On Bantu Education

It is the policy of my department that education should have its roots entirely in the Native areas and in the Native environment and Native community. There Bantu education must be able to give itself complete expression and there it will have to perform its real service. The Bantu must be guided to serve his own community in all respects. There is no place for him in the European community above the level of certain forms of labour. Within his own community, however, all doors are open. For that reason it is of no avail for him to receive a training which has as its aim absorption in the European community while he cannot and will not be absorbed there. Up till now he has been subjected to a school system which drew him away from his own community and partically (sic) misled him by showing him the green pastures of the European but still did not allow him to graze there. This attitude is not only uneconomic because money is spent on education which has no specific aim, but it is even dishonest to continue with it. The effect on the Bantu community we find in the much discussed frustration of educated Natives who can find no employment which is acceptable to them. It is abundantly clear that unplanned education creates many problems, disrupts the communal life of the Bantu and endangers the communal life of the European.

For that reason it must be replaced by planned Bantu Education. In the Native territories where the services of educated Bantu are much needed, Bantu education can complete its full circle, by which the child is taken out of the community by the school, developed to his fullest extent in accordance with aptitude and ability and thereafter returned to the community to serve and to enrich it.

Hendrik Verwoerd Speech as Minister of Native Affairs, 7 June 1954 [Afgelaai 4/12/2018]

Sê djy gou vi my wat is anners oo hoe ôs skole vedag lyk? Issit Funsa? Issit ommat daa ʼn brên-new syllabus is? Issit ommat die ministers nie wit issie? Al gie mens dit ʼn anner naam, betieken dit toggie dat dinge veanner hettie.

Maa kom ôs wies gou heppie soe vi ʼn paa sekondes, wan ek wiet mos nou oek dat meeran ʼn paa matrikulante gat dié jaa baie heppie wies, wan at least staan hulle oek nou ʼn kans om deel te raak vannie “elite”-groep mense wat kan uni of kollege toe gan. Ek mien daa is niks bieter dan om te wiet djy kan annie einde van nog drie jaa se studie met ʼn graad agte jou naam staanie. Trots! En imagine ommie eeste een te wies in jou familie ommit te kan doen. Dis mos iets om oo mal te raak met excitement.

Maa ... Hokaai! Hokaai! Hokaai!

Het hulle rêrig gesê 30%? Ek mien wiet ôs rêrig hoevel 30% is? Soe hulle sê nou actually dat djy hoef net 30% van Engels of Afrikaans te vestaan dan kan djy maa universiteit toe gan? Ek wat met ʼn meer dan average level Engels vestaan het, het gestruggle toe ek daa kô, wat nog te sê van ʼn kind wat minner assie helfte van daai taal vestaan? Wat dink Madam Naledi Pandor om dié goed te doen? Wat kry ʼn mens as djy iemand in ʼn rol sit wattie die nodige gereedskap het om ʼn wêk te doenie? Kyk maa net om jou en sien hoe dit lyk innie publieke sektor. En ek vestaan dat ja dis mos net oek reg dat amal ʼn kans kry vi bietere education, maa wat gat bieter wies? Behalwe die feit dat universiteite nie sal kan byhou met ansoeke nie, is daa die ding van wat gat soek djy op universiteit as djy nie kan vestaan wat djy liesie? Hoevel van daai kinners gat rêrig hulle kursusse kan slaag as hulle 70% van wat hulle liesie vestaanie? En watse toekomstige leierskap wôd gebou as kinners maa net moet 30% vestaan vannie taal wat hulle in gelee wôd?

Dis hoekal klaa een vannie riedes hoekô kinners op skool vaar die way hulle vaar, wan hulle vestaanie die wêkie, wan hulle vestaanie die taalie. Ek sallie vebaas wies assie onnerwysers self oekie die taal vestaanie. Wat issie doel om dinge soe maklik te maak vi mense? Moet ôs dannie die toekomstige leiers inspireer om harder te wêkie? Ek mien baie van ôs gat klaa nie ʼn plek het innie workforce nie. Wan dit gat net makliker wies om artifisiële intelligensie te gebruik, en dit gat net baie minner kos. En as mens net daai punt ʼn bietjie vêder kan vat om te sê dat, ja, robots gat daa wies, maa hulle gat ʼn baas nodig het. En dit lykkie vi my dit gat een van ôs kinners wiesie. Wan hulle wôd dan nou geïnspireer om maa net die minste te gie. Hulle hettie nodig om hulle breine te develop nie. Kan djy nou meer?!

Ek was wel gelukkig om die kans te kry om te gat studeer. En ek proebee baie jongmense of ouer mense wat die kapasiteit het om trug te gan skool toe of universiteit toe om dit te doen. Maa die goed wat hulle hie doen! Ek wiet daremie van dittie. Wan hoekô moet ôs mense opstel om te druip? En behalwe dit, in vegelyking mettie res van Afrika ennie res vannie wêreld hoe sal ôs kan in kompetisie bly wanner ôs met toekomstige leiers sit wattie die taal wat hulle in leer vestaanie? Hoe moet die toekomstige leiers innovative wies, of kritiese vrae vra as hulle opgebou wôd om die minste van hulle mental kapasiteit te gebruik?

Hoekô wôd die publiek nie gevra oo die groot besluite nie? Hoekô wôd ôs net gesê dis hoe hulle dit gat doen? Hulle vang stront an daa boe, en dan moet ôs maa net deal mettie gevolge. Ek dink dis sieke tyd dat mens moet beginte dink an om jou kinners byrie huis groot te maak en skool te gie en alles proebee om hulle ʼn bietere liewe te gie. Of trek Australië of Kanada of een vannie Skandinawiese lande toe, of trek op in Afrika, maa skiep vi Namibië, wan daa vat hulle net soe gat van “education virrie nation”.

Ek wiet dat miskien sal ôs oek geraas het as hulle moet die bar gelig het, maa dis bieter om die bar te lig soedat mens moet hadder wêk om daa uit te kô. Wan as djy vi my vra is skool, soes dit nou is, ʼn gemôs van amal se tyd. En nou try hulle om universiteite oek ʼn môs van tyd maak. Eisj!

Hoe kan ôs gekla het van “Bantu Education” maa dan doen ôs dieselle goed ampe 30 jaa later? Het niemand virrie gawement gesê dat om daa boe innie lighuis te sit gattie oo mag hettie, maa dit gat oo om die liewe te vebieter vi Suid-Afrikaners en Suid-Afrika, en oek om te help met die opheffing vannie res van Afrika. Pandor en Ramaphosa moet van bietere wiet. Net ommat ʼn ding ʼn anner naam het, betieken dittie dat dinge veanner hettie.

Dankie virrie onnersteuning.

Ek is Livy vannie Rive, bly te kenne.

The post Djy kôt net 30%. “Dis genoeg!” sê hulle. appeared first on LitNet.

Titel: Aankoms en vertrek
Skrywer: Pat Stamatélos
Uitgewer: Umuzi
ISBN: 978-1-4152-1020-8

Met romans soos Kroes, Die portier en Pastoor het Pat Stamatélos bewys dat sy ’n besonderse vertelvermoë het. Terselfdertyd skroom sy nie om oor kwessies soos kindermolestering of ’n persoonlikheidsversteuring te skryf nie.

In haar nuwe roman, Aankoms en vertrek, word ’n gewilde onderwerp onder plaaslike fiksieskrywers ondersoek: ’n Suid-Afrikaner keer ná ’n paar jaar in die buiteland terug. Dié keer ná ’n plaaslike moord.

Die roman kan egter nie as misdaad- of spanningsfiksie beskryf word nie. Die klem val eerder op die geheime wat mense met hulle saamdra. Verskeie verhoudings kom onder die loep, wel teen die agtergrond van ’n soeke na antwoorde rakende die moord.

Wanneer haar geliefde Adam, “Die eerste, die enigste, die mooiste. Die pés”, nie tot trou kan kom nie, verlaat Bailey Kellerman die land. In Londen ontmoet sy ’n vuurwarm Fransman met Gucci-skoene. Maar ook Alphonse Chevalier laat haar in die steek.

Wanneer Bailey se ouers vermoor word, plaas haar broer, Zak, druk op haar om terug te keer na Suid-Afrika. Maar sy kom eers maande later huis toe. Zak is briesend omdat sy hul ouers se begrafnis misgeloop het. Hy is egter onbewus van die gebeure wat in sy suster se lewe afspeel.

In Bailey se ouerhuis wag die liewe Temperance, haar tweede ma, haar in. “Tempe” sien steeds na die huis om, maar ook sy dra ’n las. Bailey, onbewus van die huishoudster se probleem, peper haar met vrae. As dit nie die polisie was nie, wie het die een moordenaar in haar ouers se kombuis doodgeskiet? Bailey wonder ook waarom haar pa nie op daardie tragiese nag die kluis oopgesluit het nie. En waar is die sleutel?

Zak deel uiteindelik sy geheim met sy suster. Tempe se wrokkigheid teenoor hom maak dan sin, maar Bailey besef dat sy haar broer nooit werklik geken het nie.

Om haar lewe verder te kompliseer, daag Adam weer op én kom Bailey se persoonlike probleem onder die vergrootglas.

Aankoms en vertrek het twee sterkpunte: die karakterisering en die skep en ontrafeling van ’n hele kraaines kinkels.

Hoewel die Bailey-karakter die enigste een is wat die leser aanvanklik louerig kan laat, ontlok sy tog later empatie, terwyl Adam, Zak, Tempe en selfs die buurvrou dit van die begin af doen. As mens dié karakters teen die lig sou kon hou, blink hulle in verskeie kleure. Elkeen rou op ’n ander manier en hulle boei die leser. Jy sal waarskynlik wonder of Adam, van kindsbeen af seksueel nuuskierig, ’n vrot appel sal word. En sal Zak saam met ander pasiënte wat geestesversteurd is van die gemeenskap afgesonder moet word? Kan Tempe haar nuwe uitdaging te bowe kom? Wat sal met “mevrou Langsaan” gebeur indien sy haar hele sak patats op die tafel sou uitdop?

Nes my aandag wou-wou dwaal, kry die verhaal woema. Die plot verdig. Wat ís in daardie kluis? is die vraag wat toenemend spanning skep.

Die milieuskildering is nie net ’n beskrywing van ruimte nie, dit word funksioneel aangewend en skep inderdaad atmosfeer. Soos hier: “En eensaam, eenkant, staan die ou moerbeiboom soos ’n geraamte. Gestroop van sy breë blare en sappige swart vruggies, maar vol kindergeheime en genietinge.”

Die dialoog vloei natuurlik en is kenmerkend van elke karakter. Enkele kere is die sêgoed minder gepas. Dis te betwyfel of ’n dertigjarige “Ag, bols, man” sal sê of van “oorhoops” sal praat, al hoor hy of sy dit waar en by wie ook al. Hier en daar word die gesels gevolg deur “dink sy” of “sug hy”. Onnodig, want dis duidelik wie wanneer praat.

Raak beskrywings gee insig in verhoudings, soos dié tussen Bailey en Tempe: “Twee verwelkomende arms word na haar (Bailey) uitgesteek en sy loop die vrou tegemoet. Hulle val behoorlik teen mekaar, die vind van mekaar vreugdevol en onverwags. Die ouer vrou se sagte, vol liggaam, haar reuk, die herinneringe, alles is so oorweldigend dat Bailey aan haar vasklou.”

Aankoms en vertrek sou egter by ’n strenger redakteurshand kon gebaat het. In hoofstuk 1 kry ’n te groot deel van die hoofkarakter se kinderjare by wyse van ’n terugflits aandag. Behalwe die inleidende paragrawe lees die hoofstuk soos ’n opsomming. Dis asof die skrywer dié besonderhede ná die eerste skryf van die manuskrip bygevoeg het om die res te regverdig.

Die roman bevat enkele onwaarskynlike gegewens: Sou ’n huishoudster vir sewe maande omsien na ’n huis waarvan die elektrisiteit afgeskakel is? Die wifi sou buitendien af moes gewees het, maar nêrens word na ’n selfoonverbinding of dongle verwys nie. Tog skakel Bailey haar laptop aan en stuur e-posse Londen toe.

Daar is nog onwaarskynlikhede: Sou inwoners van ’n spoghuis ’n buurvrou hê wat in verflenterde pantoffels rondslof en ook hoenders aanhou? Sou die huishoudster self die moordtoneel skoonmaak? Die polisie gee meestal die kontakbesonderhede van professionele skoonmakers aan slagoffers. En hoe kan Adam ook sê dat hy gedink het hy is gay, terwyl daar in die res van die roman nooit sprake van eens ’n kyk na ’n ander seun of man is nie? Adam is trouens van jongs af gaande oor meisies en wil graag later met een trou.

Stamatélos verwys na skryfkompetisies vir joernaliste en gee te kenne dat die wenner finansieel goed beloon word. Feit is: Daar is plaaslik net énkele sulke kompetisies en die wengeld kan inderwaarheid eerder ’n fooitjie genoem word!

Terwyl Aankoms en vertrek oor die algemeen toeganklik is, span Stamatélos ongelukkig soms meer formele woorde soos “inkantasie” en “bonhomie” in. Daarby bevat die teks by tye te veel byvoeglike naamwoorde; nie noodwendig verhelderend nie. Soos hier: “Sy onthou hulle geselsies oor ’n koppie stomende Twinings Tea in ’n Londense tearoom. Hulle het langs groot vensters gesit en buite het grys wolke saamgepak en ’n ligte reëntjie het uitgesak.” Daarby het iemand gereeld ’n glimlag “op die gesig”. Waar anders dan?

’n Cliché het ’n cliché geword omdat dit so gepas is, ja. Maar Aankoms en vertrek – weliswaar nie hogere letterkunde nie, maar nogtans – bevat ’n hele paar. Daar ís boeiender beskrywings van voorkoms as “die mooiste, sagste paar blou oë wat sy nog ooit gesien het” en “warm vol lippe”. Stamatélos weet trouens hoe, soos hier: “Sy lyk behoorlik soos iets uit ’n sci-fi-fliek, die enigste oorlewende ná ’n aardbewing, en Adam die leier van die search party. Sy met die kersblaker en hy met die Hennessy-bottel. Gebreide slaapsokkies aan haar voete [waar anders? - RR], egte leerstewels aan syne. Sy houding half arrogant, haar gesig blink en weerloos.”

Die skrywer lewer reeds deur middel van die moordgebeure kommentaar op die misdaadsituasie in die land. Is dit dus nodig dat Bailey dit aan Tempe hoef uit te spel?

Hoewel Aankoms en vertrek nie dieselfde oemf as Stamatélos se vorige romans het nie, is dit wel die lees werd. Buiten die geloofwaardigheid van die karakters, verras die wendings en ontmoet die verskillende verhaalelemente mekaar op ’n besonderse wyse.

The post <i>Aankoms en vertrek</i> deur Pat Stamatélos: ’n resensie appeared first on LitNet.

Abstract

As ecological problems have grown in complexity and scale, traditional modes of environmental governance have started to shift towards newer ones that involve a greater variety of actors across a greater diversity of institutions, behaviours and sources of knowledge, operating under the logic of economic efficiency. The theory of environmental governance works on key assumptions about what order means and how people make decisions. The discipline of environmental governance has increasingly accepted the modern economic approach of focusing on incentives and institutions, and actors focus primarily on actions that offer economic efficiency and ultimately enable survival. With such a submission to the totality of the market, the question needs to be raised regarding the position of the human person.

The objective of this article is to reinterpret the increasingly dominant economic approach to environmental governance. This objective will be achieved by focusing on three interrelated factors, namely the importance of the human person in environmental governance, the images of social and moral order, and the implications for human behaviour and decision-making.

My approach is to examine the history of modern philosophical thought regarding social order and the human self, assisted by selected key texts in the interdisciplinary fields of philosophy and theology. Interpretation does not deny higher-order truths and is not by definition relativistic. Interpretation plays a critical role in exposing the tendency to turn certain thoughts and actions into an absolute.

I argue that the modern economic order has stranded on a configuration of the natural. Social order is expected to emerge through the behaviour of self-interested agents, which may be adjusted for rational morality or the psyche, and/or through a necessary force of history, whether manifest in a world spirit (Hegel), a material economy (Marx) or a material nature (Darwin). These are not the only options available, though, and in the 20th century the idea of order had come to be explored increasingly through personal resonance and sensibility. Humans were increasingly confronted with themselves as being involved in the embodiment of social order.

The main concern of this article is not the competition between alternative social orders to achieve various ideas of the good or the truth, but rather the fact that the modern order has taken a “slide towards the impersonal”. The philosopher John Macmurray observed that modern culture is experiencing a “crisis of the personal”. This crisis is occurring despite the emphasis of liberalism on the importance of individuals. Decisions in the modern moral order are reduced to the functional and instrumental, are served by disengaged reason, and are focused primarily on the self. Several have proposed the retrieval of pre-modern public orders, while others rather propose an intensification of modern orders to fill this gap. It is argued in the article that neither a revival of Aristotelian teleology, nor a spirituality of nature seeking guidance from the Palaeolithic Age, a Marxist-socialist dispensation, or an eco-modern affirmation of the modern economic order can be assumed to solve the prevailing deficiency of personhood.

My suggestion in response to the ecological problems in the modern economic order is that we start by asking who we are as human persons. The self needs careful definition as a person who can be understood only in relation to others. The intention is to seek answers that will empower persons, including those with concrete responsibilities of environmental governance and those who are living ordinary lives that are both impacted by and impacting on the modern economic order.

The form of the self is neither substance nor organism, but a person. This comes with two realisations: first, that the self was conceived not as a subject, but as an agent, and second, that the self could not be understood as an individual “I”, but only in relation to others, the “you and I”. The form of the self is thus represented as a person who stands in relation to others.

As the self is understood in relation to others, the responsibility resting on the self is to remain an agent. The self cannot withdraw from action; the person cannot stand back and pledge obedience to the world as a unitary process, or to social orders attempting to represent such unitary processes. Agency, by definition, is never performed alone. Being a person means to act in relationship. The acting agent does not operate on her own, but stands in unity with others in the world, which, as Macmurray observes, “gives meaning to human effort”.

The view of the self as a person-in-relationship has important implications for the interpretation of modern economic order. When the social order is imagined as laws of nature, where humans act only in sub-rational self-interest or for practical reasons, or only adapt to environmental stimuli, human agents do not have the freedom to act in their full capacity as persons. Natural laws are always qualified with the well-known phrase “ceteris paribus”, or “given that nothing else interferes”. Interference comes primarily from the presence of agents and their intentions. Change is always possible, and the future remains open to human action. Failure to act as a human person does not lie in an individual’s lack of inherent attributes or qualities, or the limitations imposed by any social order, but in a condition that can best be described as “relational disorder”.

This article represents a call for greater attention to the form of the personal in our response and solutions to this predicament in the social order. The liberalised modern market order, operating without a state strong enough to provide public goods, is failing in many respects to address the world’s greatest ecological and social problems. The populist response is a slippery slope towards totalitarianism.

Governance requires an understanding of the form of the personal. The social order does not emerge from self-fulfilling individuals operating in an efficient market, nor is it guaranteed by the state or by nature. Instead, it consists of persons who are in relation to others; persons who are formed to be more truly human. Further interdisciplinary and collaborative research and action may be devoted to exploring what the intellectual form of the personal looks like in the field of environmental governance.

Keywords: human agency, environmental management, environmental governance, person-in-relation, social order

Lees die volledige artikel in Afrikaans: Omgewingsregeerkunde, die menslike persoon en die sosiale orde: ’n hervertolking

The post Environmental governance, the human being and the social order: a reinterpretation appeared first on LitNet.

Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns wag nominasies in vir die Jan H Maraisprys vir 2019.

Doel van die Prys: Erkenning vir ’n uitstaande bydrae tot Afrikaans as wetenskapstaal deur wetenskaplike werk en publikasies op hoë vlak en van hoë gehalte in Afrikaans.

Instellings as ontvangers: Die Prys is in beginsel vir natuurlike persone bedoel, maar die keurkomitee mag ook besluit om dit aan ’n instelling of vereniging wat besonder verdienstelik is om Afrikaans as wetenskapstaal te bevorder, toe te ken.

Prysgeld: Die prysgeld beloop R500 000 en ’n beeldjie, "Helpende hand", deur Coert Steynberg. Die prysgeld mag in ’n bepaalde jaar tussen meerdere pryswenners, soos deur die keurkomitee bepaal, verdeel word.

Oorhandiging: Jaarliks op 30 Mei (of so na as moontlik aan dié datum) te Stellenbosch.

Nie-toekenning: Dit staan die keurkomitee vry om in ’n bepaalde jaar geen toekenning te maak nie.

Aanwending van prysgeld: Na goeddunke van die ontvanger.

Formaat van nominasies:

• Die voorstel moet duidelik motiveer waarom die bepaalde kandidaat/instansie vir die Prys voorgestel word. Daar moet ook duidelik aangetoon word watter uitstaande bydrae tot Afrikaans as wetenskapstaal deur wetenskaplike werk en publikasies op hoë vlak en van hoë gehalte in Afrikaans gelewer is.
• Die nominasie moet deur ’n voorsteller en twee sekondante onderteken wees.
• Die grootste mate van vertroulikheid moet gehandhaaf word. Onder geen omstandighede mag die kandidaat bewus wees dat hy/sy vir die Prys genomineer word nie.
• Die volle name van die kandidaat, asook van die voorsteller en sekondante, landlyn- en selfoonnommers, adresse, e-posadresse moet verskaf word.
• Die voorstel moet gesteun word deur die nuutste curriculum vitae en publikasielys van die kandidaat, indien van toepassing.

By die toekenning van die Prys is die keurkomitee se besluit finaal. In die geval van ’n nominasie wat nie suksesvol was nie, sal geen korrespondensie of gesprekke na die toekenning gevoer word nie – nie met voorstellers nie en ook nie met kandidate nie.

Nominasies sluit op Donderdag 31 Januarie 2019.
Bekendmaking van die prys: Einde Maart 2019

Skriftelike nominasies vergesel van ’n volledige CV moet per gewone of e-pos of per koerier gerig word aan:

• Die Hoof- Uitvoerende Beampte, Privaat sak X11, Arcadia, Pretoria 0007.
• Elektroniese nominasies moet gestuur word na e-posadres: akademie@akademie.co.za.
• Fisiese adres vir aflewering per hand of per koerier: Ziervogelstraat 574, Arcadia, Pretoria 0083
• Navrae kan gerig word aan die Hoof- Uitvoerende Beampte, Dionē Prinsloo: tel 086 133 3786 (kantoorure); sel 082 464 6953; e-pos: dprinsloo@akademie.co.za of prins.d@netactive.co.za

Met ’n prysgeld van R500 000 wat deur die pryswenner na goeddunke bestee kan word, en ’n beeldjie van Coert Steynberg se "Helpende hand", is die Jan H Maraisprys ’n gesogte toekenning.

Die prys word as erkenning vir ’n uitstaande bydrae tot Afrikaans as wetenskaptaal – in enige dissipline – eenmalig aan ’n persoon of instansie by ’n glansgeleentheid gedurende Mei 2019 toegeken.

Enige persoon of instansie is welkom om nominasies voor Donderdag 31 Januarie 2019 in te stuur.

Volledige besonderhede is ook beskikbaar op die Akademie se tuisblad www.akademie.co.za.

The post Persvrystelling: Uitnodiging vir nominasies vir die Jan H Maraisprys vir 2019! appeared first on LitNet.

Graag vestig ons u aandag op die Akademiepryse wat in 2019 vir toekenning oorweeg word. Kandidate vir enigeen van hierdie pryse kan tans by wyse van volledig gemotiveerde voorstelle genomineer word. Die volgende geld ten opsigte van die voorstelle:

➢ Die voorstel moet duidelik motiveer waarom die bepaalde kandidaat/instansie vir die bepaalde bekroning voorgestel word. Daar moet ook duidelik aangetoon word watter spesifieke publikasies/bydraes as bekronenswaardig beskou word.
➢ Dit moet verkieslik in Afrikaans wees.
➢ Dit moet deur ’n voorsteller en ’n sekondant onderteken wees.
➢ Die volle name van die kandidaat, asook van die voorsteller en sekondant, en hulle telefoon- en selfoonnommers, adres en e-posadres moet verskaf word.
➢ Die voorstel moet gesteun word deur die nuutste curriculum vitae en publikasielys van die kandidaat, indien van toepassing.
➢ Die grootste mate van vertroulikheid moet gehandhaaf word. Onder GEEN omstandighede mag die kandidaat daarvan bewus wees dat hy/sy vir ’n prys genomineer word nie. Dit het al in die verlede gebeur dat daar by potensiële kandidate verwagtinge geskep is wat vir die betrokke kandidaat en vir die SA Akademie groot verleentheid veroorsaak het.
➢ By die toekenning van pryse is die Akademieraad se besluit finaal. In die geval van ’n nominasie wat nie suksesvol was nie, sal GEEN korrespondensie of gesprekke ná toekenning gevoer word nie – nie met voorstellers nie en ook nie met kandidate nie.

Reglemente vir die onderskeie pryse is op aanvraag beskikbaar.

Die finale sluitingsdatum vir voorstelle is 31 Januarie 2019, behalwe waar andersvermeld.

Pryse beskikbaar vir toekenning in 2019:

GEESTESWETENSKAPPE

Stalsprys

Die Stalsprys vir Geesteswetenskappe word jaarliks toegeken vir ’n hoogstaande publikasie of ’n reeks van hoogstaande publikasies, by voorkeur, maar nie uitsluitlik nie, in Afrikaans. Verder word dit toegeken vir individuele of gesamentlike wetenskapsbeoefening en/of die lewering van individuele of gesamentlike produkte van hoogstaande gehalte waardeur buitengewone bydraes tot die wetenskapsbeoefening gemaak word. Spanprestasie of bydrae tot spanprestasie, multi- en interdissiplinêre navorsing, goeie implementerings- of evalueringsnavorsing kan ook in berekening gebring word. Werk wat voor die bekroningsjaar gelewer is, sal vir die bekroning in aanmerking geneem word. Die volgende vakgebiede kom in 2019 aan die beurt:

1. Stalsprys vir Geskiedwetenskappe (Geskiedenis, Kultuurgeskiedenis, Argeologie, ens.)
2. Stalsprys vir Sosiologie; Antropologie; Kriminologie
3. Stalsprys vir Filosofie en Etiek; Toekomskunde; Algemene Wetenskapsleer en Algemene Navorsingsmetodologie
4. Stalsprys vir Politieke Wetenskap
5. Stalsprys vir Ekonomie

Ds Pieter van Drimmelenmedalje

Aktiwiteite soos Bybelvertaling, teologiese handboeke in Afrikaans vir gebruik deur universiteitstudente, gepubliseerde preekbundels, godsdiensonderwys en die skryf, vertaling, toonsetting en bywerking van Afrikaanse Psalms en Gesange kom vir die prys in aanmerking. Die persone wat vir hierdie toekenning in aanmerking geneem word, is predikante, professore, onderwysers en skrywers. Die medalje kan meer as een keer aan ’n persoon toegeken word.

Totiusprys vir Teologie en die studie van die grondtale van die Bybel

Die prys kan toegeken word vir ’n hoogstaande publikasie of ’n reeks van hoogstaande publikasies in Afrikaans oor die Christelike teologie of die studie van die grondtale van die Bybel. Daar moet spesifiek aangedui word watter publikasie(s) vir bekroning aanbeveel word en daar moet gelet word op voortgesette produktiwiteit. Die prys kan slegs een keer aan ’n persoon toegeken word.

Gustav Prellerprys vir Literatuurwetenskap en Letterkundige Kritiek

Die prys is al om die drie jaar beskikbaar vir literatuurwetenskaplike werk in Afrikaans, met inbegrip van letterkundige kritiek. Alle bydraes van kandidate op die terrein, ongeag wanneer dit gelewer is, kom in aanmerking.

NP van Wyk Louwmedalje

Die medalje is driejaarliks vir toekenning beskikbaar aan ’n kandidaat vir skeppende bydraes tot die ontginning, organisasie en volgehoue uitbouing van ’n vertakking of vertakkings van die geesteswetenskappe, wat as ’n wesenlike en belangrike bydrae tot die bevordering van die geesteswetenskappe beskou kan word. Die bydraes moet verkieslik in Afrikaans wees. Die prys word beskou as die bekroning van buitengewone prestasie, normaalweg van volgehoue aard. Dit kan slegs een maal aan ’n persoon toegeken word.

Frans du Toitmedalje vir Bedryfsleiding

Die medalje word driejaarliks vir bedryfsleiding toegeken. Die volgende geld by die oorweging van ’n kandidaat:

1. Skeppende bydrae tot die Suid-Afrikaanse bedryfslewe;
2. Volgehoue uitbouing oor ’n lang tydperk van die terreine waarop hy/sy werksaam is;
3. Leierskap op die bepaalde terreine en besieling om die gebiede verder te ontwikkel.
4. Die prys word as ’n kroon op ’n lewenstaak beskou en kan slegs een maal aan ’n kandidaat toegeken word.

DF Malanmedalje

Die medalje word as ’n besonder hoë onderskeiding beskou en word alleen toegeken aan persone wat werk van die hoogste gehalte ter bevordering van die Afrikaanse taal en kultuur gelewer het. Die prys is elke drie jaar beskikbaar vir toekenning.

CL Engelbrechtprys vir Afrikaanse Taalkunde

In 2019 kan die prys toegeken word vir ’n gepubliseerde werk in Afrikaans oor die Afrikaanse taalkunde (boek, saamgestelde boek) in die vyf kalenderjare wat die prys voorafgaan, dus vir ’n boek wat in 2014, 2015, 2016, 2017 of 2018 verskyn het. Die prys kan meer as een keer aan dieselfde skrywer of taalkundige toegeken word.

Protea Boekhuistoekenning vir die beste gepubliseerde geskiedeniswerk in Afrikaans

Die prys roteer soos volg:

1. 2019 vir ’n gepubliseerde boek.
2. 2020 vir ’n M-verhandeling.
3. 2021 vir ’n D-proefskrif.

In 2019 kom gepubliseerde boeke in geskiedenis of kultuurgeskiedenis wat in 2016, 2017 of 2018 verskyn het, in aanmerking. Werk wat reeds die Protea-prys as ongepubliseerde verhandeling of proefskrif ontvang het, kom nie weer in aanmerking nie.

Keerdatum vir nominasies: 15 Januarie 2019

KUNSTE

Hertzogprys vir Prosa

Alle Afrikaanse prosawerk van hoogstaande gehalte wat in die drie kalenderjare wat die bekroning voorafgaan (2016, 2017 en 2018) verskyn het, kom vir dié toekenning in aanmerking.

Eugène Maraisprys

Die Eugène Maraisprys word toegeken vir ’n eerste of tweede bellettristiese publikasie in Afrikaans. Die prys is jaarliks beskikbaar en kan net een maal aan ’n bepaalde skrywer toegeken word.

Scheepersprys vir Jeugliteratuur

Die prys word driejaarliks toegeken vir ’n werk in Afrikaans in enige genre (gepubliseer in 2016, 2017 en 2018) vir tieners en jong volwassenes en kan meer as een keer aan dieselfde persoon toegeken word.

Alba Bouwerprys vir Kinderliteratuur

Die prys word toegeken vir enige literêre werk in die kategorie kinderliteratuur, d.w.s. die groep lesers van 7 tot 12. Die prys word driejaarliks toegeken vir werk, gepubliseer in 2016, 2017 en 2018. Dieselfde skrywer mag die prys meer as een keer ontvang.

Erepenning vir Televisiedrama in Afrikaans

Die erepenning word driejaarliks aan ’n regisseur toegeken vir ’n televisiedrama in Afrikaans (waarby dramareekse ingesluit is). Werke wat uitgesaai is deur alle uitsaainetwerke in die drie kalenderjare wat die bekroningsjaar voorafgaan (2016, 2017, 2018) kom in aanmerking.

Erepenning vir Rolprentkuns in Afrikaans

Die Akademie se erepenning is bedoel as erkenning, binne die doelstellings van die Akademie, vir besondere prestasie op terreine wat nie suiwer letterkundig of wetenskaplik is nie. Die Erepenning vir Rolprentkuns in Afrikaans kom driejaarliks aan die beurt en word toegeken aan ’n regisseur of vervaardiger van ’n rolprent.

Erepenning vir Visuele Kunste

Die visuele kunste word jaarliks bekroon en sluit o.a. die volgende kunsvorme in: skilderkuns, beeldhoukuns, argitektuur, weefwerk, keramiek, mosaïek, fotografie, advertensiewese en animasie-rolprente.

Huberte Rupertprys vir Klassieke musiek

Die prys kan jaarliks toegeken word. Instrumentaliste wat klawerinstrumente (bv. klawerbord, klavier, orrel); blaasinstrumente (bv. fluit, trompet); of strykinstrumente (viool, ens.) bespeel, kom in 2019 in aanmerking vir die prys.

Deleen Bekkerprys vir beste draaiboek vir ’n TV-drama in Afrikaans

In 2019 word die prys toegeken vir die beste draaiboek vir ’n TV-drama in Afrikaans. TV-draaiboeke (hetsy ’n enkel drama of een episode uit ’n reeks) wat in die voorafgaande drie jaar (2016, 2017 en 2018) gebeeldsend is, kom in aanmerking vir toekenning.

NATUURWETENSKAPPE EN TEGNOLOGIE

MT Steynprys vir Natuurwetenskaplike en Tegnologiese Prestasie

Dit is een van die belangrikste eerbewyse van die Akademie vir leierskap op die hoogste vlak op die gebied van die natuurwetenskap en die tegnologie. Die prys is ’n kroon op ’n lewenstaak en kan net een maal aan ’n persoon toegeken word. Slegs Suid-Afrikaanse burgers kom in aanmerking vir dié prys. Die MT Steyn-prys word jaarliks toegeken aan ’n persoon vir sy/haar skeppende bydrae tot die ontginning, organisasie en volgehoue uitbouing van die natuurwetenskap en/of die tegnologie (of ’n vertakking of vertakkings daarvan) en die suksesvolle toepassing daarvan in breër verband, soos in landsbelang. Die medalje kan jaarliks toegeken word.

Die suksesvolle kandidaat se kennis van Afrikaans moet sodanig wees dat hy/sy die prystoekenningseremonie in Afrikaans kan begryp en die aanvaardingstoespraak in Afrikaans kan lewer.

Goue Akademiemedalje vir Natuurwetenskaplike Prestasie

Die medalje word toegeken vir verdienstelike werk op die gebied van die natuurwetenskap, tegniek of geneeskunde. Waar die Havengaprys toegeken word vir oorspronklike navorsing en publikasies, word die Goue Akademiemedalje toegeken vir hoogstaande werk van praktiese uitvinding (of toepassing) en vernuf gebaseer op wetenskaplike en/of proefondervindelike grondslag. Die medalje kom driejaarliks aan die beurt en kan meer as een keer aan dieselfde persoon/instansie toegeken word.

Die suksesvolle kandidaat se kennis van Afrikaans moet sodanig wees dat hy/sy die prystoekenningseremonie in Afrikaans kan begryp en die aanvaardingstoespraak in Afrikaans kan lewer.

Havengaprys

Die Havengaprys word jaarliks toegeken vir oorspronklike navorsing op natuurwetenskaplike en/of tegniese gebied. Die nodige vereistes by die beoordeling van kandidate is eerstens navorsingspublikasies en tweedens bewys van die bevordering van Afrikaans. Ander prestasies in belang van die wetenskap sal ook in aanmerking geneem word. Die prys kan net een maal aan ’n bepaalde persoon toegeken word. In 2019 kom die volgende vakgebiede aan die beurt:

1. Havengaprys vir Lewenswetenskappe (vir navorsing op lewende materiaal, uitgesluit die mens) (bv. Landbou, Biologie, Veeartsenykunde, ens.)
2. Havengaprys vir Gesondheidswetenskappe (Geneeskunde, Tandheelkunde, ens.)

Erepenning vir Natuurwetenskap en Tegnologie

Hierdie erepenning word toegeken op die terreine wat nie reeds ondervang is deur ander bekroningsgebiede binne die Fakulteit nie. Dit word slegs toegeken vir werk van hoogstaande kwaliteit en word net in uitsonderlike gevalle toegeken.

Senior Kaptein Scott-gedenkmedalje

Die medalje kan driejaarliks toegeken word aan enige bioloog in suidelike Afrika wat uitmuntend in sy/haar werksveld presteer het. Wetenskaplike werk van meer toegepaste aard en van voortreflike gehalte wat die status van die biologiese wetenskappe bevorder het deur bv. hoogstaande navorsing, onderwys of bestuursleiding, kom hiervoor in aanmerking. Dit kan óf vir ’n enkele uitstaande bydrae óf vir ’n voortgesette bydrae oor ’n lang tydperk op die gebied van die omgewingsbiologie toegeken word.

Junior Kaptein Scott-gedenkmedalje (Plantkundige Wetenskappe)

Die medalje kan jaarliks toegeken word vir die beste verhandeling ingedien by ’n Suid-Afrikaanse universiteit vir die M.Sc.-graad, om die beurt in die dierkundige of plantkundige wetenskappe. In 2019 kom plantkundige wetenskappe aan die beurt. Keerdatum vir nominasies: 15 Januarie 2019

Elektroniese nominasies kan gestuur word na: linda@akademie.co.za

Let wel: Handtekeninge van die voorsteller en sekondant moet ingeskandeer word op die motiveringsdokument.

Nominasies per gewone pos:

Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, Vir aandag: Linda Brink, Privaatsak X11, Arcadia, Pretoria, 0007.

Nominasies per koerier:

Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, Vir aandag: Linda Brink, Ziervogelstraat 574, Arcadia, Pretoria, 0083.

The post Uitnodiging vir nominasies: SA Akademiepryse 2019 appeared first on LitNet.

Draaiboek: Alfonso Cuarón

Regie: Alfonso Cuarón

Akteurs: Yalitza Aparicio, Marina de Tavira, Nancy Garcia, Fernando Grediaga, Jorge Guerrero

Alfonso Cuarón is die gevierde regisseur van onder meer Y Tu Mama Tambien, Gravity en Harry Potter and the prisoner of Azkaban. Volgens IMDb was dit jare lank sy droom om Roma te maak, ’n ode aan sy kinderjare wat uiters stylvol in swart en wit verfilm is.

Die verhaal speel af in die vroeë 1970’s in die gelyknamige woonbuurt in Mexikostad en handel oor ’n gegoede gesin en hul twee huiswerkers, Cleo (Yalitza Aparicio) en Adela (Nancy Garcia). Die pa, señor Antonio (Fernando Grediaga), is ’n mediese dokter en die onbetwiste heer des huises, terwyl Sofia, die ma (Marina de Tavira), vier kinders en die huishouding moet beheer én haar huwelik aanmekaar probeer hou. Saans ná werk het Cleo en Adela hul eie lewens en uitstappies saam met vriende – tot Cleo swanger raak en die kêrel (Jorge Guerrero) haar soos ’n warm patat los. Beide Cleo en Sofia ervaar verwerping deur die man in hul lewe, maar altyd met die verdeling wat tussen werknemer en werkgewer bestaan.     

Hierdie film kry volpunte vir atmosfeer en heelwat minder vir dramatiese impak – dis betekenisvol dat Cuarón net twee van sy drie benoemings vir die Golden Globes kon realiseer: dié vir beste regisseur en beste buitelandse film, maar nie vir beste draaiboek nie. Die film sou veel kon baat by ’n sterker spanningslyn, sowel as ’n fokalisator (óf die jongste óf die oudste van die seuns) wat kon dien as teëhanger vir Cleo, ’n saggeaarde karakter wat pragtig vertolk word deur die nuweling Yalitza Aparicio.   

Hoewel dit nie deurgaans so boeiend is nie, bly dit ’n goeie film, met verskeie onvergeetlike tonele.

Sterre: 4

The post Roma, ’n filmresensie appeared first on LitNet.

Dit is deesdae wat township-skole swak maak. Nyaope en bendes is so algemeen soos tiener swangerskappe en laizzez-faire in hierdie staatsskole.

Regstel-aksie en geforseerde etniese amalgamasie-beleid is besig om SA samelewing in oglokrasie te verander, waar die wat die hardste skreeu, beste klip gooi en meeste skade aanrig, die aanhangers van kleptokrate (staatskapers) geword het. Hierdie situasie het SA in ekonomiese en morele krisis gedompel, wat nie meer agter hoorsê oor apartheid kan wegkruip nie!

Hans Richardt 

The post Misdaad in skole appeared first on LitNet.

Die boodskap annie gemeente van Efese

2 Skryf annie engel vannie gemeente in Efese: Dit sê Hy wattie siewe sterre in Sy regtehand hou, wat loep tussenie siewe goue lampe. ² “Ek wiet alles wat julle doen, Ek ken julle harre wêk en julle volharding, en dat julle slegte mense nie kan vedra nie. En julle het hulle getoets wat sê dat hulle apostels is, maa wattie issie, en het uitgevind dat hulle leuenaars is. ³ En julle het uitgehou en vêder geduld gehad, en julle het baie veduur vi my naam, en julle hettie moeg geraakie. ⁴ Maa ek het dié tien julle, julle het My nie mee soe lief soes innie begin nie. ⁵ Dink daa’an hoe vê julle agteuit gegannit. Bekee julle en doenie wêk wat julle innie begin gedoen het. Anners as julle julle nie bekeerie dan sal Ek na julle toe kô en julle lamp van sy staanplek af vat. ⁶ Maa dit het julle darem wat tel vi julle is dat julle die dade wattie Nikolaїete doen haat, wat Ek oek haat. ⁷ Elkeen wat ’n oor het moet luiste na wattie Gies virrie gemeente sê. An elkeen wattie oorwinning behaal sal Ek iets gie vannie boem vannie liewe af om te iet, wat innie paradys van God is.”  

Die boodskap an Smirna

⁸ Skryf annie engel vannie gemeente van Smirna: Dit is wattie een sê wattie Eeste ennie Laaste is, wat dood was en wee liewendig is, ⁹ “Ek ken julle swaakry, julle armoede, maa nog steeds is julle ryk. Ennie leuens van hulle wat sê dat hulle Jode is, maa dit issie soe nie, maa wat ’n sinagoge van Satan is. ¹⁰ Moetie vi ienige iets bang wies wat julle gat deumaakie. Kyk, die duiwel gan som van julle innie tronk smyt, soedat julle getoets kan wôd, en vi tien dae lank sal julle vedruk wôd. Maa wies getrou tottie dood toe, en Ek sal vi julle die kroon vannie liewe gie. Elkeen wat ’n oor het moet luiste na wattie Gies virrie gemeente sê. Hulle wat oowin sallie seekry deurie twiede dood nie.”

Die boodskap annie gemeente van Pergamus

¹² Skryf annie engel vannie gemeente van Pergamus: Dis wat Hy sê wattie skêp swaard met twie snykante het, ¹³ “Ek ken julle wêke en waa julle bly, en waa die troon vannie Satan is. En julle hou vas an my Naam, en hettie die geloef wat julle in My het ontkennie, selfs innie dae wat Antipas my getroue getuie was, wat doodgemaak was daa by julle waa Satan bly. ¹⁴ Maa ek het soe ’n paa dinge tienoo julle, wan julle het daa ’n paa mense wattie leer van Bileam anhang, wat vi Balak geleerit ommie kinnes van Israel afvallig van My af te maak, om goed te iet wat vi afgode opgeoffer was, en om onsedelikheid bedrywe het. ¹⁵ Soe het julle oek mense onner julle wattie leer vannie Nikolaїete anhang en dieselle sondes doen. ¹⁶ Bekeer julle, anners sal Ek na julle toe kô en dan sal Ek daai mense bestry mettie swaard van my mond. ¹⁷ Elkeen wat ’n oor het moet luiste na wattie Gies virrie gemeente sê. Hulle wat oowin sal ek vannie veborge manna gie om te iet. En daaby sal Ek vi hom ’n wit steentjie gie, en oppie wit steentjie sal daa ’n niewe naam op gegraveer wies wat niemand anners sal kennie, maa net die een wattie steentjie kry.”

 Die boodskap annie gemeente van Tiatire

¹⁸ Skryf annie engel vannie kêk van Tiatire: Dit sê die Seun van God wat oë het soes ’n vuurvlam en Sy voete is soes blink koeper: ¹⁹ “Ek ken julle wêke, en liefde, en diens, en geloef, en julle geduld, en julle wêke, en dattie laaste meer is assie eeste. ²⁰ Maa daa is dinge wat Ek tien julle het, wan julle lattie vrou Isebel, wat haaself ’n profetes noem, toe om anners te leer, en my diensknegte te velei om te hoereer en om goed te iet wat vi afgode opgeoffer was. ²¹ En ek het haa tyd gegie om haa van haa hoerery te bekeer, en sy het haa nie bekeerie. ²² Maa kyk net, Ek sal haa in ’n siekbed vasdruk, en hulle wat saam die dinge anvang sal Ek lat hulle swaakry as hulle nie van die goed wat hulle doen bekeerie. ²³ Ek sal al haa kinnes doodmak en allie gemeentes sal sien dat dit Ek is wat gedagtes en harte deusoek. Ek sal oek an julle elkeen gie wat julle vedien volgensie wêk wat julle doen.

²⁴ Ek sê nou vi julle ennie res wat in Tiatira is wattie die leer hettie, en oekie die “diep geheime vannie Satan”, soes hulle dit noem, leer ken hettie, sal ekkie nog ienige annere lasse gie nie. ²⁵ Hou maa net vas an wat julle het tot Ek kô.

²⁶ En an hom wat oorwin het, en wat my wêke tottie einde toe bewaar, sal Ek mag oorie nasies gie. ²⁷ Hy sal oo hulle regeer met ’n ysterstaf, soes erdegoed sal hulle in stukkies geslat wôd, dit het ek oek van my Vader af gekry.

²⁸ En Ek sal an hom die môrester gie.

²⁹ Elkeen wat ’n oor het moet luiste na wattie Gies annie gemeentes sê.”

The post Openbaring 2 appeared first on LitNet.

Bron: Twitter

Die ANC het hierdie afgelope naweek hulle verkiesingsmanifes bekend gestel. Perfekte tydsberekening: almal is al terug van vakansie, so daar’s oorgenoeg bums in seats. Terselfdertyd is mense nog in ʼn partytjiegees en nie lus om te diep te dink nie – hulle kom vir die gewaarborgde partytjie en eetgoed soveel soos vir die hernuwing van huweliksbeloftes.

Geniale idee van Cyril om dit in Durban te hou: bearding the lion in its den. Slim. Kry Zuma om ʼn rukkie van Twitter af te klim en vir eers weer bietjie relevant te voel en in die glorie van onkritiese bewondering te baai. Neem foto’s met hom hand om die nek. Keep your friends close, and your enemies closer.

Maar watter een is Zuma?

Ek hoop die presidensiële lyfwagte het eers seker gemaak die hand om Cyril se nek is leeg voor ons twitterer-in-chief op die verhoog toegelaat is.

Showmanship op sy beste. Kyk hier, Suid-Afrika, selfs in Zuma se agterplaas word ek nie geboe en uitgejou nie.

Wat was die prys? Dalk ʼn sangloopbaan vir ʼn ekspresident? Of is ons nog so naïef dat ons dink daar was nie baie hard agter die skerms gewerk en deals aangegaan om seker te maak die geleentheid verloop glad nie?

Maar terug na die manifes. Dit lyk fantasties. Skoon regering, ʼn geveg teen staatskaping, opvoeding, werkverskaffing, grondverskaffing, einde aan misdaad, ʼn effektiewe staatsdiens vir die mense deur die mense en so aan ensovoorts. Agt-en-sestig bladsye daarvan. Sou enige fiksieskrywer groen van jaloesie maak.

Want dis wat dit is. Fiksie.

Die manifes werk as mens die ANC as ʼn tabula rasa sien. Geen vorige regeringsondervinding nie; nuut verkies; moet die vorige regering se gemors kom skoonmaak. Soos staatskaping, soos korrupsie. Soos ʼn ekonomie wat nou nog vassit in die hek waarin dit twee jaar terug geduik het.

Dit werk as mens vergeet dat elkeen van daai beloftes al vir 25 jaar gereeld afgestof en recycle word net voor die verkiesing. Met ʼn klein verhoginkie in die Sassa-lone wat seker by die staatsrede belowe sal word. Dan ook die uitdeel van geskenkies by geleenthede, nevermind of die geskenk pas by die geleentheid, soos om sanitêre doekies vir graad R’s uit te deel.

Die manifes werk as mens vergeet dat die ANC alreeds ʼn kwarteeu lank regeer, en nog steeds nie hond haaraf kon of wou maak op enige van daai beloftes nie. Seker moeilik om te regeer as jou snoet so diep in die trog is.

Die eenvoudige vraag wat ek het, is: Hoe? Hoe gaan al daai beloftes uitgevoer word? Hoe gaan staatskaping hokgeslaan word as die kapers in die regering sit en die besluite neem? Hoe gaan dienslewering verbeter as die “diensleweraars” al so ingeburger is en hulle netwerke in posisie het dat bitter min hulle van hul troontjies kan afstoot? Hoe kan dienslewering verbeter as mense aangestel word nie op grond van hul bewese vermoë en bereidwilligheid om moue op te rol en aan die werk te spring nie, maar op grond van watter comrade hulle mee hand om die blaas is?

Hoe gaan werksverskaffing verbeter word as comrades heel eerste familielede aanstel voordat hulle kyk na mense wat die werk kan doen?

Hoe gaan eenheid bewerkstellig word wanneer die meeste werksplekke so toksies is dat elke interaksie die potensiaal van ʼn rassekonflik inhou?

Die ANC-manifes ignoreer gerieflik dat hulle nie veel van ʼn vinger verroer het die afgelope kwarteeu om enige van daardie dinge aan te spreek nie. In 2019 is daar steeds skole sonder boeke en toilette. In 2019 is daar steeds gogo’s wat in in haglike omstandighede plakkershutte woon. In 2019 is daar steeds meisies wat uit die skool bly omdat hulle nie toegang tot sanitêre doekies het nie. In 2019 is daar steeds kinders wat kilometers moet loop om by ʼn skool uit te kom, terwyl skole gesluit word.

En die kersie op die koek? Die besigheidswêreld moet inspring om te help. Dit sou nie nodig wees om hulp te vra as daar nie gedurende ANC-regering grootskaalse korrupsie en diefstal plaasgevind het nie. Om dit nou mooi te verpak as ʼn vennootskap tussen staat en besigheid is die bemarkingsfoefie van die jaar.

“Maar Cyril is anders,” hoor ek uit die agterbanke. Thuma mina. Batho pele. Nuwe ANC, want nuwe leier. Hm. Cyril, en elke liewe kabinetsminister en elke liewe LP, was deur die Zuma-jare daar. En elke keer wanneer die opposisie probeer het om die korrupsie en staatskaping te keer, het hulle soos een man gestem om Zuma te behou, om die kaping te laat voortgaan, om die stelery te enable. Elke een. Hulle het hom beskerm en ons vir die wolwe gegooi.

Ek word nêrens heen ge-thuma voor hy nie tronk toe is nie.

Hulle hardvogtigheid, hulle keuse om party bo land te stel, was nêrens duideliker as toe daar gevra is vir ʼn oomblik van stilte vir die Life Esidimeni-slagoffers en dit geweier is nie.

Hulle wil graag hê ons moet dit vergeet. Hulle hoop ons is al so vuisvoos dat ons aan kollektiewe amnesie ly. Of hulle is so skisofrenies dat hulle waarlik glo hulle is nou anders, want die gesig op die poster lyk anders. En ons moet dit saam met hulle glo. En nou moet ons asseblief weer vir hulle stem en hulle kans gee om reg te maak wat hulle verbrou het.

ʼn Klompie jare terug was daar ʼn kinderprogram op televisie. Groenie was ʼn drakie wie se grootste droom in die lewe was om ʼn brandweerman te word. Al wat hy wou doen, was om brande te blus. Probleem is, elke enkele brand wat Groenie ooit geblus het, was een wat hy self met sy vuurblasery gestig het.

Die ANC se manifes laat my aan Groenie dink. Elke enkele belofte wat hulle maak, is die gevolg van ʼn gemors wat hulle self geskep het en nou moet skoonmaak.

Suid-Afrika verdien beter.

The post ANC-verkiesingsmanifes: skisofrenie of kollektiewe geheueverlies? appeared first on LitNet.

Elf dae op ’n eiland
Elizabeth Wasserman
Tafelberg
ISBN:  9780624085805

Skrywers oor hul nuwe boeke. Elizabeth Wasserman vertel vir Naomi Meyer van Elf dae op ’n eiland.

Hallo Elizabeth! Die skool het pas weer begin en ek’s seker baie mense droom reeds weer oor vakansie op ’n tropiese eiland. Waar het jy die idee gekry vir Elf dae op ’n eiland?

Ek skryf graag oor plekke wat ek ken – en ek ken die Seychelles redelik goed. Ek ken die see en die diere daar rond en die ekosisteem van die eilande is uiters interessant, sowel as die navorsingswerk wat daar gedoen word. Daar is hope materiaal vir stories – van die ou seerowerskatte wat na bewering steeds daar begrawe is, die geskiedenis van die kokosneutplantasies en boerdery met speserye en vanilla, snaakse stories oor die Britse en Franse besetting totdat die eilande uiteindelik onafhanklik geword het iewers in die 1950’s, en natuurlik die troppe toeriste wat daar opdaag met ’n versugting na ’n paar dae in die son. Die meeste mense beskou die eilande deur ’n waas van romanse. Nie sonder goeie rede nie!

Tog. Hierdie tropiese vakansie is dalk nie heeltemal wat Danika, of die leser, verwag van ’n vakansie op ’n eiland nie. Hierdie aanhaling uit die boek bied dalk ’n leidraad: "So: weens onvoorsiene omstandighede bevind Danika Kuyler, doodgewone graad 11–leerling aan ’n redelik ordentlike meisieskool in Kaapstad, met ’n glamorous ma maar min ware vriende, haar eensklaps op ’n eiland iewers in die middel van die Indiese Oseaan." Wil jy dalk kortliks vertel waaroor die storie handel?

Dit gaan oor ’n tiener wat per ongeluk tussen ’n span navorsers op ’n reservaat in die Seychelles beland. Sy leer vinnig van bewaring en tussenin het sy ’n hoop persoonlike krisisse om te hanteer. ’n Ryk sakeman probeer een van die eilande op ’n slinkse manier bekom en die goeie werk van die span wetenskaplikes om ’n paar spesies van uitwissing te red, word bedreig.

Ek hoop die storie is ’n waardige tweede in my “Elf dae”–reeks. Na ek my eie tiener grootgemaak het, bly ek gefassineer met daardie stadium rondom 16 jaar, wanneer die donker wolke van hormone en sosiale intriges soms net so bietjie wegskuif om die groter wêreld daar buite te wys. Ek probeer my stories só skryf dat dit vermaak. Reisverhale werk goed, en snaaks genoeg loop die meeste lesers weg met die idee dat dit romantiese avontuurverhale is. Dan is dit so! Maar ek glo dat enige storie moet op sterker bene moet staan. As jy die boek klaar gelees het, moet jy (bewustelik of onbewustelik) voel dat jy effens ryker is. Jy het van ’n nuwe plek geleer, of nuwe mense. Jy het ’n situasie teëgekom waarmee jy kan assosieer (soos ’n afwesige ouer) en gesien hoe iemand anders, al is dit bloot ’n karakter in ’n storie, sulke probleme te bowe kom. Jy het gesien hoe iemand in min of meer dieselfde situasie as jy dit regkry om sin te maak van haar lewe, op een of ander manier.

Die proloog tot die verhaal dui daarop dat Danika nie net eksistensiële krisisse gaan ervaar nie, maar werklik ook in lewensgevaar beland. Dis ook raaiselagtig dat Danika, soos dit op die agterblad van die boek staan, haar pa vir die eerste keer na sestien jaar sal ontmoet. Dan is daar ook ander kwessies waarmee jou hoofkarakter worstel – wil jy iets meer van haar vertel?

Jonger as 16 is mens baie weerloos. Danika het grootgeword met ’n stel gegewens, en sy het die beste daarvan gemaak sonder om dit reg te kry om ’n merk op haar omgewing te laat. Sy is bloot gewoon. Nie te lelik nie, nie te dom nie, nie te arm nie, nie te ongewild nie. Tieners streef dalk daarna om so deel van die massas te wees, om “in te pas”. Maar dit hou nie vir altyd aan nie. Op een of ander stadium moet elke mens sy spesiale voete vind. Vir Danika kom die oomblik toe sy sien hoe ’n karetskilpad eiers lê op die strand van Cousin-eiland. Die bohaai oor die bewaring van die Aarde maak skielik vir haar sin, want sy besef hoe breekbaar die klein deeltjies is waaruit ons geheel saamgestel is. Hierdie skielike wysheid kan sy oordra aan haar verhouding met haar pa: sy maak vrede met hom want dis belangriker dat sy hom nou het, as dat hy afwesig was in haar verlede. Sy kry bietjie rigting in die elf dae waarin die storie afspeel. Sy kry ’n plek wat haar pas.

Jou vorige boek, Elf dae in Parys, is deur die ATKV bekroon en die titel mag dalk ooreenkomste toon met hierdie nuwe een van jou, maar die karakters en die verhaal is anders. Waarom die spesifiek elf dae en waarom bestemmings in verre lande?

Die parallelle in die stories (en in die wat nog hopelik kom, want “Elf dae” word ’n reeks) is die krag van reis en nuwe ondervindings, spesifiek op ’n ouderdom waar mens baie vatbaar is vir nuwe invloede. Veral wil ek dit lekker maak om te lees. Ons doen baie om ons klein outjies te laat lees, veral in hul moedertaal, maar dan moet ons hulle nie verloor sodra hulle begin soek na lekkerlees–fantasie vir jongmense nie. (Die fantasie is nie so dik in Eiland nie, maar ek sê nog altyd dat die wetenskap meer wonderlik is as towerkuns). In Parys het dit gegaan oor die rol en krag van kuns in ons lewens. Eiland gaan oor bewaring en wat die wetenskap kan doen om die natuur te help. Hopelik gee die temas in die agtergrond ’n bietjie meer skop, sonder om die pret van die verhale te verdun. Ek skryf dus die soort stories wat ek self graag lees: stories met soliede feite–voete, maar ook stories wat jou heel laat voel as jy die boek toemaak. Ek is nie goed met smart en ellende nie – as dokter sien ek genoeg daarvan elke dag. Ek skryf vir my eie vermaak, en hopelik deel ek die pret met my lesers.

Boekresensie: Elf dae in Parys deur Elizabeth Wasserman

Jy is ook bekend vir die Anna Atoom–reeks en ander boeke vir jonger kinders. Wat is vir jou verskillend aan die skryf vir jonger kinders en dan tienderjarige lesers?

Definitief moet jy ’n heel ander stem uithaal. Ek probeer myself inleef in die ervaring van die ouderdomsgroep. Elke woord tel, maak nie saak vir wie jy skryf nie. En intelligensie is daar van kleins af – dus kan jy nie “eenvoudiger” skryf vir jonger outjies nie. Dis eintlik baie moeiliker! Jy moet hul aandag hou deur die pas van die storie styf te draai. Kleiner outjies, soos die wat Speurhond Willem lees, hou ek heeltyd aan die beweeg met allerhande snaakse gebeure. Maar ek probeer die boeke só skryf dat grootmense dit ook sal geniet, as hulle dit voorlees vir hul kinders. Tieners kyk dieper, en hulle is ook baie meer selfbewus. Vir hulle moet jy ’n hele wêreld skep, en hulle harder laat werk om by die storie uit te kom. ’n Boek gebeur mos iewers tussen die skrywer en die leser. Dus moet jy die leser se ervaringswêreld (eerder as ’n spesifieke ouderdom) die hele tyd in gedagte hou, of die storie val op die grond.

Wie is jou ideale leser? 

Die “Elf dae”-stories is vir sestienjariges van alle ouderdomme. Ek raak altyd paniekerig as ek gevra word vir watter ouderdom my boek spesifiek geskryf is. Lesers verskil. Ek lees nog steeds kinder– en jeugverhale. Ek het snaakse goed gelees toe ek tien jaar oud was. Madam & Eve het my eie dogter leer lees, en toe Jeremy Clarkson. Stories het eers later gekom! Dit is erg dat almal “moet lees” en dan word sekere boeke in hul hand gestop. Laat die kind toe om self te ontdek waarvan hulle hou, en kyk wat gebeur! Maar as ouers en onderwysers nie self lees nie, en nie deur hul gedrag wys dat lees so belangrike ding is dat daar tyd daarvoor gemaak moet word nie, sal dit nie sommer ’n aantreklike opsie vir hulle wees nie. My ideale leser is die een wat my boeke vind en sê: "Ah! Dis lekker."

Foto van Elizabeth Wasserman: Brenda Veldtman

Oor die skryfproses: Het jy Elf dae op ’n eiland vooraf beplan en dit toe neergeskryf, of het die storie ontvou soos wat jy dit geskryf het?

Soortvan. Stories spring gewoonlik in my kop terwyl ek besig is met iets anders. Gewoonlik is daar iets wat dit sneller: ’n standbeeld, in die geval van Parys, of ’n prentjie op ’n advertensie bord (in Eiland – ek beskryf daardie gevoel min of meer in die toneel waar Danika in ’n ry staan by doeane op die lughawe en ’n advertensie sien vir ’n luukse vakansie oord). Dan gaan stap ek gewoonlik ’n lang ent met my hond, gryp ’n notaboek as ek terugkom en skryf bladsye vol onleesbare notas waarna ek nooit weer kyk nie, en dan begin ek skryf. Van daar af dra ek maar net die storie oor van ’n plek iewers in my onbewuste, waar dit sekerlik vir jare reeds lê en broei.

Wat dink jy laat kinders en jongmense wat op sosiale media soos YouTube boer, nog graag boeke lees?

Daar is baie pret en inligting op You Tube en ander webaanbiedings, maar outeurskap ontbreek. Dis ’n heel ander ervaring om ’n boek te lees. Ek glo dat al die moeite wat daarin gaan om ’n hele wêreld tussen twee buiteblaaie te skep wel tot iets spesiaal lei – ’n verpakte ervaring. Sosiale media is los fragmente – pret, natuurlik, en onmiddellik herkenbaar. Dit verg minder konsentrasie en voeg op die ou einde miskien minder waarde by? Dus is dit belangrik dat stories van kleins af ’n spesiale plek kry. Dis ’n waardesisteem en ’n kultuurding en daarom verdien dit respekvolle aandag. Ek beklemtoon weereens die krag van voorbeeld: as kinders in ’n huis grootword vol televisieskerms, gaan hulle nie lees nie. As die boekrak ’n trotse meubelstuk is, volgeprop, gelief en gereeld besoek, sal hulle lees. En hulle kinders ook, eendag. Dis belangrik want in boeke bereik ons die lewens van ander mense met baie meer diepte as om hulle op Instagram te volg. Dis nou nie te sê dat sosiale media en die internet nie ’n plek het nie. Maar hoekom net een ding doen?

Wat lees jy graag? Of onlangse lekker boeke vir jou?

Ek lees baie niefiksie – wetenskap en tegnologie. Ek lees graag boeke saamgestel deur wetenskapskrywers soos John Brockman en ek lees ook tydskrifte op die internet. Dan het ek ’n goeie skoot fiksie nodig as vermaak en ek is geneig om ’n paar boeke gelyk te lees. Die beste is wanneer jy iets kry wat jou heeltemal vasgryp en jy vergeet skoon van alles anders waarmee jy besig is. So ’n onlangse lekkerleeservaring was byvoorbeeld A gentleman in Moscow deur Amor Towles. Ek het dadelik al sy ander boeke verorber en kan nie wag dat hy weer met iets vorendag kom nie. Ek is geneig om in sulke “binges” van ’n spesifieke skrywer se werk te verval. Lekker.

’n Karakter soos Tin Tin is vanjaar negentig jaar oud. Wat dink jy oor die tydloosheid, al dan nie, van kinderboekkarakters: soos Pippie Langkous of Heidi, ensovoorts? Wanneer deurstaan ’n kinderboekkarakter die toets van tyd, of watter kinderboekkarakters bly jou by, of het jou kind se verbeelding aangegryp?

Tin Tin, Pippie Langkous, ja! En daar was ’n koddige Sweedse speurder met die naam van Agathon Sax (Nils–Olof Franzén) wat ek verslind het net wanneer ek kon. My dogter was ook mal oor hulle almal, dus tydloos. Alle karakters werk egter nie vir almal nie, en ek kon nooit vatplek kry aan sommige ander wat steeds heel gewild is nie. Winnie the Pooh, byvoorbeeld, was vir my ’n raaisel – heeltemal te vervelig – alhoewel ek mal was oor Eeyore. Wie ken nie sulke mense nie? En Alice in Wonderland! Haar karakters loop die wêreld vol, oral. Ek assosieer persoonlik met die ruspe op die paddastoel (die een wat die waterpyp gerook het). Dit kon ek gewees het, sowaar. Dit is sekerlik die ding: as ’n karakter dit regkry om herkenbare eienskappe vas te vang, dan bly hy/sy/dit van toepassing vêr verby die tyd toe die boek geskryf is. En jou kinderdae is daardie wonderlike tyd van eerste ervarings: die tyd wanneer jou gedagtewêreld begin vorm aanneem en indrukke blywend is. Daarom is dit ’n vreeslike belangrike en verantwoordelike taak om boeke vir kinders te skryf.

The post <em>Elf dae op ’n eiland</em>: ’n onderhoud met Elizabeth Wasserman appeared first on LitNet.

Sanri Steyn: Die rustelose mummie
Theresa van Baalen
LAPA-Uitgewers
ISBN: 9780799383850

Skrywers oor hul nuwe boeke. Theresa van Baalen praat met Naomi Meyer oor Sanri Steyn, die rustelose mummie.

Theresa, jy is die skrywer van die Sanri Steyn-reeks. Onlangs het ek en my dogtertjie Sanri Steyn, die rustelose mummie gelees. My dogtertjie wou weet: wat het jou die idee vir die storie gegee?

Wie het nog nie gewonder wat gaan aan onder ’n mummie se verbande nie? Mummies het al baie die verbeelding geprikkel en in ’n wêreld van sê-nou-maar (waar skrywers gedurig kuier) is enigiets moontlik, ook ’n mummie met spesiale kragte wat eintlik “lewendig” is. Daarby is mummies lekker grillerig, met net genoeg misterie om lesers aan die raai te hou. In rekenaarspeletjies en flieks is die mummies dikwels die slegte ouens. Ek het gedink dat ’n mummie wat Sanri en Markus se hulp nodig het, maar wat ook vir hulle so ’n klein bietjie gevaar inhou, ’n interessante storie sal uitmaak.

My dogtertjie het ook gevra: het jy al 'n regte mummie in 'n museum gesien en hoe het dit gelyk?

 Nee, ek het ongelukkig nog nie ’n regte mummie in ’n museum gesien nie.

My kind wou weet: hoe op aarde kon die mummie dit regkry om daardie Coke te drink? 

Sanri kon nooit agterkom hóé die mummie dit reggekry het om die Coke te drink nie. Al bewys wat sy gehad het dat hy probeer het om die Coke te drink, was die foto’s wat sy voor en na die tyd geneem het. Dit het haar gehelp om tot die gevolgtrekking te kom dat die mummie lewendig moet wees, of dalk een of ander  spesiale krag moet besit. As dit nie daarvoor was nie, sou sy nooit snuf in die neus gekry het of die saak verder ondersoek het nie. En dan sou hulle ook nie die mummie probeer help het nie.

Ek wil graag hoor oor jou as skrywer: wat gee jou idees vir stories in die algemeen? 

Wie weet waar idees vandaan kom? My eerste twee boeke, Aspris-krokkedis en Karla Krullebol, was beslis deur my kinders se manewales geïnspireer.  Met Sanri Steyn was ek doelbewus opsoek na ’n lekker idee wat die pontensiaal sou hê om ’n reeks te kon word. Die idee vir Sanri het homself mettertyd aan my geopenbaar. Met die Vakansiepret-reeks het ek ’n gaping in die mark gewaar, en weer eens doelbewus begin dink oor wat ek kan skryf om daardie behoefte aan te spreek. Die idee het ook mettertyd vanself gekom. Sodra ek ’n storie wil skryf en myself oopstel vir idees, kry ek gewoonlik presies waarna ek soek. Ek staan egter diep afhanklik voor die groot gewer van idees, en dink nie vir ’n oomblik dat ek ooit enige stories self uitdink nie.

Watter boeke het jy as kind gelees en dien dit vir jou as inspirasie vir die boeke wat jy self skryf? 

“Mystery”- en avontuurverhale was my kos. Die eerste biblioteekboek wat ek ooit uitgeneem het, was een van Enid Blyton se Secret Seven. Ek was nege. Van daar af het ek vir jare amper nooit weer aan ’n Afrikaanse kinderboek geraak nie, en het The Famous Five, The Hardy Boys, Alfred Hitchcock and the Three Investigators, en Nancy Drew gevolg. Ek lees tot vandag toe graag tiener- en jeugverhale, en probeer op hoogte bly met veral die nuutste Afrikaanse publikasies. Maar ja, daai eerste boeke het beslis die grondslag gelê vir byvoorbeeld die Sanri Steyn-reeks. En dit was met daai eerste Secret Seven-boek dat ek besluit het ek wil eendag ’n skrywer word.

Wie is jou ideale leser, het jy so iets? 

Nee, ek dink  nie ek het ’n ideale leser nie. Ek hoop wel my stories beland in die hande van onwillige lesertjies, want ek probeer die gegewens van my stories so buitengewoon en verrassend as moontlik aanbied, sodat selfs die onwillige leser geboei sal word en wil aanhou lees.

Vertel my van Sanri Steyn, heldin van jou Sanri Steyn-reeks. 

Sanri is nuuskierig, sy is effens voor op die wa en sy hou daarvan om in beheer te wees. Kortom: Sy het ’n sterk persoonlikheid en staan nie terug vir enige seun nie. Ek het doelbewus ’n storie probeer skep met ’n vroulike hoofkarakter, maar waarby seuns ook sou aanklank vind. Party seuns sterf eerder voor hulle erken dat hulle hulle met “meisiesgoed” ophou, waar meisies dikwels glad nie omgee om te erken hulle lees bv “seunsboeke” nie. Met Sanri is dit anders. Vanuit die terugvoer wat ek al ontvang het, blyk dit seuns lees die stories net so graag en geniet dit net so veel soos die meisies. Ek dink dis omdat Sanri onkonvensioneel is. Sy laat haar nie voorsê nie, en met Markus aan haar kant skep dit ’n bietjie balans in die stories. Daarby spreek die avonture wat sy en Markus beleef tot beide seuns en dogters.

Sanri is 'n joernalis van die Raaiselfontein Gazette. Dis 'n handige manier om haar op die spoor te plaas van die avonture wat sy beleef. Hoe werk jou eie skryfproses: skep jy die raaisel wat jy moet oplos en pluis dit dan so saam met Sanri uit, of weet jy vooraf reeds hoe die storie gaan eindig? 

Ek weet altyd hoe die storie moet eindig, maar ek het dikwels geen idee hoe die storie van die begin tot die einde gaan vorder nie. Meeste van die tyd pluis ek dit saam met Sanri uit.

Is jy besig om nou al aan 'n volgende Sanri Steyn-avontuur te werk, of skryf jy ook aan iets anders? Ook: skryf jy voltyds?

 Daar sal nie in 2019 ’n Sanri Steyn verskyn nie, maar hopenlik weer in die toekoms. Ja, ek skryf voltyds. Ek werk tans aan ’n wetenskapfiksieverhaal vir tieners wat later die jaar verskyn. Ek wil ook die jaar my romanse-skryfvaardighede afstof en weer ’n romanse of twee skryf. Min mense weet dit, maar ses van my romanses het reeds onder die skuilnaam Cheryl Rogers verskyn. Verder skryf ek gereeld artikels en so nou en dan ’n kortverhaal vir Vrouekeur, om die pot aan die kook te hou.

Wat lees jy graag? 

Ek wil graag dink ek lees nogal wyd. Ek is veral mal oor sogenaamde young adult novels, beide in Afrikaans en Engels. Ek geniet ook stories met ’n fantasie-element, wat dikwels ook maar op tieners gerig is. Ek geniet stories oor vrouens en hul lewens, veral as daar ’n bietjie humor by betrokke is. Ek is ’n groot aanhanger van Dan Brown en vind sy verhale baie interessant en boeiend. Ek het onlangs David Michie se drie The Dalai Lama’s Cat-boeke gelees en verskriklik geniet. So, ek kan niks uitsonder nie. Daar is soveel interessante boeke daarbuite, en ek kan maar net hoop ek het genoeg tyd om by almal uit te kom!

The post <em>Sanri Steyn, die rustelose mummie</em>: ’n onderhoud met Theresa van Baalen appeared first on LitNet.

Die vroue is gaande daaroor en baie van “die manne” is vies.

Dis hoe dit lyk as jy probeer om agter die kap van die byl te kom van die reaksie op die jongste Gillette-advertensie wat die hele wêreld, of ten minste die hele internet, aan die gons het.

Byna elke nuuswebwerf skryf daaroor. Van die lowbrow Sun en die middlebrow Time tot die highbrow Guardian. Verder instagram, twiet en facebook miljoene daaroor. En verskyn dit ook op allerhande onverwagse plekke, van stand-up video’s op YouTube tot op gaming platforms wat gewoonlik oor niks behalwe videospeletjies praat nie.

Dit klink soos enige bemarker in 2019 se “wet dream”. ’n Video “that went viral”.

Hierdie internet-advertensie ontlok sterk uiteenlopende reaksies. En die verdeling is voorspelbaar. “Die manne” wat nie daarvan hou nie, soos die konserwatiewe ou knorpot Piers Morgan, tenoor heelwat ander wat met die boodskap identifiseer. Onder vrouens is die reaksie meestal positief. In ’n artikel in The Guardian spekuleer die skrywer, denker en aktivis Geoge Monbiot oor hoekom die mans wat nie van die advertensie hou nie, se ego’s so broos is.

En as mens na baie van die besware teen die veldtog kyk, kom mens agter dat Monbiot heel moontlik ’n punt beet het. En ook dat die Gillette-advertensie heelwat teer puntjies aanraak.

Die kritici kerm dat Gillette onregverdig en “antimans” is in ’n toon en met ’n logika wat jou herinner aan jou neef wat bier-in-die-hand en steak-op-die-grill langs die vuur staan en kla dat “white privilege” ’n klomp rubbish is.

Die internet oorleef op spekulasie en emosie eerder as feite. Internetpopulisme en -histerie is die lewe daarvan. Maar op enkele uitsonderings na, soos die Spur-boikot, kom daar bitter min van sosiale-media-boikotte. Die dae na die bekendstelling van die kontroversiële Colin Kaepernick-veldtog wat ook dreigemente van ’n boikot opgelewer het, het Nike ’n 31%-styging in hulle aanlyn verkope gehad!

Die internet se geheue is kort. Môre is daar weer iets anders om op loop mee te gaan

Die vlak van die debat op sosiale media bewys ook dat baie mense, onder beide kritici en ondersteuners van die veldtog, glad nie die dinamika en werking van die internet en internetbemarking snap nie. En dis te verstane – selfs die reklamebedryf sit die pot steeds dikwels mis. Die wêreld van analytics, click-through rates en algoritmes is heel anders as die een waarin tradisionele media soos koerante, tydskrifte, radio en die TV oor die afgelope honderd jaar plus ontstaan en ontwikkel het. In 2019 verg dit ’n nuwe soort kreatiwiteit om deur te breek na die netvoos-verbruiker.

Dit lyk dalk asof Gillette ‘n lat vir hulle eie gat gepluk het. Maar die handelsnaam is deel van die internasionale korporasie Procter & Gamble, en die veldtog is beslis deur talle fokusgroepe en vraelyste voordat dit op die internet verskyn het.

Danksy die hipsters en ander modegiere het die baard ’n groot comeback oor die laaste paar jare gemaak en heel moontlik het dit ’n negatiewe invloed op Gillette-verkope onder jong mans gehad.

Om dus ou dinosourusse soos Piers Morgan te vervreem is dalk nie ’n slegte idee nie. Oor ’n paar jaar, wanneer die jong bebaardes begin skeer, gaan hulle onthou dat Gillette die “woke” ouens was wat die stiksinnige outoppie de moer in gemaak het en dat Gillette hulle steeds sal help om cool te lyk. Selfs al het hulle nie meer ’n baard nie.

Baie van “die manne” is vies. Maar dit lyk asof Gillette die hart van die vrouemark gesteel het. En wie weet, dalk het een of ander slim bemarker uitgevind dat dit eintlik ma is wat skeermeslemmetjies vir manlief en haar groot seuns koop.

The post Gillette se advertensie skeer ná aan die vel appeared first on LitNet.

Titel: Toe-Val-Lig
Skrywer: Amore Bekker
Uitgewer: Tafelberg, 2018
ISBN: 9780624080237

Amore Bekker is een van die gewildste omroepers op RSG en haar uitsaaistyl laat mense voel dat hulle haar persoonlik ken. Soms staan jy verbaas oor hoe openhartig mense met haar praat – asof hulle al jare ou vriende is. Dit laat jou net weer besef hoe nodig ons almal ’n gewillige oor het. Om oor gewone dinge te gesels in ’n wêreld waar die skandalige of opspraakwekkende oor ons lewens regeer.

Hierdie boek is ’n keur van die beste, soms ongelooflike, ware stories van toeval soos wat op Amore se middagprogram Tjailatyd uitgesaai is. Luisteraars van dwarsoor die land deel hul ervaringe van die vreemde toeval wat ons lewens soms so onverklaarbaar kan aanraak. Amore het net minder as 100 van die beste stories uitgesoek vir die samestelling.

Die boek het my verstom laat staan nie net oor hoe die toeval werk nie, maar oor hoe eenders ons almal is – ongeag waar ons woon, hoe oud ons is of wat ons inkomste of omstandighede is. Dit bring gewone mense se stories na ander gewone mense.

Maar dit bring my by die toeval: van Amore se eie verhaal oor die dood van haar kêrel en sy medevlieënier tot die aangrypende storie deur Dana Snyman, waarin sy geliefde oor hom waghou terwyl hy opreis na haar begrafnis; of Martin Tuck wat in die Transkei met ’n stukkende vragmotor gestrand staan en deur ’n vriendelike groep mense gehelp word – in Afrikaans!

Ek hou van Amore se uitkyk op die woord “toevallig”: “toe val lig”. Want die meeste van die stories in die boek gaan oor die mooi in die lewe; dit wat vrede bring aan geliefdes wat iemand verloor het; hoop aan dié wat desperaat of bang was.

Sy skryf in haar voorwoord dat ’n sekere sosioloog se woorde: “Nie alles wat tel, kan getel word nie en nie alles wat getel kan word, tel nie” haar laat besef dat daar perfekte orde in die wêreld is en dat dinge gebeur soos dit moet. En selfs daarin lê daar ’n tipe hoop of sussende wete dat dinge sal uitwerk, al sien ons nie altyd onmiddellik die redes agter sommige gebeure nie.

Toe-Val-Lig is die tipe boek wat jy aan die begin van die jaar vir jou vriendin kan gee of wat voor jou bed kan lê en waaruit jy elke nou en dan ’n kort verhaaltjie voor slaaptyd kan geniet. Die storietjies is maar twee of drie bladsye lank.

• Die boek is ook as e-boek beskikbaar.

The post <em>Toe-val-lig</em> deur Amore Bekker: Luisteraars se stories boei ook lesers appeared first on LitNet.

Is jou kind in graad 1 en wonder jy wat hulle alles vanjaar in wiskunde sal moet baasraak? Hier is 'n oefentoets wat voltooi en self aanlyn nagesien kan word.

Klik op hierdie skakel om die toetsie oop te maak.

The post Graad 1: selfmerktoets vir wiskunde appeared first on LitNet.

Is jou kind in graad 2 en wonder jy wat hulle alles vanjaar in wiskunde sal moet baasraak? Hier is 'n oefentoets wat voltooi en self aanlyn nagesien kan word.

Klik op hierdie skakel om die toetsie oop te maak.

The post Graad 2: selfmerktoets vir wiskunde appeared first on LitNet.

Klik hier om hierdie nuusbrief aanlyn te lees. | Click here to view this newsletter online.

The post LitNet: Jou skoolklok appeared first on LitNet.

Hier is PEN Afrikaans se oorsig van Afrikaanse resensies wat in Desember 2018 verskyn het en digitaal beskikbaar is. Daar is ook skakels na boekbesprekings of -gesprekke en voorlesings wat op die radio of TV uitgesaai is.

Boeke24

Die volgende resensies en boekverwante artikels het gedurende Desember in die Afrikaanse dagblaaie verskyn – onder redaksie van Laetitia Pople, die nasionale kuns- en vermaakredakteur, en Jo Prins, nasionale boekeredakteur:

 3 Desember

’n Onthutsende konkoksie
Francois Bekker resenseer Soos ’n diep waterkuil deur Peet Venter

’n Lens wat uit ’n bril breek
Joan Hambidge resenseer Vier en veertig, agtien deur Peet van Aardt

Die absurditeit en futiliteit van oorlog
Gert van der Westhuizen resenseer Die generaal deur Hans Pienaar

4 Desember

’n Lewe van verwondering en verbystering
Laetitia Pople het met digterfilosoof en teoloog Willie van der Merwe gesels.

’n Skitterboek oor Philippolis
Jaap Steyn gee sy indrukke van Jens Friis se boek oor sy geboorte- en grootworddorp

10 Desember

Meyer ’n moet vir Kerskous
Francois Bekker oor Prooi deur Deon Meyer

Afrikaans ’n taal tussen tale
Jaco Barnard-Naudé oor Asof geen berge ooit hier gewoon het nie deur Pieter Odendaal

’n Boek van ontstemmenis
Joan Hambidge resenseer Die troebel tyd deur Ingrid Winterbach

Vakansieboeke ‘wat jou omtik’
Boeke24 klop by skrywers aan om te hoor met watter boeke hulle dié vakansie gaan tyd deurbring

Die verrassing van die jaar
Willie Burger oor Die dao van Daan van der Walt

’n Nuwe bries in Afrikaans
Jean Meiring oor Stof deur Alettie van den Heever

11 Desember

Trantraal vertaal ‘woedende’ jeugverhaal
Elretha Britz oor Lang pad onnetoe en ander nuwe boeke op die rak

22 Desember

Die taal van been op RSG voorgelees

24 Desember

Geskenke vir die geringstes
’n Kersverhaal deur Abraham H de Vries

31 Desember

Aan die rondheid en volheid van die wiel
’n Boekevat-rubriek deur Jean Meiring

Liefde wat die leegte wen
Jackie Nagtegaal resenseer Less deur Andrew Sean Greer

Die ‘vergete man’
Gert van der Westhuizen bespreek Louis Botha: A Man Apart deur Richard Steyn

Van Pretoria tot Provence
Clari Niemand resenseer Retoer deur Marita van der Vyver

Die Groot Ontbyt

Leonie van Rensburg het in Desember die volgende boeke op kykNET se ontbyt-TV-program bespreek:

4 Desember

• My Aksie-Storiebybel deur Catherine de Vries
• 100 Bybelstories vir kinders  
• Die groot storie deur Schalk Holloway, Tienie Wyngaard en Werner Straus
• God se groot plan vir my deur Rick Warren

11 Desember

Leonie van Rensburg bespreek topverkopers van die jaar en gee geskenkwenke vir die Kerskous.

Fiksie:

• Die ou vrou en die priester deur Cecile Cilliers
• Losprys deur Martin Steyn
• Stormkind deur Riana Scheepers
• Kainsmerk deur Annelie Botes
• Uit die bloute deur Chanette Paul
• Ys deur Rudie van Rensburg
• Sondag deur Irma Venter
• Selma en Louise deur Susan Coetzer
• Kantelpunt deur Sophia Kapp
• Prooi deur Deon Meyer

Kinder- en jeugboeke

• 101 lawwe grappe deur Jaco Jacobs
• Die groot boek van spoke en grille deur Fanie Viljoen
• Dierestories
• Die mooiste klassieke sprokies, saamgestel deur Stefania Leonardi Hartley

Niefiksie

• Armand kook kaal deur Armand Aucamp
• Daar is ’n engel in my koskas deur Willie Strauss
• Landbou Boerekos deur Arina du Plessis

Bibi se boekrak

In hierdie kykNET-webreeks gee bekroonde digter en boekwurm Bibi Slippers nuus en aanbevelings wat met boeke te doen het. Sy gesels ook met mede-lesers.

Die volgende episodes is in Desember vrygestel:

6 Desember

Bibi verklaar die maand van Desember tot #dikBoekdesember en stel dik boeke voor om vir die leeslys te oorweeg, insluitend Agaat deur Marlene van Niekerk. Sy beveel ook vyf boeke aan om mee uit te span op die strand.

13 Desember

Spesiaal vir die Kersinkopielys: Bibi raai vyf klassieke kinderboeke aan wat gepas is vir kinders van alle ouderdomme. Cintaine Schutte beveel ’n lekker lywige boek aan vir #dikBoekdesember.

20 Desember

Bibi bespreek boeke wat jou diep sal laat dink dié Desember.

27 Desember

Bibi raai drie Instagram-profiele aan vir wenke oor wat om volgende te lees. Beer Adriaanse beveel boeke vir die Desembervakansie aan.

LitNet

Die volgende Afrikaanse resensies en skrywersonderhoude het in Desember op LitNet verskyn:

Die daggaboer deur Jean-Pierre de Kock: ’n resensie Kleinboer Resensies 2018-12-19 "Lennet het intense herinneringe aan sy voormalige geliefde in die stad, Cecilia. Dit verryk die storie en werp lig op Lennet se verliese en hunkeringe. Ander geheueflitse en staaltjies uit sy jeug word ook vernuftig ingeweef."

Wat het geword van Dinsdag? deur Tinus Horn: ’n resensie Marni Bonthuys Resensies 2018-12-18 "Alles in ag genome, is die roman ’n aangename leeservaring – soms kompleks, maar nie ontoeganklik nie; deurgaans met die tong stewig in die kies, maar met enkele donker skaduwees."

Die troebel tyd deur Ingrid Winterbach: ’n LitNet Akademies-resensie-essay Marietjie Lambrechts Resensies 2018-12-14 "Die troebel tyd van Ingrid Winterbach is ’n meesterlike roman."

Namibiese verhale: Die keiservoël oor Namaland en Die vertes in Chrisna Beuke-Muir Resensies 2018-12-12 "Wat tyd- en ruimte-aanbieding sowel as tema betref, gaan die verhaalgebeure in albei werke oor die lot van die inwoners van Duits-Suidwes-Afrika gedurende 1905."

Die generaal deur Hans Pienaar: ’n resensie Deborah Steinmair Resensies 2018-12-12 "Johan oorleef, nerfaf en ontnugter, maar met sy humorsin en sensitiwiteit intak. Dit speel op die grens, in kuierplekke, slaapkamers en sitkamers af, maar dis in werklikheid ’n reis na binne en stel pertinente vrae oor mag, individualiteit, kreatiwiteit en identiteit."

Die braambos bly brand, saamgestel deur Pieter Malan en Chris Jones: vars uitkyk van nie-teoloë Laurie Gaum Resensies 2018-12-11 "Wat vir my opvallend met die lees van Braambos is, is hoe min 'aggressiewe ateïsme' daar tussen die blaaie van hierdie boek te vinde is. Die samestellers Pieter Malan en Chris Jones verdien ’n pluimpie vir die produk wat hul aanbied: dis kraakvars en propvol."

Regsalmanak: 100 stories uit ons regserfenis deur Gustaf Pienaar: ’n resensie Ton Vosloo Resensies 2018-12-06 "Pienaar het die wysgeer oor die reg vir die sg volk daar buite geword. Hy skryf met ’n liefde vir Afrikaans en die wye belangstelling van die weetgierige joernalis wat hy net sowel kon geword het as hy nie die regsberoep as loopbaan gekies het nie."

Sleeper deur Mike Nicol: ’n boekresensie Org Potgieter Resensies 2018-12-05 "Die skrywer slaag daarin om jou met ’n paar beknopte en sinryke sinne in die middel van die aksie te plaas."

Tell me your story by Ruda Landman: a book review Izak de Vries Books and writers 2018-12-04 “Since the book is representative of all races, a variety of cultures, most religions and a fair range of age groups, the reader is treated to a number of colourful, multilayered views of our country.”

Gert & Joey deur Pieter van Zyl: ’n resensie Carla van der Spuy Resensies 2018-12-04 “Van Zyl gaan op ’n reis wat hom in Gert en Joey se spore laat stap. Hy besoek die Moot, gesels met kennisse, vriende en familie, die slagoffer wat weggekom het en die polisie om soveel as moontlik inligting te kry.”

Video: Die ongelooflike onskuld van Dirkie Verwey deur Charl-Pierre Naudé word bekendgestel Naomi Bruwer Skrywersonderhoude 2018-12-20 "Charl-Pierre Naudé se Die ongelooflike onskuld van Dirkie Verwey is onlangs by Protea Boekwinkel op Stellenbosch bekendgestel. Louis Esterhuizen het met hom gesels."

Rapport

Die volgende resensies het gedurende Desember in Rapport, onder redaksie van Johan van Zyl, verskyn:
                       
2 Desember

Resensie: Theunis Engelbrecht resenseer Full Disclosure deur Stormy Daniels en Unhinged: An Insider’s Account of the Trump White House deur Omarosa Manifaul Newman

Resensie: Anna Kemp resenseer Kantelpunt deur Sophia Kapp

Resensie: Rodney Warwick resenseer In the Kill Zone: Surviving as a Private Military Contractor in Iraq deur Neil Reynolds

Nuut op die rak: Begin jou eie groentetuin, Garden Style, Strelitzias of the World, Wild Land, Karoo, Karoo-nostalgie, Wineries of the Cape en The Colour of Wine

Skryfnuus: Skryfskool by die Breytenbach-sentrum en Lapa se jeugromanwedstryd

9 Desember

Resensie: Jan-Jan Joubert resenseer Turning and turning: Exploring the complexities of South Africa’s democracy deur Judith February

Resensie: Koos Kombuis resenseer Doodmenslik deur WL van der Merwe

Resensie: Jonathan Amid resenseer Hans-Nazi’s: ’n Bernie Günther-speurverhaal deur Philip Kerr (vertaal deur Elsa Silke)

Resensie: Barend Vos resenseer Die braambos bly brand: Nie-teoloë se perspektiewe op Bybelverse saamgestel deur Pieter Malan en Chris Jones

Nuut op die rak: Volmaan oor die Marico, ’n nuwe versameling Herman Charles Bosman-verhale, vertaal deur Hendrik Jansen

16 Desember  

Resensie: Theunis Engelbrecht resenseer The Man Who Killed Apartheid: The Life of Dimitri Tsafendas deur Harris Dousemetzis met Gerry Loughran

Resensie: Nellie Brand-Jonker bespreek Steinheist: Markus Jooste, Steinhoff and SA’s biggest corporate fraud deur Rob Rose

Resensie: Louise Viljoen resenseer Vier en Veertig, Agtien deur Peet van Aardt

Nuut op die rak: Nuwe niefiksie

• The Last Hurrah: South Africa and the Royal Tour of 1947 deur Graham Viney
• Your people will be my people: The Ruth Kama Story deur Sue Grant-Marshall
• Illuminating Lives: Biographies of Fascinating People from South African History saamgestel deur Vivian Bickford-Smith en Bill Nasson
• Hanlie Retief gesels met 2 deur Hanlie Retief
• Regsalmanak: 100 stories uit ons regserfenis deur Gustaf Pienaar
• SAUK 1936-1995: Bedreigde spesie… of sleutelspeler in transformasie? deur Wynand Harmse

23 Desember

Onderhoud: Die jeugboekskrywer De Wet Hugo gesels met Johan van Zyl oor sy Grilgrypers-reeks

Oorsigresensie: Magdel Vorster kies die beste kinder- en jeugboeke vir die Kerskous

Nuut op die rak: The End of the End of the Earth deur Jonathan Franzen en Ganna & roosmaryn deur Nellie Alberts

Skryfnuus: Marita van der Vyver en Frederik de Jager se skryfkursus op die Wêrelderfenisdorpie Molyvos op die Griekse eiland Lesbos.

Maroela Media

Die volgende resensies het gedurende Desember op Maroela Media, onder redaksie van Suné van Heerden, verskyn:

11 Desember
Oorsig: liefdesverhale vir jou boekrak
“Wat is nou lekkerder as om op te krul met ’n heerlike romantiese liefdesverhaal en jouself in die held en heldin se wel en weë te verloor?” Louise Viljoen bekyk agt liefdesverhale wat tans by toonaangewende boekwinkels beskikbaar is.
Lees die oorsigresensie.

13 Desember
“Daar is 300 maklike resepte en pragtige volkleurfoto’s wat jou nooi om kombuis se kant toe te staan om die liplekker disse en gebak na hartelus te beproef.” Louise Viljoen resenseer Landbou Boerekos van die plaas na die tafel deur Arina du Plessis.
Lees die resensie.

20 Desember
Oorsig: vyf leersame aktiwiteitsboeke vir die jongspan
Kinders sal dol wees oor dié interessante aktiwiteitsboeke propvol kleurvolle illustrasies wat die verbeelding aangryp, skryf Louise Viljoen.
Lees die oorsigresensie.

Skrywers en boeke (RSG)

Potgooie van die volgende boekgesprekke, wat gedurende Desember op RSG uitgesaai is, kan afgelaai word by:
http://www.rsg.co.za/potgooi-soek.asp?ProgramID=270

Woensdag 5 Desember

Ilse Salzwedel gesels met Franci Greyling van die NWU oor ’n multi-sensoriese tuin by die Pionierskool in Worcester, waar tegnologie ingestel is om poësie en prosa vir blinde mense toeganklik te maak. Jy kan ook luister na van die materiaal wat in die projek gebruik is. Phyllis Green gesels oor nog ’n paar boeke vir jou Kersfeesboeklysie, en Johan Myburg vertel in sy internasionale bydrae van die Amerikaanse boeke wat tydens die land se amptelike National Book Awards bekroon is.

Woensdag 12 Desember

Phyllis Green vertel vir oulaas vir Ilse Salzwedel van ’n paar interessante boeke wat sy onlangs gelees het. Johan Myburg gesels onder meer oor die benoemings vir ’n prys waarvoor skrywers nie juis toustaan nie. Want wie wil nou benoem word as die skrywer wat die slegste liefdestoneel van die jaar geskryf het?

Woensdag 19 Desember

Ilse Salzwedel gesels met Bibi Slippers oor haar tien gunstelingboeke vir 2018. In sy internasionale letterkunde-insetsel gesels Johan Myburg onder meer oor die Suid-Afrikaans gebore Britse skrywer Justin Cartwright wat onlangs oorlede is.

Vers en klank (RSG)

Potgooie van die poësievoorlesings, wat gedurende Desember op RSG uitgesaai is, kan afgelaai word by:
http://www.rsg.co.za/potgooi-soek.asp?ProgramID=102

Dinsdag 4 Desember
Ons is tans in ’n reeks waarin ons die alombekende Die Profeet van die digter en filosoof, Kahlil Gibran, as basis en bronteks gebruik, en die gedigte rondom die betrokke tema laat sentreer. Hierdie week luister ons na gedigte oor gebed van Jan Spies, Jeanne Goosen, Sheila Cussons, NP van Wyk Louw, Koos du Plessis, Hans du Plessis, Sarina Dönges, Marlene van Niekerk, Zandra Bezuidenhout en Johann Lodewyk Marais. Juanita Swanepoel is die voorleser.

Dinsdag 11 Desember
Hierdie week luister ons na gedigte oor die tema van werk, van Nathan Trantraal, DJ Opperman, Peter Snyders, NP van Wyk Louw, Jan FE Cilliers, Eveleen Castelyn, Jolyn Phillips en Martjie Bosman. Die voorlesers is June van Merch en De Klerk Oelofse.

Dinsdag 18 Desember
Die gedigte sentreer rondom die tema van eet en drink. Daar is gedigte van Antjie Krog, Hennie Aucamp, NP van Wyk Louw, WEG Louw, Sheila Cussons, AG Visser, Fanie Olivier, Uys Krige, Marlene van Niekerk en Koos Kombuis. Die voorleser is Susanne Beyers.

Dinsdag 25 Desember
Vier Kersfees met gedigte van ons grootste digters en musiek van oraloor. Margot Luyt en Dean Balie is die voorlesers. Daar is gedigte van Nathan Trantraal, Antjie Krog, Bernard Odendaal, Diana Ferrus, Sheila Cussons, NP van Wyk Louw, Daniel Hugo, WEG Louw, Elisabeth Eybers, RK Belcher, Adam Small, Donald Riekert, Francilié Hoek, Eveleen Castelyn, Lina Spies, Jeanne Goosen, Peter Snyders, Fanie Olivier en Hans du Plessis.

Woorde wat weeg

Joan Hambidge se blog, Woorde wat weeg, is ’n webtuiste waar dié digter-literator sowel gedigte as boekbesprekings, rubrieke en gedagtes rondom die letterkunde versamel en aanbied: http://joanhambidge.blogspot.co.za/

Versindaba

Op hierdie webblad wat gewy word aan die Afrikaanse digkuns en gesprek rondom die poësie, vind besoekers al die mees onlangse resensies en onderhoude in die regterkantste kiesbalk. In dié kiesbalk is ook skakels na nuwe gedigte en blogs oor die poësie.

13 Desember
Dewald Koen resenseer Mens dier ding deur Alfred Schaffer (vertaal deur Zandra Bezuidenhout)

20 Desember
Dewald Koen resenseer Penseel twintig agtien

Vrouekeur

Willie Burger het gedurende Desember die volgende resensies en rubrieke gelewer: 

1 Desember
Kies ’n boek: Prooi deur Deon Meyer en Wegkomkans (heruitgawe) deur Marita van der Vyver

14 Desember
Kies ’n boek: Die ongelooflike onskuld van Dirkie Verwey deur Charl-Pierre Naudé

22 Desember
Ken jou storie: Maak letterkunde ons beter mense?

The post Afrikaanse resensies en boekgesprekke in Desember 2018 appeared first on LitNet.

Dis nogal ’n moeilike vraag. Daar is 'n geslag nuwe ouers onder 40 jaar, wat nie in totale aanslag-era opgegroei het nie en nie dieselfde verwysingsraamwerk het as ons ouer ouens nie. Vir hul is ons diensplig-era en grensoorlog net hoorsê-vertellings.

Hierdie aan die een kant van die munt. Aan die ander kant van dieselfde munt, is die jonger geslag. Hoe om kultuur van geforseerde etniese amalgamasiebeleid gedryf in media teen te staan en nog Afrikaners se kultuur laat lewe.

Daar is die diskriminerende wetgewing bv BBBEE, regstelaksie en onteiening op wetboeke. Dan is daar mediagedrewe geforseerde etniese amalgamasie politieke korrektheid, gedryf deur media vs regte in Handves van Fundamentele regte. 

In aanloop na 1994 was eie instellings bv skole op plakkate teen lamppale geadverteer dat skole en universiteite behou sou word in Afrikaans, maar helaas het dit nou plakkaat van "rassisme" gekry, alhoewel Art235 van Grondwet eie instellings waarborg. 

Beleef die wit Afrikaners nou tasbare Totale Aanslag teen hul taal en kultuur en hul grondwetlike regte?  

Kan ons rassisme of rassediskriminasiedefinisie kry in SA, sodat almal nou kan weet om binne wetlike raamwerk te bly?
Enige kommentaar hoe nuwe geslagte hul kinders gaan opvoed, om 'n taal en kultuur te laat herleef en behou?

Hans Richardt 

The post Hoe om kinders te hanteer wat na 1994 gebore is appeared first on LitNet.

Die afgelope paar dae het ’n video die rondte begin doen op sosiale media.

Die video wys ’n bejaarde Eerste Nasie-man besig om op ’n klein trom te slaan en te sing terwyl hy omring is deur wit tieners in Make America Great Again-pette. Sommige van die tieners dreunsing “Build that wall, build that wall.” Direk voor die ou man staan ’n grinnikende tiener, groter, frisser en omtrent vyftig jaar jonger. Hy behou deurentyd intense, amper aggressiewe oogkontak met die bejaarde man.

Later kom meer inligting uit. Die video is geneem op die trappe van die Lincoln Memorial, dieselfde plek waar Martin Luther King Jnr sy “I have a dream”-toespraak as pleidooi vir die behoud van burgerregte gelewer het. Die bejaarde man word geïdentifiseer as Nathan Phillips, ’n Viëtnam-veteraan wat elke jaar op dieselfde plek deelneem aan die Indigenous People’s March.

Die grinnikende tiener word eers verkeerdelik as iemand anders geïdentifiseer, maar teen Sondagaand identifiseer hy homself in ’n verklaring voorberei deur ’n publisiteitsfirma as Nick Sandmann van Covington Katolieke Skool in Kentucky. Hy was in DC as deel van ’n skoolgroep wat deelgeneem het aan ’n jaarlikse anti-aborsie-optog. Hierdie optog het in ’n ander deel van DC plaasgevind.

Natuurlik was daar groot ophef oor die video. Binne ’n dag word ’n tweede, langer video vrygestel waarin dit lyk asof Phillips na die groep dreunsingende tieners beweeg en hulle hom dan omring. Dit neem nie lank voor die narratief op sosiale media verander van “rassistiese tieners konfronteer ou man” na “opportunistiese volwasse aktivis gebruik onskuldige tieners om sy eie agenda te bevorder” nie.

Die waarheid lê waarskynlik iewers tussen die twee weergawes. Maak dit regtig saak of Phillips na hulle toe beweeg het, en of hulle na hom toe beweeg het? Hy was besig om deel te neem aan ’n seremonie op die plek waar hy veronderstel was om te wees en waar hy elke jaar is. Die tieners het van iewers anders gekom en die seremonie met dreunsang onderbreek.

Die voorval kan nie in ’n vakuum gesien word nie. Hierdie selfde naweek het die Women’s March, waar protes aangeteken is teen toksiese manlikheid, plaasgevind in stede dwarsoor Amerika. ’n Week gelede was daar groot ophef oor ’n Gillette-advertensie wat toksiese manlikheid veroordeel. Trump, die MAGA-brein, is al weke op die offensief teen Eerste Nasie-groepe. Eers het hy na Elizabeth Warren as “Pocahontas” verwys nadat sy DNS-uitslae vrygestel het wat toon dat sy Eerste Nasie-voorsate het. Daarna het hy spottenderwys verwys na die Wounded Knee-slagting, waartydens ongeveer 300 ongewapende Eerste Nasie-mans, -vroue en -kinders in 1890 in Suid-Dakota deur gewapende soldate vermoor is.

Ander konserwatiewe politici het in sy voetspore gevolg. Gister, 20 Januarie, is dit presies twee jaar sedert Trump as president ingehuldig is. In hierdie tyd het rassespanning in die VSA aansienlik toegeneem, aangeblaas deur Trump se nasionalistiese retoriek. ’n Onlangse studie het getoon dat onderwysers in Amerikaanse skole ’n merkbare toename in boeliegedrag by kinders rapporteer, en dat die kinders Trump se optrede as regverdiging gebruik vir hul gedrag.

Kan ons dan nog verbaas wees as tieners in MAGA-pette optree op ’n manier wat gebrek aan respek vir ander kulture toon? Hulle word elke dag geleer dat daar nie meer negatiewe gevolge is vir rassistiese gedrag nie.

Die gebruik van MAGA-parafernalia is nie onskuldig nie. Die pogings om die wit tieners se gedrag te verskoon is nie onskuldig nie. Dit normaliseer gebrek aan respek vir ander groepe, dit normaliseer rassistiese gedrag, dit normaliseer toksiese manlikheid.

Ook hier by ons het die voorval kommentaar ontlok. “Dis meer kompleks, daar is geen onskuldige partye nie, niemand het op edele manier opgetree nie,” deel ’n persoon wie se mening ek nog altyd ernstig opgeneem het, op Facebook. Kom ons noem haar Swartskaap. Oor baie goed stem ek en Swartskaap met mekaar saam. Nie hier nie.

Wat sou gebeur het as hierdie voorval in Suid-Afrikaanse konteks gebeur het, met die rasse omgekeer? Kom ons veronderstel ’n bejaarde wit man, in two-tone hemp en kakie kortbroek, is by die voet van die Voortrekkermonument besig om “Die Stem” / “My Sarie Marais” / iets anders op sy trekklavier te speel om aandag te vestig op die Anglo-Boereoorlog/plaasmoorde/iets anders. ’n Groep swart tieners geklee in rooi EFF-barette, kom van ’n FeesMustFall/RhodesMustFall/ietsmustfall-optog en kom dreunsing “One Settler, one Bullet” / “Kill the Boer” / “Nkosi sikelele iAfrika”. Een tiener staan voor die bejaarde wit man en kyk hom vas in die oë, terwyl sy vriende hulle omring.

Sou daar nog steeds so vinnig verskoning gesoek word vir die swart tieners se gedrag? Ek dink nie so nie. ’n 2017-studie deur die Georgetown Law Centre on Poverty and Inequality het getoon dat wanneer swart meisietjies en wit meisietjies van dieselfde ouderdom op dieselfde manier optree, die swart meisietjies se optrede as minder onskuldig en meer geseksualiseerd ervaar word. Swart mans word as meer aggressief as wit mans ervaar. Swart onskuld is die uitsondering, nie die reël nie. Aan die ander kant word daar konstant verskoning gesoek vir negatiewe wit gedrag. Wit onskuld is die norm, nie die uitsondering nie.

En wanneer wit persone se gedrag veroordeel word, is daar onmiddellike verontskuldiging: Dit was nie so bedoel nie. Die gedrag word misverstaan. Ons is nie almal so nie. En daar word van swart bondgenote verwag om wit skuldgevoelens te besweer.

Swartskaap het in gesprek met my agterna gesê dat sy “outrage overload” ervaar, maw dat dit haar ontstel het om die onmiddellike negatiewe reaksie teenoor Nick Sandmann te ervaar. Sy wou meer inligting kry. Sy wou die ander kant van die storie kry, en sy wou ander bewus maak dat daar meer as een kant is. ’n Wors het twee ente, met ander woorde. En sy het ’n ander, verontskuldigende kant gekry.

Sosiale media is tot groot mate gebaseer op sg eggokamers. Die tipe nuus waarna jy kyk, die tipe inhoud waarvoor jy soek, word meer en meer vir jou aangebied. Dit word verwag. Juis daarom dat dit my verbaas het om hierdie naweek te vind dat my Instagram skielik ’n stortvloed MAGA- en Trump-positiewe inhoud voorstel. Die White Monopoly Capital-veldtog is nog vars genoeg in die geheue dat ek hierdie stortvloed nie as toevallig kan afmaak nie.

Nick Sandmann pleit jeugdige onskuld. Hy was onkant betrap en het nie geweet hoe om te reageer nie. Hy was verward. Sandmann se besluit om ’n publisiteitsfirma te gebruik om sy boodskap uit te stuur, eerder as die skool, of prokureurs, is ook interessant. Beeldpoetsery behoort nie ’n onskuldige, verwarde tiener se eerste prioriteit te wees nie.

Dis ook nie die indruk wat die video’s, al twee weergawes, laat nie. Die beelde van ’n jong man wat minute lank intense oogkontak met ’n ouer persoon van ’n ander kultuur behou, grynslaggend, terwyl sy maats jil en jou, is nie onskuldig nie. Daar is niks submissive of versoenend aan sy postuur nie. As hy inderdaad probeer het om ’n gespanne situasie te ontlont, sou dit nie beter gewees het om uit die ouer man se pad te beweeg en sy jillende maats aan te moedig om eerder op ’n ander plek te gaan wag nie?

Die skool ondersoek die voorval, en daar bestaan ’n moontlikheid, hoe skraal ook al, dat Sandmann en sy makkers geskors kan word. G’n wonder hy pleit onskuld nie.

Maar Sandmann se gedrag, en die sosiale media storm wat die video’s ontketen het, behoort deel te vorm van ’n groter gesprek, een waarin rassespanning, entitlement, wit fragility, toksiese manlikheid en respek vir diversiteit sentraal staan. Een waar mense eerlik, hopelik met deernis, sonder verontskuldiging, met mekaar kan praat.

Dis vir my interessant dat ek en Swartskaap na dieselfde inhoud kon kyk en tot verskillende gevolgtrekkings kom. Dalk omdat ons uit verskillende perspektiewe kyk, deur die lens van verskillende ondervinding- en leefwêrelde.

Elkeen van ons word elke dag beoordeel op grond van kleur, nog voordat ons ons mond oopgemaak het. Daar word oorhaastige oordele gevel sonder dat mense die moeite doen om die persoon agter die velkleur te leer ken. My heel eerste LitNet-rubriek (“Van labels en ghetto’s”) het hieroor gehandel.

Ek verstaan dus Swartskaap se behoefte aan ’n meer onskuldige verklaring vir Sandmann se grynslag – dalk omdat sy oor die jare genoeg goodwill opgebou het dat ek haar die voordeel van die twyfel kan gee.

Almal is inderdaad nie so nie. Daar is mense van alle kleure wat graag hierdie land ’n sukses wil maak. Ons almal se goodwill gaan waarskynlik getoets word in die aanloop tot ons eie verkiesing hierdie jaar. Net soos Trump, is Malema en ander besig om jongmense te radikaliseer met opruiende uitsprake.

Ons belangrikste taak hierdie jaar is om aan te hou praat met mekaar, om ons diversiteit te vertroetel, om al stampend en stotend ’n verstaan van mekaar te probeer opbou, om nie toe te laat dat siniese uitsprake goeie verhoudinge vertroebel nie.

Die oorgrote meerderheid mense in hierdie land wil ons nasie laat werk. Aan hulle rig ek hierdie uitnodiging, uit Rumi se gedig “A great wagon”: “Out beyond ideas of wrongdoing and rightdoing there is a field. I’ll meet you there.”

The post Nathan Phillips, Nick Sandmann en die MAGA-saga appeared first on LitNet.

Op ’n reënerige oggend laat in November het ek by Café Riche gaan induik vir ’n koffie. Dit was my gunsteling koffieplekkie in Pretoria. Min het ek geweet dat dit my laaste sou wees.

En die oggend mors die bestuurder koffie op my en gee toe vir my ’n koffie op die huis. Dit was die kultuur daar.

En dit het sommer “ingeblend” by die argitektuur en hout-panele, meubels en reukgeskiedenis. ’n Plek waar jy kon dink. En ’n koppie op Oom Paul kon klink. Dit is op Kerkplein.

Behalwe Oom Paul, is die Paleis van Justisie daar. Dit is waar Nelson Mandela,  Govan Mbeki, Walter Sisulu en hul kamerade lewenslank gevonnis is in die sogenaamde Rivonia-verhoor. Ander historiese geboue sluit in die ou Reserwebank wat nou die Nasionale Tesourie se hoofkantoor is, die ZAR se Raadsaal en  Standard Bank.

Maar Café Riche – behalwe sy rustige atmosfeer – het getuig van die liefde en omgee wat sy eienaar Lamé Ebersohn  vir die plek gehad het.

Historiese foto’s – van die inval in Pretoria deur die Britte tydens die Anglo Boere-oorlog tot die Blou Bulle se inval van Pretoria met die Curriebeker. En haar trots was die talle poskaarte wat sy van tevrede besoekers van regoor die wêreld gekry het om dankie te sê vir uitmuntende diens.

So het ek en De Wet Potgieter een winteroggend in 2017 lekker daar gekuier. En goeie geselsie met Lamé gehad. Ek het ook vir Melt Myburgh oorgenooi, maar die rakker se program is vol en ons sou op ’n later datum daar ontmoet het.

Toe moes ek al iets agtergekom het. Café Riche het besluit om Saterdae te sluit. Dit was juis die dag waarop toeriste na die plek gestroom het.

Lamé, ofskoon sy in Stellenbosch woon, het gereeld tussen Pretoria en Kaapstad gependel. Dit het nie net haar liefde vir Café Riche onderstreep nie – ook haar liefde vir Kerkplein.

Sy het aktief deelgeneem aan Operasie Lalela – wat die hernuwing van Kerkplein behartig het. Vir haar het twee dinge sake gemaak: Kerkplein se geskiedenis moet behoue bly en dit moet ’n toeristetrekpleister wees. Ondanks haar talle pogings om die Plein aanloklik te maak het die Departement van Openbare Werke besluit om haar onder haar gat te skop. Dit is juistement dieselfde departement wat sy oë toegehou het terwyl die vergrype by Jacob Zuma se Nkandla-hartland aan die gang was.

Kerkplein onder konstruksie tydens Operasie Lalela

Volgens die department is Café Riche vir noodsaaklike onderhoudswerk gesluit. Waarom dan die huurders se huurooreenkomste opskort?

Met die vlaag van korrupsie, bra-skap en bankrot-regering ruik ’n mens ’n rot. Is die plek dalk aan ’n comrade beloof in ruil vir “geskenke”? Het die regering nog nie hul les geleer nie soos die wat deur die hof in die Pelgrimsrus-voorval (ook toerisme)  bevind het.

Hier het boekbesprekings, filosofiese praatjies en talle ander kulturele gebeure plaasgevind.

’n Slagaar in Pretoria is dood …

The post Totsiens Café Riche appeared first on LitNet.