaar gelede geskryf is, en die interpretasie van die boek het ook oor die tyd verander. Daar word deur sommige gespekuleer dat die boek geskryf was om die Dawidiese koningshuis se aanspraak op die koningskap te regverdig teenoor die aansprake van dié van Saul en sy volgelinge. Die feit dat Rut nie ’n Israeliet is nie, maar ’n Moabiet, speel hierin ’n belangrike rol. Ander kenners beweer weer dat die verband wat tussen Dawid en Rut getrek word, eers ’n latere toevoeging is tot die boek, en die resultaat van redigering, iets wat glad nie ongewoon is aan die Bybelse boeke nie. Nog ander interpretasies wys daarop dat die boek getuig van God se liefde vir alle mense, of hulle nou Israeliete is of nie. Laasgenoemde is veral ’n belangrike interpretasie van Rut vanuit die Christelike perspektief, veral ook dan omdat Rut, volgens die Bybel, ’n voorouer van Jesus sou word. Daar was deur al die eeue verskille tussen behoudende, oftewel konserwatiewe, en liberale interpretasies van die Joodse geloof, identiteit en nasionalisme, soos wat daar in elke ander kultuur op aarde soortgelyke verskille bestaan, ook in ons klompie hier aan die suidpunt van Afrika in 2022. Daar bestaan natuurlik ook goeie interpretasies vanuit die feminisme van die Rut-verhaal, wat die lees van die boek die moeite werd maak.

Die verhaal van Rut het dus waarde vir die gelowige, vir die Christen, maar ook vanuit die sekulêre oogpunt is dit duidelik dat mens hier te make het met ’n literêre interessantheid wat die lees werd is. Alhoewel die samelewing ter sprake in aard en konteks totaal verwyderd is van ons eie wêreld van vandag, is Rut ’n verhaal met elemente soos hoop, vertroue, mededeelsaamheid, liefde en vreemdelinge wat met mekaar moet saamleef. Die boek dokumenteer ook ‘n aantal interessante eienskappe van die kultuur van antieke Israel, en vertel iets van die politiek van antieke Israel. Boeke verklap dikwels meer van die skrywer self as van die stories wat daarin geskryf staan. Miskien is dit hoekom Vos so gereeld treffers oplewer. Sy interpretasie van Rut is ryk aan verbeelding, wat sommige lesers sal afskrik, maar ander weer aansienlike leesgenot sal verskaf.

The post <em>Rut en Boas – ’n liefdesverhaal</em> deur Barend Vos: ’n lesersindruk appeared first on LitNet.

Corene de Wet se navorsingsartikel “Gendertemas in Topsy Smith se Trompie-boeke” het opspraak verwek toe dit onlangs in LitNet Akademies se Opvoedkunde-afdeling verskyn het. Die artikel plaas stereotipes en die patriargale gesin onder die soeklig. Op LitNet se Facebook-blad het lesers uitgevaar teen die artikel. Estelle Kruger gesels met Corene en met Dewald Koen van Nelson Mandela Universiteit se Opvoedkundefakulteit. 

Corene de Wet en Dewald Koen (Foto’s: verskaf)

Vir my is dit ’n raaisel hoe ’n geskiedenisonderwyser by die Trompie-boeke uitgekom het, ook hoe ’n kenner van opvoedkunde en Afrikaanse jeugliteratuur die aanslae teen die negatiewe kommentaar hanteer ...

Corene: Om te lees is vir my soos om asem te haal. As plaaskind van die vyftiger- en sestigerjare van die vorige eeu het ek my vakansies verwyl deur Afrikaanse boeke soos die Trompie- en Saartjie-reekse, Patrys-hulle (EB Grosskopf) en Mikro se Ruiter in die nag en Kaptein Gericke, en die gewilde Reader’s Digest Condensed Books te lees. Op universiteit het ek kennis gemaak met die Sestigers. Ek het sedertdien nog nie opgehou om te lees nie. As eerstejaarstudent op Potchefstroom was ek van een ding seker: Ek gaan geskiedenis en Afrikaans swot. Die res van my kursussamestelling was toevallig. Na etlike jare as geskiedenis- en Afrikaans-onderwyser en daarna dosent in vergelykende opvoedkunde behaal ek my PhD in geskiedenis 1998. Die titel van my proefskrif is “Blank-swart-verhoudinge soos weerspieël in die Vrystaatse historiografie, 1800–1910”. Hierdie studie het my geleer om krities-vergelykend met literatuur om te gaan. My navorsing oor die Trompie-boeke kan dus as ’n samevloeiing tussen twee liefdes, die Afrikaanse boeke waarmee ek grootgeword het en my liefde vir geskiedenis, gesien word.

Dewald: Ek doseer Afrikaanse letterkunde en vakmetodiek in die Nelson Mandela Universiteit se Opvoedkundefakulteit. Ek besoek daagliks LitNet se webwerf en lees altyd interessante resensies, gesprekke asook navorsingsartikels in die opvoedkunde sowel as die geesteswetenskappe. Die Afrikaanse letterkunde is my passie. Ek het vroeër vanjaar my doktorale proefskrif vir eksaminering ingedien waarin ek Marlene van Niekerk se digbundel Kaar (2013) vanuit ’n ekokritiese paradigma ondersoek het. Ek lees soveel as moontlik Afrikaanse romans, dramatekste en digbundels. Ek was voorheen Afrikaansonderwyser en moes dus op hoogte bly van verwikkelinge in die Afrikaanse kinder- en jeugliteratuur. Corene se artikel oor die Trompie-reeks op LitNet Akademies het dadelik my oog gevang en ek was nuuskierig om haar bespreking van die gewilde reeks te lees. Op Facebook het ’n broehaha oor die genderaspek van die artikel uitgebreek en ek het kommentaar gelewer op van die onsinnighede wat sommige lede van die publiek omtrent die artikel kwytgeraak het.

Trompie-boekomslae (NB-Uitgewers)

Dit is vir my duidelik dat ’n hele paar universele temas in hierdie navorsing aangespreek word.

Corene: My navorsing as vergelykende opvoedkundige is toegespits op struikelblokke op die weg van die bereiking van gehalte-onderwys in Suid-Afrika. In my navorsing skenk ek onder andere aandag aan rasse- en gendervooroordele, geweld, boeliegedrag tussen kinders, maar ook tussen kinders en onderwysers, asook onderwysers onder mekaar (werksplekboeliegedrag), en vandalisme. Navorsing het getoon dat hierdie nie tipies Suid-Afrikaanse nie, maar internasionale onderwysaangeleenthede is. Suid-Afrika se sosio-ekonomiese en politieke milieu het tot gevolg dat moontlike oplossings vir hierdie probleme die eiesoortigheid van ons land in ag moet neem.

Dewald: Estelle, ek is dit met jou eens dat Corene se navorsing inderdaad belangrike universele temas aanspreek. Ek het eerstehands ervaar hoe boeliegedrag, gendervooroordele asook homofobiese gedrag in skole steeds daagliks voorkom. Dit is belangrik dat ons openlik oor hierdie kwessies gesels om bewusmaking daaromtrent te skep. Literatuur is ’n praktiese en toeganklike wyse vir onderwysers, maar veral vir ouers of voogde, om belangrike gesprekke met hul kinders te hê oor die uitdagings wat ons as Suid-Afrikaners in die gesig staar.

Dat hierdie studie fokus op skoolgeweld, afknouery by skole en werksplekke en die ontgroening van leerders dui vir my aan dat daar ’n duidelike verband tussen dié onderwerpe en hierdie boeke is.

Corene: Ek het ’n artikel geskryf en twee referate gelewer oor die moontlikheid dat biblioterapeute jeugverhale gebruik in die aanspreek van onder andere boeliegedrag.¹ Dit spreek vanself dat hierdie boeke uitstekend sal pas in biblioterapie en ’n rol sal kan speel in die voorkoming van hierdie soort afwykende gedrag in skole.

’n Opsomming van die kern van hierdie deeglike navorsing dui aan dat daar nie net by navorsers nie, maar ook by die breë publiek en onderwysowerhede ’n bewuswording van moontlike oorsake van, vergestalting van en oplossings vir ernstige en minder ernstige vorme van onderwyser- en leerderwangedrag geskep moet word.

Corene: Urie Bronfenbrenner se sosio-ekologiese teorie staan sentraal in my navorsing, en ondersteun die noodsaak van ’n multidimensionele vertrekpunt wanneer navorsing oor komplekse onderwysaangeleenthede onderneem word.

Trompie-boeke op Corene de Wet se rak (Foto: Corene de Wet)

Dit is interessant hoe ’n hele aantal stereotipes in die Trompie-boeke uitgewys word en ek wonder hoeveel dit steeds ’n invloed op ons hedendaagse samelewing in Suid-Afrika het.

Corene: Ten spyte van ons Grondwet wat gelykheid tussen mans en vrouens, ongeag hul seksuele oriëntering, waarborg, is genderstereotipering nog algemeen in die Suid-Afrikaanse samelewing. Die volgende is enkele voorbeelde van genderstereotipering wat ek in die Trompie-boeke geïdentifiseer het wat nog algemeen in ons hedendaagse samelewing voorkom:

• Meisies is boekwurms en pligsgetroue leerders.
• Meisies moet maer en mooi wees om aantreklik vir seuns te wees.
• Vrouens met beroepsaspirasies word steeds negatief beoordeel. Onderwys word steeds as ’n “vroueberoep” gesien. Vrouens hoef nie beroepsgedrewe te wees nie; hulle mans sal vir hulle “sorg”.
• Seuns, daarenteen, speel graag in die buitelug, is dapper en avontuurlustig.
• Seuns se aggressie is ’n toonbeeld van hul manlikheid.
• Die seksuele oriëntering van seuns wat eerder in die kunste as sport en buitelugaktiwiteite belangstel, word aan die groot klok gehang.
• Seuns wat niegewelddadig optree en vredeliewend is, is dikwels die teiken van boelies.

Dewald: Dit was vir my besonder interessant om Corene se bespreking van genderstereotipering in die Trompie-boeke te lees. Dit het my weer eens laat besef dat die samelewing nog ’n lang pad het om geslagsongelykheid uit te wis. Dit is verblydend om te sien hoe meer onlangse skrywers van kinder- en jeugliteratuur nie huiwer om kontroversiële onderwerpe te takel nie. Dit dui daarop dat skrywers van jeugverhale stadig maar seker wegbeweeg van stereotipes en vooroordele wat voorheen in talle Afrikaanse letterkundige tekste voorgekom het. (Ons moet wel die historiese konteks waarin die tekste gepubliseer is, in ag neem.) Soms is ons as lesers geneig om hierdie stereotipes te ignoreer omdat dit die norm in veral ouer Afrikaanse tekste was. Corene se artikel het my daarop bedag gemaak om daarop te let wanneer ek enige literêre teks, ongeag die taal waarin dit geskryf is, lees.

Ek wonder of die sestigerjare se geslag lesers wat hierdie boeke gelees het – wat later weermag toe is (of tuis gebly het en vir die “troepe” gewag het) – dalk hierdie stereotipes versterk of deurbreek het. Wat dink julle?

Corene: Ek is tans besig om Maretha Maartens en Magda Slabbert (2022) se Klankgrens – ’n oorlog teen geloof en hoop te lees. Klankgrens lees soos ’n handboek vir die verskillende vergestaltings van hegemoniese manlikheid.

Dit is moeilik om met absolute oortuiging te sê die Trompie-boeke het hegemoniese manlikheid onder Suid-Afrikaanse, of eerder Afrikaanse mans wat aan die Grensoorlog deelgeneem het, gevestig en versterk.

Een ding is egter seker, na aanleiding van Jo van Klankgrens se belewenisse: dat weermagvroue van die 1960’s tot die hede dikwels in die skadu van hulle mans (ge)leef (het). Rang bepaal nie net die magsverhouding tussen lede van die weermag nie, maar ook tussen die vroue van die lede van die Suid-Afrikaanse Weermag. Ten spyte van hierdie ongelykhede het die weermagvroue staande gebly.

Dewald: Boeke soos die Trompie-boeke (om maar één voorbeeld te noem) het definitief bygedra tot die bevordering van hegemoniese manlikheid. Ons kan egter nie noodwendig die skrywer hiervoor blameer nie. Dit was en is steeds ’n wêreldwye tendens en heers vandag nog in die meeste lande. Ek het onlangs Christiaan Olwagen se film Kanarie(2019) met my derdejaarklas behandel. Een van die verskynsels wat hulle uitgelig het, is die nostalgie wat talle pa’s rondom gebeure soos die Grensoorlog koester. Hulle is egter ook bewus van die trauma wat talle oudsoldate steeds in die gesig staar. Dit is duidelik dat die ouer generasie wel deur boeke soos die Trompie-boeke beïnvloed kon gewees het – net soos wat hedendaagse jeugliteratuur seker ook die denke van kinders en tieners beïnvloed.

Ouers en onderwysers en ook ander lesers wat met die boeke bekend is, is waarskynlik die “teikenmark” van die artikel (behalwe ook hedendaagse akademici wat die boeke krities lees)?

Dewald: Ja, en hierby kan ons ook onderwys- en letterkundestudente voeg. Die doel van ’n akademiese artikel soos hierdie is juis om die teks vanuit verskillende perspektiewe te betrag. Dit bevorder kritiese denke en moedig debat aan. Dit is jammer dat die debat in ’n moddergooiery ontaard het.

Daar was lanklaas ’n boekereeks wat soveel kommentaar en kritiek opgelewer het as ’n mens kyk na die kommentare op Facebook nadat die kort inleiding tot die navorsing op LitNet (8 Junie 2022) gelaai is. Voorheen het daar met die Harry Potter-reeks dosyne selfoon- en e-pos-boodskappe die ronde gedoen. Ek kan nie anders as om te wonder wat die ooreenkoms is nie ...

Dewald: Ek het die kommentare op Facebook gelees en op heelwat daarvan gereageer bloot omdat ek van mening was dat die hoofsaaklik oningeligte, subjektiewe en bevooroordeelde opmerkings ongevraagd was. Dit bekommer my dat dít die vlak van openbare gesprekvoering is. Met dié artikel kon ek aflei dat die kritiek en selfs beledigings teenoor die navorser hoofsaaklik uit Afrikanergeledere kom.

Die Trompie-reeks is sinoniem met die tipe Afrikanerskap van die sestiger- en sewentigerjare. Baie Afrikaners kon eenvoudig nog nie aanbeweeg ná 1994 se veelrassige demokratiese verkiesing nie. Soos in die geval van soldate wat in die Grensoorlog geveg het, verlang baie Afrikaners terug na die sogenaamde goeie ou dae. Dit is ’n tipe nostalgie waarna gekoester word. Ja, ons het wel nie beurtkrag in Suid-Afrika gehad nie, maar die meerderheid Suid-Afrikaners deel nie die sentiment van die “goeie ou dae” van apartheid nie.

Daar is steeds onderliggende woede en ongeloof wat in Afrikanergeledere broei. En hiermee wil ek nie alle Afrikaners oor dieselfde kam skeer of verkleineer nie. Waar daar in Harry Potter se geval grootliks kritiek uitgespreek is weens godsdienstige sentimente, word ’n onderwerp soos gender in die Trompie-reeks deur die ouer geslag as ’n aanval op Afrikanerskap en die tradisionele heteronormatiewe samelewing beskou. Ons sien dit daagliks in kommentare op Netwerk24. Ras, geloof, geslag, gender, seksuele oriëntasie, taal en kultuur is gereeld die onderwerp van aanlyn debatte. Ongelukkig ontaard hierdie debatte soms in persoonlike aanvalle op die skrywer of die gebruik van kru taal om hul mening uit te druk. Dit steek my dwars in die krop.

Dink julle daar is reeds plekke in die kurrikulum waar hierdie inligting geïntegreer sou kon word?

Corene: Temas wat tydens my data-ontleding geïdentifiseer is, sal gebruik kan word tydens die bespreking van die volgende Lewensoriënteringonderwerpe:

• selfontwikkeling in die samelewing
• grondwetlike regte en verantwoordelikhede
• die wêreld van werk.

Gedurende hul graad 8-jaar maak leerders kennis met temas soos geslagsgelykheid en kulturele diversiteit in Suid-Afrika. ’n Bespreking van die uitbeelding van vrouens as randfigure en die rol wat swart mans in die Trompie-boeke gespeel het, bied aan onderwysers die geleentheid om gender- en rasstereotipering aan die kaak te stel.

Deur die kritiese lees van die Trompie-boeke kan kinders tot die besef gebring word dat die werksplek van die 1950’s anders as dié van die 2020’s lyk. Alle leerders – ongeag ras of geslag – kan groot hoogtes in uitdagende beroepe bereik.

Die Trompie-boeke, wat in die 1950’s verskyn het, kan dus jongmense van die 2020’s motiveer om ’n kritiese standpunt teen genderstereotipering, -ongelykheid en -geweld in te neem.

Dewald: Die taalonderwyser is in ’n ideale posisie om deur middel van literêre tekste onderwerpe soos geweld, gender, seksuele oriëntasie ens in die klaskamer te bespreek. Dit is een van die redes waarom ek so van letterkunde hou. In my Afrikaans-metodiek-lesings plaas ek ook heelwat klem op die gebruik van literêre tekste vir opvoedkundige doeleindes. Wie sou kon gedink het dat ’n jeugroman soos Fanie Viljoen se Uit (2014) of Anzil Kulsen se Zita (2006) in ’n Afrikaanse klaskamer gelees sou word? Daar is nog skole waar sekere temas taboe is. Dit spruit hoofsaaklik uit die konserwatiewe sienings van sommige onderwysers. Ek dink byvoorbeeld aan François Bloemhof se Slinger-slinger (1997) en Jackie Nagtegaal se Daar’s vis in die punch (2002) wat talle Afrikaanssprekende ouers en onderwysers die harnas ingejaag het. Sommige skole het selfs geweier dat leerders Barrie Hough se Skilpoppe(1998) lees.

Ek lees dat Topsy Smith, wat in 1914 gebore is en in 1985 oorlede is, sy jeugjare in ’n Engelse huis in Pretoria deurgebring het. Hy verloor albei sy ouers op vyftienjarige leeftyd en “verhuis dan na Koppies in die Vrystaat. Hier is alles Afrikaans en hy lees alles wat hy in die hande kan kry. Hy matrikuleer op die dorp en in sy matriekjaar speel hy rugby vir die skool se eerste span en ook vir die dorpspan.” Het julle enige hipotese (gedagte) hoeveel hierdie ervarings op hom ’n invloed gehad het in sy skryfwerk?

Corene: Topsy Smith ken die Suid-Afrikaanse platteland van die 1950’s en 1960’s deur en deur. Hoewel die Trompie-boeke in Kwaggaberg in ’n fiktiewe Transvaalse dorp afspeel, beskryf dit ’n geïdealiseerde Vrystaatse platteland. Diegene wat belangstel om deur ’n ander lens na die Vrystaatse platteland van die 1950’s en 1960’s te kyk, kan gerus Jennifer Freedman se Queen of the Free State: A Memoir (2017) en Zakes Mda se The Madonna of Excelsior(2002) lees.

Dewald: Topsy Smith was naas skrywer en onderwyser ook ’n kranige sportman. Hy was ’n ruk lank organiseerder van liggaamsopvoeding aan Randse skole en kon sodoende die gedrag van kinders en tieners binne die tydvak waarin hy geleef het, waarneem. As skolier is hy heel waarskynlik aan lyfstraf blootgestel. Hy was ook skoolhoof van Sandringham Laerskool, waar hy dissipline moes handhaaf. Sy ervarings en waarnemings van kinders en tieners in die tydvak waarin hy geleef het, word op geloofwaardige wyse in sy skryfwerk vergestalt.

Is daar ander ouer reekse wat ook met dieselfde lens bestudeer kan word om te sien wat hulle invloed op vandag se samelewing is?

Corene: Ek oorweeg dit om ’n vergelykende studie van Nerine Ahlers se Rietrotte-, Topsy Smith se Trompie- en Jeff Kinney se Diary of a Wimpy Kid-reekse te onderneem. Terwyl die Rietrotte- en Trompie-reekse oor die wel en wee van Afrikaanse seuns gedurende die 1950’s en 2020’s handel, handel Kinney se boeke (2007–2021) oor ’n Amerikaanse nieheld van die 21ste eeu. Beide Smith en Ahlers se boeke speel in ’n tipies Suid-Afrikaanse milieu af. Kinney se boeke het ’n universele aanslag en is in 56 tale beskikbaar (oa ook in Afrikaans).

Dewald: Definitief! Dit sal interessant wees om te sien hoe genderrolle in die Saartjie- en Maasdorp-boeke uitgebeeld word. Vergelykend kan daar selfs na Carina Diedericks-Hugo se Thomas@-reeks gekyk word om te bepaal hoe genderrolle in onlangse reeksboeke uitgebeeld word.

Ek is bewus van heelparty akademiese artikels wat fokus op geweld in skole – wat sou moontlik die oorsprong daarvan wees in die uitbeelding van karakters in die sestigerjare se jeugliteratuur?

Corene: Skoolgeweld is ’n uiters komplekse, multidimensionele aangeleentheid. Daar is nie ’n enkele oorsaak daarvan of oplossing daarvoor nie (vgl Urie Bronfenbrenner se sosio-ekologiese teorie). Beskrywings en die uitbeelding van geweld in boeke en op sosiale media en televisie en in flieks kan as moontlike, maar nie die enigste oorsake nie, van geweld beskou word. Om die skuld vir skoolgeweld slegs op die uitbeelding van karakters van jeugliteratuur wat dekades gelede verskyn het, te plaas sou naïef wees.

Dewald: Geweld is universeel en deel van die mens se kollektiewe onderbewussyn. In hedendaagse jeugliteratuur verskil die tipe geweld wat deur die karakters ervaar word, egter van die tipe geweld wat karakters soos Trompie en Jasper (in CF Beyers-Boshoff se Jasper-reeks) in die sestigerjare ervaar het. Hier dink ek aan voorbeelde soos Jasper se pa wat hom gereeld met die rottang bygekom het of Rooies van Trompie-faam wie se vuiste vir niks verkeerd gestaan het nie.

Die geweld in onlangse jeugliteratuur is dikwels meer grafies van aard, soos in byvoorbeeld Fanie Viljoen se Offers vir die vlieë (2020). ’n Tema soos lyfstraf word deur baie ouers en onderwysers as onbenullig afgemaak, maar dit kan wel psigologies bydra tot gewelddadige gedrag in sommige tieners. Ja, seuns sal altyd baklei, maar volwassenes se optrede kan hierdie tipe gedrag verminder deur ’n goeie voorbeeld te stel. Ons moet ook nie rites soos ontgroening en die bydrae wat dit gelewer het (en steeds lewer) ten opsigte van geweld in skole en koshuise onderskat nie. Gewelddadige gedrag manifesteer in die meeste gevalle tydens ontgroeningsrituele. 

Baie dankie, Corene en Dewald. Ek dink dat ons deur middel van hierdie weldeurdagte gesprek universele betekenis aan Corene se artikel gegee het.

Lees ook:

Ontgroening in skole: ’n ondersoek na gewilde diskoerse. https://www.litnet.co.za/ontgroening-in-skole-n-ondersoek-na-gewilde-diskoerse (Eduard Potgieter, Lynette Jacobs, Corene de Wet 2021).

Ontgroeningspraktyke in uitgesoekte Vrystaatse hoërskole en skoolkoshuise: ’n verkennende studie.https://www.litnet.co.za/ontgroeningspraktyke-in-uitgesoekte-vrystaatse-horskole-en-skoolkoshuise-n-verkennende-stu (Eduard Potgieter, Corene de Wet, Lynette Jacobs, Kevin Teise 2014).

Rapport se beriggewing oor skoolgeweld 1994–2011: ’n multidimensionele sosiale probleem. https://www.litnet.co.za/rapport-se-beriggewing-oor-skoolgeweld-1994-2011-n-multidimensionele-sosiale-problee(Corene de Wet 2013).

Ouers is medeverantwoordelik vir die bekamping van afknouery. https://www.litnet.co.za/ouers-is-medeverantwoordelik-vir-die-bekamping-van-afknouery (Corene de Wet 2012.)

Om verby skoolgeweld te kyk – die rol van geïntegreerde helende onderwys in die verandering van skoolkultuur as ’n antwoord op skoolgeweld. https://www.litnet.co.za/om-verby-skoolgeweld-te-kyk-die-rol-van-geintegreerde-helende-onderwys-in-die-verandering-van-skoolkultuur-as-n-antwoord-op-skoolgeweld (Danie Kloppers en Dirk Postma 2022).

In die greep van geweld! https://www.litnet.co.za/in-die-greep-van-geweld (Seymour Bothma 2018).

Onderwysers as slagoffers van geweld deur leerders in Suid-Afrikaanse skole https://www.litnet.co.za/onderwysers-as-slagoffers-van-geweld-deur-leerders-in-suid-afrikaanse-skole (Nico Botha 2021).

Suid-Afrikaanse skole so onveilig soos Suid-Afrikaanse strate. https://www.litnet.co.za/suid-afrikaanse-skole-so-onveilig-soos-suid-afrikaanse-strate (Danie van Wyk 2019).

Basiese onderwys vir volwassenes as teenvoeter vir geweld teen vroue en kinders. https://www.litnet.co.za/basiese-onderwys-vir-volwassenes-teenvoeter-vir-geweld-teen-vroue-en-kinders (Danie Kloppers en Geesje van den Berg 2018).

Eindnota

¹ Artikels deur Corene de Wet:

De Wet, C. 2016. The portrayal of bullying in contemporary South African young adult fiction. Child abuse research: A South African Journal, 17(2):49–63.

—. 2017. Reading Partridge’s “The Goblet Club” as an integral part of a secondary school’s anti-bullying programme. In Poplov, N, C Wolhuter, J Kalin, G Hilton, J Ogunleye, E Niemczk en O Chigisheve (reds), Current business and economics driven discourse and education: perspectives from around the world. BCES Conference Books, Vol 15, ble 115–21. ISBN: 978-619-7326-00-0. 15th Annual International Conference of the Bulgarian Comparative Education Society, Borovets, Bulgaria, 20–23 Junie 2017.

—. 2022. Gender themes in Jeff Kinney’s Diaries of a Wimpy Kid. In Poplov, N, C Wolhuter, L de Beer, G Hilton, J Ogunleye, E Achinewhu-Nworgu en E Niemczyk (reds). Kongresboek: Towards the next epoch of education, ble 130–6. XX Jubilee Annual International Conference. ISSN 2534-8426 (aanlyn) ISBN 978-619-7326-12-3 (aanlyn). 20th Annual International Conference of the Bulgarian Comparative Education Society. Virtuele Kongres, 20–24 Junie 2022.

The post Trompie ’n chauvinis? appeared first on LitNet.

There is a brand new literary festival in the Eastern Cape. The first Joy of Books Festival will be staged in East London on 16 and 17 July 2022.

More details, including a link to ticket sales, are available on Facebook: https://www.facebook.com/joybookfestival.

The organising team consists of Jen Bryson Moorcroft, Claire Macdonald and Audette Wander. Izak de Vries spoke to Moorcroft.

Hello Jen, lovely to hear about a new book festival! And it is great news for the Eastern Cape. This is the first time the festival is being held, but it seems to me that the concept behind the joy of books, which is donating books to schools, has been going for a while. Please provide some background?

Joy of Books is a legacy project to remember those we lost in the last few years. The person it was named for, Joy Taylor, was a much-loved mom, sister, aunt and grandmother.

Joy Taylor loved books and children, and when she passed away we wanted to do something positive to allow her name to live on through her passions. The Joy of Books Festival will donate books to underprivileged schools in East London in the memory of those we lost.

Books can change lives and have such a positive impact through the knowledge and enjoyment they give, and we want to remember those we loved through this hope-filled and upbeat project.

The aim of the festival is to bring people who love reading, books and storytelling together. We aim to create a positive space to celebrate all things literary, to encourage and inspire others to share their passion and creativity. The event is also a fundraiser, and money raised will buy books that will be donated to underprivileged and rural schools in memory of those who we lost in 2021. Books can change lives – they educate, inspire and challenge people and we want everyone to have as much access as possible to books.

I have spotted names like Lori-Ann Preston. Gosh, I love her Thabo books! And she sells really well in South Africa. But then, you are also creating a platform for brand new writers, is that correct? Please explain how the programme has been put together – I’d like to know more about Hayibo!, a prose and poetry collection you are launching?

We love Lori-Ann too! We have some established writers sharing and also some new writers!

We have 34 mostly local writers who have contributed to Hayibo!. It is self-published with Harry's Printers. There are short stories, creative non-fiction pieces as well as poetry pieces. The book was inspired by the connection between writers during lockdown. Emonti Creative Circle (our local creative writing society) could no longer meet in person and started having online meetings, thus meeting other writers from South Africa and abroad. We put together this story collection to bring hope through creativity, and dedicated it to those we had lost in the last few years. The stories brought us together and reflect authentic local culture, humour and imagination. We hope others will also find encouragement in our creative journey.

I was intrigued to read about immersive theatre shows. What is that and how will  Treasure Island in the Garden and Tangled Fairytales  keep young and old entertained, as you have promised on Facebook?

Immersive theatre is a unique type of theatre where the audience plays a vital role in the story. They will get to participate in various ways to help the characters and story progress. In this way, immersive theatre makes individual audience members feel as if they have had a uniquely personal experience, that they are not just part of the crowd.

We are using immersive theatre as a way of bringing stories to life in an interactive way and also allowing kids (and adults!) to climb into the story in a practical and physical act.

These two shows are family friendly and suitable for children of all ages. We think many adults, too, will enjoy the comedy and interactive shows.

We chose various classics from literature to adapt: Treasure Island with all its piratey fun, and Tangled Fairytales, a uniquely scrambled Cinderella, Rapunzel and The Princess and the Frog to appeal to the inner prince or princess.

The two shows will run throughout the two-day festival on the hour and half-hour and audience members can choose to take part in the story as much or as little as they feel comfortable with.

This is about more than just books, isn’t it? Each adult may have a glass of wine or a mocktail, the kids can have juice, and there will be something more substantial for the stomach too?

Yes, there are drinks and snacks included in the ticketing price and there are also various stalls and a market outside the museum, so that patrons can eat and drink while enjoying a day of culture, literature and fun.

I love museums and I enjoy seeing them being used. What is the relationship between the festival and the museum?

We are very grateful to be working collaboratively with the East London Museum. The museum will also be open to the public for the duration of the festival at a rate of R15 per ticket. We will be using some of the lovely spaces, such as outside the museum, the Latimer Hall and the gardens for various parts of our event.

Apart from the Facebook page, how do ordinary people get involved?

Please do not hesitate to contact me on:

• jbmtheatre@gmail.com,
• or 0745384438 (WhatsApp preferred),
• or www.jbmtheatre.com,
• 0r jbmtheatre on Instagram,
• or Jen Bryson Moorcroft Theatre on Facebook.

The post Joy of Books: A new literary festival in East London appeared first on LitNet.

Hoe voel Suid-Afrikaners tans?

Wat is geluk? Hoe kan dit gemeet word? 

Freek Robinson gesels met ekonoom Talita Greyling oor Suid-Afrika se Gelukkigheidsindeks.

The post Die ekonomie van welstand en lewenskwaliteit appeared first on LitNet.

Die volgende LitNet Akademies (Opvoedkunde)-artikel het onlangs die tonge van LitNet se lesers los gehad:

Gendertemas in Topsy Smith se Trompie-boeke

Teen die agtergrond van hierdie lewendige gesprek oor die Trompie-reeks op LitNet en die sosiale media, praat Anke Theron met Naomi Meyer oor Anke se navorsing rondom kinder- en jeugboeke. (Sy beveel ook ’n paar boeke aan vir jong lesers wat wonder hoe om die laaste paar dae van die wintervakansie te spandeer.)

Anke, jy weet baie van kinder- en jeugboeke – en nie net omdat jy ’n groot leser is nie. Wat is jou agtergrond?

Ek sou nie sê ek is ’n groot leser nie, ek het net jonk begin. My ma het my op drie biblioteek toe geneem en ek dink sy bedink haarself partykeer, want vandag het ek genoeg boeke om my eie biblioteek te begin. In 2012 het ek my BA in Afrikaanse en Engelse literatuurstudies aan die Universiteit van Kaapstad behaal. In 2013 het ek my Nasionale Onderwyssertifikaat voltooi met die doel om ’n onderwyser te word. Een van die Afrikaans-metodiek-opdragte, die jaarprojek, was om ’n omvattende dog bondige opstel van 2 000 woorde oor die Afrikaanse kinderliteratuur te skryf. Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom (2005) is vir ons as hoofbron gegee en die navorsing wat ek daarvoor gedoen het, was die begin van ’n uiteenlopende reis met kinderliteratuur. Daarna het ek ’n honneursgraad oor kinderpoësie en kognitiewe toerie voltooi. Uit daardie navorsing vir my honneurs het ’n MA in kinder- en jeugliteratuur en psigoanalise, spesifiek Alice Miller se teorieë, onder Joan Hambidge gevolg. Ek het ook tydens my meestersgraadstudie deeltyds klas gegee aan die Universiteit van Kaapstad in die Skool vir Tale en Letterkundes.

Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans: https://voertaal.nu/tydskrif-vir-nederlands-afrikaans-daarop-gerig-om-meerstemmigheid-te-bestendig/; Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom: LAPA Uitgewers (sorteer nou onder Penguin Random House SA)

Ek was betrokke by die kommunikasiekursusse vir gesondheidswetenskapstudente en nagraadse onderwysstudente. Sedert my studies tutor ek ook Afrikaans op ’n deeltydse basis. Ek was nog altyd aangetrokke tot wat die genre-etikette in die biblioteek genoem het "kinder- en jeugliteratuur". Ek het in 2014 my eerste resensie by LitNet gepubliseer en dit was lekker om te kon skryf oor wat ek tussen die reëls en karakters en in kinderboeke kon raaksien en dit met literêre teorieë kon verbind. Onlangs het ek ’n baie interessante ondersoek van Peter Pan as transgressiewe figuur voltooi as deel van ’n referaat vir die USAN 2020-kongres, en daar is ook ’n artikel in Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans gepubliseer wat uit die referaat gevloei het. Dit het my net weer laat besef daar is soveel interessante dinge in kinder- en jeugliteratuur versteek.

Daar het onlangs ’n artikel oor gendertemas in die Trompie-reeks in LitNet Akademies (Opvoedkunde) verskyn. Kom ons praat gou oor die tyd waarbinne die Trompie-boeke verskyn het. Dit was kort nadat Enid Blyton se Secret Seven- en Famous Five-reekse die lig gesien het. Wat is jou herinneringe en indrukke van hierdie reeksboeke uit daardie tye? Het jy daardie boeke self gelees en dit geniet?

Ek het beslis baie goeie herinneringe aan Trompie, Saartjie en natuurlik die Maasdorp-reeks. Ek kan ook bieg en sê ek het beide die oorspronklike reekse en hersiene uitgawes onder oë gehad, en ek het nogal meer van die hersiene uitgawes gehou – dit was aangepas om ’n klein bietjie moderner te lees en het nader aan my daaglikse ervarings gevoel. Niks teen die ouer weergawes nie – die stories is nog steeds net so lekker. My herinneringe aan Enid Blyton is wel meer met die Noddy-reekse en die Faraway Tree. Wat die Secret Seven-en Famous Five-reekse betref: Ek het dit teëgekom met my MA-navorsing en dit nogal met Trompie, Saartjie en veral die Keurboslaan-reeks verbind. Die avonture en die wegvoer na ’n ander wêreld waarmee mens tegelyk kan assosieer en verbeel, is beslis ’n belewenis wat ek sal onthou en ook eendag aan my eie kinders sal wil oordra. Dit omsluit my eie ervaring en herinneringe van hierdie leeservarings.

Prente: NB-Uitgewers

Wat die feit betref dat reeke soos Trompie, Saartjie en Maasdorp tussen 1939 en 1960 verskyn het en in heel ander milieus afspeel, wil ek glo dit word deur ’n jong leser in ag geneem. Ék het beslis, want my ouma het dit gelees en my ma, natuurlik; ook my pa was ’n regte fan van Trompie. Indien dit wel die geval is dat ’’n jong leser nie weet dat die boeke uit ’n ouer mileu dateer nie, behoort dit hulle nie te erg te pla nie. Vandag weet kinders tog dat hulle nie in genderrolle vasgevang hoef te word nie en dat hulle keuses het oor waar hulle hul plek in die wêreld kan vind.

Miskien kan jy gedagtes deel oor reeksboeke – in die algemeen; resepte vir die skryf van reeksboeke; gewildheid van reeksboeke en die belang daarvan (of nie)?

............

Reeksboeke het interessante wortels en risome in terme van hulle herkoms, ooreenskomste met en verskille van mekaar. Reeksboeke is baie gewild is en het die potensiaal om van ’n nieleser ’n boekwurm te maak.

............

Reeksboeke het interessante wortels en risome in terme van hulle herkoms, ooreenskomste met en verskille van mekaar. Reeksboeke is baie gewild is en het die potensiaal om van ’n nieleser ’n boekwurm te maak.

Kom ons kyk na die alombekende bildungsroman, ’n genre wat ek ondersoek het tydens my MA. Dit gebruik ʼn vertelmodus wat herkenbaar is in verskeie jeugverhale. Dis ʼn genre wat by kinders van ongeveer 12 jaar en ouer, asook volwassenes aanklank vind. Die lewe van ʼn enkele hoofkarakter word episodies vertel en in elke aflewering leer die hoofkarakter ʼn lewensles of vind iets nuuts oor hom- of haarself uit (Theron 2017:62).

Ons kan sê reeksboeke het hulle oorsprong so ver terug as Charles Dickens se Oliver Twist en David Copperfield, dalk selfs verder terug in die literatuurgeskiedenis. Nie net is hierdie jeugverhale bildungsromans nie, maar dit is ook in opeenvolgende gedeeltes as ’n reeks in tydskrifte en koerante uitgegee. Beslis reekse oor dieselfde hoofkarakters.

Nog ’n aspek wat gereeld opgehaal word wanneer reeksboeke ter sprake kom, is dat dit nie goed vir kinders is om dit te lees nie. Dit is resepmatig en hulle leer nie om behoorlik te lees nie. Dit is nie ’n ongegronde argument nie. Lydia Snyman-Pienaar, ’n gerekende kenner oor kinderliteratuur, skryf in verskeie van haar boeke (Die kind en sy literatuur (1968), Die kind en sy literatuur (1983), Die Kinderleser en Kinderlitertuur en die Jeugboek (1987)) dat reeksboeke nie die kind se leesvaardigheid bevorder nie. Dit is in wese resepmatig, voorspelbaar en maak die kind gewoond daaraan om ’n patroon te verwag. Dis waar tot ’n mate, maar die eintlike doel van ’n reeksboek is nie om ’n jong leser se leesvaardigheid voortdurend uit te daag nie, maar om daardie jong leser aan die lees te kry.

............

Nog ’n aspek wat gereeld opgehaal word wanneer reeksboeke ter sprake kom, is dat dit nie goed vir kinders is om dit te lees nie. Dit is resepmatig en hulle leer nie om behoorlik te lees nie. Dit is nie ’n ongegronde argument nie. Lydia Snyman-Pienaar, ’n gerekende kenner oor kinderliteratuur, skryf in verskeie van haar boeke (Die kind en sy literatuur (1968), Die kind en sy literatuur (1983), Die Kinderleser en Kinderlitertuur en die Jeugboek (1987)) dat reeksboeke nie die kind se leesvaardigheid bevorder nie. Dit is in wese resepmatig, voorspelbaar en maak die kind gewoond daaraan om ’n patroon te verwag. Dis waar tot ’n mate, maar die eintlike doel van ’n reeksboek is nie om ’n jong leser se leesvaardigheid voortdurend uit te daag nie, maar om daardie jong leser aan die lees te kry.

...............

As lees vir jou ’n uitdaging is en jy vind ’n boek met ’n karakter waarvan jy hou, en jy gaan op verskillende avonture saam met dieselfde karakter, bou die leser vertroue op. Daardie klein leser begin hou van lees en vind dan sy pad oop om lees met genot te assosieer. Dit is ’n belangrike ding waarmee kinders al vir baie lank worstel. Vir hoe lank al is lees as ’n huiswerktaak uitgekryt? Jy doen dit omdat jy moet, nie omdat dit vir jou lekker is nie. Interessant genoeg noem De Wet dit in haar artikel – Hanno Breedt wat hou van lees word as ’n enigma beskou deur Trompie omdat hy lees en ook goed is in sport. Hy word uitgebeeld as minder "manlik" en minder cool as Trompie se Boksombende. Ek sal ’n toffieappel op ’n blok sit dat daar seuns en meisies was wat daarmee kon identifiseer en Trompie gelees het omdat hulle lesers was en omdat hulle hou van lees. Hier kan mens reeds verwys na die assosiasies wat lesers met ’n karakter kan maak.

Sou reeksboeke geen ander doel hê as om iemand (’n kind of selfs volwassene) aan die lees te kry nie, is hulle om daardie enkele rede is hulle reeds beslis geslaagd. Dink maar aan die reeksboeke wat superpopulêr geraak het en selfs tot films gelei het – Trompie en Saartjie was beslis gewild genoeg; daar was TV-reekse. Meer onlangs kan mens kyk na How to train your dragon, Harry Potter en wat van Twilight ... almal was gaande oor die vampierpaatjie van Edward Cullen and Bella Swan. Ek vermoed die geheim lê in die karakters.

Die artikel wat rondom die Trompie-boeke verskyn het, wys gendertemas uit en ook die feit dat daar nie in die boeke ruimte is vir kinders of mense op die rand nie. In die boeke het mans ’n sekere rol, en vroue ook. Die heersende groep is wit en die samelewing bestaan kerngesonde gesinne. Geen ruimte vir mense wat anders dink of is nie. Onlangs het ’n gesprek in letterkundekringe oor randfigure in die letterkunde plaasgevind, en ’n reaksie hierop. Sien jy kans vir ’n kortlikse bestekopname van jeugboeke en reeksboeke (nie dieselfde ding nie!) van vandag?

Kom ons onderskei eers tussen hierdie twee genregroeperings: Jeugboeke word tradisioneel volgens ouderdom, hoofsaaklik deur uitgewers en onderwyskenners, gedefinieer as enige boek, roman of novelle wat geskik is vir kinders tussen 12 en 18 jaar. Verskillende uitgewers en instansies sal verskillende ouderdomme hiervoor gee, sommige selfs tot 21 jaar. Daar is natuurlik ook die nuwe genregroepering wat veral oorsee posgevat het: Young Adult literature of YA, in Afrikaans bekend as jongvolwasseneliteratuur. Sommige tekste wat voorheen as jeugliteratuur geklassifiseer sou word, val nou in hierdie jongvolwasseneliteratuurgroepering. Ek self is nie ’n aanhanger daarvan om ouderdomme te koppel aan boeke nie, want ek het self as kind "ver bo my ouderdom" gelees. Ek dink as ’n kind ’n boek wil lees omdat dit vir hom of haar interessant lyk, geld die gesegde van "Ondersoek alle dinge en behou die goeie." Natuurlik binne perke – ek sê beslis nie ’n kind van 12 moet byvoorbeeld sielkundige rillers lees en dan nagmerries daaroor kry nie.

Reeksboeke is weer enige boeke wat dieselfde hoofkarakter volg, gewoonlik op ’n reis of avontuur. En hier moet mens in gedagte hou dat nie net kinder-, jeug- en jongvolwasseneliteratuur betrek word nie – daar is ook volwasseneliteratuur wat in reekse voorkom. Die dubbele goud is dat kinder-, jeug- en jongvolwasseneliteratuur wat gewild is, gewoonlik ook deel vorm van ’n reeks.

Die derde kwessie wat hier ter sprake kom, is dié van randfigure. Randfigure is bloot karakters wat anders as die norm is. Dit beteken geensins dat alle randfigure noodwendig sleg is nie, maar net dat “anders” beteken “anders”. Die vraag is eintlik hoe ons ons begrip van randfigure konstrueer.

............

As mens Afrikaanse jeugboeke met ’n uitgezoemde lens beskou, sal jy sien dat daar beslis ’n tendens was sedert die vroeë 1990’s om meer sogenaamde randfigure in jeugboeke uit te beeld.

..............

As mens Afrikaanse jeugboeke met ’n uitgezoemde lens beskou, sal jy sien dat daar beslis ’n tendens was sedert die vroeë 1990’s om meer sogenaamde randfigure in jeugboeke uit te beeld. Ons kan hier dink aan byvoorbeeld Barrie Hough, Leon de Villiers, George Weideman, Elsabe Steenberg, Maretha Maartens en Marita van der Vyver se boeke. Onderwerpe soos egskeiding, tienerswangerskap, egbreuk, enkelouergesinne, gayverhoudings, karakters met donker verledes en, om die waarheid te sê, die onaangename werklikheid vir die oorgrote meerderheid van die samelewing. ’n Kerngesonde gesin soos jy hier noem, is ongelukkig ’n rariteit en ’n absolute seën as jy in die bevoorregte posisie is om so ’n gesin te hê. Dit moes ek self uitvind toe ek op hoërskool was en met ’n oueraand uitgevind het dat uit ’n klasgroep van 96 leerders slegs 12 kinders se ouers nog getroud is, en nie met ’n tweede vrou en gesin of stiefbroers of -susters of deel is van ’n kinderhuis of in pleegsorg by familie, of by iemand bly wat die staat aangestel het nie. Daar was net 12 sogenaamde kerngesonde gesinne in my graad. Jeugverhale is nie sprokies nie, en selfs sprokies het wrede stiefma’s wat jou wil vergiftig en dan moet jy by sewe dwergies in ’n woud gaan bly, of vlug vir jou lewe.

Kom ons spring vorentoe: na vandag. Die Trompie-boeke was uiters suksesvol, soos ook blyk uit die feit dat daar ’n TV-reeks daaruit ontstaan het, soos jy reeds genoem het. Die Boksombende is by baie bekend; die meeste (wit) Afrikaanse volwassenes sal die name van die Boksombende ken. Die vraag is: Sal die ouers se nostalgie dalk meebring dat die boeke nog verkoop? In jou navorsing rondom jeugliteratuur: Wie is die kopers van boeke, meestal?

Kom ons begin by jou eerste vraag. Ja, ek dink dit is juis die nostalgie en emosionele waarde wat ouers en veral ’n spesifieke generasie aan so ’n boekreeks heg wat boeke help verkoop. Mens moet darem ook nie vandag se tieners en jong lesers onderskat nie. As ’n jong leser een boek uit ’n reeks optel en begin lees, dan is dit gewoonlik neusie verby. Daardie kind gaan nog van daardie boeke soek. So of ouers se nostalgie ’n motiveerder vir jong lesers is om ’n boek of reeks boeke te lees of aan te skaf, is eintlik om ’t ewe.

.............

As ’n jong leser een boek uit ’n reeks optel en begin lees, dan is dit gewoonlik neusie verby. Daardie kind gaan nog van daardie boeke soek. So of ouers se nostalgie ’n motiveerder vir jong lesers is om ’n boek of reeks boeke te lees of aan te skaf, is eintlik om ’t ewe.

............

Om te kom by die vraag oor wie nou eintlik boeke koop: Verskeie studies is al gedoen, maar dit bly ’n wisselende besigheid. Met die grendeltyd in 2020/2021 was daar tot ’n mate ’n oplewing van boekverkope, maar in daardie geval sou dit beslis ouers gewees het wat boeke koop. Die ander faktor is ouderdom – vir jonger kinders sal dit grootliks ouers, vriende en familie wees wat boeke koop, maar iets wat nie buite rekening gelaat moet word nie, is biblioteke en skole. Hierdie is die groot aankopers van boeke. Alhoewel meestal vir skooldoeleindes, word hier ook deur grootmense keuses gemaak vir kinders. Ek wil tog glo dat biblioteekpersoneel aansienlik meer sensitief sal wees vir waarvan hul lesers hou. Hulle is immers die voorste linie as dit kom by versoeke om boeke aan te koop of wanneer ’n boek gesoek word. Ek het persoonlik al vriende gemaak met ’n handvol biblioteekmense (tannies en ’n paar cool dudes) in my plaaslike biblioteek. Hulle sal vra of jy die boek geniet het, of jy ’n soortgelyke boek al gelees het, ens. Hierdie inligting moet tog iewers ’n bepalende invloed hê op die keuses wat die aankopers van boeke vir biblioteke uitoefen.

Laastens is daar in Maritha Snyman se studie van 2006, wat reeds gevind het dat ’n boek se omslag ’n groot impak maak op ’n jong leser en dat hulle juis ’n boek sal kies op grond van hoe die omslag lyk. Om ’n boek uit te soek en te besluit of jy dit wil koop het per slot van rekening met bemarking te doen. Daarom die interessantheid van ouer reekse wat heruitgegee word met baie mooi stofomslae en nuwe voorblaaie. Indien die produk (boek) aanloklik lyk, sal iemand dit wil koop, hetsy ’n volwassene of kind. Die volwassene sal heel mootlik eers die agterblad lees om te kyk of dit geskik is en die kind sal waarskynlik sommer net inklim en lees. Daarom is dit eintlik moeilik om definitief te sê dit is ouers wat boeke koop terwyl kinders se eie keuse en belangstelling nie onderskat moet word nie. Wat om te lees bly ’n individuele saak – wat ek sal lees en wat jy sal lees, verskil, want ons voorkeure en smaak verskil.

Goed, ek dink dis duidelik dat daar ’n mate van resepmatigheid aan enige topverkoper moet wees. Lesers het ’n sekere leesbehoefte en verwagtinge. Dit geld misdaadfiksie, romanses en jeugboeke. Of hoe? Ten spyte hiervan (die "resep") is ’n skrywer van ’n topverkoper-misdaadboek of topverkoper-kinderboek beslis besonder kundig om daardie boek te kon skryf – die boek wat mense laat lees. Tog is daardie topverkoper-boeke en -skrywers nie onaantasbaar nie – wat dink jy? Wat is die belang van ondersoeke en akademiese artikels soos hierdie een, juis oor boeke wat mense ontstel as daar navorsing omtrent gendertemas gedoen word en mens reaksies hoor soos "Los die boeke uit en fokus op iets belangriks"?

..............

As daar iets is wat ek in my kort tydjie in die akademie en oor die algemeen geleer het, is dat mens nooit dit of dié wat voor jou gekom het, moet onderskat of afmaak as onbelangrik nie. Jy en jou werk staan op die skouers van ander se werk, bewustelik of onbewustelik.

.................

As daar iets is wat ek in my kort tydjie in die akademie en oor die algemeen geleer het, is dat mens nooit dit of dié wat voor jou gekom het, moet onderskat of afmaak as onbelangrik nie. Jy en jou werk staan op die skouers van ander se werk, bewustelik of onbewustelik. Miskien is ek dalk nou weer te postmodernisties, maar niks is regtig, werklik en waarlik nuut nie. Tekste beïnvloed mekaar en verwys baie keer selfs na ander tekste – al sien mens dit dalk net met ’n bietjie fyner lees. Iemand het eenkeer ’n baie waar ding gesê oor skryf en eintlik enige kratiewe werk wat geskep word: Sodra daardie "werk" – teks, kuns, boek, sklidery of wat ook al – jou hande verlaat, is die interpretasie daarvan en die betekenis wat daaraan geheg word, nie meer die skepper se eiendom nie. Jy kan nie vir ander sê of beveel wat om te dink oor jou werk nie. Daarom is geen teks werklik onaantasbaar of enige skrywer se werk onaantasbaar nie. Die eintlike vraag lê eerder waar word die streep getrek van wat as van waardevol geag moet word en wat nie.

Wanneer ons dan kyk na sulke sterk reaksies op navorsing, wat in hierdie geval verwys na slegs een lens waardeur ’n spesifieke teks beskou kan word, is dit juis van belang dat hierdie artikels geskryf moet word. Dit is net een manier om na ’n teks te kyk – niemand het iewers gesê dit is die enigste, enkele korrekte manier om na ’n teks te kyk nie. In alle eerlikheid is dit nie die lens wat ek sou kies om na Trompie te kyk nie, maar daar kan beslis deur hierdie lens só na Trompie gekyk word. Dit maak sin en al die bewyse en voorbeelde is daar om die stellings wat gemaak word, te staaf. Soveel siele, soveel menings en net soveel perspektiewe en is dit werklik so erg as iemand anders dink oor ’n aspek soos gender in ’n bepaalde teks? Die akademie sal tog daarna streef om met ’n verskeidenheid lense na dieselfde teks te kyk. Sodoende kan daar bepaal word of ’n teks sy toets van die tyd kan deurstaan. Die genderrolle wat deur die artikel uitgewys word, is regtig nie iets nuuts nie. Dit was wel interessant om die artikel te lees en die voorbeelde te volg.

’n Vraag oor reeksboeke: Watter boeke dink jy is nog steeds geslaagd - boeke uit vroeëre tye en ook meer onlangse reekse? Dalk kan jy die naam van die reeks noem en vir jong lesers of hul ouers iets van elke reeks vertel, sodat die kinders wat hierdie vakansie nog lus het vir lees, by die biblioteek kan uitkom voordat die derde kwartaal begin?

Moeilik beslis, want hoe maak ’n mens nou ’n keuse tussen al die opsies? Reeksboeke is steeds geslaagd in dié opsig dat dit kinders aan die lees kry, en die keuses is legio.

As ons kyk na ouer reekse, is Keurboslaan is goeie roep. Daar is ook die Uile-reeks deur Cor Dirks wat tussen 1949 en 1971 verskyn het, met omnibusse in die 1990’s. Ook hierdie reeks het herleef met ’n heruitgawes sedert 2011. Dié reeks handel oor die verskeie avonture van nog ’n bende skoolseuns. Die vyf skoolseuns van die Genootskap van die Uile (Philip die leier, die slim Jorsie, die ronde Vaatjie, die sportiewe Berrie en die hakkelende Hennie) is gefokus op reg en geregtigheid.

Wanneer ons kyk na vertaalde reekse uit Engels, is daar:

Albei reekse se omslae: Penguin Random House SA (die Professor Fungus-reeks het oorspronklik by LAPA verskyn voordat LAPA deel gevorm het van Penguin Random House SA)

Hoe om jou draak se toorn te tem deur Cressida Cowell. Hierdie is nou vir jou ’n lekker storie. Dink jy ’n viking kan ’n draak tem en hom as troeteldier aanhou? Wel, Harwarrus Horribalus Heldehelm die Derde kan en saam met sy vriende gaan hulle op reise, red drake en red die vikings van Grombaard die Gruwelike. Sien, Harwarrus Horribalus pas ook nie eintlik in in sy dorp nie. Hy is anders en deur al die avonture saam met sy draak maak hy vriende, leer ’n paar lewenslesse en leer hy ook vir ’n paar grootmense ’n paar lesse. Beslis die lees werd voor jy die filmreeks kyk.

Diary of a Wimpy Kid, in Afrikaans Dagboek van ’n Wimp (2016) ? [daar is enkeles wat Wimpy Kid het ...? ]  handel oor ’n seun, Greg, wat ’n joernaal begin op sy eerste skooldag, maar dan maak hy ’n nuwe vriend, sy beste vriend, Rowley. Hulle wedervaringe van skool, boelies, verpligte sport en ander dinge is iets waarmee 9- tot 14-jariges kan identifiseer en episodes word vertel asof dit in ’n dagboek geskryf word.

Die Harry Potter-reeks oor ’n seun wat op sy 11de verjaarsdag uitvind hy is ’n towenaar, het amper geen bekendstelling nodig nie. Dit was, is, uiters gewild en word steeds wêreldwyd gelees in meer as 79 tale. Harry woon by sy oom en tante omdat sy ouers in ’n motorongeluk oorlede is, wat hy later sou uitvind maar net die "cover-up" was. Sy neef is verby naar met hom en wanneer hy sy aanvaardingsbrief van Hogwarts, Skool vir Heksery en Towenkuns ontvang, gaan hy op ’n avontuurryke reis deur sewe boeke. Daar is gevaar, hy maak twee boesemvriende en ontdek nuwe familielede. En ja, daar is films, maar lees eers die boeke.

Van die bekendste Engelse reekse vir jong volwassenes sluit in die Hunger Games-, Divergent- en Mazerunner-reekse. Hierdie boeke het ook tot filmreekse gelei – mens kan klaar sien die invloed wat reeksboeke het.

Eietydse Afrikaanse jeugverhale sluit in titels soos die Thomas@-reeks deur Carina Diedericks-Hugo, die Nova-reeks, die groeiende Wêreld van Wolwe-reeks deur Fanie Viljoen en die Dr Fungus en Zackie Mostert-reekse deur Jaco Jacobs.

Hierdie is slegs enkele opsies wat beskikbaar is vir kranige lesers.

Die beste raad wat ek kan gee, is lees wat vir jou lekker is. As dit ’n lekker storie is, wat maak dit saak as die wêreld waarin dit afspeel nie jou eie werklikheid is nie? Die punt van ’n lekker storie is dat dit jou kan wegneem van jóú werklikheid. Dit is soms presies wat mens nodig het en kinders het tog ook hierdie behoefte om van hul werklikheid te ontsnap. As jy iets kan wegneem uit daardie storie, bonus!

Lees ook:

Gendertemas in Topsy Smith se Trompie-boeke

Trompie ’n chauvinis?

Tydskrif vir Nederlands & Afrikaans daarop gerig om meerstemmigheid te bestendig

Die Uile – en Trompie – vlieg steeds hoog!

The post Jeugboeke se storm en drang: Onstuimige gesprekke en versugtings na tienerreekse wat die ouers onthou appeared first on LitNet.

https://woordfees.co.za/

Die Woordfees het in 2000 as ’n deurnagpartytjie vir die Afrikaanse woordkuns begin, maar het in die afgelope twee dekades gegroei tot een van Suid-Afrika se grootste kunstefeeste.

Die Toyota US Woordfees verander jaarliks die universiteitsdorp van Stellenbosch in die Wes-Kaapse wynlande in ’n warrelwind van energie en kreatiwiteit. Kunstenaars, gehore en gemeenskappe vind mekaar in ’n vreugdevolle viering van skrywers, boeke, teater, musiek, kuns, dans, diskoers en films.

Gedurende die pandemie is die fees in 2021 die eerste keer op ’n DStv-opwipkanaal aangebied wat landwyd en in Namibië gekyk kon word. Dié pioniersprojek was ’n dawerende sukses en vanjaar fees die Woordfees twee keer: op DStv-kanaal 150 en in Namibië op GOtv-kanaal 27 vanaf 15 tot 28 Julie en in die vlees in Stellenbosch van 10 tot 16 Oktober.

Klik hier om die volledige TV-program af te laai.

Lees ook:

Skrywersfees 2022 op Woordfees TV: Volledige program

Die vertreksaal ook op Woordfees TV: ’n onderhoud met Dana Snyman

Persverklaring: LitNet-rubriekskrywer op Woordfees TV

Die Woordfees TV-fees is van 15–28 Julie op DStv-kanaal 150

The post Woordfees op TV 2022: Volledige TV-feesprogram appeared first on LitNet.

Vanjaar fees die Woordfees twee keer: op DStv-kanaal 150 en in Namibië op GOtv-kanaal 27 vanaf 15 tot 28 Julie en in die vlees in Stellenbosch van 10 tot 16 Oktober.

Daar vind herhalings plaas van sekere van verlede jaar se feeshoogtepunte, asook splinternuwe inhoud.

Hier is jou LitNet-herinnering om na Willem Anker se gesprekke oor Skepsel te kyk: Saterdag, 16 Julie om 07:03. Dinsdag, 19 Julie om 15:02 en Woensdag, 20 Julie om 08:41.

Lees die volgende inhoud rondom die boek op LitNet:

Skepsel: ’n onderhoud met Willem Anker

UJ-pryse 2021: Commendatio vir Willem Anker se Skepsel

Skepsel deur Willem Anker: ’n resensie

Skepsel deur Willem Anker: ’n LitNet Akademies-resensie-essay

Lees ook:

Skrywersfees 2022 op Woordfees TV: Volledige program

Woordfees op TV 2022: Volledige TV-feesprogram

The post Woordfees op TV-2022: <em>Skepsel</em>, ’n boekgesprek met Willem Anker appeared first on LitNet.

LitNet se Stemme | Voices | Amazwi is ’n reeks van 15 kort, kragtige monoloë deur gevestigde en opkomende dramaturge geskryf, aangebied in samewerking met die Suidoosterfees, NATi en die ATKV.

In Heloïne Armstrong se Vuil kouse vertel ’n jong meisie hoe dit voel om in dieselfde buurt te woon waar jou bloedpa en sy nuwe gesin jou bestaan ontken. René Cloete vertolk die monoloog, geregisseer deur Bianca Flanders.

René Cloete en Bianca Flanders gesels hier oor hulle benadering tot die vertolking van Vuil kouse.

Vuil kouse

Ek was sestien toe ek hom die tweede kee ontmoet het.

Dit was ’n Satedagmiddag en ek’t lekke gelê en tiep. Uitasem ruk sy die komberse van my af en sê hy’s byte. Ek, deurie slaap, dink vi ’n moment ek droom.

“Staan op. Hy’s hie. Hy wag!” skreeu sy vrek excited.

Hoe steek hy yt, somme so … ewe skielik, wonder ek.

Sy skel: “Kom net an, voo die man verdwyn!”

Ek, confused, paap: “Wat’s sy storie? Waarom nou na allie jare, mee as ’n dekade, se ignore? En by the way, wie sê ék wil hom sien?”

Maa om haa te please sluk ek my woorde en belowe ek sal eeder netou self tot by hom gan.

My hart klop in my keel.

Vi ure sit en breek ek my kop oor dié “guest appearance”. Meanwhile wil sy, impatient, permie weet wanne gan ek dan.

Finally bou ek genoeg confidence op. Sterk gevreet, besluit ek om na sy huis toe te loop. Op pad soontoe remind ek myself ommie nog much feelings te koppel nie.

But … wat as dié kee maybe different is? Wat as hy gechange het? Of … wat as hy ook … verlang?

Ek klop. Olivia, sy oudste dogter, maak oop.

Ôs hettie selle moesie, oppie selle arm, oppie selle plek, notice ek.

Ek wil graag met haa gesels. Maa wat sê mens vi iemand wie jy net once in a while by die spaza shop sien?

Sometimes ry ôs in een taxi. Sy groet altyd vriendelik. Ek likes van haa en wens ek kon dit vi haa sê. Maa ôs leef veby mekaa en het nog nooit gepraatie.

Tog bly ôs net ’n entjie van mekaa af. En die bloed wat dee haa are loop, vloei dee myne ok.

So naby, ma tog so baie vêr.

My suster. Naamgenoot. Lookalike. Vreemdeling.

Sy beduie my tot by sy kamer.

Nors sit hy oppie kooi en koerant lees. “Goeiemiddag,” sê ek en gan sit oorkant hom.

“Hi,” reply hy koud. Stilte.

“Long time no see. Hoe ganit?” vra ek ma vi ’n ice-breaker.

“Fine, jy?” met ’n serious Meneer-stem.

“Goed, dankie,” lieg ek.

Stilte.

Na elke lang awkward silence vra hy iets – kortaf, sonder opkyk: “Heloise, Hoe oud is jy? Standerd hoeveel? Jy goed geslaag. Het jy ’n outjie?” Ens.

Heloise?! Jor, watte klas persoon kannie hulle kind se naam onthou of behoorlik uitspreek nie?

Ek weetie of ek moet lag of huilie.

Vêder, anmekaa as ek praat lyk’it hy’s bored en ampe asof ek op sy nerves werk. Ek kan mos sien hy smaakie rêrig an my lyste nie.

Dis loud en clear dat hy vroeër glattie yt sy eie yt “kom inloer” hettie, soos Mammie dit kamstag laat klink'it. Sy’t hom seke wee langsie pad gestop en dik gehou dat hy moet kom visit.

Ek’s upset en weet ookie mee hoe om my pose te hou nie. Uncomfortable en unwelcome sit ek daa met ’n fake smile.

“Olivia!” roep hy streng. “Dè.” Hy trek sy kouse yt en gooi dit vi haa. Sy vang dit bang gat; sê niks en maak haaself skaars tot innie kombuis, waa sy besig is om kos te maak en skoon te maak, en nou moet sy kouse ook was. Imagine?!

Ek’t altyd gefantasise oor hoe nxa dit sou wees om ’n “pa” te hê. Maa, voo die Here, die idea van ’n onbeskofte oom se vuil kouse mettie hand was, issie ’n joke nie – al is hy ok wettig my pa. Nee wag jong.

Kliphard, dramaties maak hy sy keel skoon. Obviously is hy nou op van my en dis tyd dat ek spat.

Hy’t nogals ’n vuil trap, nè, maa orraait. Ek gannie junk voel daaroor nie. Is klaa wat dit so is.

Toe ek baai sê, dink ek an daai stuk wat ek laas oppie TV gekyk het waa ’n ma vi haa meisiekind fluister: “No father is better than an unkind father.”

Spyt, loop ek ommie draai trug huis toe, sonder omkyk …

Ek kan op my hand tel
hoeveel keer ek al
sam my pa gepraat het.

Met ’n mond vol regrets
raak’it makliker om te sê hy’s dood
as om te sê hy’t gan seep koop.

Stemme | Voices | Amazwi is supported by the National Arts Council.

Stemme | Voices | Amazwi is ’n Nuwe Skryfwerk-projek van LitNet en word ondersteun deur die LW Hiemstra Trust.

Al die monoloë is op hierdie blad beskikbaar:

Stemme | Voices | Amazwi

Kyk hier na LitNet en die Suidoosterfees se eerste Stemme-reeks wat in 2021 aangebied is:

Stemme

The post Vuil kouse appeared first on LitNet.

The post Vandag op die Woordfees TV-boekeprogram: Vrydag 15 Julie 2022 appeared first on LitNet.

Klik hier om hierdie nuusbrief aanlyn te lees. | Click here to view this newsletter online.

The post LitNet: Jeugboeke, storm en drang appeared first on LitNet.

Kyk hier na 'n vertolking van 'n gedig deur Dean Balie by vanjaar se Digtersparadys – met stem en kitaar. Kyk na die volledige Digtersparadys op vanjaar se Woordfees TV. Die uitsendings van Digtersparadys 2022 vind plaas op Vrydag 15 Julie om 17:38, op Saterdag 16 Julie om 04:58, en op Maandag 25 Julie om 19:17.

Lees ook:

https://www.litnet.co.za/skrywersfees-2022-op-woordfees-tv-volledige-program/

The post Digtersparadys 2022 op Woordfees TV: 'n video-uittreksel van Dean Balie appeared first on LitNet.

Foto: verskaf

Evita Bezuidenhout (gebore Evangelie Poggenpoel), steeds “Suid-Afrika se bekendste wit vrou”, is op 87 beslis nie aan’t stilsit en kniekombersies hekel vir haar drie kleinkinders, Winnie Jeanne, Nelson Ignatius en La Toya Ossewania, nie.

Sy is vlymskerp op die nuwe verhoog by Evita se Perron, waar sy omring is met al die herinneringe en memoribilia van haar luisterryke loopbaan, waaronder 10 jaar as die Suid-Afrikaanse ambassadeur tot die swart onafhanklike tuisland, die Republiek van Bapetikosweti.

Anderkant die toe teaterduur vergaap besoekers hulle aan die uitstallings in die “Nauseum” - haar woord vir die museum van Afrikanerdom - slurp gulsig aan tuisgemaakte lemonade of tuisgebakte pasteie.

Die nuwe teater en verhoog waarop die reuse kaktus wat “Jan van Riebeeck op die Drommedaris saamgebring het” trots pryk, is ’n mengelmoes van ou stoele en tafels en met jou hand om jou plaaslike bier of -wyn, praat tannie so lekker kaktus, dat jou oë traan.

Voor sy instap, speel die stem van oorlede aartsbiskop Desmond Tutu oor die luidspreker: “Evita Bezuidenhout is nie ’n vrou nie, sy is ’n legende en omdat ons Tannie Evita kan geniet, is ons sterker en wyser.”

Natuurlik moes ons wag vir Eskom se beurtkrag om in te skop, sodat die oorskakeling na die teater se kragopwekker agter die rug is, voor sy kan begin gesels. “Daar is nou ’n fase 9-beurtkrag: dis wanneer Eskom aan jou deur klop en jou kerse kom doodblaas.”

Die gehoor skater; die ys is gebreek.

Sy vertel van haar nuwe korter en gryser haarstyl en erken dat ons almal verander het, want ons is pas deur 800 dae van pandemie en lag dan as sy later vertel dat “ons Afrikaners destyds baie swaargekry het onder Apartheid omdat ons Duitsland toe moes reis vir onderdele vir ons haardroërs”.

...........

Sy vertel van haar nuwe korter en gryser haarstyl en erken dat ons almal verander het, want ons is pas deur 800 dae van pandemie en lag dan as sy later vertel dat “ons Afrikaners destyds baie swaargekry het onder Apartheid omdat ons Duitsland toe moes reis vir onderdele vir ons haardroërs”.

.............

Sy gaan haal die hele storie rondom die kaktus van verdeeldheid natuurlik by onse Jan, wat nie regtig op pad na die Kaap die Goeie Hoop was nie, maar eintlik “op pad na Brasilië om ’n koffiewinkel oop te maak” maar hy is deur die Suidooster van koers geblaas en land toe aan die voete van Tafelberg. “Ons is van kleintyd af bedrieg. Ons moes hoor dat hy beskawing gebring het. Hoe op aarde kan ’n ontsnapte bandiet op pad Brasilië toe, nou beskawing bring?” vra sy kamma-verontwaardig.

Dan verklap sy dat die Britste eerste minister wat pas bedank het, Boris Johnson, haar daardie oggend net voor die vertoning gebel het om te vertel dat hy in Suid-Afrika wil kom kuier, maar sy het oorreed om eerder tuis te bly.

“Die Boere het juis destyds uit die Kaap weggetrek om weg te kom van die Britte se aaklige broodpoeding,” kom dit dan wysneusig. Daar is ’n hele (nuwe) les oor wat regtig by die Slag van Bloedrivier gebeur het en hoe die Voortrekkermonument nou ’n casino gaan word, “want meer Afrikaners sal dit nou besoek”.

So tussen die geskerts deur, is daar oomblikke van hoop, van trots op hierdie pragtige land van ons. “Vir elke stuk slegte nuus, is daar twee stukke goeie nuus, maar slegte nuus skree op jou, terwyl goeie nuus stilletjies wegkruip en wag om ontdek te word”, meen die tannie.

Tannie Evita waarsku egter dat Apartheid nooit weer sal terugkom na SA onder dieselfde naam as voorheen nie, maar dat ons nie slegte politici én politiek moet onderskat nie. Die skeiding sal dalk net in onderwys, kultuur en taal wees, maar skeiding sal daar kom.

Met haar vuis in die lug en die kreet “Vrystaat!” (sy is immer op Bethlehem gebore) groet die tannie met haar mandjie en hoë hakke.

Die gehoor eet rustig en sluit die middag met Evangelie-koeksisters en koffie af.

Dis nie die eerste maal wat ek die tannie hoor kaktus praat nie. En hopelik ook nie my laaste nie. Haar interpretasie van waar ons op ’n bepaalde oomblik in ons land se geskiedenis is, bly vir my altyd ’n verrassing. Haar vermoë om met ons volk (en by uitstek haarself) te spot, bewys net weer hoekom ons Suid-Afrikaners slaag daarin om staande te bly, te midde van vele uitdagings.

Ek geniet die satire, die soms amper onskuldige opmerkings wat jou etlike sekondes later eers tref en die klein gebare wat wys hoe ingelig hierdie tannie nou eintlik is.

Die nuwe verhoog en teater is ’n pragtige, nostalgiese huldeblyk aan die tannie se lang teenwoordigheid as ons politieke en sosiale gewete.

Lank lewe, Tannie Evita!

Tannie Evita praat kaktus
Met: Evita Bezuidenhout
Deur: Pieter-Dirk Uys
Geskik vir alle ouderdomme en meestal in Engels.
Teater by Evita se Perron, Arcadiastraat, Darling
Volgende vertoning op 24 Julie en meeste Sondae om 12:00. Elke tweede Saterdag tree Pieter-Dirk Uys op met vertonings soos An audience with Pieter-Dirk Eish en ook The Echo of a noise.
Vanaf 14 Augustus kan jy weer ’n Tannie Evita praat Kaktus-vertoning en ’n 8-gang-proe-spyskaart by Kossie Sikelela Restaurant bespreek @ R650 per persoon.
Kaartjies deur Quicket (www.quicket.co.za)

The post <em>Tannie Evita praat kaktus</em>: ’n resensie appeared first on LitNet.

Het jy geweet jy kan vanjaar na al die boekeitems kyk wat jy verlede jaar op die TV misgeloop het – én nuwe boekgesprekke ook luister?

Hier is vandag se Woordfees TV-boekeprogram:

00:20 Rugby, wyn & Schalk Burger

As jong rugbyspeler is Schalk senior vir sy unieke ingooi-beweging bekend en hoe hy WP vir WP Liga gelos het. As boer ken hy wyn én gras, en as pa is hy al deur hel. Hy blaai saam met Willem deur sy ou foto’s en biografie, Just a moment.

Met Willem Pretorius as aanbieder

01:48 Die seuntjie met die rooi handsakkie

As ’n seuntjie het Pierre van der Merwe ’n tafeldoek om hom gebind, ’n netjie op sy kop geplak en met blommetjies gespeel hy’s ’n bruid. Vandag deel Elise Bishop haar merkwaardige lewensverhaal na ’n volledige geslagsverandering op 23.

Yvonne Beyers gesels met Elise Bishop.

04:26 Marco Botha – Die spore van Gert Saggiestrap

Tydens sy verblyf tussen die Ju/’hoansi-San in die Omahekestreek, Namibië, het Marco die idee gekry vir Gert Saggiestrap – ’n jongman met drome, maar omstandighede wat teen hom tel. Hy deel sy seldsame ervaring en foto’s met Bun Booyens.

04:58 Digtersparadys 2022

’n Goue herfsmiddag met poësie en musiekbegeleiding deur Wilken Calitz word afgesluit met Dean Balie se spesiale musikale voorlesing uit die nuwe Adam Small-versamelbundel.

Met Philip de Vos, Lynthia Julius, Elias P Nel, Louise Boshoff, Grant Jefthas en Franco Colin, Dean Balie (voorleser) en Kabous Meiring (aanbieder)

07:03 Willem Anker – Skepsel

Willem gesels met Louise Viljoen oor die vreemde wêreld van mens en masjien in sy bekroonde Skepsel, en sy hoofkarakters – ’n cyborg, ’n vrou met ’n sterwende pa in ’n slimhuis, en een wat deelneem aan ’n geheime uitgrawing in ’n yslandskap.

In gesprek met Louise Viljoen

Randy Januarie lees voor.

07:38 ’n Niewe era vi Kaaps

’n Taal wat groei, is ’n taal wat leef, sê digter en dosent Nathan Trantraal, digter en Suidooster-draaiboekskrywer Ryan Pedro, uitgewer Carolyn Meads en radio- en TV-aanbieder Lyntjie Jaars, met ’n kykie in Ronelda Kamfer se debuutroman.

Met Donovan Lawrence as aanbieder

11:30 Die Boereoorlog ingekleur

Tinus le Roux vertel hoekom hy juis ABO-foto’s wou inkleur, van die juwele waarop hy tydens sy navorsing afgekom het, en wys aan die hand van ’n paar voorbeelde hoe detail wat in die swart-en-wit weggesteek was na vore kom in die kleur.

Fransjohan Pretorius gesels met Tinus le Roux.

12:02 Wanneer gister en vandag nie lepellê

Diana Ferrus gesels met with Kirby van der Merwe (Eugene), Audrey Jantjies (As die katjiepiering blom) en Brian Fredericks (Hou jou oë oop). Die drie romansiers deel die agtergrondstories van hulle boeke, en ook hoe hulle die spanning ondersoek wat soms in hul gemeenskappe bestaan tussen iemand se komvandaan en sy lewe vandag.

Diana Ferrus gesels met Kirby van der Merwe, Audrey Jantjies en Brian Fredericks.

15:21 Ingrid Jones – Lockdown-reseptestories

’n Hartverwarmende kuier rondom komvandaanresepte met happies, waartydens Reuben Riffel die joernalis Ingrid Jones en Adéle Smith, Fahiem Stellenboom en Sandra van der Rheede uitvra oor hulle Facebook-gespeksblad wat ’n boek geword het.

Met Reuben Riffel as aanbieder

16:10 Anton Müller – ’n Outistiese seun onthou

Op sy unieke manier vertel Anton, Stellenbosch se outistiese dorpsbibliotekaris, vir Hannes van sy boek, hoe hy Ma Helen onthou en Paul Roos – die “gewone” laerskool waarop sy ma aangedring het – en wys hy hoe briljant hy met datums is.

Met Hannes van Wyk as gesprekleier en Anton se broer, Corrie Müller

Klik hier vir die volledige Woordfees TV-program.

The post Vandag op die Woordfees TV-boekeprogram: Saterdag 16 Julie 2022 appeared first on LitNet.

Het jy geweet jy kan vanjaar na al die boekeitems kyk wat jy verlede jaar op die TV misgeloop het – én nuwe boekgesprekke ook luister?

Hier is vandag se Woordfees TV-boekeprogram:

05:06 Pretoria se Elon Musk

Sy oupa bou sy eie vliegtuig; sy pa speel syferspeletjies. Vandag is die netto waarde van Pretoria se bekendste bleeksiel meer as die jaarlikse begroting van sy geboorteland – jare nadat skoolboelies hom in die hospitaal laat beland het.

Adriaan Basson gesels met Michael Vlismas en Herman Wasserman.

10:00 Vuur in sy vingers: NP Van Wyk Louw

Die pa wat so oor hartseer flieks kon huil, die mentor wat onder ’n olyfboom poësie sou praat (tuinierswerk lank vergete) – dís oor wie Willie Reinet, Louw se dogter, en Ian Raper, sy eertydse assistent, uitvra. Met foto’s en voorlesing.

Willie Burger gesels met Reinet en Ian Raper; Anton Schmidt lees voor.

14:15 Digtersparadys 2021

’n Bloeiseltuin in die aand, met digters wat uit hulle werk lees terwyl Frazer Barry en sy vrou, Deniel, vir elkeen sy eie, nuut geskepte agtergrondmusiek speel, afgewissel deur kort persoonlike onderhoude met Kabous Meiring.

Met Ashwin Arendse, Bernard Odendaal, Dominique Botha, Hilda Smits, Joan Hambidge, Jolyn Phillips, Veronique Jephtas en Zandra Bezuidenhout

Klik hier vir die volledige Woordfees TV-program.

The post Vandag op die Woordfees TV-boekeprogram: Sondag 17 Julie 2022 appeared first on LitNet.