Kinders se leesprobleme: is daar oplossings?

Gesprek van Estelle Kruger met Ansie Lessing (AL) en Marike de Witt (MdW) oor hulle artikel 'n Neurowetenskaplike beskouing van die leeshandeling

Hoe het julle bewus geword van leerders se leesprobleme?

AL: Afgesien van inligting uit navorsingsverslae, soos die PIRLS-verslag en rubrieke in koerante en tydskrifte, het ek ook eerstehandse kennis opgedoen as onderwyseres in die primêre skool, sowel as aanmeldings in my privaatpraktyk as opvoedkundige sielkundige. Verder het ek ook ‘n doktorsgraad verwerf op grond van navorsing oor die leeshandeling en ‘n metode om lees by kinders met leestekorte te verbeter.

MdW: My jare lange betrokkenheid by veral die landelike kind het my baie bewus gemaak dat ons die agterstande wat by hulle aanwesig is, nie sonder meer gaan oplos nie. Al die pogings wat deur die staat aangewend word om die leesprobleem in skole op te los, het nog geen verskil aan die leesprestasie van die meerderheid van kinders meegebring nie.

Wat het gebeur dat julle besef het dat die neurowetenskap antwoorde (kan) bied vir leesonderrig?

AL en MdW: Die rol van die neurowetenskap in die leeshandeling is in dié stadium slegs ‘n teoretiese idee. As daar na konsepte en konsepvorming gekyk word, kan dit net vanuit die neurowetenskap hanteer word. Hierdie ingreep moet so vroeg as moontlik in die lewe van die jong kind ʼn aanvang neem. Met behulp van spel kan die kind fisies die neurobane vorm wat tot die vorming van bepaalde konsepte lei. Ons idees is ʼn betreklik nuwe benadering wat ons laat wonder of dit nie die oplossing vir ʼn baie groot probleem is nie ... Ons wonder nog, maar voel baie opgewonde oor die idee.

As julle die hoof van ’n skool was, hoe sou julle die onderwysers wat leerders moet leer lees, bemagtig met inligting oor die neurowetenskap?

AL en MdW: Ons dink in dié stadium sal aanvanklike informele gesprekke met onderwysers die beste vrugte afwerp. Die verskillende prosesse van die uitvoerende funksie van die brein en die rol wat dit in die leeshandeling speel, is ‘n verskynsel waaroor onderwysers en navorsers nog nie regtig gedink het of iets wat hulle in hulle opleiding teëgekom het nie. Algemene agtergrondskennis oor die waarde van die verskillende prosesse is uiteraard noodsaaklik. Die uitvoerende funksie van die brein behels aandagbeheer, kognitiewe vloeibaarheid, inhibisie, inisiëring, metakognisie, organisering, beplanning, reaksie op terugvoer, selfregulering, die vermoë om van een aktiwiteit na ‘n ander oor te skakel en die gebruik van die werkende geheue. ‘n Gonsgroep oor die rol van die prosesse en hoe dit in die praktyk bevorder kan word, kan interessante inligting oplewer. Ons besef dat dit ʼn nuwe konsep is en dat onderwysers nie maklik van ou idees sal afstand doen nie.

Hoe hanteer julle kritiek van onderwysers wie se onderrigmetodes nog op vorige leesbenaderings berus?

AL en MdW: Elke persoon is geregtig op sy siening. Solank ons, met watter metode ook al gebruik word, die doel van “’n kind wat nie kon lees nie, het geleer lees” kan bereik, is ons gelukkig. Ons dink net dat ons hier iets beet het wat die proses kan vergemaklik en meer kinders kan help. Die omvang van die probleem is so groot en die heropleiding van onderwysers is geen maklike taak nie. Op dié stadium konsentreer ons op bepaalde areas waar die behoefte die grootste is.

Watter pogings is daar om onderwysers te bemagtig met (nuwe) kennis en vaardighede geskoei op insigte van die neurowetenskap?

AL en MdW: Ons is nie bewus van enige pogings in dié verband nie en reken die veld lê braak. In die gebied waar ons navorsing plaasvind, konsentreer ons vanweë die leerkragte se gebrek aan opleiding en kennis nie so veel op hul insig ten opsigte van die teoretiese agtergrond nie, maar voorsien hulle van programme om die doelwit te bereik. In meer gesofistikeerde gemeenskappe sal die benadering heel anders daar uitsien en sal mens moontlik begin met die teoretiese begronding van die benadering. Ons hoop dat ‘n artikel soos hierdie sal help om die aandag op hierdie verskynsel te vestig.

Hoe sou julle die bevindinge van die navorsing in 25 woorde aan ’n belangstellende (maar ongeletterde) ouer verduidelik?

AL en MdW: Die bemeestering van konsepte onderliggend aan lees speel ‘n groot rol in leessukses. Die ontwikkeling van toepaslike breinprosesse kan kinders help om die konsepte te bemeester.

Hoe kan ongeletterde ouers van voorskoolse leerders hulle kinders vir die leeshandeling voorberei?

AL en MdW: Ongeletterde ouers kan stories vertel en hulle kinders aanmoedig om te luister, aandag te gee en die stories te herhaal. Maak die kinders bewus van klanke, vorme en kleure. ʼn Beklemtoning van die belangrikheid van kinderspel en beweging is noodsaaklik. Ouers moet bewus wees van die feit dat die grondslag vir leer lê in kinders wat speel en beweeg en nie net in die tegnologie nie.

Watter verrassings het julle gekry in hierdie navorsingsprojek?

AL en MdW: Die bestudering en gebruik van enkele aspekte van die neurowetenskap het ons grense oor die verskillende aspekte van lees verskuif. Ons was verwonderd oor die toepaslikheid van die neurologiese uitvoerende funksie op die leeshandeling en dat hierdie verband nog nie deur die navorsers van lees besing en beskryf is nie. Dit was in die data wat ons uit die navorsing verkry het, beduidend dat kinders konsepte kon bemeester nadat ons ingegryp het met toepaslike programme.

Dit lyk of julle twee ’n gedugte navorsingspan is. Hoe het julle mekaar “ontdek” en begin saamwerk?

AL: Ek kan regtig nie onthou nie – ons het ongeveer 30 jaar gelede begin saamwerk. Weet net dat ‘n mens soms iemand “ontdek” met wie jy kan saamwerk en ‘n pad kan loop. Marike is so ‘n persoon. Sy sê ons is “karperde” en weet hoe om saam te werk. Ons is goed vir mekaar, nie net akademies nie, maar ook as vriendinne, want ons vul mekaar aan en is altyd eerlik met mekaar.

MdW: Vanweë ons verskillende persoonlikhede het ons verskillende invalshoeke in navorsing wat heelwat gesprek en groei tot gevolg het.

Wat is die agtergrond van die studie – maw watter omstandighede het tot hierdie navorsing van julle gelei?

MdW: Ons is reeds jare betrokke in navorsing in die landelike dele van Limpopo. Die totale agterstand van die leerders met betrekking tot lees en die geweldige gebrek aan stimulasie het met verloop van tyd by ons die gedagte laat ontstaan dat ons nie in die formele skool moet begin nie, maar reeds so vroeg as moontlik. Ons het sodoende betrokke geraak in kleuterskooltjies wat bedryf word deur onopgeleide vroue uit die gemeenskappe. Met wetenskaplik-gefundeerde programme en die voorsiening van hulpmiddels kon ons daarin slaag om by hierdie kleuters konsepte te vorm wat voorheen nie aan hulle of hul leerkragte bekend was nie. Die onderbou hiervan was die neurosielkunde.

AL: Alhoewel ek ‘n opvoedkundige sielkundige is, het die neurosielkunde my nog altyd baie geїnteresseer. Die huidige “krisis” ten opsigte van aanvangslees het die gedagte by ons laat ontstaan om deur ‘n ander lens na die leessituasie te kyk.

Wat was julle elkeen se ervaring in die onderwysberoep voordat julle die akademie betree het?

MdW: Ek het eers as maatskaplike werkster aan US gekwalifiseer en toe besef dat onderwys eintlik my passie is. Na opleiding aan UP het ek vir vyf jaar as voorskoolse onderwyseres gewerk en is toe gewerf om as dosent by Unisa aan te sluit.

AL: Met ‘n BCom-graad as basiese opleiding het ek my onderwysloopbaan in die ekonomiese wetenskappe begin. My belangstelling in leerprobleme het aanleiding gegee tot verdere studie in dié verband en die onderrig van leerlinge met leerprobleme in die voormalige hulpklas. In 1985 het ek ‘n loopbaan in hoër onderwys by die destydse Goudstad Onderwyskollege begin. In 1986 is ek by Unisa aangestel as lid van ‘n span wat onder andere die opvoedkundige-sielkunde-aspek van die hoër onderwysdiploma en die opleiding van opvoedkundige sielkundiges hanteer het.

Wat het julle elkeen as persoon geleer in die proses van navorsing en die publikasie van julle bevindinge?

AL: Die skryf van die artikel en die besinning oor die rol van die neurologiese uitvoerende funksie het groot opgewondenheid by my ontketen. Die verskillende prosesse van die uitvoerende funksie van die brein het ‘n lewendige rol in my alledaagse handel en wandel gekry – watter proses/prosesse is onderliggend aan ‘n bepaalde optrede? Die belangrikste leerervaring van die navorsingsprojek is seker dat elke oplossing van ‘n navorsingsvraag tot nuwe navorsingsvrae lei.

MdW: Vir my was die grootste leerskool die feit dat ons gevoel het dat iets dieperliggends agter die leeshandeling is. Ons navorsing vind plaas in die armste van arm gemeenskappe, en die feit dat ons dit kon inbou in ons programme en dat die verskil merkbaar was – ons móés dit net gaan neerskryf.

Is daar enige nuwe navorsingsprojekte op julle horisonne?

AL en MdW: Ons artikel “‘n Neurowetenskaplike beskouing van die leeshandeling” verteenwoordig ‘n teoretiese besinning. Ons sal graag hierdie teorie in die praktyk wil toets. Verskillende vrae het as gevolg van die navorsing ontspring, naamlik:

1. Wat sou ervare graad 1-onderwyseresse van die teorie dink?
2. Hoe kan die teorie met praktiese voorbeelde vir belangstellende ouers en onderwysers toegelig word?
3. In watter mate sou ‘n neurologiese benadering tot leesonderrig tot leerlinge se leessukses bydra ?
4. Hoe hierdie benadering sinvol aan die duisende onderwysers in die praktyk oorgedra kan word. Ons is oorbewus van die feit dat die enkele skole in stede nie die norm is nie.

The post Kinders se leesprobleme: is daar oplossings? appeared first on LitNet.