Marita van der Vyver (foto: Naomi Bruwer); Donald Trump (foto: wikipedia)
Wat gee my die reg – as Afrikaanse skrywer wat in Frankryk woon – om kommentaar te lewer op 'n Amerikaanse verkiesing? Dis wat ek my afvra, leepoog en emosioneel uitgeput ná 'n slapelose nag voor die TV, waarin ek aanhoudend van Franse na Amerikaanse na Britse en ander nuuskanale gespring het, desperaat op soek na 'n sprankie hoop om sin te probeer maak van die vreemde nuwe wêreld waarin ons almal nou verder moet lewe. Nie Aldous Huxley se Brave New World nie. Nee, Donald Trump se angswekkende nuwe wêreld.
Ek dink onwillekeurig aan wat Lou Reed amper drie dekades gelede in sy album New York gesing het:
Give me your hungry, your tired, your poor, I'll piss on 'em
That's what the Statue of Bigotry says.
En ek wonder waarom hierdie lirieke skielik klink of dit vir Trump se New Yorkse oorwinningsbyeenkoms geskryf is?
Om my inleidende vraag uit die weg te kry (en dis waaragtig die enigste vraag wat ek vandag sonder te veel wroeging kan beantwoord): As daar al ooit 'n verkiesing was waar 'n buitestander die reg sou hê om haar sê te sê, dan is dit hierdie ene. Donald Trump is immers 'n buitestander in die internasionale politiek – 'n miljoenêr wat 'n bofbalpet dra en nog nooit enige politieke amp beklee het nie – wat pas verkies is as leier van die VSA, waarskynlik steeds die magtigste land op aarde, of ons nou daarvan hou of nie.
Maar daar is nog minstens twee redes waarom ek nie kan swyg nie.
Ek het die uitslae van die verkiesing die hele nag lank met 'n aaklige gevoel van déjà-vu gevolg. Franse kommentators oor die radio en op TV praat van “die ondenkbare” wat gebeur het – “Niemand het dit voorspel nie!” roep hulle geskok uit – maar hulle geheue is bitter kort. In 2002, net 14 jaar gelede, het g'n enkele meningspeiling voorspel dat die verregse Jean-Marie le Pen van die Front National sou deurdring tot die finale ronde van die Franse presidentsverkiesing nie. Kiesers lieg in meningspeilings, veral oor kandidate of keuses wat deur die alwetende media geminag word – dis die les wat die Franse moes leer.
Dis dieselfde les wat die Britte vroeër vanjaar met die Brexit-katastrofe moes leer. Dis die les wat bykans elke verkiesing en referendum deesdae vir ons leer. Keer op keer. Meningspeilings is onbetroubaar, want mense lieg. En die media is nie meer in voeling met wat die sogenaamde man op straat dink en glo nie. Die oggend van die Brexit-uitslag het ek in my bed na my man gedraai en gesê as dít in Brittanje kan gebeur, gaan Trump waarskynlik die volgende Amerikaanse president word.
Maar omdat ek so graag wil glo dat ons tog lesse uit die geskiedenis kan leer, het ek bly hoop die Amerikaanse volk gaan my verkeerd bewys. Anders sou ek nie heelnag wakker gebly het nie.
En nou wonder ek, tussen al die ander dinge deur waaroor ek vandag wonder, of dit toevallig is dat Marine le Pen van die Front National die eerste Franse politikus is wat Donald Trump geluk gewens het met sy verkiesing.
Gelukkig het die Franse in 2002, soos in elke Franse verkiesing, die luukse van 'n tweede ronde gekry. Al my Franse vriende en familie wat in 'n eerste ronde vir toetentaal onwaarskynlike kandidate van die Daggaparty of die Hansworsparty of wat ook al wil stem, kom in die tweede ronde te staan voor realpolitik. Dan stem jy nie vir jou ideale kandidaat nie, jy knyp jou oë toe en jy stem vir die minder onideale ene. In 2002 was dit vir baie Franse wat ek ken, 'n keuse tussen “cholera en die plaag”, soos my man altyd sê, tussen Chirac se regs en Le Pen se verregs. Die meeste het hulle trots gesluk en regs gestem om 'n verregse katastrofe te verhoed.
Die Amerikaners kry net een kans.
En in 'n verkiesing waar daar so 'n geringe getalleverskil is tussen die stemme vir die twee “hoofkandidate” – volgens meningspeilings wat ons in elk geval nie behoort te vertrou nie – word dit 'n enorme morele waagstuk om te stem vir kleiner kandidate wat nie 'n kans het om te wen nie. Veral as een van die enigste twee moontlike wenners boonop 'n kru, seksistiese, populistiese vreemdelinghater is.
Ek wou die laaste paar weke dikwels ween van wanhoop as mense op sosiale media kla oor hoe unlikeable Hillary Clinton is – asof sy 'n deelnemer aan 'n tienderjarige Miss Personality-wedstryd is eerder as aan 'n presidentsverkiesing! Hulle kla sy's nie links genoeg nie, nie regs genoeg nie, nie mooi genoeg nie, nie spontaan genoeg nie, of sy's te slim, te ervare (!), te nasty – en hulle vergeet heeltemal van die enigste vereiste wat eintlik tel: dat sy meer bevoeg is as Donald Trump om die president van die VSA te wees.
Selfs iemand soos Susan Sarandon, vir wie ek 'n blindelingse bewondering koester sedert sy my tienerhart verower het as die onvergeetlike Janet in The Rocky Horror Picture Show, het in hierdie lokval getrap. Sarandon se uitlating dat sy nie vir Hillary sal stem nie “omdat ek nie met my vagina stem nie”, was onoorspronklik en onvanpas. As daar al ooit 'n verkiesing was waar vroue se geslagsdele wel saakgemaak het, is dit hierdie ene.
Trump was 'n kandidaat wat gespot het dat hy mooi jong vroue aan hulle geslagsdele wil gryp. Sy reaksie op 'n hele reeks vroue wat hom van seksuele teistering beskuldig het, was telkens om hulle fisieke voorkoms aan te val. She wouldn't be my first choice. Trump is 'n macho man wat sy eggenotes soos motors inruil vir nuwer, mooier modelle. As 'n vrou soos Hillary te slim begin klink, noem hy haar a nasty woman.
Dis die ander rede, dalk die belangrikste van almal, waarom ek nie vandag net kan stilbly en anderpad kyk en voortgaan met my lewe nie.
In Frankryk het vroue eers ná die Tweede Wêreldoorlog stemreg gekry. My Franse skoonma onthou 'n samelewing waarin haar ma en tantes nie mag gestem het nie. Nou is ek die ma van 'n Frans-Afrikaanse dogter vir wie ek só graag 'n sagter, regverdiger, minder seksistiese wêreld wil agterlaat. En dit word by die dag moeiliker om dit reg te kry. In groot dele van Afrika en die Midde-Ooste word vroue om godsdienstige redes al hoe meer onderdruk. In die “beskaafde” Westerse wêreld word regte waarvoor ons ma's en oumas geveg het, soos om ons eie lywe en ons seksualiteit te beheer, ook toenemend bedreig.
Ek wil nie hê my dogter moet vir die eerste keer haar kosbare stemreg uitoefen in 'n samelewing wat 'n man soos Donald Trump as president kan voortbring nie. Een van die dinge wat hierdie verkiesing ontbloot het, is die donker onderstroom van vrouehaat wat steeds deur die VSA vloei. Dis moontlik selfs erger as die vreemdelinghaat, omdat dit moeiliker erken word. En die hemel weet, die vreemdelinghaat is erg genoeg.
Nou sit die Amerikaners met 'n president wat Meksikane as verkragters uitskel, wat alle Moslems uit die land wil jaag, wat slim, sterk vroue as nasty women beskou. Die ewige optimiste onder politieke kommentators gryp reeds na sy amptelike oorwinningstoespraak, toe hy veel meer versoenend en minder aggressief as gewoonlik geklink het, as bewys dat hy van nou af redeliker gaan wees. Dit was alles net leë dreigemente om steun te werf, skerm hulle. Nou sal ons die ware Donald Trump sien.
Maar dis makliker om 'n brand te stig as om 'n brand te blus. Die vlamme van haat en vrees wat die kandidaat Trump maand ná maand onder sy landgenote aangeblaas het, gaan nie sommer net lê noudat hy president geword het nie. Wat jy saai, sal jy maai.
Hierdie 9de dag van die 11de maand word reeds deur baie mense 'n tweede Nine Eleven genoem, vir Amerika en vir die res van die mensdom. Dis dalk te melodramaties, maar iets het ongetwyfeld vir altyd verander. 'n Verbode deur is oopgemaak en 'n klomp demone het ingeglip en ons gaan hulle nie sommer weer uitgejaag kry nie. En die ganse wêreld voel vandag kouer en killer as toe die son gisteraand gesak het.
The post Marita van der Vyver oor Donald Trump en hierdie 9/11 appeared first on LitNet.