Beste lid van PEN Afrikaans
Op Werkersdag vanjaar het een van die grootste Afrikaanse skrywers ons ontval. Karel Schoeman se dood op 77 het die Afrikaanse letterkunde geskud.
Kerneels Breytenbach, PEN Afrikaans se voorsitter, het ná sy dood die volgende geskryf:
“Karel Schoeman se dood kom as ’n groot skok, maar op 'n vreemde manier maak dit sin. Karel Schoeman het alles op 'n eie, unieke manier gedoen. Ook sy heengaan. As uitgewer het mens kennis gemaak met iemand wat enersyds baie formeel en afstandelik kon wees, en andersyds intens medemenslik, iemand wat omgegee het vir die wel en wee van mense. Dit is eienskappe wat ook blyk in sy outobiografiese Die laaste Afrikaanse boek, maar om in die praktyk daarmee kennis te maak, het my altyd diep onder die indruk gebring van hoe ’n besonderse mens hy werklik was. Ek het ook ondervinding van die maniere waarop hy sy formidabele navorsingsvernuf tot ander mense se voordeel kon inspan, iets wat dan ook neerslag gevind het in sy niefiksie en veral sy werke oor die Vrystaat en ons ouerland, Nederland. As mens het hy hom nie maklik laat ken nie, maar in die geledinge van sy romans is dit duidelik dat hy 'n groot waarnemer van gedrag en emosie was, en dat sy afstand op die mensdom nie 'n volledige afsluiting was nie.”
Schoeman se afskeid en vertrek laat 'n geweldige leemte, maar die letterkundige werke en geskiedskrywing wat hy nagelaat het, is 'n kultuurskat waarvoor ons innig dankie sê.
Digitale e-boekboewery
Izak de Vries, ’n bestuurslid van PEN Afrikaans, het op 19 April vanjaar ’n wenk van die publiek gekry dat ’n geheime Facebook-groep e-boeke verniet weggee, en selfs teen ’n nominale prys verkoop, sonder om die gelde wat gemaak word na die skrywers te herlei.
Izak het die bestuur in kennis gestel en hy het in samewerking met Marga Stoffer, PEN Afrikaans se ondervoorsitter, dié saak opgevolg. Die wederregtelike bedrywighede is met die hulp van SAFACT se E-Taskteam stopgesit.
De Vries het kort daarna ook ’n tweede webwerf ontdek waar die aanbieders en gebruiker hulle aan soortgelyke kopieregskending skuldig maak - http://ebooks.spectech-it.co.za/ Ook hierdie webtuiste was gekoppel aan ’n Facebook-blad.
Die laasgenoemde webwerf het gratis e-boeke aangebied, asook die moontlikheid om in te teken teen R50 per maand of R480 per jaar. Dit is nie op sigself verkeerd nie, maar by nadere ondersoek het De Vries vasgestel hierdie webwerf bied boeke deur LAPA- en NB-skrywers aan vir 'n nominale bedrag van ongeveer R10 elk. Skrywers soos Chanette Paul, Deon Meyer, Helene de Kock en Dina Botha is egter skrywers wie se boeke goed verkoop teen veel hoër, markverwante pryse. Daar was ook geen aanduiding dat hierdie kopiereghouers enige inkomste van dié betrokke webwerf sou ontvang nie.
De Vries en Stoffer het nogmaals opgevolg en met behulp van SAFACT is ook hierdie webwerf se aktiwiteite beëindig.
In die lig van hierdie voorvalle, versoek PEN Afrikaans sy lede om ons asseblief dadelik in kennis te stel, indien iemand van soortgelyke webtuistes of Facebook-bladsye bewus word. Ons skrywers kan uiteraard nie sulke digitale boekdiefstal bekostig nie.
PEN Afrikaans se stellingname oor volgehoue kunssensuur aan die Universiteit Kaapstad
PEN Afrikaans neem met misnoeë kennis dat geen vordering nog gemaak is in die sage van kunswerke wat uit sekere lokale van die Universiteit Kaapstad verwyder is nie.
Feite oor die aangeleentheid bly vaag en die universiteit se gebrek aan openheid maak dit nog moeiliker om feite met feite te vergelyk.
PEN Afrikaans reageer dus op die feite wat wel in die openbare domein bekend is: In 2016 is sekere kunswerke, waaronder werke deur een van PEN Afrikaans se lede, Breyten Breytenbach, uit die openbare oog verwyder. ’n Lys van die verwyderde werk is hier beskikbaar.
Dat werk verwyder is, word deur Max Price, die visekanselier, en Sandra Klopper, ’n professor in kunsgeskiedenis, bevestig in ’n openbare brief aan studente, werknemers van die universiteit en alumni.
Price en Klopper sê verder:
The decision to cover and take down some works is motivated by two concerns: the first is to signal that we have started a process of debate and discussion about how works of art should be displayed on campus, and that we will respond to this debate with seriousness and urgency. The second is in recognition of our custodial obligation to protect our art collection, especially those works of art that have become controversial (whether for good reason or not), noting that in the absence of an art gallery, almost all of UCT’s art is displayed in public spaces. This is necessary while we conduct the discussions about how and where these works should be displayed.
Dit is nou reeds meer as ’n jaar later en verskeie rolspelers het al gevra om toe te tree tot die “process of debate and discussion”. Van die universiteit se kant was daar egter nog geen sigbare poging nie, wat ’n mens laat wonder oor die universiteit se “seriousness and urgency” rakende hierdie kwessie.
Hierdie aangeleentheid is vandeesmaand onder die loep gebring deur Yves T’Sjoen, ’n hoogleraar in Nederlandse letterkunde aan die Universiteit Gent. T’Sjoen versoek in ’n beswaarskrif die bestuur van die Universiteit Gent, wat ’n uitruilooreenkoms met die Universiteit Kaapstad het, om hulle stem te laat hoor en die verontwaardiging van die akademiese gemeenskap oor hierdie sensuur tot uitdrukking te bring.
PEN Afrikaans het begrip vir die feit dat die universiteitsbestuur die instansie se kunsversameling wil beskerm nadat verskeie kunswerke in Februarie 2016 gedurende die #FeesMustFall-opstande verbrand is. Geen PEN-sentrum kan egter die kunssensuur wat nou daarop gevolg het, stilswyend aanvaar nie.
Die tweede punt van PEN Internasionaal, van wie PEN Afrikaans ’n lid is, se handves stel dit immers baie duidelik: “Onder alle omstandighede, veral in ’n staat van oorlog, moet alle kunswerke, die erfstukke van die algehele mensdom, onaangeraak word deur nasionale of politieke passie.”
PEN Afrikaans doen hiermee, saam met ’n groeiende koor van stemme, ’n beroep op die Universiteit Kaapstad om enige kuns wat verwyder, of afgesper, is, weer aan die publiek beskikbaar te stel.
Hierdie stellingname is tweetalig op ons webportaal beskikbaar. Klik hier om dit te lees en/of verder per e-pos of op sosiale media te deel.
'n Gesamentlike verslag deur PEN International, PEN Afrikaans en PEN South Africa oor die stand van uitdrukkingsvryheid in Suid-Afrika
Ons het verlede jaar ons lede se aandag gevestig op die Universal Periodic Review-verslag oor die menseregteklimaat in Suid-Afrika, wat PEN Afrikaans in September 2017 in samewerking met PEN South Africa en PEN International op uitnodiging van die Hoë Kommissaris van die Menseregte Raad (Human Rights Council) in Genève voorgelê het.
Hierdie verslag is intussen bygewerk en 'n nuttige opsomming van die strekking en kernpunte daarin vervat, is in April vanjaar op PEN International se webwerf gepubliseer. Belangstellendes kan hier klik om dit te lees.
In dié verslag, wat uiteraard in Engels geskryf en voorgelê is, word die volgende maatreëls aan die hand gedoen om uitdtukkingsvryheid in Suid-Afrika te waarborg:
• Ensure the Protection of State Information Bill meets the standards and requirements of both the South African Constitution and of the country’s commitments to international statutes and treaties before it is passed into law;
• Ensure the public broadcaster, the South African Broadcasting Corporation, meets its legal and moral obligations to provide access to information and to enable the freedom of expression of all;
• Provide adequate training to ensure that all law-enforcement agencies fully understand the legal protections afforded to members of the press, and their responsibilities in enforcing them;
• Amend the Cybercrimes and Cybersecurity Bill so that it achieves the protections sought in the safest way, taking into consideration the freedom of expression clauses in the Constitution and protection of the public interest;
• Schedule public hearings at the National Assembly during the passage of the Cybercrimes and Cybersecurity Bill at which civil society can put forward their views;
• Repeal criminal defamation and ‘insult’ laws, making defamation and insult a civil offence, and provide leadership on the African continent to help repeal similar laws in other countries;
• Amend the Film and Publication Board’s regulations and the Films and Publications Amendment Bill to ensure that regulation of the internet and online media do not unlawfully restrict freedom of expression and the free exchange of ideas;
• Drop proposals to introduce legislation providing for a statutory Media Appeals Tribunal and instead allow the Press Council to continue its voluntary ethical stewardship of the media;
• Amend the National Key Points Act and the Protection of Constitutional Democracy Against Terrorist and Related Activities Act to ensure that they are fully compatible with South Africa’s obligations under international law to protect freedom of expression;
• Promote the highest standards of human rights in its foreign policy, including at the UN Human Rights Council;
• Investigate allegations of restrictions in the education system against use of indigenous languages on school premises and codes of appearance including hairstyle and ensure that students are able to express themselves freely.
Resensiekursus lok groot belangstelling
In ons April-nuusbrief het ons 30 voornemende resensente genooi om in te skryf vir een van twee resensiekursusse, aangebied deur Netwerk24 in samewerking met NB-Uitgewers en PEN Afrikaans. (Klik hier vir meer besonderhede.)
Dié twee dag lange kursusse word aangebied op Saterdag 3 Junie in Mediapark in Johannesburg, en op Saterdag 5 Augustus by NB-Uitgewers in Kaapstad.
Die aanbieder van die kursus in Johannesburg is die skrywer Francois Smith, wat die laaste twee jaar ook ’n dosent in kreatiewe skryfkuns aan die Universiteit van die Vrystaat is. In Kaapstad neem die bekende skrywer en resensent Kerneels Breytenbach kursusgangers deur hul passies.
Die sluitingsdatum vir aansoeke was 30 April, maar beide kursusse was binne enkele dae reeds vol.
Jo Prins, die redakteur van Boeke24, is in sy noppies: "Die reaksie was so entoesiastes dat ons waarskynlik volgende jaar in ál vier windrigtings resensiekursusse sal moet aanbied. En die bestaande noordelike en suidelike kursusse se lokale sal moet skuif sodat 'n mens minstens dubbel soveel mense kan akkommodeer."
PEN Afrikaans sien uit daarna om later vanjaar resensies van die deelnemers op ons webportaal te publiseer.
Trippel-7-deelnemers op RSG – Oom Bokkie Saal en Oom Peetie Swartz
In ons Maart 2017-nuusbrief het ons verslag gedoen oor die Trippel-7-projek se terugkeer na die Noord-Kaap onder leiding van Anzil Kulsen, 'n bestuurslid van PEN Afrikaans. (Klik hier vir foto's en besonderhede.)
Gedurende die Trippel-7-skryfskool, wat in Februarie vanjaar aangebied is, het Haidee Muller van RSG onderhoude gevoer met van die interessante deelnemers. Verskeie van hierdie merkwaardige gesprekke is intussen uitgesaai. Skakels na Haidee se onderhoude met Moryn Hanzen en Katriena Brekfis is in ons Maart-nuusbrief te vinde.
Intussen is nog twee van hierdie klein hoorbeelde uitgesaai:
Oom Peetie Swartz van Upington se pa was 'n skaapwagter, en sy ma kon koningskos maak met veldkruie. Haidee Muller het Oom Peetie op Upington ontmoet. Hy het haar vertel van sy liefde vir gedigte skryf. Van hierdie gedigte is nou saamgevat in 'n klein bundel. Klik hier vir die potgooi.
Die oud-skoolhoof Oom Bokkie Saal het vir Haidee vertel van Kakamas, sy hartsplek, en sy gedigte wat hy oor die jare heen neergepen het. Klik hier vir die potgooi.
Haidee Muller praat met Oom Bokkie Saal.
Die wenners van die 2017 UJ-pryse
Die UJ-pryse word jaarliks in twee kategorieë en oor die grense van genres heen toegeken. Die pryse is die UJ-debuutprys vir die beste kreatiewe debuut in Afrikaans (met ’n prysgeld van R30 000) en die UJ-prys vir die beste kreatiewe teks in Afrikaans (met ’n prysgeld van R75 000).
Titels wat in aanmerking vir die UJ-pryse kom moet in die voorafgaande kalenderjaar (2016) en in Afrikaans gepubliseer wees.
Vir die 2017 UJ-pryse is altesaam 68 titels ingeskryf, waarvan 16 debute. Die inskrywings het ’n wye verskeidenheid tekste verteenwoordig, waaronder dié van gevestigde, bekroonde en nuwe digters, kortverhaalskrywers en romansiers; gerekende en gewilde en nuwe skrywers van misdaadfiksie, spanningsverhale en psigologiese rillers; ook historiese tekste en historiese romans, essays, kortkuns, biografieë, outobiografieë en outobiografies gemerkte tekste. Altesaam 12 digbundels is ingeskryf – waarvan ses debute. En twee dramas – een ’n debuut.
PEN Afrikaans sê hartlik geluk aan vanjaar se twee wenners, Bibi Slippers en John Miles. Slippers is met die 2017 UJ-debuutprys vir haar digbundel Fotostaatmasjien bekroon, terwyl Miles die 2017 UJ-prys vir sy agtste roman, Op ’n dag, ’n hond, ontvang het.
Klik hier vir meer inligting oor die pryswenners en wenboeke.
'n Oorsig van Afrikaanse resensies en boekbesprekings in April
Klik hier vir ons oorsig van Afrikaanse resensies wat in April 2017 verskyn het en digitaal beskikbaar is. Dié oorsig sluit boekbesprekings of -gesprekke en voorlesings in wat op die radio of TV uitgesaai is, waaronder skakels na die langer weergawes van onderhoude wat Bibi Slippers gedurende April met skrywers en lesers gevoer het. Vir die eerste keer is daar ook skakels na die boekresensies wat Joan Hambidge in die afgelope maand op Fine Music Radio gelewer het.
Indien jy weet van ander publikasies wat ook Afrikaanse resensies en boekgesprekke plaas en dit digitaal beskikbaar maak, laat weet asseblief na penafrikaans@gmail.com. Ons wil graag elke maandelikse oorsig so volledig moontlik maak.
Nuwe Afrikaanse boeke in Mei
Ten slotte is dit altyd 'n plesier om die lys van nuwe Afrikaanse publikasies te deel. Baie geluk aan al ons lede wat nuwe boeke op die rak het. Die publikasielyste vir Mei kan hier afgelaai word.
Met vriendelike groete
Danie Marais
Bestuurder: PEN Afrikaans
The post PEN Afrikaans Nuusbrief: Mei 2017 appeared first on LitNet.