Vir sy navorsing vir die weeklikse Regsalmanak-rubrieke maak Gustaf Pienaar grotendeels van Juta Law se aanlyn biblioteek gebruik. Hierdie regsbiblioteek is ‘n omvangryke naslaanbron van hofsake, wetgewing en ons land se dinamiese grondwetlike ontwikkeling. Juta Law stel hierdie bronne goedgunstiglik tot Gustaf se beskking vir die skryf van hierdie rubrieke. Vir nadere besonderhede besoek www.jutalaw.co.za.
Bron: http://www.theopennotebook.com
'n Sekere mnr S van die Kaap is vroeg in 1998 oorlede. Na sy dood het sy broer in die woonstel waar hy gewoon het, 'n verseëlde koevert gevind met 'n dokument wat oënskynlik in Oktober 1997 deur die oorledene opgestel is. Dié dokument sou die onderwerp word van 'n geskil in die hooggeregshof in Kaapstad. Mnr S se broer het aangevoer dat dit die oorledene se laaste wil en testament was, maar omdat dit nie voldoen het aan die vormvereistes van die Wet op Testamente[i] nie, het die meester van die hooggeregshof in Kaapstad geweier om die dokument as 'n geldige testament te aanvaar. Die broer het daarna die hooggeregshof genader met 'n aansoek om te beveel dat die dokument wel Mnr S se laaste wil en testament is. Mnr S se kinders, wat in die dokument onterf is, het die aansoek teëgestaan. As die hof sou bevind dat die dokument nie 'n geldige testament was nie, sou die kinders natuurlik mnr S se enigste erfgename kragtens die intestate erfreg wees.
Waarnemende regter Steyn wat die saak verhoor het, het 'n noukeurige ondersoek gedoen van die dokument wat aan hom voorgelê is.[ii] Hy het opgemerk dat dit netjies in ink uitgeskryf was, sonder enige deurhalings en in 'n ferm handskrif. Die dokument het geen opskrif of titel gehad nie en dit is slegs aan die einde van die derde bladsy oënskynlik deur die oorledene onderteken. Die dokument is nie mede-onderteken deur getuies op enige bladsy of aan die einde daarvan nie, en die oorledene het ook nie onderaan elke bladsy geteken of geparafeer soos deur die Wet op Testamente vereis word nie.
In die dokument stel mnr S sy broer aan as eksekuteur van sy boedel. Daarna bemaak hy sekere bates aan 'n verskeidenheid persone en instansies. Sy broer erf byvoorbeeld sy motor en sleepwa; 'n goeie vriendin erf sy televisiestel, video-opnemer en klanktoerusting; sy klere bemaak hy aan 'n organisasie vir minderbevoorregtes wat deur sy broer aangewys moes word; en sy meubels, beddegoed en eetgerei bemaak hy aan sy broer vir gebruik in dié se vakansiehuis.
Wat sy kontantbates en polisse betref, het die oorledene 11 persone en instansies as erfgename aangewys. Aan sy broer, vir wie hy klaarblyklik 'n sagte plek gehad het, het hy
R10 000 bemaak. Vir vyf vrouens wat hom na aan die hart was en wat vir hom baie beteken het, het hy ook kontant nagelaat, terwyl die Skool vir Blindes in Worcester, die Vereniging van Mond- en Voetskilders en die Rooikruis-hospitaal ook deur stewige kontantbemakings bevoordeel is. Die laaste instansie wat mnr S bevoordeel het, was – om sy eie woorde te gebruik – "... my geliefde dansklub wat so 'n groot deel van my lewe gevul het".
Op die laaste bladsy van die dokument tref hy reëlings vir sy begrafnis. Hy vra dat by die roudiens in die kerk Engelbert Humperdinck se weergawe van "To all the girls I've loved before" gespeel moet word. By die sak van die kis, weer, moes Frank Sinatra se opname van "I did it my way" gespeel word. En dan, net voor hy die testament afsluit, kom die hartverskeurende paragraaf "Aan my kinders" – en dan noem hy hulle name – "vir wie ek so lief was wat my heeltemal vergeet het; het ek van vergeet". Daarna volg die datum waarop die dokument opgestel is en die oorledene se handtekening.
Die regter wys daarop dat die Wet op Testamente aan die hof die bevoegdheid verleen om onder sekere omstandighede 'n dokument wat nie aan al die vormvereistes van die wet voldoen nie, as 'n geldige testament te verklaar. Die voorvereiste is dat die bedoeling van die testateur met betrekking tot die dokument duidelik moet blyk. Die hof moet in ag neem dat bedrog altyd 'n moontlikheid is en dat die vormvereistes wat die Wet op Testamente daarstel, juis bedoel is om daarteen te waak. Waar die waarskynlikheid van bedrog egter klein is, behoort aan die wil van die testateur gevolg gegee te word.
Na dié algemene opmerkings was dit vir die regter maklik om te beslis dat as daar na die formaat, struktuur, inhoud en bewoording van die dokument, asook die omringende omstandighede gekyk word, dit ondubbelsinnig duidelik was dat dokument deur die oorledene beoog was om sy testament te wees. Die oorledene se verhouding met sy kinders was nie goed nie. Hy het vooraf gesê dat hy hulle sou onterf en die dokument het sy wens in hierdie opsig weerspieël. Wát die oorledene se redes was om nie die dokument deur sy prokureur te laat opstel en tik nie, was 'n vraag waaroor nie gespekuleer kon word nie. Daar was nietemin geen aanduiding van onbehoorlike beïnvloeding nie, en die kanse vir bedrog was uiters gering.
Die regter het gevolglik die diskresie wat die wet aan hom verleen ten gunste van mnr S se broer uitgeoefen en die boedel kon ooreenkomstig die voorskrifte van die testament beredder word.
Is jóú testament 'n geldige dokument en weerspieël dit in alle opsigte jou laaste wense? Indien nie, dink weer. Die laaste ding wat 'n mens wil hê, is dat daar na jou dood in die hof oor die geldigheid van jou testament getwis moet word. As daar by jou enige twyfel is, maak 'n afspraak met jou prokureur, wat jou ongetwyfeld van die beste raad en advies sal bedien.
[i] Wet 7 van 1953 – een van die oudste tekste op die wetboek wat nog steeds geldigheid geniet. Dit is in 1996 laas gewysig en behoef – na my beskeie oordeel – nog nie enige aanpassings nie.
[ii] Schnetler NO v Die Meester en Andere 1999 4 SA 1250 (KPA)
The post Regsalmanak: geldige testament of nie? appeared first on LitNet.