Karel Schoeman se dood het opnuut die aandag gevestig op die bestaande stigmas rondom selfdood en die publiek se onkunde oor verwante sake soos psigiese siektes.
Hierdie onkunde oor en stigmatisering van selfdood het ook sterk na vore gekom tydens ’n onlangse werkswinkel wat deur die Eugène Marais-stigting in die Paarl aangebied is.
Staande vlnr: Annamie Marais, Rollie Schoeman (Seminaarbestuur), Niël du Toit (Seminaarbestuur), Elitha Pieterse (Seminaarbestuur), Frans Cronjé, Piet van Staden.
Sittend vlnr: Lizette Rabe, Sanoline Gous, Christelle Radyn, Annette de la Porte, André de la Porte, Jeanne Els.
Net soos Schoeman se dood verlede week, het Eugène Marais se selfdood in 1937 skokgolwe deur die letterkundige wêreld gestuur.
Marais se boesemvriend Gustav Preller het dit so verwoord: “Eugène se heengaan was vir ons almal 'n skokkende verrassing. In teenstelling met die sombere, soms lugebere (sic) van sommige van sy verse, was hy in die omgang 'n opgewekte, vriendelike verskyning, wat selde en nooit ligvaardelik, oor die dood gepraat het (sic). Vir hom was dit 'n ontbinding waarna hy uitgesien het sonder vrees – die oortog van die Swartrivier of die Styx."
’n Jaar na Marais se dood skryf Preller in die voorwoord van Eugène N Marais, sy bydrae tot die Afrikaanse letterkunde (1940) deur FGM du Toit: Marais se lewe, en met name die tweede en grootste deel daarvan, was daar een woord wat oorvol was van die smartelike, van 'n huiweringwekkende mensewee (sic) en sieleleed …"
Die voorsitter van die Eugène Marais-stigting, Niel du Toit, hoop om temas soos selfdood wat deel was van Marais se lewe, deur seminare en tafelgesprekke in die openbare ruimte te plaas sodat nuwe perspektiewe oor aktuele sake ontgin kan word.
Tydens die onlangse seminaar oor selfdood wat deur die stigting aangebied is, het 11 persone, onder wie bekendes soos Lizette Rabie van die Departement Joernalistiek aan die Universiteit Stellenbosch en die skrywer Jeanne Els geleentheid gehad om hulle persoonlike ervarings te deel.
Du Toit sê deel van die stigting se doelstellings is om met verwysing na die nagenoeg 40 temas waarby Eugène Marais betrokke was, openbare geleenthede soos tafelgesprekke en seminare te reël en te fasiliteer met genooide kundiges waar nuwe perspektiewe ontgin kan word.
Uitkomste van die gesprekke moet hipotesestellings deur vrae en/of voorstelle wees.
Volgens ’n evalueringvraelys wat na afloop van die seminaar in die Paarl deur die deelnemers ingevul is, blyk dit dat daar ’n groot behoefte bestaan om die inligting en gedeelde ervarings wat daar oor selfdood gedeel is, verder te neem.
Van die uitkomste wat die deelnemers graag wil sien, is die volgende:
- Daadwerklike pogings tot die afbreek van bestaande stigmas
- Verbruikersvriendelike kommunikasie
- Dieper nadenke oor terme wat nog algemeen gebruik word
- Kweek van meer empatie en sensitiwiteit oor die onderwerp
- Groter samewerking op hoër invloedsvlakke
- Meer gereelde opvolgbyeenkomste waar gespesialiseerde areas bespreek word en wat as kommunikasieplatforms kan dien
- Bewusmaking van die publiek oor psigiese siektes
- Publikasie van praktiese riglyne, veral vir families wat met depressie saamleef
- Befondsing deur borge en sakelui
- Insluiting van die tema in skoolleerplanne
- Pamflette in verskillende tale in staatshospitale en klinieke.
Die sentrale uitkoms van die seminaar was volgens Du Toit om groter bewusmaking te kweek oor die verskillende persepsies wat daar oor selfdood bestaan.
Een van die sentrale vrae wat aangeroer is, was hoe om die stigma van selfdood in ’n multikulturele samelewing te hanteer.
Ander vrae wat tydens die dinkskrum na vore gekom het was sake soos:
- Barmhartigheid as beginsel en norm vir die samelewingspraktyk na aanleiding van Carin Armstrong se “Charter of Compassion”.
- Waar kan ek ’n verskil maak?
- Hoe aanvaar ek verantwoordelikheid in my sosiale netwerk om selfdood te voorkom?
- Hoe identifiseer ek die probleem?
- Hoe mobiliseer ek die persoon om hulp te kry?
- Hoe beplan/mobiliseer mens die multiprofessionele behandelingsplan?
- Watter provinsiale/nasionale departement moet hier die leiding neem?
- Hoe bevorder mens positiewe identiteitsvorming en eie waarde as teenvoeter vir selfdood in die ouderdomsgroep 18 tot 28?
- Hoe hanteer mens kwessies soos sefdoodbegeleiding in gesinsverband, onsuksesvolle selfdoodbegeleiding in gesinsverband, die gesin en familie na selfdood en die risikotydperk na medikasie?
Volgens Du Toit dui die terugvoer daarop dat die afgelope seminaar geslaagd was veral vanweë die diversiteit en unieke kundigheid van die deelnemers, die groepsgesprekke en interaksie, die generatiewe krag van die proses en die besef dat daar nog soveel onkunde en wanpersepsies oor hierdie tema bestaan.
Agt van die 11 deelnemers het na die tyd in hulle terugvoer aangedui daar was genoeg geleentheid tydens die seminaar om hulle kennis, ervaring en gedagtes oor selfdood met die ander deelnemers te deel.
Van die ander opmerkings wat tydens die seminaar gemaak is, is die volgende:
- Daar moet meer sensitiewe woorde gebruik word, soos “selfdood” in plaas van “selfmoord”.
- Iemand sterf aan selfdood na aanleiding van die navorsing wat aantoon dat selfdood ‘n proses is en nie ’n daad/gebeurtenis nie.
- Meer aandag moet gegee word aan lewensoriëntering in skole se kurrikulum.
- Daar moet op kreatiewe maniere inhoud gegee word aan hoe om depressie te hanteer en die houding van depressievegters positief te beïnvloed deur drama, musiek, kuns en sport.
- Daar moet inligtingpamflette in wagkamers en kleedkamers wees by staatshospitale en -klinieke in al die amptelike tale met sensitiewe woordkeuses.
- Die behandeling van die depressievegter moet geskied deur ’n multiprofessionele span wat bio-, psigo-, sosiale en spirituele komponente kan hanteer.
Deelnemers aan die seminaar was dit ook eens dat daar ’n nuwe teologiese verstaan van selfdood moet kom, verwysende na die idee van sonde, die daad van vergifnis en die Bybelse verstaan van selfdood.
Daar moet spesifiek daaraan aandag geskenk word om as ’n saak van dringendheid te fokus op die navorsing oor die verband tussen depressie en selfdood in die ouderdomsgroep 18 tot 28 jaar.
Depressie en selfdood van begaafde en fynbesnaarde kinders verg ’n spesiale ondersoek asook die verskynsel van die romantisering van selfdood by tieners.
Die stigting hoop om na aanlering van die terugvoer veral jongmense in die ouderdomsgroepe tussen 18 en 20 te betrek om verder op die verskynsel van selfdood te fokus.
Volgens dr Du Toit is daar reeds planne in werking vir ’n seminaar waar daar gefokus sal word op skoolverlaters en jong volwassenes wat by hoërskole in die Paarl, kerke, sielkundiges, hospitale en klinieke betrek sal word.
The post Groter sensitiwiteit oor selfdood benodig appeared first on LitNet.