Ope brief aan Piet Croucamp

Geagte dr Croucamp

U het as politokoloog duidelik nie ’n snars begrip van Breyten Breytenbach se meesterlike bydrae tot die Afrikaanse poësie oor meer as 50 jaar nie (1964-2016). Hoe anders is u ingesteldheid as dié van Nelson Mandela. Hy het liefde tussen sy landsmense gekweek uit besinning oor versoenende gedrag – u lyk asof u haat wil kweek, nog intenser haat teen u eie moedertaal, met u “bloed aan die mure”-opmerking. Duidelik het u geen besondere band met u moedertaal nie. En voel vere vir sy letterkunde.

Daar is baie van ons wat wél intens lief is vir ons moedertaal, Afrikaans, en in hierdie dae hulpeloos toekyk hoe die taal opnuut die objek van minagting en politiekery word. Die bruin intellektueel en skrywer Vernon February het al in 1989 opgemerk dat geen taal skuldig kan wees aan wat die sprekers daarvan gepleeg het nie – dit is ’n wanopvatting. Sy voorbeeld? Duits. Die taal van Goethe, Schiller, Beethoven en Mozart. Die taal van Paul Celan, die grootste digter van die 20ste eeu, wie se moedertaal Duits was en wat in Duits bly skryf het, al is albei sy ouers in konsentrasiekampe deur die Nazi’s vermoor, en het hy self twee jaar lank as sewentienjarige onder hul toesig moes klippe kap. Al is baie van sy vriende dood in die konsentrasiekampe. In dieselfde Duits het hy bly skryf … omdat dit sy moedertaal was. Hy kon nie anders nie (vir u miskien ’n onbekende situasie). Aangrypende gedigte wat die essensie van die mens se geveg teen geweld en vernietiging deur politieke regimes uitbeeld. Hier is vir u die slot van sy elegie oor dooie geliefdes in “Todesfuge”, vertaal deur Gunther Pakendorf:

Swart melk van die oggend ons drink jou snags
ons drink jou smiddags die dood is ’n meester uit Duitsland
ons drink jou saans en soggens ons drink en drink
die dood is ’n meester uit Duitsland sy oë is blou
hy tref jou met ’n loodkoeël hy tref jou nou
’n man woon in die huis jou goue hare Margarete
hy jaag sy honde op ons hy gee ons ’n graf in die lug
hy speel met die slange en droom die dood is ’n meester uit Duitsland

jou goue hare Margarete
jou asvaal hare Sulammiet.

(http://versindaba.co.za/tag/paul-celan-vertalings)

Breyten Breytenbach se verse doen dieselfde. In helder, toeganklike taal, hier op sy 76ste jaar. Dit omlyn die mens se oorgelewerdheid aan politiekery en geweld soos geen ander Afrikaanse of Suid-Afrikaanse digter nie – daarnaas ook die mens se broosheid en uitgelewerdheid aan die dood:

jy sê my verse stink na die dood
se woordverrotting dat al hierdie handpraat
net ’n gedagtenis aan die graat van ’n gevilde vis is?

dis nie waar nie. 
was dit dan nie my lewenstaak om nice-nice te maak
asof ek uit ’n langwerpige kop gedigte kon fabriseer
as aas vir die engel
van dit wat gedoem is tot verdwyning
tot die toeblaai van die gat in die geheue
aan tekste reiner as die waarheid nie?

Miskien moet u ’n bietjie gaan lees, voor u weer sulke wilde uitsprake maak?

Die uwe

Helize van Vuuren

NMMU
Port Elizabeth
15 April 2016

'n Ope brief aan Wim de Villiers aangaande sy bestuur se voorgestelde taalbeleid Breyten Breytenbach Universiteitseminaar "Wil u werklik dat u en u bestuur deur die geskiedenis gebrandmerk word as bevorderaars van ’n kulturele uitwissing tot voordeel van ’n totalitêre dogma wat op koloniale taal berus?"

Piet Croucamp reageer op Breyten Breytenbach se ope brief aan Wim de Villiers Piet Croucamp Universiteitseminaar "Taal en kultuur het, soos verskeie ander ismes, ’n morsige verlede en hoe ook al jy die geskiedenis van Afrikaans wil oorskryf, jy sal nie die bloed van die mure af kry nie."

The post Ope brief aan Piet Croucamp appeared first on LitNet.