Per ongeluk
Lloyd Zandberg
Uitgewer: Tafelberg
ISBN: 9780624082552
Skrywers oor hul nuwe boeke. Lloyd Zandberg beantwoord Liné Enslin se vrae oor per ongeluk.
Hallo Lloyd. Baie geluk met jou debuutpublikasie! Vertel ons asseblief kortliks wat lesers te wagte kan wees wanneer hulle jou bundel optel.
Baie dankie. Kenmerkend van my skryfstyl is eenvoud, en dis ook te sien in die manuskrip. Ek glo ’n boek moenie moeite wees nie. As ek die eerste sin van ’n boek lees en daar is twee woorde in die eerste sin wat ek nie kan uitspreek of verstaan nie, frustreer dit my. En die hartseer deel is: dan verloor ek belangstelling. Ek moes myself al met baie rooiwyn troos om net deur die eerste paragraaf van sekere boeke te kom. Boeke was (en is vandag nog) vir my intimiderend. Veral as hy so dik soos die Wêreldspektrum is of as ek moet notas maak om kop te hou oor wie waar in die verhaal inpas. So ek het besluit om iets lekker, eenvoudig, eerlik en naïef te skryf. Maak nie saak hoe oud jy is of wat jou gunstelingkos is nie, jy sal jouself met iets in die boek kan vereenselwig.
Per ongeluk is ’n versameling stories wat in kombuis-Afrikaans geskryf is. Dieselfde tipe Afrikaans wat jy met jou ma, oupa, oom, niggie of nefie sou praat. Ek hou dit eenvoudig, juis vir die ouens, soos ek, wat nie ’n graad in letterkunde het nie. Ek wou nie mense impress met wonderlike woordkeuses en ander taalkundige tricks nie. Die meeste lesers sal die boek maklik in een aand kafdraf, behalwe as jy vroeg gaan slaap. Jy hoef nie matriek agter jou naam te hê om die boek te verstaan nie. Ek het dit vir mense geskryf wat nie van lees hou nie, want ek weet hoekom hulle nie lees nie. Ek het basies alles wat ek in ’n boek wil hê, ingewerk.
Eerlikheid is vir my ’n groot ding. Iemand het vir my gesê dis omdat ek so eerlik is dat Per ongeluk so snaaks is. Sy’t gesê haar tandvleise het begin jeuk van die lag. As jy van lag hou, en veral om vir jouself te lag, is dit die boek vir jou. Jy gaan vir jou seer lag – oor doodgewone goed.
Die voorblad van jou bundel is baie besonders! Hoe interpreteer jy die beeld? Het jy enige insette in die ontwerp gehad?
Ironies genoeg het ek reg aan die begin, toe die manuskrip nog soos ’n ou mop was (stukke hier en daar), gedink ek wil ’n spesifieke kleur op die voorblad hê. ’n Vriendin van my se gunstelingkleur is geel. Sy het altyd iets geel aan. En dit lyk vir my mooi. En ek hou baie van haar. Toe besluit ek in my agterkop dat ek iewers geel soek. Toe dit op die punt kom waar ons die voorblad moet bespreek en ontwerp, het Tertius, my uitgewer, vir my gesê hy ken ’n vrou, Maja, van Pole, wat mooi maak. Ek was verlede jaar Desember in Pole en het baie daarvan gehou. So, toe ek hoor die vrou in Pole sal vir my iets uitwerk, was ek onmiddellik opgewonde. Ek hou van alles in Pole.
Tertius het ’n paar dae later vir my ’n idee gestuur en toe ek dit oopmaak, het ek ’n bietjie flou geword. Dit was net geel waar jy kyk. Dit was asof iemand my gedagtes kon lees. Die pynappel het geen motief nie. En hoekom moet hy in elk geval een hê? Dit is ’n pragtige vrug en hy smaak agter die oor. Tussen my, Tertius en Maja het ons hier en daar ’n dingetjie verander. Byvoorbeeld die man se silhoeët was oorgewig, toe vra ek of iemand hom nie bietjie maerder kan maak nie. Netnou dink die mense dis ek!
Waar kom jou idees vandaan? Wag jy vir iemand om iets snaaks te sê of doen, of sien jy as’t ware elke situasie deur die lens van humor?
Die meeste van my stories is op die werklikheid gebaseer. En dan kleur ek dit so ’n bietjie in met ander snaakse goed wat met my of die mense om my al gebeur het. Ek kan na aanleiding van ’n enkele woord wat iemand sê, ’n hele storie skryf. Mense het my nog altyd snaaks gevind, hoewel ek dink ek is flou en boring. Maar toe besef ek ek is altyd besig om mense te vertel wat met my of met iemand wat ek ken, gebeur het. En dis altyd vir my snaaks. Ek dwing myself om dit so te sien. Dit hou my lewe opwindend en eenvoudig.
Watter ander skrywers se werk lees jy graag? Vind jy dat die lees van ander se stories ook jou eie skryfwerk beïnvloed?
Ek hou van enigiets wat my laat lag. Of boeke waarmee ek my kan vereenselwig. Al is dit een woord of ’n sin – as ek lag, het jy my. Ek lees graag gedigte. Van my gunstelingskrywers is Jeremy Clarkson, Pablo Neruda, Nataniël, Leonard Cohen, Bob Dylan, Jeanne Goosen en Odette Schoeman. Ek put gereeld inspirasie uit ander se skryfwerk. Ek kyk wat in die boek vir my lekker of mooi was en dan vind ek uit hoekom. Dan probeer ek dit by my stories inwerk. Ek het groot bewondering vir iemand wat mens met woorde kan move. Ek kan byvoorbeeld nie Nataniël se werk lees voor my blaas nie leeg is nie. Ek lek partykeer as ek sy stories lees.
Wanneer en hoekom het jy begin skryf?
Ek kan nie aan ’n spesifieke oomblik dink wat ek begin skryf het nie. En wat is skryf? Is dit wanneer jy agter ’n lessenaar sit en woorde in ’n spesifieke volgorde sit sodat dit sin maak? Ek skryf die heeltyd stories in my kop. Ek kan na ’n hond kyk en al begin dink aan ’n lekker intrige. Ek sit met omtrent 10 boeke hier iewers tussen my breinlobbe. Ek het eintlik nog altyd dinge neergeskryf wat vir my interessant was en dan weer daarvan vergeet. Later sal ek dan die moeite doen om dit te skryf.
Ek beskou myself nie as ’n skrywer nie. Daarvoor is ek te kommin. Skrywers lyk anders as ek en hou van sekere goed. Ek rook cheap sigarette en dra nie eers ’n bril nie. Ek lyk meer soos ’n verkoopsman as iemand wat weet hoe die taal werk. Ek skryf net sodat mense nie skaam hoef te voel oor goed wat met hulle gebeur nie. Ons is almal eintlik maar net tydelike bewoners van ’n planeet wat ons nog nie lekker verstaan nie. Ek wil mense vermaak. Die lewe is reeds erg genoeg. My stories is ’n manier om te ontsnap uit die gejaagde roetine van elke dag.
The post Per ongeluk deur Lloyd Zandberg: ’n onderhoud appeared first on LitNet.