Hierdie artikel is deel van LitNet Akademies (Opvoedkunde) se universiteitseminaar. Klik op die “University Seminar 2016”-banier hierbo om alle essays wat deel vorm van die gesprek, te lees.
This article forms part of the ongoing university seminar, with new essays continually being added. Please click on the “University Seminar 2016” banner above to follow the ongoing conversation and to read more essays on education, access, transformation, language and the Constitution.
Tydens apartheid het die digter en dramaturg Adam Small opgemerk dat die dag gaan aanbreek dat die Afrikaner die bruin mense nodig gaan kry.
Ek neem aan Small het bedoel dat die Afrikaner bruines gaan nodig kry vir hul politieke en kulturele oorlewing.
Die ekonomie sou na my mening uitgesluit wees, want bruines was nog nooit ten volle ʼn ekonomiese faktor in Suid-Afrika nie.
Onlangse studies dui daarop dat verreweg die meerderheid bruines werkersklas is en dat die grootste gros bruin jeug hulle veral vir bendeverwante misdaad in die tronk bevind. So ook is bruines die gemeenskap met die laagste deelname aan universiteitsonderrig.
Die geskiedenis sedert die vroeë 20ste eeu tot op hede bewys dat die Afrikaner suksesvol was om bruines polities te misbruik. In sy onlangs-gepubliseerde Kruispaaie – Afrikaner keuses in die 19de en 20ste eeu wys die reaksionêre joernalis en historikus Leopold Scholtz ons op dié waarheid.
Nie dat denkende bruines nie daarvan bewus was nie. Dit is egter ongehoord dat ʼn Afrikaner-nasionalis soos Scholtz die moed aan die dag lê om dié waarheid te sertifiseer.
Scholtz se “skuldbekentenis” is veral betekenisvol vir bruines in die aanloop tot die plaaslike verkiesings in Augustus en die huidige taalherrie oor of daar wel ʼn plek moet wees vir Afrikaans as onderrigtaal by die Universiteit Stellenbosch.
Hy skryf hoedat bruines ‘n aandeel daaraan gehad het om die wit Bruckner de Villiers van die NP in 1929 en 1930 tot Stellenbosse NP-parlementslid te laat verkies. Volgens Scholtz sou De Villiers gesê het dit was altyd die standpunt van die NP om net die kleurlinge in te lig, dan is “hul stem te vinde vir die Boerenasie”.
Ook hoedat JBM Hertzog gesê het: “Die plek van die opgevoede kleurling is onder sy mense, en nie by die wit man nie.” John Vorster het gesê: “Ek dui vir die kleurlinge ʼn pad aan, weg van die blankes …”
Grondwetlik het bruines die NP altyd ʼn kopseer gegee, want “selfs die NP het ingesien dat ʼn bruin tuisland ʼn totale onpraktiese moontlikheid was”.
Scholtz merk tereg op dat die NP botweg geweier het om gelyke regte aan bruines toe te staan.
Ek verskil egter met Scholtz dat die NP die bruin stem selde aktief probeer werf het. Die beperkte grondwetlike toegewings – soos in 1969 met die totstandkoming van die Verteenwoordigende Kleurlingraad (VKR) en die driekamerparlement in 1983 – wat die NP aan bruines toegestaan het, was takties van aard om eendag die bruin stem te verseker.
So was dit in 1994 toe die bruin stem die NP van ʼn politieke dood by die stembus gered het.
Beide die Afrikaner en bruines bevind hulle in ietwat van ʼn politieke dilemma, veral omdat die magsbalans in die DA sedert die 2014 algemene verkiesing van die Wes-Kaap (bruin) na Gauteng (swart) verskuif het.
Die Afrikaners het dus op politieke gebied die stryd verloor. Hul fokus het nou na kulturele oorlewing verskuif met die beskerming van Afrikaans as onderrigtaal by Maties as die hooffokuspunt.
Afrikaners het egter ʼn probleem. As wittes sou hulle nie die regering kon oortuig om Afrikaans by die US te spaar nie. Hulle het ʼn legitieme bedingingsvennoot soos die bruines wat polities aanvaarbaar sou wees nodig.
Leidende bruines weet dit en is bewegingloos as Stellenbosse taalstryders hulle behoeftes projekteer op die “arm bruin studente” wat “sal krepeer as Afrikaans by Maties as onderrigtaal verdwyn”.
Ook omdat sommige Afrikaanse bruin studente uitgesluit voel by Maties oor dié universiteit se “wit institusionele kultuur”. Boonop is Maties ontoeganglik vir die meerderheid “arm bruin studente” omdat dit te duur is.
Die vraag is of bruines gaan toelaat dat hulle (ook) kultureel deur die Afrikaner verneuk gaan word?
The post Leopold Scholtz se Kruispaaie, bruin mense en die huidige taalherrie appeared first on LitNet.